Η επαρχία Φωκά

Το όνομά της οφείλει στην οικογένεια των Φωκάδων, που κατοικούσαν στην Παλαιά Καρυούπολη με το Βυζαντινό κάστρο και την έδρα επισκόπου, ο οποίος υπαγόταν στη Μητρόπολη Λακεδαιμονίας. Αργότερα οι Φωκάδες κατοίκησαν τη Νέα Καρυούπολη ή Μηνιάκοβα. Στην Παλαιά Καρυούπολη, που βρισκόταν μεταξύ του Βαχού και της Τσεροβάς (Δροσοπηγής), υπήρχε παλαιό φρούριο από τα Βυζαντινά χρόνια.
Σήμερα υπάρ-χουν εκεί ελάχιστα υπολείμματα και ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Νοτιοανατολικά της Τσεροβάς είναι το ύψωμα Τρικεφάλι, από το οποίο εξόρμησαν οι Μανιάτες στα Ορλωφικά, το 1770, και όπως αναφέρεται κατανίκησαν τους Τουρκαλβανούς που είχαν εισχωρήσει στη Μάνη..
Είναι γνωστό ότι η οικογένεια Φωκά ήταν βυζαντινής καταγωγής και κατά τη βενετοκρατία του Μοριά (1685-1715) ο Θωμάς Φωκάς πήρε τον τίτλο του ιππότη το 1695 (από λανθασμένη ανάγνωση της χρονολογίας έχει γραφεί το 1495).
Πιθανώς ήταν γιός του ο Αντώνης Καβαλιεράκης-Φωκάς ο οποίος το 1715, όταν οι Τούρκοι καταλάμβαναν το Μοριά, έκανε στο σπίτι του συγκέντρωση αντιπροσώπων της Μάνης και ο γιατρός του Μυστρά Ηλίας Δόξας τους έπεισε να ζητήσουν από τους Τούρκους συνθηκολόγηση, όπως και έγινε. Έκτοτε ανέλαβε καπετάνιος της Κάτω Μάνης.
Στην επαρχία Φωκά υπάγονται τα χωριά Βαχός, Σκάλα, Τζεροβά (Δροσοπηγή), Νεοχώρι, Καυκί, Μηνιάκοβα ή Νέα Καρυούπολη. Τον Αύγου-στο του 1826 στη Νέα Καρυούπολη, το Καυκί και το Νεοχώρι προβλήθηκε άμυνα από τους Μανιάτες στον στρατό του Ιμπραήμ.
Αφού κάμφθηκε και υποχώρησε η πρώτη γραμμή άμυνας γύρω από την Καρυούπολη, στα-μάτησε τους Αιγυπτίους η δεύτερη γραμμή στον Παρασυρό και στο μονα-στήρι του Αγίου Γεωργίου της Λευκής Συκιάς.
Στην ίδια επαρχία είναι τα μοναστήρια της Παναγίας της Καταφυγιώτισσας και της Παναγίας της Κοτρωνίτισσας.

ΚΑΡΥΟΥΠΟΛΗ

• Χωρογραφικοί πίνακες του Hopf, σ. 203: 1463: 21. Caripoli in Brazzo du Maina.
• Ό.π., σ. 205-6 από το 1471: 111. Caripoli με το σημείο R που σημαίνει ότι το κάστρο ήταν ερειπωμένο
• Bouchon 1471,1474, Cariporti
• 1618: αναφέρεται στη στατιστική του Π. Μέδικου Cariopoli Vescovato με 20 σπίτια. Δηλαδή είναι τόπος διαμονής του επισκόπου.
• 1655. Χασιώτης σ. 155: Caropogli
• 1670. Ε. Τσελεμπί Πελοποννησιακά τόμ. ΙΔ΄, σ. 300 Βλέπε σχετικά στην Καρέα.
• 1684 Πρόσκληση στο Μοροζίνη από Καρυούπολη. (Μήπως Καρέα;) Χιώτης τόμ. Γ΄, σ. 282.
• 1700. Παναγιωτόπουλος, 21. Cariopoli άνδρες 36 σε πληθυσμό 165.
• 1692 Topping Cariopoli πλήρωνε φόρο σε Τούρκους και Βενετούς 37 ½ ρεάλια.
• 18ος αιώνας: Χειρόγραφο Παπαδάκη: 1763 Μηνιάκοβα Νέα Καρυόπολι, στου Δημητράκου τους Νικλιάνους, σ. 202. Ο Παπαδάκης στην Καρυούπολη γιάτρεψε τον Λουμάκη το Γιώργη.
• 1805 Leake στο χάρτη του σημειώνεται η Καρυούπολη. 1805: Πέρασε ο Leake, σ, 252, 8, 263, 3, 4, 7, 280
• 1829 Γαλλική Επιστημονική Αποστολή, Καρυούπολη κάτοικοι 154.
• Επισκοπή Καρυουπόλεως: Ζερλέντης, σ. 35.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Ζ΄, σ. 132: Στον ναό Αγίου Γεωργίου τοιχογραφίες από Μιχαήλ Κληροδέτη 1863 (από Κελεφά;)
• 1715 Ο Αντώνιος Καβαλιεράκης-Φωκάς κατοικούσε στην Καρυούπολη (ή Βαχό). Μέρτζιος, Πελοποννησιακά τόμ. Γ-Δ’, σ. 281-285.
• 1770 Ο Καρυουπόλεως παρακινεί τους Μανιάτες να συμπράξουν με τους Ρώσους. Σακελλαρίου, σ. 164 (Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Θ΄, σ. 16).
• 1821: Κατάλογος Αναγνωσταρά: 300-600 στρατιώτες μπορούσε να στρατολογηθούν από την Καρυούπολη.
• Ετζέογλου, Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Θ΄, σ. 3, «Καρυούπολις» εκτενώς.
• Ό.π., σ. 12, είναι η πρώτη πόλη στη Μάνη που μνημονεύεται σε γραπτό κείμενο.
• Ό.π., σ. 14: 1447 Ο Κυριακός Αγκωνίτης επισκέπτεται την Καρυούπολη. Ήταν εκεί ο Γ. Σοφιανός ως στρατοπεδάρχης.
• Ό.π., σ. 18: Επισκοπή Καρυουπόλεως από 1340 μέχρι 1426.
• Ό.π., σ. 24: Ναός Αγίου Νικολάου.
• Ό.π., σ. 27: ναός Αγίου Γεωργίου εικονογράφηση 1793.
• Ό.π., σ. 15: Σάθας, Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας τόμος έκτος σ. 65, 220. Χάρτης Πτολεμαίου.
• 1615: Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Α΄, σ. 113: Αναφέρεται ο επίσκοπος Καρυουπόλεως αρχηγός αντιπροσωπείας Μανιατών.
• Ό.π., σ. 357: Μοναστήρι Παλαιάς Καρυούπολης Άγιος Γεώργιος που πουλήθηκε στους Τζεροβίτες από τον πνευματικό Ανανία.
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Γ΄, σ. 446: Κάτοικοι 154 (1828-1830).
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Δ΄, σ. 232: Επίσκοπος Καρυουπόλεως Μακάριος (ίσως ο Γουράτος, γιατί αναφέρεται ότι ήταν από Κουτήφαρη,
• Πελοποννησιακά τόμ. Γ-Δ΄, σ. 281-5 και Μνήμων τόμ. Ε΄, (1975) σ. 4.
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Ε΄, σ. 441, επίσκοπος Καρυούπολης στα Ορλωφικά.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Ζ΄, σ. 438, επίσκοπος Καρυουπόλεως επιστολή Αντώνμπεη Γρηγοράκη.
• Λακωνικαί Σπουφαί τόμ. Η΄, σ. 434 Καρυούπολις.
• Πελοποννησιακά τόμ Β΄, σ. 323, Καρυούπολη τοπωνύμιο Λακωνίας.
• Πελοποννησιακά τόμ. Γ-Δ΄, σ. 281 Καρυούπολη 1715, Αντ. Καβαλιεράκης.
• Πελοποννησιακά τόμ. Ε΄, σ. 63, επισκοπή καρυουπόλεως. Ό.π., σ. 60 Καρυουπόλεως Βενέδικτος 1812,
• Πατριαρχέας Δίπτυχον, σ. ξζ’: Αναγνωσταράς γράφει ότι η περιοχή Καρυούπολης με τον Γεωργάκη Καβαλιεράκη (Φωκά) δίνει 300 στρατιώτες.
• Ό.π., ξη΄: Ο Φιλήμων έχει την Καρυούπολη να δίνει 600 στρατιώτες με Τσιγκουριό και Καβαλιέρη (Ενώ ο Αναγνωσταράς έχει αυτούς τους δύο στο Βαθύ και Πασσαβά με τους 600 στρατιώτες. Ορθώς).
• Πελοποννησιακά παράρτ, 13, σ. 525 και 537. Πύργος Καβαλιεράκη (Φωκά-Κοσονιάνων).
• Στ. Καπετανάκη, Σύνορα Μάνης, σ. 400.
• Βαγιακάκος: Ιμβραήμ εναντίον Μάνης, σ. 28, 42, 76, 81, 83,
• Παλαιολόγεια-Πελοποννησιακά: τόμ. Α΄, σ. 181 Επίσκοπος Καρυουπόλεως.

ΤΣΕΡΟΒΑ - ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ

• 1700 Παναγιωτόπουλος, 22. Cerova άνδρες 63 σε πληθυσμό 241.
• 1692 Topping, Cottrona e Cerova πλήρωναν φόρο στους Τούρκους 70 και στους Βενετούς 52 ρεάλια. (Κοτρώνα ήταν η Παλαιά Τσεροβά).
• Δημητράκου, Νυκλιάνοι, σ. 214, στο χειρόγραφο του Παπαδάκη αναφέρεται Τζεροβά.
• Νηφάκης, Τζεροβά στίχ, 42.
• 1806 Υποσχετικό στον Αντώνμπεη: Τζεροβίτες Φουκάς.
• 1813 Πουκεβίλ, Zer(o)va διέθετε 50 πολεμιστές εκστρατείας και στον τόπο τους 100.
• Γαλλική Επιστημονική Αποστολή, κάτοικοι 247.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Γ΄, σ. 455: Παναγία η Καταφυγιώτισσα στην περιφέρια της Τσεροβάς. Επί λίθου χαραγμένη η χρονολογία 1696.
• Ό.π., σ. 446, κάτοικοι 247 (1828-30)
• Ό.π., σ. 200, χωριό Τζεροβά, πόλεμος.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Ζ΄, σ. 132, τοιχογραφίες από Παναγιώτη Κληροδέτη. Στην Παναγία Τσεροβάς 1768;
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Θ΄, σ. 23, ναός Παναγίας αναφέρεται (1788) Μακάριος επίσκοπος Καρυουπόλεως.
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Η΄, σ. 435, Καλόφρονες από την Τσεροβά (Καποδιστριακοί) Βασίλειος Πολιτάκος και Αθανάσιος Γκενάκος.
• Πελοποννησιακά, παράρτημα 13, σ. 264, Τσεροβά: Κληροδέτης αγιογράφος.
• Στ. Καπετανάκη, Σύνορα Μάνης, σ. 400.
• 1805 Leake σ. 258.

ΦΩΚΑΣ - ΦΟΥΚΑΣ

• 1806 Υποσχετικό στον Αντώνμπεη, Φουκάς: Βαχιώτες, Σκαλιώτες, Τζεροβίτες, Νεοχωρίτες, Καυκιώτες, Μηνιακοβίτες.
• 1805 Leake, σημειώνει το Φωκάδες στη θέση της Γέρμας.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΦΩΚΑ.

• Βυζαντινή οικογένεια που απαντά σε πολλά μέρη του Ελλαδικού χώρου και το όνομά της φέρει περιοχή της Μάνης.
• Πιθανώς είχε δοθεί ως πρόνοια σε ομώνυμο άρχοντα, περιλαμβάνουσα τα ακόλουθα χωριά: Καρυόπολη, Βαχός, Τσεροβά, Νιοχώρι, Καυκί, Μηνιάκοβα και Σκάλα. Ανωνύμου, Τζανέτμπεης Γρηγοράκη, σ. 46. Στη Μάνη αναφέρεται και ως Φουκάς (βλέπε λέξη) από το 1547. Στο χάρτη του Άγγλου περιηγητή W. Leake σημειώνεται Φωκάδες στη θέση του χωριού Γέρμας. Βλέπε: Δ.Βαγιακάκου, Βυζαντινά ονόματα και επώνυμα εκ Μάνης, Πελοποννησιακά 3-4(1958-9)214.
• Το όνομα Φωκάς αναφέρεται για πρώτη φορά? στη Μάνη το 1495* *(φυσικά είανι λαθος το ετος το σωστό είναι 1695) με δογικό έγγραφο απονέμεται ο τίτλος του ιππότη του Αγίου Μάρκου και κάθε αξίωμα του τάγματος αυτού στον πρόκριτο της Κελεφάς Καπετάν Θωμά Φωκά για την αφοσίωσή του προς τη Βενετία κατά τους πολέμους της Δημοκρατίας αυτής εναντίον των Τούρκων.
• Εφημερίδα "Αυγή" της 5 Οκτωβρίου 1861 και Δ.Βαγιακάκου, Πελοποννησιακά, τ. 3-4, σ. 214.
• Το 1547 αναφέρεται η Αντρεού Φουκού (το όνομα του συζύγου της ήταν Ανδρέας Φουκάς) σε πωλητήριο έγγραφο από την περιοχή της Ανδρούβιστας (τ. δήμος Καρδαμύλης). Στ.Σκοπετέα Ε.Α.Ι.Ε.Δικαίου 3(1950)70.
• Στις 8 Μαρτίου 1571 αναφέρεται ο Καλόποθος Φωκάς (Καλόποθο Φούκα) ως ένας από τους αντιπροσώπους των Μανιατών προς τον Δόγη της Βενετίας. Στις 14 Μαϊου του ιδίου έτους σε απόφαση της βουλή της Βενετίας αναφέρεται πάλι το όνομα του Καλόποθου Φουκά. Κ.Ντόκου, Λακ. Σπ., τ. 1, σσ. 262 και 265.
• Τον Ιανουάριο 1576 ο Αντώνιος Φουκάς, Antonio Fuca, υπέγραψε αναφορά- έκκληση προς τους Βενετούς και ζητούσε την απελευθέρωση του Μανιάτη θανατοποινίτη Νικολού Βαρυκέφαλου. Κ.Τσικνάκη, Λακ. Σπ., τ. 10, σ. 228 κ.ε.
• Στις 3 Αυγούστου 1582 οι Μανιάτες απευθύνθηκαν στον Πάπα της Ρώμης και ζήτησαν να μεσολαβήσει στους ισχυρούς για να ελευθερωθεί ο Μοριάς. Μεταξύ των υπογραφών πρώτη είναι του Καλόποθου Φουκά. Σπ.Λάμπρου, Ν. Ελληνομνήμων, 2(1905)397. Απ.Δασκαλάκη, Η Μάνη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σ. 44.
• Σε έκκληση των Μανιατών προς τον βασιλέα της Ισπανίας Φίλιππο για παροχή βοηθείας υπογράφουν οι "Christo focas, Antoni foca και Micheli foca di Calapoto". Δ.Βαγιακάκου, ό.π., σ. 215.
• Το 1590 αναφέρεται στη Ζάκυνθο εγκατάσταση της οικογένεια Φουκά από το χωριό Χαριά και το 1638 από το χωριό Πραστίο. Επίσης στο χωριό Τραγάκι της Ζακύνθου υπάρχει τοπωνύμιο "Φουκά". Λ.Ζώη, Λεξικόν Ιστορικόν-Βιογραφικόν Ζακύνθου, σ. 686.
• Το 1618 οι Μανιάτες έστειλαν ως αντιπρόσωπό τους στο δούκα του Νεβέρ τον Πέτρο Μέδικο-Γιατρό και μεταξύ των υπογραφών τους είναι και του Πατρίκιου Φωκά. Κ.Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς, σ. 206-7 και για τη φωτογραφία του εγγράφου βλέπε: Στεφ.Παπαδόπουλου, Η κίνηση του Δούκα του Νεβέρ, έναντι σ. 145. Απ.Δασκαλάκη, Η Μάνη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σ. 68.
• Το 1683 αναφέρεται στη Ζάκυνθο η βάφτιση του Γεωργίου γιού του Γιάννη Φουκά-Μηλιανίτη και οι ανάδοχοί του, όπως συνηθιζόταν στη Μάνη, του έκαναν δώρα. Δ.Βαγιακάκου, Ε.Α.Ι.Ε.Δικαίου 5(1954)36.
• Το 1690 αναφέρεται σε βενετικό έγγραφο ο καπετάν Πατρίκιος Φωκάς ο οποίος κατοικούσε στην περιοχή (καστελανία) της Κελεφάς. Σ.Κουγέα, Πελοποννησιακά, τ. 2, σ. 427.
• Το 1699 σε πωλητήριο έγγραφο από την περιοχή της Ανδρούβιστας αναφέρεται η Φούκαινα. Στ.Σκοπετέα, ό.π., σ. 79.
• Το 1704 από τα Βαρούσια αναφέρεται η Φουκού με ετήσια παραγωγή μία βαρέλα λάδι. Κ.Κόμη, Βενετικά κατάστιχα, σ. 134.
• Το 1704 έγιναν παραχωρήσεις κτημάτων από τη βενετική διοίκηση και νοίκιασε τη φορολογία της περιοχής του Πασαβά ο καβαλιέρης Θωμάς Φωκάς (Focha, Foca, Fuca). Κ.Κόμη, Βενετικά κατάστιχα, σσ. 81, 88, 89, 94. (Βλέπε καβαλιέρ Θωμάς)
• Το 1715 οι Τούρκοι εισέβαλαν στο μοριά και με μεγάλη ευκολία καταλάμβαναν τα κάστρα των Βενετών. Ο ιατρός Ηλίας Δόξας από το Μυστρά παρακίνησε τους Μανιάτες να συνθηκολογήσουν με τους Τούρκους και να αποφύγουν μια άσκοπη θυσία, αφού οι Τούρκοι ήταν πανίσχυροι και οι Βενετοί ανίσχυροι και ανίκανοι να αντισταθούν στους εισβολείς. Επίσκοποι και καπετάνιοι συγκεντρώθηκαν στην Καρυούπολη ή στο Βαχό στο σπίτι του Αντωνίου Φωκά-Καβαλιεράκη (πιθανώς ήταν γιός του καβαλιέρη Θωμά Φωκά) και αποφάσισαν να στείλουν πρεσβεία στους Τούρκους. Ανέλαβαν την υποχρέωση να εξώσουν τους Τούρκους από τη Μάνη μόνοι τους, χωρίς να εισβάλλει τουρκικός στρατός στον τόπο τους και να παραδόσουν τα κανόνια και τα άλλα υλικά. Οι Τούρκοι θα επέβλεπαν την καταστροφή των κάστρων. Κ.Μέρτζιου, Πελοποννησιακά τ. 3-4, σσ. 281 και 185. Αργότερα το όνομα Φωκάς λησμονήθηκε και επικράτησαν το Καβαλιεράκης και το Κοσονάκος. Σ.Κουγέα, Πελοποννησιακά, τ. 2, σ. 459 και τ. 3-4, σ. 329.
• Το 1718 ο Αντώνιος Καβαλιεράκης-Φωκάς, που λέγεται και Κοσονάκος, μαζί με τον Ξάνθο Γιατρό από τη Μηλιά πήγαν στη μονή της Τίμιοβας και συνάντησαν τον καπετάν Γιαννάκη Κουτήφαρη, τον οποίο και δηλητηρίασε ο Ξάνθος Γιατρός με ένα τσαμπί σταφύλι που στη μια του πλευρά είχε δηλητήριο. Σ.Κουγέα, Πελοποννησιακά, τ. 2, σ. 459 και τ. 3-4, σ. 329.
• Η οικογένεια Φωκά-Καβαλιεράκη-Κοσονάκου κατοικούσε στην Καρυούπολη και στα χρόνια της επανάστασης του 1821 ανέδειξε: α) το Δημήτριο Καβαλιεράκη, ο οποίος το 1825 έγινε αντιστράτηγος και μετά την απελευθέρωση αναγνωρίστηκε ως λοχαγός (αξιωματικός Ε΄ τάξεως) με αριθ. μητρ. 744. Κ.Πίτσιου, Λακωνικές σελίδες, σ. 85 και β) το Θεόδωρο Καβαλιεράκη, ο οποίος αναγνωρίστηκε ως ανθυπολοχαγός (αξιωματικός Ζ΄ τάξεως) με αριθ. μητρ. 2558. Κ.Πίτσιου, ό.π., σ. 87.
• Ο Δημήτριος Φωκάς ή Φουκάς ήταν από την Αθήνα, ανήκε στην 4η κοινωνική τάξη και εγκαταστάθηκε στο Μυστρά από το 1684. Κ.Μέρτζιου και Θ.Παπαδοπούλου, Ο Μυστράς εις τα Αρχεία της Βενετίας, Λακωνικαί Σπουδαί 12(1994)169 και 179. Το 1700 συνυπέγραψε δήλωση ότι είχε ζημιά στην ενοικίαση δημοσίων κτημάτων, ό.π., σ. 299.

ΠΑΠΑΔΟΘΩΜΑΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ.

• Στις 11 Ιανουαρίου 1827 υπέγραψε ως πληρεξούσιος Σπάρτης. Απ.Δασκαλάκη, Αρχείον Τζωρτζάκη - Γρηγοράκη, σ. 262.
• Οικισμός Παπαδοθωμάκου υπήρχε δυτικά της Τσεροβάς. Στ.Πατρικουνάκου, Βαχός Μάνης, Αθήνα 1999, σσ. 17 και 34.

ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
8. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΜΑΝΙΑΤΩΝ

http://www.etlasp.gr/index.php?

Η Παναγίτσα τότε και σήμερα...

Η Παναγίτσα μεσα από Ορθοφωτογραφία του 1945.

Η Παναγίτσα μεσα από τους χαρτες Google σήμερα.

Μια χαρτογραφική αποτύπωση και παράλληλα σύγκριση τής ευρύτερης περιοχής τής Παναγίτσας με διαφορά εβδομήκοντα και επτά ετών.
Η Παναγίτσα αποτελεί έναν συνοικισμό «ξεμόνι» σύμφωνα με την Μανιάτικη απόδοση που ανήκει στην κοινότητα Δροσοπηγής. Είναι επίσης η γενετειρά μου και η κοιτίδα των "Παπαδοθωμιάνων".
Αξίζει να σημειωθεί ότι από την ορθοφωτογραφία του 1945, διαφαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό είναι καλλιεργήσιμη γη, και όχι «δασικές εκτάσεις» όπως θέλουν να μας επιβάλλουν σήμερα.
Περισσότερες πληροφορίες για την Παναγίτσα εδώ, αλλά και στο σχετικό άρθρο μου στην Βικιπαίδεια.

Το κάστρο της Κελεφάς και η μονή Τσίγκου

Αντιπροσωπευτικά δείγματα της οχυρωματικής και μοναστηριακής αρχιτεκτονικής στη Μάνη

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

Η μονή Τσίγκου, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου (πηγή: Γιάννης Τούντας)
Trending

Όμορφο χωριό της Αποσκιερής Μέσα Μάνης, το Οίτυλο, χτισμένο στην κορυφή υψώματος, κατέχει τη θέση της αρχαίας πόλης Οιτύλου (Βοιτύλου), που μνημονεύεται από τον Όμηρο.

Το Οίτυλο έχει υπέροχη θέα στον ιδιαίτερα γραφικό, κλειστό όρμο της περιοχής, όπου οι ταξιδιώτες συναντούν, από βορράν προς νότον, τρεις παραλιακούς οικισμούς: το Καραβοστάσι, επίνειο του Οιτύλου, το Νέο Οίτυλο, παραθεριστικό οικισμό με ωραίο ηλιοβασίλεμα, και το Λιμένι, το ιστορικό επίνειο της Αρεόπολης.

Σε λόφο πάνω από το Νέο Οίτυλο ορθώνεται το κάστρο της Κελεφάς, σε μικρή απόσταση από το ομώνυμο χωριό με τα πετρόχτιστα σπίτια.

Το κάστρο οικοδομήθηκε από τους Τούρκους τη δεκαετία 1660-1670, με τη σύμπραξη του μανιάτη πειρατή Λυμπεράκη Γερακάρη.

Η στρατηγικής σημασίας θέση του καθιστούσε δυνατή την εποπτεία της ακτογραμμής και (σε συνδυασμό με το κάστρο του Πασσαβά, νοτιοδυτικά του Γυθείου) τον έλεγχο των προσβάσεων προς το νότιο τμήμα της βραχώδους και άνυδρης χερσονήσου της Μάνης.

Το κάστρο της Κελεφάς αποτέλεσε έδρα της τουρκικής διοίκησης και φρουράς από το έτος κατασκευής του έως το 1685, αλλά και έδρα των Ενετών κατά τα έτη 1685-1715.

Σε απόσταση 6 χιλιομέτρων βόρεια από το Οίτυλο, σε μια τοποθεσία σπάνιας φυσικής ομορφιάς, είναι χτισμένη η μονή Τσίγκου.

Το μοναστηριακό συγκρότημα με τη φρουριακή μορφή και την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική είναι αφιερωμένο στο Γενέσιο (Γενέθλιο) της Θεοτόκου.

Ως κτήτορας της μονής αναφέρεται ο Στέφανος Αλεξίου Κομνηνός, η δε αφιέρωση στο Γενέσιο της Θεοτόκου οφείλεται στην εικόνα της Παναγίας που είχε φέρει από την Τραπεζούντα στο Οίτυλο ο Νικηφόρος Κομνηνός το 1472.

Ο Στέφανος Κομνηνός αντιμετώπισε επιτυχώς την επίθεση των Οθωμανών κατά του Οιτύλου στις 7-8 Σεπτεμβρίου 1537 και έχασε τη ζωή του από ενέδρα το 1545, σε ηλικία μόλις 29 ετών.

Εξ όσων γνωρίζουμε από τις πηγές, ο Κομνηνός, μετά τη νίκη του επί των Τούρκων και θέλοντας να ευχαριστήσει την Παναγία για τη βοήθεια που του είχε προσφέρει, προέβη κατά τα έτη 1537-1540 στην ίδρυση ναού αφιερωμένου στο Γενέσιο της Θεοτόκου, όπως και στην οικοδόμηση οχυρωματικού περιβόλου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Κομνηνοί του Οιτύλου ήδη από το 1537, πολλώ δε μάλλον μετά τον αιφνίδιο χαμό του κτήτορα της μονής, το 1545, είχαν αρχίσει να υιοθετούν την προσωνυμία Στεφανόπουλοι, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σταδιακά ο κλάδος των Στεφανόπουλων Κομνηνών.

Σύμφωνα με την επιθυμία που είχε εκφράσει ο κτήτορας του ναού στη διαθήκη του, στη θέση του οχυρού ιδρύθηκε μονή, με πρώτο μοναχό τον Παναγιωτάκη Στεφανόπουλο, γιο του Ιωάννη Νικολάου Στεφανόπουλου ή Τσίγκου (εξ ου και η ονομασία της μονής).

Η μονή Τσίγκου γνώρισε περίοδο ανάπτυξης από τα τέλη του 17ου αιώνα έως τα τέλη του 18ου αιώνα.

in.gr/

Γνωρίστε την αρχαία Ελληνική πόλη που βρίσκεται βυθισμένη κάτω από τη θάλασσα στην Ελαφόνησο – Φωτογραφίες

Βυθισμένη πόλη: Γνωρίστε το Παυλοπέτρι

Βυθισμένη πόλη: Η αρχαία ελληνική πόλη που βρίσκεται στον βυθό της Ελαφονήσου.

Αριθμεί 5000 χρόνια και ανακαλύφθηκε το 1967 από τον Νικόλάς Φλέμινγκ και την ομάδα του.

Κατά την ανακάλυψή της οι αρχαιολόγοι εντυπωσιάστηκαν από τη δομή της.
Η αρχαία ελληνική πόλη διαθέτει διώροφα σπίτια, δρόμους, ακόμα και σύστημα διαχείρισης υδάτων. Όλα αυτά σε μια πόλη που χτίστηκε την εποχή του Χαλκού.
Σύμφωνα με τη Wikipedia, υπάρχουν τουλάχιστον 15 κτίρια σε βάθος 3 με 4 μέτρων και οι πρόσφατες έρευνες του 2009 αποκάλυψαν ότι εκτείνεται σε 9 στρέμματα.

Αρχικά υπήρχε η εκτίμηση ότι η πόλη κτίστηκε περί το 1600-1100 π.Χ. αλλά αργότερα οι έρευνες αποκάλυψαν μέσω των ευρημάτων ότι η πόλη κατοικείται πριν από το 2800π.Χ., στην αρχή της εποχής του Χαλκού. Πιθανολογείται ότι η πόλη βυθίστηκε το 1000 π.Χ.
Παρά το γεγονός της φυσικής καταστροφής από το νερό με την πάροδο των αιώνων, η διάταξη της πόλης είναι όπως ήταν πριν από χιλιάδες χρόνια.
Η έρευνα του 2009 που έριξε φως στις λεπτομέρειες της βυθισμένης πόλης


Η έρευνα του 2009 βοήθησε σε μεγάλο βαθμό για να χαρτογραφήσει την πόλη. Είναι η πρώτη βυθισμένη πόλη που επαναδημιουργήθηκε ψηφιακά σε τρεις διαστάσεις.

Η χαρτογράφηση Σόναρ με τεχνικές που αναπτύχθηκαν για στρατιωτικούς σκοπούς αλλά και για την εύρεση πετρελαϊκών κοιτασμάτων βοήθησε τις πρόσφατες έρευνες.
Από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά, τέσσερις ακόμα επιτόπιες έρευνες είχαν προγραμματιστεί, σε συνεργασία ελληνικών υπηρεσιών. Αλλά και με τη συνεργασία διεθνών πανεπιστήμιων και επιστημόνων. Αυτές οι έρευνες περιλάμβαναν και ανασκαφές.

Ένα από τα αποτελέσματα των ερευνών ήταν να αποδείξει ότι η πόλη ήταν το κέντρο μιας ακμάζουσας βιομηχανίας κλωστοϋφαντουργίας. Επίσης, στην περιοχή βρέθηκαν πολλά μεγάλα πιθάρια από την Κρήτη. Γεγονός που προδίδει πως η πόλη ήταν και μεγάλο εμπορικό λιμάνι.
Η μετακίνηση του εδάφους της βυθισμένης πόλης εξαιτίας του σεισμού


Από άλλους θεωρείται ότι το Παυλοπέτρι ποντίσθηκε το 375 μ.Χ. από τον ίδιο σεισμό που κατέστρεψε και το Γύθειο. Θεωρείται ότι το παραθαλάσσιο έδαφος σε μεγάλη έκταση μετακινήθηκε και έτσι έγινε αποκοπή της τότε χερσονήσου στην οποία βρισκόταν η Ονου Γνάθος και έτσι δημιουργήθηκε το σημερινό νησί της Ελαφόνησου.
Το έργο της αρχαιολογικής ομάδας με επικεφαλής τον των ερευνών Δρ. Τζον Χέντερσον προβλήθηκε σε ντοκιμαντέρ που μεταδόθηκε από το BBC 2 το 2011.
«Είναι ένα από τα λίγα μέρη στον κόσμο όπου μπορείς κυριολεκτικά να κολυμπήσεις κατά μήκος ενός βυθισμένου δρόμου μιας αρχαίας πόλης ή να κοιτάξεις μέσα σε έναν τάφο», δηλώνει ο Δρ. Χέντερσον.
Το τρισδιάστατο μοντέλο της βυθισμένης πολιτείας, που παρουσιάστηκε στο βρετανικό δίκτυο, είναι εντυπωσιακό και απεικονίζει μια πόλη ακμάζουσα. Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν θραύσματα αντικειμένων, όπως αγγεία μαγειρέματος και πόσης. Βρέθηκαν, ακόμη, υπολείμματα εκατοντάδων τεράστιων πίθων, που χρησιμοποιούνταν για αποθήκευση αλλά και μεταφορά διαφόρων προϊόντων όπως λαδιού, κρασιού, χρωμάτων, αρωμάτων ακόμα και αγαλματιδίων.
Η ελληνική «Πομπηία» βρίσκεται στα νερά της Λακωνίας, κουβαλώντας την ιστορία της στον βυθό της. Ιστορία της χώρας μας που βρίσκεται βυθισμένη και άγνωστη για τους περισσότερους.

Ακολουθούν φωτογραφίες της βυθισμένης πόλης

i-diakopes.gr/

Από την Τσεροβά μεχρι την Δροσοπηγή....

Cerova
Το τοπωνύμιο του οικισμού είναι σλάβικο (<Cerova<cer,βουλγ. Δρυς).
Αναφέρεται για πρώτη φορά στο χάρτη του B.Agnese (1554) ως Carva, και στην συνέχεια στις πηγές από το 1695, ως το 1829.
Ο οικισμός δεν είχε πάντοτε την ίδια θέση.
Αρχική του κοιτίδα υπήρξε η «Παλιά Τσεροβά», στα νότια της σημερινής θέσης.
Ακριβής χρονολόγηση της μεταφοράς του δεν έχει γίνει, αλλά θεωρούμε πολύ πιθανό ότι συντελέστηκε στην διάρκεια του 18ου αιώνα.
Πάντως ο παλιός οικισμός δεν αναφέρεται στις απογραφές του 19ου αιώνα.
Συνεπώς μπορούμε να υποθέσουμε ότι είχε ερημώσει εντελώς.
Αντίθετα την ίδια εποχή ο νέος οικισμός εμφανίζεται ακμαίος από πληθυσμιακή άποψη.

Απογραφές
1844 Τσοροβάς 226 ψυχές Ι. Ραγκαβης Ελλ.
1853 Τζοροβάς 226
1861 Τσιροβά 274
1889 Τσεροβάς 318
1896 και Ιω. Νουχακις. Χωρογραφία( 3η εκδ.1901) 343
1907 337
1920 328
1928 328
1940 342
1951 204
1955 μετονομασία του οικισμού από Τσεροβα η, σε Δροσοπηγή, η (ΒΔ 20/9/1955, ΦΕΚ Α287/1955)
1961 148 ψυχές (συμπεριλαμβάνεται και η δική μου)
1971 93 ψυχές (συμπεριλαμβάνεται και η δική μου)
1981 66 ψυχές

Drivola (divola)
Ερημωμένος οικισμός σήμερα κοντά στην Τσεροβά.
Είναι πιθανό το τοπωνύμιο να συνδέεται με το γένος των Δηβολιάνων του Πολεμίτα στην Bassa Maina.
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να υποθέσουμε μετακίνηση πληθυσμού προς την περιοχή του οικισμού.
Αναφέρεται πρώτη φορά στην απογραφή του Grimani 1700, και σε άλλα σύγχρονα της Βενετικά τεκμήρια, και για τελευταία στο σημειωματάριο του Παπαδάκη χωρίς χρονολογία.
Κατά συνέπεια η ερήμωσή του συντελέστηκε στην διάρκεια του 18ου αιώνα.

Panagia di Vacha
Εμφανίζεται για μοναδική φορά στον κατάλογο (1618).
Τον ταυτίζουμε με την θέση Παναγίτσα στα ανατολικά του Βαχού.

Catrona (Cottrona)
Απαντάται στο Υπόμνημα (1655) και στην Notta delle ville.
Στην συνέχεια εξαφανίζεται από τις πηγές.
Λαμβάνοντας υπ όψιν την κατάσταση στους δύο παραπάνω πίνακες την ταυτίζουμε με την θέση Κοτρώνα, στα βορειοδυτικά της Δροσοπηγής (Τσεροβάς).

Από,
Πληθυσμός και οικισμοί της Μανης 15ος – 19ος αιώνας
Κώστας Κόμης Β΄ΕΚΔΟΣΗ
ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2005
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Επιστημονική Επετηρίδα Φιλοσοφικής Σχολής
Δωδώνη Παράρτημα αρ 57

Και η αναλυση του τοπονυμίου από τον υπογράφοντα
Τσεροβά-Τσερουβά σημαίνει Κλειδίον.

Το χωριό του στενού της Τσερουβάς από τους Τούρκους ονομαζόταν, Καρά-Ντουρού = Μαύρη Ράχη. Πιθανότατα από την αρχαίο-μακεδονική λέξη Άρραβα =πύλη-θύρα, η και την λέξη Χεραβός = χάσμα - άνοιγμα γης, όπως κατά Ησύχιον και την Καραβός = πύλη.

Με τον εκλατινισμό της Ελλάδας προέκυψε το σύγχρονο όνομα Cervix-Ceruva=Τσερουβά.

Γρηγόριος Παπαδοθωμάκος
ΟΥ ΤΙ ΔΑΝΟΣ

Aναγλυφη επιγραφή και η τοποθεσία Λαγκάδα.

Σε επιγραφή που βρίσκεται στο Μουσείο της Σπάρτης υπάρχει το παρακάτω κείμενο:

….ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑ ΑΝΑΠΟΣΠΑΣΤΑ ΚΑΙ ΑΙΟΝΙΑ ΑΝΑΚΑΜΠΤΙΚΩΣ
ΑΠΟ ΜΕΝ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΑΜΥΚΛΙΟΥ ΤΟ ΑΜΠΕΛΙΟΝ ΤΟΥ ΓΕΡΑΝΟΥ
ΑΠΟ ΔΕ ΤΟΥ ΚΡΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟ ΑΓΡΙΑΜΠΕΛΟΝ ΤΗΣ ΔΑΨΝΟΥ
ΚΑΙ ΕΞ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΒΡΥΣΙΟΤΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΝ ΧΩΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΓΡΙΑΜΠΕΛΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑ
ΙΝΑ ΕΚΤΕΛΗ ΕΙ ΘΕΊΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΡΙΣΙ ΤΗΣ ΕΥΔΟΜΑΔΟΣ ΗΜΕΡΑΣ ΔΕΥΤΕΡΑΝ ΤΡΙΤΗ ΚΑΙ ΠΕΜΠΤΙ ΕΝ ΤΕ ΤΩ ΝΑΩ ΚΑΙ ΕΝ ΤΩ ΤΑΦΩ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
ΕΙ ΔΕ ΤΙΣ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗΣΕΙ ΑΠΟΣΠΑΣΑΙ ΤΙ ΕΚ ΤΩΝ ΕΙΡΗΜΕΝΩΝ ΚΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
ΕΧΕΤΩ ΤΑΣ ΑΡΑΣ ΤΩΝ ΤΙ Η ΘΕΟΦΟΡΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΩΝ ΕΝ ΝΙΚΑΙΑ ΚΑΙ ΕΜΟΥ ΤΟΥ ΑΜΑΡΤΩΛΟΥ.

ΕΤΟΥΣ ΙΝΔΙΚΤΙΟΝΟΣ…..
Η επιγραφή είναι χαραγμένη σε κιονίσκο, ο οποίος έχει ύψος 0,35 εκατοστά και διάμετρο 0,14 εκατοστά.
Σώζονται δέκα επτά σειρές από τις οποίες οι δέκα τέσσερεις ολόκληρες.
Η χρονολόγηση της είναι πριν από το 1449 μ.Χ., επειδή τότε παραχωρούνται τα κτήματα των Βρυσιοτών στον Ανδρόνικο Γεμιστό, υιό του Πλήθωνα, με χρυσόβουλο από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.
Αυτή η πράξη προϋποθέτει την προγενεστέρα μεταβίβαση από την μητρόπολη Λακεδαίμονος στο κράτος.
Ο "ΓΕΡΑΝΟΣ" που αναφέρεται είναι ό σημερινός Αγερανός.
Η "ΚΡΑΝΟΥΠΟΛΙΣ" είναι η παλιά Καρυούπολις, και περιοχή των ΒΡΥΣΙΟΤΟΝ" η Φράγκα.
Μένει να ταυτοποιηθεί η τοποθεσία για την περιοχή "ΔΑΨΝΟΥ".

Ας εξετάσουμε λοιπόν τον Παυσανία γυρνωντας στο παρελθόν περίπου 1.650 χρόνια.
"Από δε του Καρνειου Σταδίους προελθόντι ως τριάκοντα, έστιν εν χωρίω Υψοις εν όροις ήδη Σπαρτιατών ιερόν Ασκληπιού και Αρτέμιδος επίκλησιν Δαφναίας."

Παυσανια Λακωνικά ΧΧΙV8

Kαι η μετάφραση :
Περίπου 5,5 χιλιόμετρα από το τον Κάρνειο, δηλαδή την παριοχή του Πασσαβά, υπήρχει μιά περιοχή που  ονόμαζαν "Υψοι", στα σύνορα με τούς Σπαρτιάτες, η πιο ελεύθερα από εκεί που ξεκινούσαν τα ορεινά τής περιοχής που οριζόταν από τους Σπαρτιάτες. Εκεί λοιπόν υπήρχε ιερό του Ασκληπιού και τής "ΔΑΦΝΑΙΑΣ" Αρτέμιδος.

όρος < αρχαία ελληνική ο ὅρος < το ὅριον (σημασία: όριο)
όρος < αρχαία ελληνική το ὄρος < ρήμα: ὄρνυμι (σημασία: σηκώνομαι)

Ας περιηγηθούμε και την περιοχή σήμερα:
Κατευθυνόμενοι πρός το Γύθειο, πριν φτάσουμε στα Ντεμιριάνικα, πηγαίνοντας προς Φράγκα, στα δεξιά μας ψηλά στο βουνό είναι το ξεμόνι Μοναστήρι ή Καταφύγγι, ή Γκρεμός.

Το 1618 βρίσκουμε στην επιστολή προς τον Δούκα του Νεβέρ την υπογραφή του Ιώσαφου

ιερομόναχου και ηγούμενου του Χέλμου(Γκρεμού).

6. Ιώσαφος ιερομόναχος και ηγούμενος Χέλμου.

Χαμηλά περνάμε τα λεβιάνικα τα Δεμιριάνικα και φτάνουμε στην περιοχή του "Κολαρά" (που παλιά αναφέρεται ότι υπήρχε "Χάνι"), και στου πασά την βρύση.

Η διαδρομή που προαναφέρεται λέγόταν και ισως λέγεται ακόμα"Λαγκάδα".

Πρόκειται για ενα στενό πέρασμα (φαράγγι) που το καλύπτει σε όλο του το μήκος ο ποταμός Σκύρας.

Είναι σχετικά αποδεκτό από εμενα ότι το περιγραφικό κείμενο του Παυσανία αλλα και η δική μου έρευνα και περιήγηση, συνάδουν προς την κατεύθυνση ότι προκειται για την ίδια περιοχή.

Προσθέτει σε αυτό η απόσταση απο την ΛΑΑΣ (5,5χλμ)που είναι η αυτή, αλλα και και η ονοματολογία, που ταυτίζεται.

Αρα τα ΥΨΟΙ και ο ΓΚΡΕΜΟΣ είναι ενα και το αυτό με διαφορά 16 αιώνων.

Εκείνο που χρήζει ερευνας είναι το είδος των σχέσεων Λααων και Σπαρτιατών, καθώς φαίνεται πώς ενας θύλακας η Λαας υπήρχε μέσα στην περιοχή ελέγχου των Σπαρτιατών.

Το πιθανόν είναι πώς οπως και με τούς άλλους περίοικους υπήρχε μια ιδιόμορφη αγαστή σχέση.

Γρηγόριος Παπαδοθωμάκος

«Καταφύγιο» συγγραφέων στη Μάνη

ΤΖΟΝ ΚΙΤΜΕΡ*

Η οικία του διάσημου Βρετανού φιλέλληνα Πάτρικ Λι Φέρμορ ανακαινίστηκε και μετατράπηκε σε μορφωτικό κέντρο.

Ολοι μας ελπίζουμε να ζήσουμε μια καλή ζωή. Κάποιοι καλότυχοι, μάλιστα, καταφέρνουν να γεμίσουν τα χρόνια τους για δυο ζωές. Αλλά ο σερ Πάτρικ Λι Φέρμορ (γνωστός στα ελληνικά ως «κυρ-Μιχάλης», αλλά ως «Πάντι» στα αγγλικά) ήταν σαν να έζησε τρεις ζωές γεμάτες.
Ως νεαρός, έκανε μια επική πορεία με τα πόδια από την Ολλανδία στην Κωνσταντινούπολη, έζησε πολλές περιπέτειες, ερωτεύτηκε ενδεείς αριστοκράτισσες κι έχτισε έναν μεγάλο προσωπικό θρύλο.
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως μέλος της Υπηρεσίας Ειδικών Αποστολών (SOE), συνεισέφερε σημαντικά στην Αντίσταση στα βουνά της κατεχόμενης Κρήτης.
Και στα μεταπολεμικά χρόνια, έγινε ένας από τους πιο σπουδαίους Aγγλους ταξιδιωτικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. Διαφέρουν οι γνώμες για το ποιο ήταν το σπουδαιότερό του βιβλίο, αλλά η «Μάνη» (1958) και η «Ρούμελη» (1966) με επηρέασαν περισσότερο.

Η «κορυφαία αίθουσα όλου του κόσμου», σύμφωνα με τον Τζον Μπέτζμαν, η τραπεζαρία στο σπίτι του Φέρμορ, όπως είναι σήμερα.

Ο Λι Φέρμορ και το έργο του μοιάζουν να συνεχίζουν την πορεία τους στον χρόνο: δημοσιεύθηκαν δύο νέοι τόμοι της επιστολογραφίας του, εκδόθηκε η διήγησή του για την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε, η ελκυστική βιογραφία από την Αρτέμιδα Κούπερ τράβηξε την προσοχή πολλών ανθρώπων, και το Μουσείο Μπενάκη εξέδωσε το 2017 ένα αξιοσημείωτο αφιέρωμα στη μνήμη του συγγραφέα.
Η υλική κληρονομιά
Αλλά υπάρχει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον για την υλική κληρονομιά του Λι Φέρμορ. Το 1996, ο Πάντι και η σύζυγός του Τζόαν συμφώνησαν να προσφέρουν την οικία τους στο Μουσείο Μπενάκη, ώστε μετά τον θάνατό τους το σπίτι τους στο Καλαμίτσι, κοντά στην Καρδαμύλη της Μάνης, να γίνει μορφωτικό κέντρο συγγραφέων.
Ο Πάντι απεβίωσε το 2011, η Τζόαν λίγα χρόνια πριν, κι έτσι το κληροδότημα πραγματοποιήθηκε σε μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα, στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης, φέρνοντας το Μουσείο Μπενάκη αντιμέτωπο με μεγάλες προκλήσεις.

Γεύμα στην Καρδαμύλη, στην «κορυφαία αίθουσα όλου του κόσμου», προς τιμήν των ανδρών που έχτισαν το σπίτι. Στο κέντρο, ο Πάτρικ Λι Φέρμορ. Από το βιβλίο «Πάτρικ Λι Φέρμορ. Μια περιπέτεια» της Αρτέμιδος Κούπερ.

Χτισμένο το 1964, το σπίτι δεν είχε σχεδόν καθόλου ανακαινιστεί από τότε. Το επισκέφθηκα κι ο ίδιος το 2015 και είδα πόσες εργασίες χρειάζονταν για να μετατραπεί το σπίτι σε μορφωτικό κέντρο. Οι στέγες, τα παράθυρα, οι πόρτες, τα παντζούρια, τα μπάνια, η κουζίνα, τα ηλεκτρολογικά – όλα ήθελαν εκτεταμένη ανακαίνιση. Δεν υπήρχε ούτε κλιματισμός ούτε Wi-Fi. Χιλιάδες βιβλία έπρεπε να καταγραφούν, πολλά έργα τέχνης να διατηρηθούν, η ασφάλεια της ιδιοκτησίας να βελτιωθεί. Επρόκειτο για ένα μεγάλο και κοστοβόρο έργο.
Το 2016 το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος έκανε μια μεγάλη δωρεά στο Μουσείο Μπενάκη.
Οι εργασίες ξεκίνησαν αμέσως και ολοκληρώθηκαν μερικούς μήνες πριν. Είχα την τιμή να περάσω χρόνο στην οικία φέτος το καλοκαίρι και είδα με τα μάτια μου την ολοκληρωμένη αποκατάσταση. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή: εκτελέστηκε με τις πιο απαιτητικές προδιαγραφές, αλλά κατάφερε να διατηρήσει την αυθεντικότητα των αρχικών σχεδίων.
Η οικία είναι πλέον έτοιμη για την καινούργια ζωή της ως μορφωτικού κέντρου, αλλά παραμένει ένα αληθινό σπίτι.

Το 2016, το Iδρυμα Σταύρος Νιάρχος έκανε μεγάλη δωρεά στο Μουσείο Μπενάκη. Οι εργασίες ξεκίνησαν αμέσως και ολοκληρώθηκαν μερικούς μήνες πριν. Η οικία είναι πλέον έτοιμη για την καινούργια ζωή της ως μορφωτικού κέντρου.

Το σπίτι χτίστηκε μέσα σε έναν ελαιώνα, που βλέπει στον Μεσσηνιακό Κόλπο.
Πίσω του διακρίνεται ο Ταΰγετος. Το οικόπεδο είναι ανισόπεδο: στη μια άκρη ένας απόκρημνος γκρεμός αγκαλιάζει έναν ορμίσκο, στην άλλη κατηφορίζουν οι πεζούλες προς μια παραλία, προσβάσιμη και μέσω ενός δημόσιου χωματόδρομου. Η κύρια ιδιοκτησία αποτελείται από το σπίτι το ίδιο και το στούντιο του συγγραφέα, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το σπίτι.
Στο κύριο επίπεδό του. το σπίτι περιβάλλεται από μια τεράστια ταράτσα, στρωμένη με πήλινα πλακάκια και συνθέσεις από βοτσαλωτό.
Σκαμμένα στην ταράτσα υπάρχουν καθιστικά, φτιαγμένο το καθένα γύρω από ένα πέτρινο τραπέζι. Από την ταράτσα το σπίτι φαίνεται σαν να είναι μονώροφο, αλλά πραγματικά ξεχειλίζει πάνω από την άκρη της πεζούλας, αγκαλιάζοντας το κατώτερο επίπεδο.
Το σπίτι αποκαλύπτεται μόνο από το εσωτερικό. Είναι μοναδικό: ούτε μανιάτικο, ούτε αγγλικό, αλλά το προϊόν της φαντασίας των Λι Φέρμορ και του αρχιτέκτονά τους Νίκου Χατζημιχάλη.
Ενας θολωτός προθάλαμος βγάζει στην καρδιά του σπιτιού: μια ανοικτή πέτρινη στοά, η οποία μοιάζει με μεσαιωνικό μοναστηριακό περιστύλιο και ενώνει τέσσερις σουίτες δωματίων.
Το πιο μεγαλοπρεπές είναι το γιγαντιαίο σαλόνι: το κύριο καθιστικό και τραπεζαρία της οικίας.
Το δάπεδό του είναι κατασκευασμένο από πράσινη πηλιορείτικη πέτρα, το ταβάνι του είναι καφασωτό μελιού πεύκου.

Eνας θολωτός προθάλαμος βγάζει στην καρδιά του σπιτιού: μια ανοικτή πέτρινη στοά, η οποία μοιάζει με μεσαιωνικό μοναστηριακό περιστύλιο και ενώνει τέσσερις σουίτες δωματίων. Χτισμένο το 1964, το σπίτι δεν είχε σχεδόν καθόλου ανακαινιστεί από τότε.

Στη μια άκρη του δωματίου είναι ένα όμορφο χαγιάτι τουρκικής αισθητικής με ένα άνετο ντιβάνι. Στην άλλη, το ντιβάνι ζεσταίνεται τον χειμώνα από ένα λίθινο τζάκι περσικής τεχνοτροπίας.
Οι τοίχοι καλύπτονται από χτιστές βιβλιοθήκες, όλες φορτωμένες βιβλία. Στο ίδιο αυτό επίπεδο είναι και τα δυο κύρια υπνοδωμάτια και η κουζίνα.
Στο κατώτερο επίπεδο υπάρχουν περισσότερα δωμάτια.
Απέναντι από το κύριο κτίριο είναι το στούντιο που ολοκλήρωσε ο Πάντι το 1969.
Κι αυτό είναι κατασκευασμένο από πέτρα, με μια κληματαριά στην στέγη. Το κέντρο του γραφείου είναι το σεκρετέρ, γύρω από το οποίο είναι τοποθετημένα τα βιβλία αναφοράς, οι τόμοι Ιστορίας και η λογοτεχνία που εμπλούτισαν τη φαντασία του συγγραφέα.
Εδώ νιώθεις πραγματικά την παρουσία του.

Οι δύο όψεις
Για μένα, η οικία έχει διχασμένη προσωπικότητα. Από τη μια, είναι απίστευτα κοινωνική.
Θέλει προσκεκλημένους, καλή παρέα, ανθρώπινη συζήτηση, γέλια. Από την άλλη, είναι και τόπος για σιωπηλή μελέτη και διανοητικές δραστηριότητες. Σχεδόν κάθε δωμάτιο έχει γωνίες όπου μπορεί κανείς να κάτσει για να διαβάσει και να γράψει απερίσπαστος, και το ίδιο ισχύει και στα εξωτερικά μέρη της οικίας. Θα είναι τέλειο για μια κοινότητα συγγραφέων.
Αυτή είναι μια μεγαλειώδης οικία –μια μοναδική έκφραση του αγγλοελληνισμού, χτισμένη από δύο μοναδικούς φιλέλληνες– και ήταν για μένα μεγάλη τιμή να είμαι ο καλεσμένος του Μουσείου Μπενάκη. Τον Οκτώβριο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα εγκαινιάσει επισήμως το μορφωτικό κέντρο. Οι συγγραφείς θα φτάσουν του χρόνου.

Περιβάλλεται από ελαιώνα που βλέπει στον Μεσσηνιακό Κόλπο.

Σε αυτούς εύχομαι κάθε έμπνευση και συγχαίρω το Μουσείο Μπενάκη και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος για την καταπληκτική αποκατάσταση.
Χάρη σε αυτά, η μνήμη των Πάντι και Τζόαν και η αγάπη τους για την Ελλάδα θα συνεχίσουν να ζουν. Ο θρύλος τους θα συνεχίσει την πορεία του στο χρόνο.

* Ο δρ Τζον Κίτμερ είναι πρόεδρος του Αγγλοελληνικού Συνδέσμου και τέως Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα. Στα ελληνικά, κυκλοφορούν τα εξής βιβλία του Πάτρικ Λι Φέρμορ: «Ατέλειωτος δρόμος. Από τις σιδηρές πύλες του Δούναβη ώς τον Αθω», «Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε», «Η πορεία προς την Κωνσταντινούπολη», όλα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο έχει κυκλοφορήσει η βιογραφία του «Μια περιπέτεια» από την Αρτέμιδα Κούπερ, αλλά είναι εξαντλημένη. Τα βιβλία του Φέρμορ «Ρούμελη» και «Μάνη» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος. Τα «Βιολιά του Σεν Ζακ» από τις εκδόσεις Εστία.

kathimerini.gr/

ΛΙΜΕΝΙ

 ∼ ∼ ∼ ∼ Κυματιστό Παραμύθι στο γλαυκό Ονειροδρόμι της Μάνης

Στην τραχιά περιήγηση της δίνης της πέτρας ξεπροβάλλει σαν μετενσάρκωση των επιθυμιών μας ένα βράχινο άλικο αναπόλημα της υγρής φύσης.
Λιμάνι καταφύγιο αλλά και φάρος ακοίμητος της συνείδησης ενεδρεύει τις πειρατικές επελάσεις. Αμόλευτος στρατηλάτης, αρματωμένος με το σκουτάρι του ήλιου ο Πύργος του Πετρόμπεη ατενίζει το γέρμα του Φαέθοντα προπαρασκευαζόμενος για μια νέα επίθεση.

Επίθεση που δεν αντέχουν και οι πιο εξοικειωμένες αισθήσεις.

Στο κέντρο της εικόνας ξεχωρίζει ο Πύργος του Πετρόμπεη

Και μετά η Σελήνη έλκεται από τον ίσκιο της πέτρας. Κουστωδία από ήχους σπαθιών μπροστά στο θαύμα της νυκτερινής αστροφεγγιάς.
Η Θάλασσα επελαύνει με απροσμέτρητους ιριδισμούς, ο ουρανός αντανακλάται στις καρδιές, τα αγριολούλουδα σμιλεύουν τις λίθινες προεκτάσεις της ύπαρξης μας και ο ορίζοντας βαθαίνει στις πλατιές ενατενίσεις των καιρών.
Τα σκιρτοβολήματα της θάλασσας συναντώνται με των βουνών τις αρχέγονες ραβδώσεις. Αυτή η πέτρα ως στήριγμα, όπλο αλλά και θεμέλιο παίρνει τέτοια ομορφιά, όσο κανένα άλλο της φύσης στοιχείο.
... Οι ερειπωμένοι Πύργοι ... το κρυφό παιχνίδι των νεφών ... το ύστατο σημείο συγκίνησης μπροστά στο δέος... το αχοβόλημα των ροών ... η πλήρωση.
ΈΔΡΑ ΚΑΙ ΛΙΜAΝΙ ΤΩΝ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΑIΩΝ
Ήταν έδρα και λιμάνι των Μαυρομιχαλαίων και σύμφωνα με την παράδοση ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης - παππούς του Πετρόμπεη - παντρεύτηκε μια νεράϊδα που συνάντησε σε απόμερη παραλία. Έτσι εξηγούσαν οι ντόπιοι και την εκπληκτική ομορφιά των Μαυρομιχαλαίων που τους θεωρούσαν «νεραϊδογέννητους».
Η «Βαλιβέ» του Χαρεμιού
Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά την Άλωση της Τριπολιτσάς, η «Βαλιβέ» του χαρεμιού - πρώτη στην τάξη και σύζυγος του Χουρσίτ - προτίμησε να παραμείνει σκλάβα των Ελλήνων παρά να απελευθερωθεί, πλημμυρισμένη από παράφορα αισθήματα για το Γεώργιο Μαυρομιχάλη, γιο του Πετρόμπεη.
Ο Γεώργιος φυσικά αρνήθηκε κάτι τέτοιο.
ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ – ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΣΤΟ ΛΙΜΕΝΙ
ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ
Κυρίαρχο το αναστηλωμένο Παλάτι του Πετρόμπεη με τον τετραώροφο Πύργο του και τα τοξωτά ανοίγματα μας διαλαλεί την αίγλη που απέκτησε το Λιμένι, ιδιαίτερα μετά το 1815.
Ο Ναός της Παναγιάς και το εκκλησάκι του Αη Σώστη
Διακρίνουμε τα ερείπια και το καμπαναριό της Παναγιάς, μεταβυζαντινής εποχής. ΝΔ. και παραθαλάσσια, το όμορφο εκκλησάκι του Αη Σώστη με το άγαλμα του Πετρόμπεη.
Ντάπια και Σπήλαιο
Επίσης στο Λιμένι συναντάμε μια ντάπια και σπήλαιο με οχυρώσεις στα βουνά που το περιβάλλουν.
Απήδημα
Νοτιότερα του Αη Σώστη, στο Απήδημα, συναντάμε μια από τις ελάχιστες Παλαιολιθικές θέσεις Παγκοσμίως που παρέμεινε στην επιφάνεια του εδάφους.

του Συγγραφέα – Καθηγητή Δρ. Κωνσταντίνου Σπ. Μέντη

Πόσοι είμαστε, στην 1η απογραφή του Ελληνικού κράτους 1834.

1.Δ. Καρυουπόλεως  Κάτοικοι 560 Οικογένειες 149

Καρυούπολις Κάτοικοι 154 Οικογένειες 39

Πασαβάς Κάτοικοι 97 Οικογένειες 20 

Νεοχώρι Κάτοικοι 174 Οικογένειες 50

Άγ. Βασίλειος Κάτοικοι 46 Οικογένειες 15

Καυκί Κάτοικοι 31 11Χωσάρι 20 Οικογένειες 5

Φλήτσον Κάτοικοι 26 Οικογένειες 8

Μονή Αγ. Παρασκευής Κάτοικοι 5 Οικογένειες 1

Μονή Καταφυγιωτίσσης Κάτοικοι 7 Οικογένειες (-)

2.Δ. Πυρρίχου Κάτοικοι 851 Οικογένειες 227

Πυρρίχον (Βαχού) Κάτοικοι 594 Οικογένειες 157

Τσεροβάς Κάτοικοι 247 Οικογένειες 69 

Όροχα Κάτοικοι 5 Οικογένειες 1

Νερόμυλοι Νικόλαου-Πανιατάκη Κάτοικοι 1 Οικογένειες (-)

Μονή της Παρθένου Κάτοικοι 4 Οικογένειες (-)

Βρείτε και εσείς πόσοι είσαστε τότε 

www.scribd.com/document

Η κρυμμένη καστροπολιτεία της Ελλάδας που πρέπει να δείτε!

Θρύλοι, μύθοι και παραμύθια και αφόρητα κλισέ στροβιλίζονται γύρω της εδώ και αιώνες.
«Τόση φασαρία για έναν βράχο;», θα σκεφτείς.
Μα, όπως όλοι, θα υποκύψεις και θα υποκλιθείς.
Και θα πεις κι «ευχαριστώ» γιατί «γνωρίζεις τι της οφείλεις» που έγραφε κι ο ποιητής.
Είναι που σου κάνει τη χάρη… και κρατιέται ακόμη στη στεριά και δεν σαλπάρει!
Ο μπαρμπα-Μήτσος στηρίζεται στις επάλξεις να ξαποστάσει και πίσω του το φιδωτό καλντερίμι εξαφανίζεται μέσα στις «δρομικές».
Είναι ένας από τους 8 κατοίκους του κάστρου, του μοναδικού, για την ακρίβεια, αδιάκοπα κατοικημένου κάστρου στην Ευρώπη, της Μονεμβασιάς.
Αποκαλεί εαυτόν «μοναχογιό της Μονεμβάσιας» καθώς είναι ο μοναδικός γηγενής κάτοικος.
Οι διηγήσεις του εντείνουν το ταξίδι στον χρόνο.
Και αλλάζουν όσα ήξερες μέχρι τώρα για τη Μονεμβάσια.

Εκείνος δεν μιλά για ειδυλλιακά ηλιοβασιλέματα και παραμύθια με ιππότες και νεράιδες, δεν έχει να θυμάται από εδώ αξέχαστες διακοπές και ρομαντικά σαββατοκύριακα.
Δεν αποκαλεί τη Μονεμβασιά «πέτρινο καράβι», «Γιβραλτάρ της Ανατολής», «μενεξεδένια καστροπολιτεία» ή «υπερνεφελές φρούριο».
Μιλά για τον αέρα που σφυρίζει στα περάσματα όταν φθινοπωριάζει, για την αντάρα του ουρανού και τα αστροπελέκια που κάνουν τον βράχο να τρίζει τον χειμώνα.

Για τους θρύλους που γεννήθηκαν πίσω από τις «δρομικές» (θόλοι) και τα άυλα πλάσματα που δονούν τον βράχο και σχηματίζουν σκιές.
«Εγώ εδώ γεννήθηκα, εδώ έζησα όλη τη ζωή μου, εδώ θα πεθάνω» λέει. «Κι όλο το Τατόι να μου έδιναν τη Μονοβάσια μου δεν θα την άλλαζα!
Για μένα το εξωτερικό είναι μετά τη γέφυρα!».

Θυμάται τα λόγια των ιστορικών και σου μιλά για τους Βυζαντινούς και τους Ενετούς, τα λόγια των παλιών που περιέγραφαν τις μέρες των Τούρκων αλλά και τα συναισθήματά του όταν το άγρυπνο βλέμμα των Γερμανών τον παραφυλούσε πίσω από τις στοές καθώς πετούσε κουραμάνες στα χωράφια «για να τις βρουν οι κακόμοιροι οι Μονεμβασιώτες να μην πεθάνουνε».

Την είπαν πόλη-άγαλμα και πόλη-μουσείο. Μέγα λάθος.
Ούτε προθήκες ούτε η ακινησία του μαρμάρου υπάρχουν εδώ.
Η πέτρινη πολιτεία που γέννησε τον Ρίτσο ζει ακόμη σε ενεστώτα χρόνο.
Ο Μονεμβασιώτης ποιητής παρομοίασε τον βράχο με πέτρινο καράβι, ο Στρατής Μυριβήλης με πελώριο πολεμικό κράνος, ο Νίκος Καζαντζάκης με θεριό που ενεδρεύει.

Θα συμφωνήσεις με όλους (πώς αλλιώς;) και φυσικά δεν θα τολμήσεις να ψάξεις για άλλες παρομοιώσεις. Για την ύπαρξη αυτού του εντυπωσιακού βράχου που ενέπνευσε μεγάλους συγγραφείς και ταπεινούς επισκέπτες ευθύνεται ένας σεισμός, εκείνος του 375 μ.Χ. που καταβύθισε πολλές αρχαίες λακωνικές πόλεις και απέκοψε το βράχο από την Πελοπόννησο.

Οι πρώτοι οικιστές του βράχου ήταν Λακεδαίμονες oι οποίοι ίδρυσαν, τον 6ο αιώνα, την Ανω Πόλη, που παρείχε ασφάλεια από τις επιδρομές των βαρβαρικών φύλων.
Η θέση και η ιδιαιτερότητα της Μονεμβασιάς την κατέστησαν φυσικό οχυρό το οποίο δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί «μήλον της Εριδος» για τους κατακτητές.
Ετσι, πέρασε συνεχείς περιόδους κατοχής κατά τις οποίες Φράγκοι, Ενετοί, Τούρκοι εναλλάσσονταν διαρκώς μεταξύ τους, αφήνοντας βεβαίως στο κάστρο και τα σημάδια τους, που παραμένουν ορατά μέχρι σήμερα.

Οι περισσότεροι την ξέρουν ως Μονεμβασιά, τα γεωγραφικά λεξικά την αναφέρουν ως Μονεμβασία και για τους ντόπιους είναι η Μονοβάσια ή Μονομπάσια.
Οι Ενετοί την έλεγαν Μαλβάζια ή Μαλβαζία, οι Φράγκοι Μαλβουαζί, οι Αραβες Μπενεφσέ, δηλαδή βιολέτα, και οι Τούρκοι Μενεξέ Καλεσί (Κάστρο των λουλουδιών).
Η μοναδική είσοδος («μόνη έμβασις») που ευθύνεται για την εύστοχη ονομασία της είναι η γέφυρα που την ενώνει με την υπόλοιπη Πελοπόννησο και οδηγεί στην ισχυρή πύλη του κάστρου. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα αντικαθιστώντας την ανασυρόμενη του 6ου αιώνα με τους 14 θόλους.

Αυτή η μοναδική «έμβαση» κυριολεκτικά και συμβολικά, λειτούργησε και λειτουργεί για τη σύνδεση ή τον αποκλεισμό του κάστρου, ανάλογα με την ιστορική στιγμή ή… τη διάθεση των επισκεπτών. Δεν είναι η μοναδική αντίφαση:
το χθες και το σήμερα, τα δεσμά και η ελευθερία, η ζωή και ο θάνατος, συγκρούονται αδιάκοπα στη Μονεμβασιά, αιώνες τώρα.

Σαράντα εκκλησίες υπήρχαν στη Μονεμβασιά σύμφωνα με το θρύλο. Βεβαίως ο αριθμός δεν αποδεικνύεται καθώς έχουν καταγραφεί περί τους 24 ναούς, εντούτοις σύμφωνα πάντα με τους ερευνητές, αν συνυπολογιστούν οι εκτός των τειχών ναοί καθώς και οι κατεστραμμένοι που αναφέρονται στις ιστορικές πηγές, ο αριθμός μοιάζει πιθανός.

   
tilestwra.com