Μάνη Ιστορία - Η προϊστορική και πρωτοϊστορική Μάνη

https://kariopoliskontostavlifokades.blogspot.com/2010/11/blog-post_15.html

ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Τα ίχνη του προϊστορικού ανθρώπου χάνονται στα βάθη των αιώνων. Βέβαιο είναι ότι η ανθρώπινη ύπαρξη συναντάται στη Μάνη κατά την διάρκεια του Πλειστόκαινου.

ΣΠΗΛΑΙΑ ΔΙΡΟΥ
Παλαιολιθικά ευρήματα στο προϊστορικό σπήλαιο ''Αλεπότρυπα'' στο Διρό μας παρέχουν σημαντικές ενδείξεις ότι κατά την πρώιμη φάση του Ανώτερου Πλειστόκαινου εμφανίζεται ο τύπος του Νεάντερταλ στη Μάνη (πριν 100.000-40000 χρόνια). Ο Άνθρωπος του Νεάντερταλ με το μεγάλο κεφάλι τα διογκωμένα οφρυακά τόξα, τον κοντό λαιμό και το περίεργο βάδισμα, χρησιμοποιεί ξέστρες, φολίδες, και ξύλινα ακόντια και εμφανίζεται από το τέλος της Τρίτης Μεσοπαγετώδους ή από την αρχή της τελευταίας Παγετώδους περιόδου

https://kariopoliskontostavlifokades.blogspot.com/2010/11/blog-post_15.html

 O HOMO SAPIENS
Οστά και κρανία ανθρώπων, λίθινα εργαλεία κ.α. που βρέθηκαν στο σπήλαιο της Αλεπότρυπας Διρού μαρτυρούν την εμφάνιση του Έμφρονος ή Σύγχρονου Ανθρώπου 

( Homo Sapiens Diluvialis ) στη Μάνη κατά την Νεότερη Παλαιολιθική Εποχή πριν 25.000-8.000 χρόνια (και μετά από 15.000 από την εξαφάνιση του Νεάντερταλ).

ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΡΕΟΠΟΛΗ
Σημαντική Παλαιολιθική θέση εντοπίστηκε στο Απήδημα της Αρεόπολης. Στη σπηλιά "ΚΑΛΑΜΑΚΙΑ'', πιο κάτω από την Αρεόπολη και εγγύτερα προς το Λιμένι, συναντάμε μια από τις ελάχιστες παλαιολιθικές θέσεις παγκοσμίως που παρέμεινε στην επιφάνεια του εδάφους.

Παλαιολιθικά ευρήματα μας πείθουν ότι η Μάνη διέθετε πλούσια βλάστηση πριν από 200.000 χρόνια. Κρανίο που βρέθηκε στην παραθαλάσσια περιοχή της Αρεόπολης χρονολογείται πριν από 150.000 χρόνια. Έτσι η Μάνη, στην περιοχή της Αρεόπολης, φαίνεται να ψηλαφίζει και τα αρχέγονα βήματα του Homo Erectus (Όρθιου Ανθρώπου).

Η αρχέγονη Μάνη με τις δαιδαλώδεις σπηλαιολογικές διατομές, προσέφερε ένα θαυμάσιο κατάλυμμα στον προϊστορικό άνθρωπο των σπηλαίων και σήμερα μας παρέχει μια τεράστια πρόκληση για συστηματική επιστημονική έρευνα που μπορεί να οδηγήσει στα ίχνη του αρχάνθρωπου ακόμη και στον αχανή χώρο του Μέσου Πλειστόκαινου, να καταστήσει τη Μάνη πανάρχαιη κοιτίδα της ανθρώπινης εξέλιξης και να προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον.

https://kariopoliskontostavlifokades.blogspot.com/2010/11/blog-post_15.html

ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Αδιάλειπτη η παρουσία του ανθρώπινου γένους στη Μάνη και διαχρονική η πορεία της πολιτιστικής εξέλιξης του σ' αυτή, δε μπορούσε να μην παρουσιάζει και αρκετές νεολιθικές εγκαταστάσεις στη χερσόνησο του Ταϋγέτου. Ως γνωστόν την περίοδο αυτή ο άνθρωπος χρησιμοποιεί μικρά λίθινα αντικείμενα όπως αξίνες, άγκιστρα ή πόρπες και σμίλες, εργαλεία σύνθετα από μικρά κομμάτια πυριτόλιθου ή οψιανού και ασχολείται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και ελάχιστα με την θάλασσα. Κατοικούσαν σε οργανωμένους μόνιμους οικισμούς, χρησιμοποιούσαν νεολιθική πλαστική, κατασκεύαζαν οικίες από φθαρτά υλικά, διέθεταν δάπεδα από άμμο ή πηλό και κομμάτια πήλινων αγγείων, που καλούνται όστρακα. Τέτοια παρουσιάζονται άφθονα στις θέσεις που κατοίκησαν.
Νεολιθικοί οικισμοί στη Μάνη
Αρκετές νεολιθικές εγκαταστάσεις που κατοικήθηκαν το 8.000-3.000 π.Χ. παρατηρήθηκαν
σε περιοχές της Μάνης όπως στο Γύθειο ( Κρανάη), στα Σπήλαια Διρού, στις Θαλάμες, στην Καρδαμύλη, στη Ζαρνάτα, στους Δολούς, στον Κάμπο, μεταξύ Παλαιόχωρας και Αλμυρού, στα Πηγάδια,στη Σβίνα (μεταξύ Πλάτσας και Κουτηφαρίου) και στην πόλη Ταίναρος. ( Αναλυτικά στοιχεία στο Κεφάλαιο ''Ο Γύρος της Μάνης'' ).
Οι Λέλεγες κάτοικοι της Μάνης
Οι Λέλεγες, Μεσογειακό υπόστρωμα, που μιλούσαν την ίδια γλώσσα με τους Χάττι (κατοίκους της Μ. Ασίας) κατοίκησαν την Μανιάτικη περιοχή. Οι Αρχαίες Ελληνικές παραδόσεις μνημονεύουν, συχνότατα τους Λέλεγες μαζί με τους Πελασγούς ως Προελληνικούς λαούς, ενώ η Λακωνική παράδοση, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, θεωρεί τους Λέλεγες αυτόχθονες (ντόπιους).

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( 3.000 - 1.100 π. Χ. )
Πρωτοελλαδικός Πολιτισμός (3.000 - 1.900 π. Χ. )
Είναι παράλληλος χρονικά με τον Πρωτοκυκλαδικό και τον Πρωτομινωϊκό Πολιτισμό.

Στη διάδοση του ''νέου πολιτισμού'', ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο,πρωταρχικός πρέπει να ήταν ο ρόλος των Κυκλάδων και της Κρήτης, ενώ τις ''Πύλες'' εισόδου του στην Πελ/σο φαίνεται να αποτέλεσαν οι νότιες ακτές της Λακωνίας και ειδικότερα η Μάνη, η Μονεμβάσια και η Ελαφόνησος.

Ο χαλκοκρατικός πολιτισμός κυριάρχησε και στη Μάνη όπου πλέον συναντάμε την παραγωγή των αρδευομένων εκτάσεων, το ανταλλακτικό εμπόριο και την επέκταση του, την κατεργασία του μετάλλου, το λίθινο θεμέλιο των σπιτιών, την κοινωνική οργάνωση κ.α.
Πρωτοελλαδικοί οικισμοί στη Μάνη
Εμφανίζονται στις περιοχές Πεζούλια (Β. του Γυθείου), στον Κότρωνα, στα Λεύκτρα, στην Καρδαμύλη, στην Ζαρνάτα και στους Δολούς.
Μέση Χαλκοκρατία ( 1.900 - 1.600 π.Χ. )
Στο Μεσοελλαδικό Πολιτισμό τα οικήματα κτίζονται με κύριο δωμάτιο και μικρό θάλαμο και είναι κυρίως αψιδωτά, οι νεκροί ενταφιάζονται σε στενές τάφρους μικρού βάθους, οι οποίες σκεπάζονται με πλίνθους ή πλάκες, σε στάση συνεσταλμένη με εναποθέσεις δώρων και η θρησκεία είναι ανεικονική. Στο εμπόριο κυριαρχεί η επικοινωνία με Κυκλάδες και Κρήτη.
Η Μάνη και ιδιαίτερα η περιοχή του Γυθείου-που καλύπτει και τις τρεις φάσεις της εποχής του χαλκού-αποτελεί το ένα από τα δύο μεγαλύτερα κέντρα στην Ηπειρωτική Ελλάδα που επικοινωνεί με τη Μινωική Κρήτη το 2.000-1.400 π.Χ.
Μεσοελλαδικοί οικισμοί στη Μάνη
Εμφανίζονται στις περιοχές Πεζούλια του Γυθείου, στα Λεύκτρα,και στα Πηγάδια.
Υστεροελλαδική ή Μυκηναϊκή εποχή ( 1.600 - 1.100 π. Χ. )
Αποτελεί μια από τις λαμπρότερες εποχές του Πελ/κού αλλά και του Ελληνικού Πολιτισμού. Δημιουργείται οργανωμένη κοινωνική, πολιτική, οικονομική και θρησκευτική ζωή, αναπτύσσεται η οικιστική αρχιτεκτονική, ανθεί το εμπόριο και αναπτύσσονται οι τάξεις των βιοτεχνών, καθιερώνονται ψυχαγωγικά παιχνίδια, αθλοπαιδιές, χορευτικές επιδείξεις και εξελίσσεται η τεχνική της μεταλλοτεχνίας.
Ο Λαμπρός Πολιτισμός των Μυκηναίων φαίνεται να έχει πολιτιστικό του πρόγονο τα σωζόμενα σε πολλά σημεία της σημερινής Μάνης Προελληνικά Μεγαλιθικά τείχη.
Οι Αχαιοί στη Μάνη
Στις αρχές της Μυκηναϊκής περιόδου εγκαταστάθηκαν στη Μάνη οι Αχαιοί, που σύμφωνα με την παράδοση, προερχόταν από τη Θεσσαλία, τη Βοιωτία και την Αργολίδα.

ΜΙΝΥΕΣ
Οι Μινύες, που σύμφωνα με μια θεωρία συγγενεύουν με τους κατοίκους της Μινωϊκής Κρήτης, κατοίκησαν στη Λακωνία και μετανάστευσαν βόρεια της Τριφυλίας, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος. Η παρουσία τους όμως στη Λακωνία και κατ' επέκταση στη Μάνη, δεν φαίνεται να τεκμηριώνεται ιστορικά, διότι ο Ηρόδοτος στηρίχτηκε σε μη αξιόπιστη Σπαρτιατική πηγή.
Μυκηναϊκοί οικισμοί στη Μάνη
Παρατηρούνται στις περιοχές Κρανάη του Γυθείου, Πεζούλια (βόρεια του Γυθείου), Μαυροβούνι, Λας - στην περιοχή του Πασσαβά - στις Θαλάμες, στα Λεύκτρα, στην Καρδαμύλη, στον Κάμπο, στο Παλαιοχώρι, στα Πηγάδια, στα Σωτηριάνικα, στο Οίτυλο, στην Ανω Πούλα, στην Πέφνο, στη Σβίνα, ενώ η ''Ακρα Ταινάρου'' ήταν σπουδαίος τόπος λατρείας.
Οι Ομηρικές Πόλεις της Μάνης
Ο Όμηρος κατά την περίοδο του Τρωϊκού Πολέμου αναφέρει τις εξής οκτώ πόλεις στην περιοχή της Μάνης: Ενόπη/ Γερήνια, Καρδαμύλη, Οίτυλος, Μέσση, Λας, Ασίνη, Κρανάη, Αυγειαί/ Αιγιαί ( Ιλιάδα Β΄ 581-585, Ι 149-152, 291-293 ).
Χαρακτηριστικά είναι τα παρακάτω Ομηρικά αποσπάσματα για τη Μάνη:
«Οι δ' είχον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν/ φάρίν τε Σπάρτην τε πολυτρήρωνά τε Μέσσην Βρυσειάς τ' ενέμοντο και Αυγειάς Ερατεινάς/.... οί τε Λάαν είχον η δ' Οίτυλον αμφενέμοντο των οι αδελφέος ήρχε, βοήν αγαθός Μενέλαος..».
Οι Μανιάτες στον Τρωϊκό πόλεμο το 1194 - 184 π. Χ.
Ενεργό συμμετοχή είχαν κατά την αρχαιότητα οι κάτοικοι της σημ. περιοχής της Μάνης στην κοσμοϊστορική Τρωϊκή εκστρατεία (που συντάραξε τον Αρχαίο κόσμο αλλά γαλούχησε με το θρύλο της και τις επόμενες γενιές) όπως καταδεικνύουν και οι στίχοι Β 581-585 της Ιλιάδας που αναφέρονται στο κατάλογο των νηών και μνημονεύουν την Μέσσην, Λάαν και Οίτυλον.
Το ιερό Ελλήνιον της Μάνης όπου αποφασίστηκε ο Τρωϊκός Πόλεμος
Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι σύμφωνα με την Λακωνική πράδοση η Τρωϊκή εκστρατεία και τα σχέδιά της αποφασίστηκαν στο Ιερό Ελλήνιον που βρισκόταν στη περιοχή της Μέσα Μάνης.

ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ ΚΥΡΙΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΛΑΚΩΝΙΑ ΤΟ 1125 π.Χ.
Από ένα επιχώριο φύλο που είχε επικεφαλής το γένος των Ηρακλειδών, σχηματίσθηκαν οι Δωριείς στην Κεντρική Ελλάδα. Αποτελούνταν από Μακεδόνες, Ηπειρώτες και διάφορα άλλα στοιχεία, ξεκίνησαν από την ιστορική Δωρίδα, 32.000 περίπου άτομα και μέσω του Ρίου ήλθαν στην πεδιάδα του Άργους, στην Κεντρική Μεσσηνία και στην Κεντρική Λακωνία όπου κατέλαβαν την περιοχή, χωρίς αντίσταση, υπό την αρχηγία του Αριστόδημου. Αχαιοί και Αρκάδες της Λακωνίας και της Αργολίδας διέφυγαν τότε προς την Λέσβο, την Τένεδο, την Κρήτη, την Παμφυλία και την Κύπρο.

ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ ΚΥΡΙΕΥΟΥΝ ΤΗ ΜΑΝΗ ΤΟΝ Η' ΑΙΩΝΑ
Οι Σπαρτιάτες, αφού κυρίευσαν τις Αχαϊκές πόλεις των Αμυκλών, της Φάριδος και των Γερονθρών, στράφηκαν προς τη Μεσσηνιακή πλευρά του Ταϋγέτου και κυρίευσαν την Δενθελιάτιδα που αποτελούσε πέρασμα προς τη Μεσσηνία. Στη συνέχεια με την κατάληψη του Έλους, το 746 π.Χ. υπό τον βασιλέα Τήλεκλο, ολοκλήρωσαν την κυριαρχία τους προς την κοιλάδα του Ευρώτα και στράφηκαν πλέον εναντίον της Μάνης την οποίαν και κυρίευσαν στα μέσα του Η' αιώνος π.Χ. και έκαναν επίνειό τους το Γύθειο.

ΟΙ ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΠΕΡΙΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΙΛΩΤΕΣ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ
Με την ολοκλήρωση της κυριαρχίας των Σπαρτιατών στην περιοχή, επεβλήθη καθεστώς περιοίκων (κυρίως στους κατοίκους της Μέσα Μάνης) και ειλώτων στους κατοίκους του Ταϋγέτου.

Οι Σπαρτιάτες ταπείνωναν τους Είλωτες και τους υποχρέωναν να φορούν σκούφια από το δέρμα σκύλου και να δέχονται ραπίσματα, ακόμη και όταν δεν έφταιγαν, για να θυμούνται τη καταγωγή τους. 

Στη συνέχεια οι Σπαρτιάτες κυρίευσαν τη Μεσσηνία με τους γνωστούς Μεσσηνιακούς πολέμους.

Η ΣΠΑΡΤΗ ΑΠΟΚΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ''ΠΟΛΗΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ''
Θεσμικές μεταρρυθμίσεις όπως: διαίρεση των πολιτών στις τρεις φυλές των Δωριέων ( Υλλείς, Πάμφυλοι, Δυμάνες ), χωρισμός κατά κώμες, συγκρότηση της Γερουσίας από 30 μέλη, η λειτουργία της εκκλησίας του Δήμου, το σώμα των πέντε εφόρων κ.α. προσέδωσαν στη Σπάρτη το χαρακτήρα της «Πόλης- Κράτους».

Ο ΘΕΟΓΝΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΤΟΥ ΤΑΫΓΕΤΟΥ
Ήταν τόσο φημισμένη η περιοχή του Ταϋγέτου για το εξαίρετο κρασί της, ώστε ο Σπαρτιάτης ποιητής Θέογνις, που παρέμεινε στη Σπάρτη το 560-546 π.Χ. να το υμνήσει στα ποιήματά του.

Ο ποιητής Θέογνις μαζί με τον ποιητή Στησίχορο, ήσαν οι πιο γνωστοί ποιητές της Σπάρτης την περίοδο αυτή.
Η εκστρατεία του Παυσανία στην Κύπρο και στο Βυζάντιο από το Γύθειο το 478 π.Χ.
Ο Παυσανίας με 20 Πελοποννησιακά πλοία ξεκίνησε από τα νεώρια του Γυθείου και ενώθηκε στα Ν. των Κυκλάδων και της Κρήτης με 30 Αθηναϊκά πλοία που διοικούσε ο Αριστείδης. Ήταν η τελευταία φορά που κινήθηκε σε κοινή επιχείρηση η Πανελλήνια συμμαχία με πρωτοβουλία του Παυσανία και είχε αρκετές επιτυχίες εναντίον των Περσών. Κατηγορήθηκε όμως ο Παυσανίας για «Μηδισμό» κι’ ανακλήθηκε στη Σπάρτη, όπου είχε οικτρό τέλος.

ΤΟ ''ΑΠΟ ΤΑΙΝΑΡΟΥ ΑΓΟΣ'' ΤΙΜΩΡΕΙ ΤΟΥΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ ΜΕ ΣΕΙΣΜΟ ΚΑΙ 20.000 ΝΕΚΡΟΥΣ ΤΟ 464 π.Χ.
Το 469 π.Χ. άρχισε η μεγάλη επανάσταση των ειλώτων που κράτησε 10 ολόκληρα χρόνια.

Το 464 π.Χ. η επανάσταση γενικεύθηκε, όταν ένας πρωτοφανής σε ένταση σεισμός για τη Σπάρτη σκόρπισε το θάνατο σε πάνω από 20.000 Λακεδαιμόνιους. Τότε οι είλωτες επιτέθηκαν εναντίον της Σπάρτης, η οποία σώθηκε χάριν της ψυχραιμίας του νεαρού βασιλιά Αρχιδάμου που αστραπιαία επάνδρωσε με όπλα τους επιζήσαντες.
Το ιερό του Ταιναρίου Ποσειδώνος ήταν φημισμένο άσυλο
Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι ο Κοσμοσείστης θεός Ποσειδώνας επέβαλε αυτήν τη συμφορά στους Σπαρτιάτες διότι απέσπασαν βίαια από τον βωμό του στο Ταίναρο, είλωτες καταδικασμένους σε θάνατο, που είχαν φθάσει εκεί ως ικέτες. Ακόμη και οι κορυφές του Ταϋγέτου σχίστηκαν τότε, ενώ οι Αθηναίοι θεωρούσαν τους Σπαρτιάτες ως μολυσμένους από ''Το Ταινάρου άγος''.
Ο Τολμίδης κυριεύει το Γύθειο και καίει τα νεώρια των Σπαρτιατών το 456 π.Χ.
Μετά τη μάχη της Τανάγρας το 457π.Χ. και την επικράτηση των Σπαρτιατών στη μάχη αυτή, οι Αθηναίοι ανέλαβαν επιθετική πρωτοβουλία με κύρια πολεμική μονάδα το στόλο.

Ο στρατηγός των Αθηναίων Τολμίδης, αφού συγκέντρωσε 4000 οπλίτες, ξεκίνησε από το λιμάνι του Πειραιά και κυρίευσε τις Βοιές -σημ. Νεάπολη- τα Κύθηρα και τη Μεθώνη.

Αποχώρησε όμως με την εμφάνιση του στρατού των Λακεδαιμονίων και επέστρεψε στο Λακωνικό κόλπο όπου και κυρίευσε το Γύθειο, επίνειο των Λακεδαιμονίων, έκαψε τα νεώρια και δήωσε την περιοχή.

Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Την πρωτοφανή ακμή του κλασσικού Ελληνισμού που ονομάζεται «Χρυσός αιώνας» ακολούθησε η μεγάλη κρίση του Πελοποννησιακού πολέμου, που κράτησε 27 χρόνια (431-404 π.Χ.).

Ο πόλεμος αυτός ξεπέρασε σε έκταση και σε ένταση όλους τους προηγούμενους πολέμους μεταξύ των Ελλήνων. Δύο ηγεμονικές πόλεις, η Σπάρτη και η Αθήνα, με σαφή πολιτική και πολιτιστική αντίθεση, συγκρούστηκαν στον πόλεμο αυτό. Η πρωταρχική αιτία αυτού του πολέμου βρίσκεται στον Αθηναϊκό επεκτατισμό. Αφορμές, για την κήρυξη του πολέμου, στάθηκαν τα γεγονότα της Κέρκυρας, της Ποτίδαιας και του Αθηναϊκού ψηφίσματος για τους Μεγαρείς.

ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟ 431 Π.Χ.
Οι Πελοποννήσιοι και οι Βοιωτοί με αρχηγό τον Αρχίδαμο εισέβαλαν στο Θριάσιο Πεδίο και στην Ελευσίνα και στη συνέχεια κατέλαβαν τις Αχαρνές. Οι Αθηναίοι με 100 τριήρεις επιτέθηκαν στην Επίδαυρο Λιμηρά, στα Βάτικα και στις Ν.Δ. ακτές της Μάνης και κατευθύνθηκαν στη Μεθώνη.
Θαλάσσια επιχείρηση των Σπαρτιατών από το Γύθειο στη Ζάκυνθο το 430 π.Χ.
Την Άνοιξη του 430 π.Χ. οι Σπαρτιάτες με τους συμμάχους τους εισέβαλαν για δεύτερη φορά στην Αττική. Το καλοκαίρι του ιδίου έτους 1000 Λακεδαιμόνιοι οπλίτες υπό την αρχηγία του Κνήμου, επιβιβάστηκαν στο Γύθειο σε 100 τριήρεις και επιτέθηκαν εναντίον της Ζακύνθου, χωρίς όμως να πετύχουν τη συνθηκολόγηση των Ζακυνθίων που ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων.

Ο ΝΙΚΙΑΣ ΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΣΙΝΗ ΤΟ 424 Π. Χ.
Ο Νικίας και οι συστράτηγοί του, Νικόστρατος και Αυτοκλής, με 2000 οπλίτες, 60 πλοία, λίγο ιππικό και συμμάχους τους Μιλησίους απέπλευσαν από τον Πειραιά και κυρίευσαν τα Κύθηρα μέσα Ιουνίου του 424 π.Χ. Στη συνέχεια λεηλάτησαν τις δυτικές ακτές της επαρχίας Επ. Λιμηράς και επιτέθηκαν εναντίον της Ασίνης (σημ. Σκουτάρι).
Ο Γύλιππος εφορμά από το Γύθειο στη Σικελία το 414 π.Χ.
Το Μάϊο του 414 π.Χ. οι Αθηναίοι άρχισαν την επίθεση εναντίον των Συρακουσών.

Ο Σπαρτιάτης στρατηγός Γύλιππος στρατολόγησε ναύτες για 12 τριήρεις, απέπλευσε από το Γύθειο μέσω Λευκάδας, και Κάτω Ιταλίας, έφθασε στη Σικελία και με την βοήθεια των ντόπιων έσωσε τις Συρακούσες και έφερε σε δεινή θέση τους Αθηναίους.
Εξόρμηση Λακεδαιμονίων από τη Λα και κατάληψη της Ερέτριας το 412/411 π.Χ.
Ύστερα από την ήττα των Αθηναίων από τους Λακεδαιμόνιους στη Σικελία το 413 π.Χ. οι Λακεδαιμόνιοι οργάνωσαν στόλο 42 πλοίων στη Λα, περιοχή κοντά στον Πασσαβά, με στόχο την αποστασία της Εύβοιας από τους Αθηναίους. Η κίνηση προκάλεσε τον θάνατο του Φρυνίχου επειδή διαπραγματευόταν ειρήνη με τους Λακεδαιμόνιους.

Τέλος σε ναυμαχία που έγινε στην Ερέτρια, ο Αγησανδρίδας νίκησε τον Αθηναίο Θυμοχάρη κυριεύοντας 22 πλοία και προκαλώντας σε αποστασία την Εύβοια, πράγμα που προκάλεσε την πτώση των 400 στην Αθήνα.
Η εκστρατεία του Λυσσάνδρου από το Γύθειο το 407 π.Χ.
Ο ικανός Ναύαρχος της Σπάρτης Λύσσανδρος το 407 π.Χ. απέπλευσε από το Γύθειο και κατευθύνθηκε στη Ρόδο, Μίλητο και Έφεσο. Την άνοιξη του 406 π.Χ. συγκρούστηκε με τους Αθηναίους στο Νότιο και τους νίκησε.
Η τελευταία εκστρατεία του Πελ/κού πολέμου από το Γύθειο το 405 π.Χ.
Μετά την άφιξη του Λυσσάνδρου στην Έφεσο επακολούθησε στους Αιγός Ποταμούς η καταστροφή του Αθηναϊκού στόλου, πράγμα που επιτάχυνε την παράδοση της Αθήνας στους Λακεδαιμόνιους το 404 π.Χ. Έτσι η Μάνη με τη λήξη του πολέμου ανήκει στην παράταξη των νικητών.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΠΟΛΕΜΟ
Οι Αρκάδες κυριεύουν την Ασίνη το 396 π.Χ.
Το 396 π.Χ. οι Αρκάδες επιτέθηκαν εναντίον της Ασίνης και αφού εξόντωσαν την Σπαρτιατική φρουρά την κυρίευσαν.
Ο Νικόλοχος εκστρατεύει από το Γύθειο το 375 π.Χ.
Την άνοιξη του 375 π.Χ. Αθηναϊκός στόλος από 60 τριήρεις με αρχηγό τον Τιμόθεο, γιο του Κόνωνος, έπλευσε στο Ιόνιο. Οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν, από το Γύθειο, 55 πλοία εναντίον του με αρχηγό το Νικόλοχο.
Εξόρμηση του Μνάσιππου από το Γύθειο προς την Κέρκυρα το 373 π.Χ.
Αντιδρώντας σε ενέργειες του Αθηναίου στρατηγού Τιμόθεου, οι Ζακύνθιοι ολιγαρχικοί ζήτησαν την επέμβαση των Λακεδαιμονίων. Από τα δύο εκστρατευτικά σώματα που στάλθηκαν το μεν ένα, του Αριστοκράτη, με 25 πλοία απέτυχε, ενώ το δεύτερο του Μνάσιππου που εκστράτευσε το 373 π.Χ. με 60-65 πλοία απέκλεισε την Κέρκυρα, αλλά εξαιτίας του θανάτου του Μνάσιππου και της αποστολής του Αθηναίου Ιφικράτη η επιχείρηση των Λακεδαιμονίων στο Ιόνιο απέτυχε.

ΟΙ ΒΟΙΩΤΟΙ ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΤΟ ΓΥΘΕΙΟ
Ύστερα από τη μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ. τα στρατεύματα του αντισπαρτιατικού συνασπισμού εξεστράτευσαν στην Πελοπόννησο το 370 με 369 π.Χ. Χωρίς επίθεση στη Σπάρτη, τα στρατεύματα προχώρησαν νοτιότερα προβαίνοντας σε πυρπολήσεις και δηώσεις.

Στο ιερό του Ποσειδώνος Γαιαόχου δόθηκε μάχη Βοιωτών- Λακεδαιμονίων (Αμύκλες) ενώ στο ναύσταθμο του Γυθείου για τρεις μέρες βαλλόταν το τείχος της πόλης. Στη συνέχεια ο συνασπισμός κατευθύνθηκε από τη Λακωνία στην Αρκαδία. Μετά την επιστροφή τους ο Επαμεινώνδας θεωρήθηκε υπόλογος για τις δηώσεις στη Λακωνία αλλά απέφυγε την καταδίκη με το ευφυολόγημα να αναγραφεί η απόφαση, σε περίπτωση θανατικής καταδίκης σε επιτάφια στήλη.
Συνάντηση Κνωσσίων πρέσβεων με Φάλαικο στο Ταίναρο το 346 π.Χ.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Διόδωρου το Ταίναρο χρησιμοποιήθηκε ως τόπος συγκέντρωσης 8.000 μισθοφορικών στρατευμάτων με στόχο την ενίσχυση των Κνωσσίων στον ενδοκρητικό πόλεμο.

Ο ηγέτης των Φωκαίων Φάλαικος συνεργαζόμενος με τους Κνωσσίους κατέλαβε στην Κρήτη την αποικία των Λακεδαιμονίων Λύκτο, σύμφωνα με τον Πολύβιο.

Η Λύκτος επανακτήθηκε από τους Σπαρτιάτες το 343 π.Χ. ενώ ο Φάλαικος σκοτώθηκε στην πολιορκία της Κυδωνίας.

Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΕΙΣΒΑΛΛΕΙ ΣΤΟ ΓΥΘΕΙΟ ΤΟ 338 π.Χ.
Ο Φίλιππος μετά τη μάχη στη Χαιρώνεια, νικητής και κυρίαρχος πλέον εισέβαλε στην Πελ/σο. Κατέλαβε την Κόρινθο και αφού έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους υπόλοιπους Πελ/σίους επιτέθηκε εναντίον της Λακωνίας, οι δυνάμεις της οποίας κάλυψαν τη Σπάρτη.

Ο Φίλιππος λεηλάτησε την κοιλάδα του Ευρώτα και έφθασε μέχρι το Γύθειο, το οποίο και λεηλάτησε. Η Μάνη το 336 π.Χ. μετά το συνέδριο της Κορίνθου, ανήκε στα Ουδέτερα Ελληνικά Κράτη, όπως και η υπόλοιπη Λακωνία, η Ελαφόνησος, τα Κύθηρα και η Κρήτη.

Η ΜΑΝΗ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΙΣΘΟΦΟΡΩΝ
Η Μάνη και ιδιαίτερα η περιοχή του Ταινάρου, αποτέλεσε τον σπουδαιότερο χώρο συγκέντρωσης και στρατολόγησης μισθοφόρων κατά την εκστρατευτική περίοδο του Μ. Αλεξάνδρου. Σ' αυτό συνετέλεσαν η γεωγραφική της θέση που την καθιστούσε σταυροδρόμι των Ωκεανοπόρων, η οχυρά φυσική της διάταξη και η αντιμακεδονική πολιτική των Λακεδαιμονίων. Ήδη μετά την μάχη της Ισσού το 333 π.Χ. αρκετοί Έλληνες μισθοφόροι που πολέμησαν με το Δαρείο, κατέφυγαν στη Μάνη.
Ο Αγησίλαος εξορμεί από τη Μάνη προς την Κρήτη με Περσικά πλοία
Προσπαθώντας να αποκόψει τις δυνάμεις του Μ. Αλέξανδρου στην Ασία ο Μέμνων ο Ρόδιος, αρχηγός των ναυτικών δυνάμεων των Περσών με 300 πλοία κατέλαβε διαδοχικά τη Χίο, πόλεις της Μυτιλήνης, και καλλιέργησε σχέσεις με τη Σπάρτη αποσκοπώντας στην κατάληψη των Στενών. Η ορμητικότητά του ανησύχησε τον Αλέξανδρο. Μετά τον αιφνίδιο θάνατό του, το έργο συνέχισαν ο Πέρσης Αυτοφραδάτης και ο ανηψιός του Φαρνάβαζος που κατέλαβαν εξ' ολοκλήρου τη Μυτιλήνη, την Τένεδο και τέλος στράφηκαν εναντίον των Κυκλάδων. Στη Σίφνο έγινε συνάντηση των Περσών με το βασιλιά των Λακεδαιμονίων Άγι Γ' και αποστολή του Αγησίλαου στο Ταίναρο ύστερα από ενίσχυση 10 Περσικών πλοίων και 30 ταλάντων, παρά το γεγονός ότι είχε αναγγελθεί η πανωλεθρία του Δαρείου το 333 π.Χ. στην Ισσό. Σύμφωνα με πληροφορίες του Διόδωρου ο Αγησίλαος πλέοντας διά μέσου Ταινάρου στην Κρήτη κυρίεψε τις περισσότερες πόλεις της Κρήτης και τις έστρεψε εναντίον του Αλέξανδρου. Δυστυχώς το εγχείρημα του Άγιδος απέτυχε αφού το 331 π.Χ. σκοτώθηκε στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας σε σύγκρουση του με το Μακεδόνα Αντίπατρο.
Μισθοφόροι από το Ταίναρο νικούν τους Κυρηναίους το 322 π.Χ.
Το 322 π.Χ., ένα χρόνο μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, ο Λακεδαιμόνιος Θίβρων επιτέθηκε στις Ελληνικές πόλεις της Κυρηναϊκής (Κυρήνη, Βάρκη, Ευεσπερίδες) με τις οποίες είχε συνάψει συνθήκη φιλίας ο Αλέξανδρος ύστερα από την επίσκεψη του στην όαση Σίβα 331 π.Χ. Η επίθεση οδήγησε σε καταστροφή του στρατού του Θίβρωνος από τους Λιβύους. Όμως η ενίσχυση του από 2500 μισθοφόρους από το Ταίναρο οδήγησε σε ήττα των Κυρηναίων και Λιβύων (30000 στρατιώτες).

Η επέλαση του Θίβρωνα σταμάτησε στην Κυρήνη όπου η παρέμβαση του Πτολεμαίου οδήγησε στη σύλληψη του Θίβρωνος και στην προσάρτηση της Κυρήνης και των γειτονικών πόλεων στην Αίγυπτο το 322 π.Χ.

Η ΜΑΝΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ
Η Μάνη στα ανεξάρτητα Ελληνικά Κράτη το 303 π.Χ.
Ήδη από το 303 π.Χ. που είχαν διαμορφωθεί τα περισσότερα βασίλεια των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου, η Μάνη ανήκε στα ανεξάρτητα Ελληνικά κράτη. Το 290 π.Χ. μεγάλο τμήμα της Πελοποννήσου, της Κεντρικής Ελλάδας της Μακεδονίας και των νησιών υπαγόταν στη βασιλεία του Δημήτριου του Πολιορκητή.
Η Μάνη στην Αιτωλική Συμπολιτεία τα τέλη του 3 ου αι. π.Χ.
Ήδη προς τα τέλη του 3ου αι. π.Χ. η Μάνη ανήκε στην Αιτωλική Συμπολιτεία, όπως και ολόκληρη η Δ. Πελοπόννησος, ενώ σχεδόν ολόκληρη η Α.Πελοπόννησος ανήκε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία.

Το 228 π.Χ. οι δύο συμπολιτείες οδηγούνται σε σύγκρουση λόγω της επεκτατικής πολιτικής της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Στις συγκρούσεις αυτές συμμετείχαν και Μανιάτες.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΑΝΗ
Το 243 π.Χ. ο βασιλιάς της Σπάρτης Άγις ο Δ' πρότεινε μέσω του εφόρου Λυσσάνδρου, να χαριστούν τα χρέη και να γίνει αναδιανομή της γης από τη χαράδρα της Πελλήνης προς τον Ταΰγετο, το Μαλέα και τη Σελλασία, να διαιρεθεί η γη σε 4500 κλήρους και η υπόλοιπη γη που ήταν έξω από τα σύνορα αυτά σε 15000 κλήρους οι οποίοι θα εδίδοντο σε ικανούς προς στράτευση περίοικους. Το 241 π.Χ. όμως η Γερουσία τον καταδίκασε σε θάνατο.

Το έργο του ολοκλήρωσε το 226 π.Χ. ο Κλεομένης Γ΄ ο οποίος έκανε αναδασμό της γης, αύξησε σε 4000 τον αριθμό των Σπαρτιατών με την παραχώρηση πολιτικών δικαιωμάτων στους περιοίκους, έκανε παραγραφή χρεών και αντικατέστησε τους πέντε εφόρους με έξι ''πατρονόμους'' προσθέτοντας και μία νέα κώμη στη Σπάρτη, τη Νεάπολη. Έτσι αρκετοί Μανιάτες που ήταν Περίοικοι, έγιναν Σπαρτιάτες πολίτες και αργότερα αρκετοί Είλωτες Μανιάτες έγιναν Ελεύθεροι.

Ο βασιλιάς Κλεομένης διαφεύγει από το Γύθειο προς την Αλεξάνδρεια το 222 π.Χ.
Ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης Γ' είχε αρκετές επιτυχίες απέναντι στην Αχαϊκή Συμπολιτεία η οποία απειλείτο με κατάρρευση. Τότε συνήγε συμμαχία με τους Μακεδόνες και τους κάλεσε προς βοήθεια. Ο βασιλιάς των Μακεδόνων Αντίγονος Δώσων με 28.800 άνδρες (οι μισοί σχεδόν ήταν Μακεδόνες ) νίκησε, μετά από σκληρή μάχη στη θέση Σελλασία, τον Κλεομένη Γ' που διέθετε 20000 άνδρες-κυρίως μισθοφόρους- και κατέλαβε τη Σπάρτη για πρώτη φορά στην μακραίωνη ιστορία της.

Ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης Γ' με λίγους ιππείς και μέσω της Σπάρτης, έφθασε στο Γύθειο, όπου τον περίμενε πλοίο στην περίπτωση που θα ηττάτο και διέφυγε προς την Αλεξάνδρεια.

Εκεί αντί για φιλοξενούμενος, βρέθηκε αιχμάλωτος του Πτολεμαίου Δ΄ Φιλοπάτορος και για να επιστρέψει στην Ελλάδα επιχείρησε εξέγερση εναντίον του, απέτυχε και αυτοκτόνησε για να μην συλληφθεί, το 219 π.Χ.

Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ε΄ ΛΕΗΛΑΤΕΙ ΤΗ ΜΑΝΗ
Μετά τη μάχη της Σελλασίας, η πόλη των Σπαρτιατών εντάχθηκε αναγκαστικά στην ''Κοινή Συμμαχία''. Ακολούθησε όμως πραξικόπημα στη Σπάρτη και το 219 π.Χ. οι Σπαρτιάτες κήρυξαν τον πόλεμο κατά των Αχαιών. Το χειμώνα του 219/8 π.Χ. ο Φίλιππος Ε' με 6000 άνδρες, κυρίως Μακεδόνες, έφθασε στην Πελοπόννησο, νίκησε τους Ηλείους, έγινε δεκτός στην Τριφυλία και εισέβαλε στην Αιτωλία την οποία και λεηλάτησε. Επιχείρησε αιφνιδιαστικά επίθεση στη Σπάρτη, χωρίς όμως αποτέλεσμα και λεηλάτησε την κοιλάδα του Ευρώτα και την περιοχή της Μάνης μέχρι το Ταίναρο.

Κατά την επιστροφή του από τη Μάνη, δέχθηκε την επίθεση του βασιλιά της Σπάρτης Λυκούργου, ο Φίλιππος όμως τον ανάγκασε να επιστρέψει πίσω στη Σπάρτη. (Όταν ο Φίλιππος ο Ε΄ εισέβαλε στην Λακωνική το 220-217π.χ ένα τμήμα του στρατού των Μακεδόνων, αποσπάστηκε και λεηλατούσε τα παράλια μέχρι που κατατροπώθηκαν από τους Λάους. Προφορικές μαρτυρίες κανουν λόγο για ταφικό τύμβο των πεσόντων Λααων. (ου τι δανος)δείτε σχετική ανάρτηση)

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΑΒΙ - ΤΌ ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Το 207 π.Χ. το βασιλιά της Σπάρτης Μαχανίδα διαδέχθηκε ο Νάβις που ίσως καταγόταν από το βασιλικό γένος των Ευρυποντιδών. Παρά τη σκληρή του στάση προς τους αντιπάλους του και τις επικκρίσεις των ιστορικών (Πολύβιου και Τίτου Λίβιου), υπήρξε κοινωνικός αναμορφωτής και συνεχιστής του ριζοσπαστικού προγράμματος του Άγιδος και του Κλεομένους.

Εξόντωσε την Σπαρτιάτικη αριστοκρατία, προέβη σε αναδασμό της γης, χειραφέτησε και στρατολόγησε πολλούς είλωτες, χάρισε τα χρέη προς τους τοκογλύφους, αποκατέστησε περίοικους κ.α. και έγινε το ίνδαλμα και ο λαϊκός ήρωας, όχι μόνον για τους καταπιεσμένους της Λακωνίας, αλλά για ολόκληρη την Πελοπόννησο και για ευρύτερες ακόμη περιοχές της Ελλάδας.

Φυσικά τη δύναμή του αυτή ο Νάβις την εκμεταλλεύτηκε πολιτικά.

Έτσι οργάνωσε το στόλο του στη Μάνη, επέκτεινε την επιρροή του ως τις Κρητικές ακτές και το 204 π.Χ. άρχισε εχθροπραξίες εναντίον των Αχαιών.

Η ΜΑΝΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΤΌ 195 π.Χ.
Οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις όμως του Νάβι, έχουν ιδιαίτερη σημασία και για την περιοχή της Μάνης. Εδώ κατέφυγαν αρκετοί καταδιωκόμενοι εύποροι Σπαρτιάτες επιλέγοντας ιδιαίτερα τις αναπτυγμένες παραλιακές πόλεις της Μάνης όπως Γύθειο, Λας κ.α.

Η Μάνη πλέον αρχίζει να αυτονομείται πολιτικά, διοικητικά και οικονομικά από τη Σπάρτη.

Αρχίζει πλέον να δημιουργείται η αυτόνομη ομοσπονδία των
'Ανεξάρτητων πόλεων της Νότιας Λακωνικής'' που έμεινε γνωστή στην ιστορία ως ''Κοινό των Λακεδαιμονίων''. Όπως αναφέρει και ο Α. Κουτσιλιέρης στην ''Ιστορία της Μάνης'' με ''τη δημιουργία του Κοινού αρχίζει περίοδος τοπικής ιστορίας της Χερσονήσου του Ταινάρου'' .

Ο ΡΩΜΑΙΟΣ ΦΛΑΜΙΝΙΝΟΣ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΓΥΘΕΙΟ ΤΟ 195 π.Χ.
Ο αρχηγός του Ρωμαϊκού στρατού Τίτος Κόϊντιος Φλαμινίνος μετά τη λαμπρή νίκη που πέτυχε το 197 π.Χ. στη μάχη των Κυνός Κεφαλών απέναντι στο βασιλιά των Μακεδόνων Φίλιππο Ε΄, άρχισε να αναλαμβάνει κυρίαρχο ρόλο στα Ελληνικά δρώμενα. Με αφορμή την κατοχή του Άργους από το βασιλιά της Σπάρτης Νάβι, έστρεψε τα πυρά εναντίον του. Με 50000 άνδρες περίπου (εκ των οποίων 11000 ήσαν Αχαιοί, 1500 Μακεδόνες υπό την αρχηγία του Φιλίππου, 400 ιππείς Θεσσαλοί και εξόριστοι Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον εξόριστο βασιλιά της Σπάρτης Αγησίπολη) απέτυχε να καταλάβει το Άργος και πολιόρκησε το Νάβι στη Σπάρτη, χωρίς όμως επιτυχία παρά τις πολλαπλάσιες δυνάμεις του. Τότε ο Φλαμινίνος σκέφθηκε να αποκόψει το Νάβι από τις πηγές ανεφοδιασμού του και ιδιαίτερα από την επαφή που είχε με τους Κρήτες πειρατές, καταλαμβάνοντας τις παραλιακές πόλεις της Μάνης. Το κύριο βάρος του το έριξε στη πολιορκία του Γυθείου.

Ήδη στις ακτές της Λακωνίας βρίσκονταν 40 πλοία με τον Λεύκιο Φλαμινίνο (αδελφό του Τίτου), 18 πλοία Ροδίων και ο Ευμένης της Περγάμου με ισχυρό στόλο. Αρχίζουν αμέσως επιχειρήσεις πολιορκίας του Γυθείου οι οποίες εστέφθησαν με επιτυχία, με την κατάληψη του σημαντικού αυτού λιμανιού της Λακωνικής. Ο Νάβις, μόλις πληροφορήθηκε την παράδοση του Γυθείου, επιδίωξε διαπραγματεύσεις συνθηκολόγησης με το Φλαμινίνο.

Ο Ρωμαίος ανθύπατος, πιεζόμενος και από τους Έλληνες συμμάχους του, επέβαλε βαρύτατους όρους στο Νάβι, μεταξύ των άλλων και την εγκατάλειψη των παραλιακών πόλεων της Μάνης, στις οποίες αργότερα εγκατέστησε τους εξόριστους Σπαρτιάτες .

Η πόλη του Γυθείου τιμά τον Τίτο Φλαμινίνο
Ο Τίτος Φλαμινίνος, για πρώτη φορά, ανακήρυξε ελεύθερη την πόλη του Γυθείου, γι' αυτό και οι κάτοικοι της πόλης τον δέχθηκαν ως ευεργέτη και σωτήρα τους και τον τίμησαν με ειδικές τελετές, στις οποίες πρωτοστάτησαν οι Σπαρτιάτες ευγενείς.

Στήθηκε στο Γύθειο ανδριάντας του και στο βάθρο του υπήρχε η εξής επιγραφή: ''Τίτον Τίτου Κοΐνκτιον στραταγόν, ύπατον Ρωμαίων, ο δάμος ο γυθεατών, τον αυτού ευεργέτην''.

Το 194 π.Χ. οι Ρωμαίοι εκκένωσαν την Ελλάδα.

Ο ΝΑΒΙΣ ΠΟΛΙΟΡΚΕΙ ΤΟ ΓΥΘΕΙΟ ΤΟ 193 π.Χ.
Οι Αιτωλοί προσπάθησαν να συσπειρώσουν τους Έλληνες εναντίον των Ρωμαίων, αλλά μόνο ο Νάβις ανταποκρίθηκε και το καλοκαίρι του 193 π.Χ. έσπευσε να ανακτήσει τις παράλιες πόλεις της Λακωνικής και άρχισε να πολιορκεί το Γύθειο. Οι Αχαιοί, που είχαν την επιστασία των πόλεων αυτών ενίσχυσαν τη φρουρά του Γυθείου και ζήτησαν την επέμβαση της Ρώμης.

Η Σύγκλητος ανησύχησε έντονα, όταν έφθασε η είδηση ότι ο Νάβις παραβίασε τις συνθήκες και πολιόρκησε το Γύθειο και έστειλε τον στρατηγό Αύλο Ατίλιο Σερανό με στόλο να ενισχύσει τους Αχαιούς, φοβούμενη δε επίθεση του Αντίοχου ενίσχυσε και την άμυνα των Σικελικών πόλεών της.

Ο Νάβις όμως έκανε ασφυκτική την πολιορκία του Γυθείου και άρχισε να διενεργεί επιδρομές στην Αχαϊκή ύπαιθρο. Τότε η Αχαϊκή Συμπολιτεία στη Σικυώνα αποφάσισε τον Φεβρουάριο του 192 π.Χ. την «κήρυξη του πολέμου», χωρίς να περιμένει τις Ρωμαϊκές ενισχύσεις.

Πρώτη της ενέργεια ήταν να ενισχύσει τη φρουρά του Γυθείου. Η επιχείρηση όμως αυτή, κατέληξε σε οικτρή αποτυχία και ο Αχαϊκός στόλος τράπηκε σε φυγή και κατέφυγε στην Πάτρα. Λόγω της σοβαρότητας των περιστάσεων, συγκλήθηκε Πολεμικό Συμβούλιο στην Τεγέα από εκπροσώπους Ηπειρωτών και Ακαρνάνων και αποφασίσθηκε η εισβολή στη Λακωνία για να εγκαταλείψει ο Νάβις τη στενή πολιορκία του Γυθείου. Ωστόσο, την επομένη της εισβολής των, ο Νάβις κυρίευσε το Γύθειο, αρχές του 192 π.Χ. Αναγκάστηκε όμως να έλθει στο «στρατόπεδο του Πύρρου» στο όρος Βαρβοσθένη για να αντιμετωπίσει τους εχθρούς από τους οποίους νικήθηκε και έτσι κλείστηκε στη Σπάρτη.

Οι αντίπαλοι για ένα μήνα (Μάρτιο του 192 π.Χ.) λεηλάτησαν την ύπαιθρο της Λακωνικής.

Ο Ρωμαϊκός στόλος του Αύλου Ατίλιου, με τη βοήθεια ίσως των Περγαμηνών, ανακατέλαβε το Γύθειο. Τα πράγματα όμως ήταν αρκετά τεταμένα και ο Φλαμινίνος προσπάθησε να πείσει τους Αχαιούς να συνάψουν ανακωχή με το Νάβι, πράγμα το οποίο τελικά και απεδέχθησαν.

Ο Νάβις κάλεσε στη Σπάρτη 1000 Αιτωλούς υπό τον Αλεξαμενό για ενίσχυση, αυτοί όμως τον δολοφόνησαν ύπουλα και οι Σπαρτιάτες τους εξόντωσαν.

Επωφελήθηκε όμως ο Φιλοποίμην και με τη βοήθεια μετριοπαθών Σπαρτιατών προσάρτησε τη Σπάρτη στην Αχαϊκή Συμπολιτεία.
Επίθεση στη Λα (σημ. Πασσαβά) το 189 π.Χ. γίνεται αφορμή να κατεδαφισθούν τα «Θρυλικά» τείχη της Σπάρτης
Με την προσάρτηση της Μεσσηνίας και Ήλιδος και με την επιρροή της στη Λακωνία, η Αχαϊκή Συμπολιτεία είχε επιβληθεί σ’ όλη την Πελοπόννησο. Η Σπάρτη όμως εξακολουθούσε να αποτελεί το «αγκάθι» της Συμπολιτείας. Ο επικείμενος επαναπατρισμός των εξόριστων (από το Νάβι ) ευγενών Σπαρτιατών, ήταν το γεγονός που «έριξε το λάδι στη φωτιά».

Οι πολιτικοί τους αντίπαλοι (που αποτελούσαν την πλειοψηφία) μαζί με τους ομήρους Σπαρτιάτες (οπαδούς του Νάβι) που επέστρεψαν από τη Ρώμη, επιτέθηκαν εναντίον της παραλιακής πόλης της Μάνης, Λα, όπου είχαν εγκατασταθεί εξόριστοι ευγενείς Σπαρτιάτες.

Η επιχείρηση αυτή έλαβε χώρα το φθινόπωρο του 189 π.Χ. και παρότι απέτυχε, προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στους εξόριστους Σπαρτιάτες που κάλεσαν σε βοήθεια την Αχαϊκή Συμπολιτεία.

Ο Φιλοποίμην που δέσποζε στο πολιτικό προσκήνιο της Συμπολιτείας, αξίωσε από τους Σπαρτιάτες να παραδώσουν τους πρωταίτιους που ευθύνονταν για την επίθεση στη Λα.

Οι Σπαρτιάτες, δεν αρνήθηκαν απλά να συμμορφωθούν, αλλά σκότωσαν και 30 οπαδούς του Φιλοποίμενος και εξόριστους Σπαρτιάτες και διακήρυξαν την αποχώρησή τους από την Αχαϊκή Συμπολιτεία. Λόγω της εκρύθμου καταστάσεως το θέμα έφθασε μέχρι τη Σύγκλητο της Ρώμης.

Η απάντηση της Ρώμης ήταν διφορούμενη και ο Φιλοποίμην, ερμηνεύοντας ότι του δίνει ελευθερία κινήσεων, συγκέντρωσε τα Αχαϊκά στρατεύματα στο Κομπάσιο (σύνορα της Λακωνίας) και παρέλαβε από τους Σπαρτιάτες 80 πρωταίτιους για την επίθεση στη Λα, τους οποίους και σκότωσε.

Σκληρή όμως υπήρξε και η τιμωρία της Σπάρτης.

Οι οπαδοί της αποστασίας εξορίστηκαν, οι παλιοί πολιτικοί εξόριστοι αποκαταστάθηκαν, η νομοθεσία του Λυκούργου αντικαταστάθηκε με Αχαϊκούς νόμους και θεσμούς και τα Θρυλικά τείχη της Σπάρτης ισοπεδώθηκαν την άνοιξη του 188π.Χ.

Στον έναστρο Ιστορικό Ουρανό της Λακωνικής, ωχρό θα προβάλλει στο εξής το λαμπερό αστέρι της Σπάρτης.
Το 183π.Χ. όμως οι Μεσσήνιοι ξεσηκώθηκαν απέναντι στην Αχαϊκή Συμπολιτεία, νίκησαν και σκότωσαν τον Φιλοποίμενα (η είδηση συντάραξε τους Αχαιούς) και ανακηρύχθηκαν ανεξάρτητες πόλεις οι: Αβία, Θουρία και Φαραί.
Η Μάνη στην Αχαϊκή Συμπολιτεία το 167 π.Χ.
Μετά το τέλος του Γ΄ Μακεδονικού πολέμου που είχε σαν αποτέλεσμα την κατάλυση της βασιλείας στη Μακεδονία, η Μάνη παρέμεινε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία όπως και ολόκληρη η Πελοπόννησος.

www.manipedia.com

Τα νέα αρχαιολογικά δεδομένα στην περιοχή της Λάς (Αποκλειστικό)

Αρχαιολογικές έρευνες και εργασίες στο πλαίσιο του έργου «βελτίωση της οδού Γύθειο-Αρεόπολη-Γερολιμένας κατά τμήματα»


Από την
ΜΑΡΙΑ ΤΣΟΥΛΗ δ.Φ.
Προϊστάμενη Τμήματος ΠΚΑΧΜΑΕΜ της ΕΦΑΛΑΚ
Απόσπασμα από την δημοσίευση στο «Περιοδικόν σύγγραμμα της Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών (Τόμος εικοστός δεύτερος σελίδα 551 έως 558)

.....Ας περάσουμε τώρα στις αρχαιότητες στην νοτιοδυτική κλιτύ του λόφου Καλάμια, παρά τον κεντρικό άξονα πρόσβασής από την ανατολική στην δυτική ακτή τής Μάνης, στο σημείο όπου η Ε.Ο. Γυθείου-Αρεόπολης διασταυρώνεται με δευτερεύουσα οδό πρός το επίνειο του αρχαίου οικισμού τής Λάς, παρά τον σύγχρονο οικισμό Βαθύ(εικ 10).Τα επιφανή ταφικά μνημεία που εντοπίστηκαν εδώ είχαν ιδρυθεί στο επίπεδο τής οδού αυτής, η οποία ακολουθεί την πορεία των φυσικών περασμάτων που πρέπει να χρησιμοποιούνταν και κατά την αρχαιότητα.
Η έως σήμερα ανασκαφική διερεύνηση του λόφου, στην ευρύτερη περιοχή του οποίου έχουν κατά τον προηγούμενο αιώνα έλθει στο φως αρχαιότητες των πρώιμων κλασικών και ρωμαϊκών χρόνων, κατέδειξε ότι αυτός χρησιμοποιήθηκε για την ίδρυση τάφων, μνημειακής η ευτελέστερης κατασκευής, κατά τούς προϊστορικούς χρόνους, την 1η προχριστιανική χιλιετία και τούς ρωμαϊκούς χρόνους. Οι εργασίες στη Χ.Θ. 1+993 έφεραν στο φως ένα ταφικό μνημειακό σύνολο (εικ 11,12)

αποτελούμενο από έναν τοίχο (Τχ2) αναλημματικού-μνημειακού χαρακτήρα και το καθ’ αυτό ταφικό μνημείο αμέσως χαμηλότερα. Ο ισχυρός αναλημματικός τοίχος (Τχ2) είχε μήκος 3,92 μ. Β/ΒΑ-Ν/ΝΔ διεύθυνσης και αποτελείτο από μονή σειρά μεγάλων εργασμένων ασβεστόλιθων σχηματίζει μέτωπο μόνο προς τα δυτικά, προς τον δρόμο Γύθειο-Αρεόπολη και την διασταύρωση για Βαθύ. Ο τοίχος Τχ2 προστάτευε και αναδείκνυε μικρό, αψιδωτής/πεταλόσχημης κάτοψης ταφικό μνημείο, διαστάσεων 1,45Χ1,80 μ., ογκόλιθο, κτιστό από μέσα με μικρούς, αδρά εργασμένους λίθους, για την τοποθέτηση του οποίου είχε κοπεί η πλαγιά του λόφου. 

Το ταφικο μνημείο καλυμενο κατα το αρχικό σταδιο της διερευνησης

Η κορυφή τής αψίδας βρίσκεται προς ανατολάς, προς το εσωτερικό τού λόφου, ενώ προς δυσμάς σχηματίζεται το μέτωπο τής κατασκευής (Τχ1), ορατό από όποιον κινείται στο δρόμο και την διασταύρωση προς το Βαθύ. Η απόσταση από την κορυφή της αψίδας έως το μέτωπο (Α-Δ) είναι 1,45 μ., ενώ το μήκος του μετώπου (Β-Ν) 1,8 μ. Ο Τχ1 σχηματίζει επιμελημένο άνοιγμα-είσοδο με εκατέρωθεν παραστάδες, εκ των οποίων η βόρεια είναι στενότερη, αποτελούμενη από μεγάλο κατακόρυφο ασβεστόλιθο (πλάτους 0,3μ. περίπου), ενώ νότια είναι πλατύτερη (1 μ. περίπου), αποτελούμενη από δύο στρώσεις λίθων. Το άνοιγμα πλάτους 0,5 μ., φέρει κατώφλι από πλακοειδή ασβεστόλιθο, ενώ ήταν σφραγισμένο από δύο στρώσεις πλακοειδών λίθων σε βάθος τεσσάρων σειρών. Η επιμελημένη αυτή διάταξη σφράγιζε το στόμιο του ταφικού πίθου (Α1) σε οριζόντια θέση και Δ/ΝΔ-Α/ΒΑ κατεύθυνση, με το μέτωπο προς Δ/ΝΔ (προς την διασταύρωση). Το αγγείο είχε τοποθετηθεί εντός καθαρού φερτού ερυθρωπού/καστανέρυθρου χώματος, πάχους 0,005 μ. κάτω από το αγγείο και έως 0,2 μ. πάνω από αυτό. Ο ώμος του στηριζόταν από πέντε μικρούς λίθους σε τοξωτή διάταξη, με κορυφή προς Δ και το στόμιο από ομόκεντρο τόξο τεσσάρων μέσων λίθων, με κορυφή την πλάκα του κατωφλιού. 

Το ταφικό αγγείο ήταν τοποθετημένο έκκεντρα, στο Β πέρας του καθ’ εαυτό ταφικού μνημείου, και το ήμισυ σχεδόν της γάστρας που δεν καλυπτόταν από τούς λίθους του. Περιείχε καθαρό, καστανό, ποώδες χώμα και ελάχιστη κεραμική, περιλαμβανομένου θραύσματος έξω νεύοντος χείλους χειροποίητου μελανού στιλβωτού αγγείου. Ελάχιστα οστάρια πλησίον του πυθμένα ανήκουν πιθανότατα στον παιδικό η βρεφικό ενταφιασμό που περιείχε. Το νότιο και μεγαλύτερο τμήμα του ταφικού μνημείου αποτελείτο από επάλληλες στρώσεις λίθων, οι οποίες σχηματίζουν με εκφορικό τρόπο την κάλυψη νότια και δυτικά του ταφικού αγγείου, με τέτοιο τρόπο ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι θολοειδές και τυμβοειδές. Οι λίθοι του τύμβου παρέμεναν ακάλυπτοι από χώμα. Η χρονολόγηση του μνημειακού αυτού ταφικού συνόλου μπορεί να διατυπωθεί με επιφύλαξη. Τα όστρακα μελανών στιλβωτών χειροποίητων αγγείων στη επίχωση πέριξ αυτού, το σχήμα του ταφικού αγγείου (εικ 13) 

και τα μορφολογικά στοιχεία του ταφικού κτίσματος παραπέμπουν είτε στην ύστερη Μεσοελλαδική Περίοδο είτε στη μετάβαση της 2ης προς την 1η χιλιετία π.χ.

Στην ΧΘ 1+959 ανεσκαφή Πι-σχημο ταφικό μνημείο των ώριμων κλασικών χρόνων (εικ 14,15),

εξωτερικών διαστάσεων 3,38μ. (Β-Ν)χ2,85 μ. (Α-Δ), με μέτωπο προς την αρχαία οδό(προς τα δυτικά). Κατά την ανασκαφική έρευνα διαπιστώθηκε ότι το μνημείο είχε συληθεί, ήδη από την αρχαιότητα, ενώ υπάρχουν στοιχεία για μεταγενέστερες επεμβάσεις και για την επαναχρησή του. Σώζονται δύο στρώσεις πωρολιθικών (από κογχυλιατη) λιθοπλίνθων, εκ των οποίων η κατώτερη αποτελείται από μεγαλύτερων διαστάσεων τεμάχια λίθου, μήκους έως 1,95 μ., και εξέχει ελαφρά από την ανώτερη. 

Το Π-σχημο ταφικό μνημείο καλυμένο

Οι δύο σωζόμενοι λιθοπλίνθοι της ανώτερης στρώσης συνδέονται με μολύβδινο σύνδεσμο σχήματος Ζ. Εντορμία συνδέσμου διακρίνεται και στην άλλη πλευρά του ιδίου λιθοπλίνθου, ενώ τεμάχια μολύβδινων συνδέσμων συλλέχθηκαν από το εσωτερικό του μνημείου (Μ2). 

Να σημειωθεί ότι στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου, χρησιμοποιημένες ε δεύτερη χρήση σε υστερότερες ταφές (λακκκοειδείς και καλυβίτες τάφοι του 2ου -4ου αι.μ.χ.), εχουν εντοπισθεί λεπτές και καλά δουλεμένες πλάκες ασβεστόλιθου καλής ποιότητας, που πιθανολογείται ότι προέρχονται από την ανοδομή του συγκεκριμένου ταφικού κτίσματος. 

Οι τάφοι του μνημείου ήταν τοποθετημένοι σε διεύθυνση Α-Δ. Ο βόρειος (και αρχικώς εντοπισθείς) τάφος είναι μονοκόμματη, ορθογώνια παραλληλεπίπεδη ταφική θήκη από κοχλυάτη λίθο, διαστάσεων 2,23Χ0,80 μ. (εικ 16α,16β). 

Ο τάφος βρέθηκε μερικώς αναμοχλευμένος και συλημένος, ενώ κατά χώραν σώθηκαν μόνο οι δύο ανατολικές καλυπτήριες λιθοπλίνθοι. Επί της ανατολικότερης εξ αυτών υπήρχε περιορισμένη ανακομιδή οστων, μαζί με ληκυθίσκη (Α1) (εικ.19). 

Οι υπόλοιπες λιθοπλίνθοι είναι πιθανόν να αφαιρέθηκαν από τούς τυμβωρύχους, από τούς οποίους διέφυγε ένα μικρός (δ.0,01μ) αργυρός οβολός Σικυώνας με παράσταση περιστεριού σε προσγείωση στον εμπροσθότυπο και περιστεριού εν πτήση στον οπισθότυπο (εικ. 19). Η χρονολόγηση κοπής του νομίσματος τοποθετείται στα 360-340/330 π.χ., προσδιορίζοντας και την περίοδο χρήσης του ταφικού κτίσματος. Στον πυθμένα της ταφικής θήκης είχε διαφύγει της σύλησης πρωτογενής εκτάδην ενταφιασμός ενηλίκου με το κρανίο προς ανατολάς, κτερισμένος με τροχήλατο λύχνο (Κ2α, χρονολογούμενο στο β΄ μισό 4ου -α μισό 3ου αι. π.χ.) και σιδερένια στλεγγίδα (Μ40 (εικ 17). Στα πόδια και το άνω τμήμα της πρωτογενούς ταφής υπήρχαν οστά ανακομιδών. Η τάφρος της σύλησης διαπιστώθηκε αμέσως δυτικά της βόρειας ταφικής θήκης και στο ανατολικό τεταρτημόριο του ταφικού μνημείου. Από εδώ προέρχεται σιδηρός οβελός (Μ3) και σιδηρός αετός (Μ1) με ανεπτυγμένα φτερά, που κρατά στα νύχια του κεραυνό, επίθημα ξύλινου η δερμάτινου αντικειμένου (εικ 18). Περαιτέρω διερεύνηση του νοτίου τμήματος του τάφου απέδωσε δεύτερη ορθογώνια παραλληλεπίπεδη ταφική θήκη από κογχλυάτη λίθο (Τάφος 2). Επίσης μονοκόμματη, που όμως ήταν σκοπίμως και πλήρως καταθραυσμένη (εικ 14,15).Ολόκληρο διατηρούταν μόνο το δάπεδο του τάφου εξωτερικών διαστάσεων 2,20 (σωζόμενο μήκος) Χ 0,82 μ) και τμηματικά κυρίως τα κατακόρυφα τοιχώματα στο βόρειο ήμισυ της ταφικής θήκης. Στο εσωτερικό τής ταφικής θήκης εντοπίσθηκαν αρκετά ανθρώπινα οστά, δυστυχώς τόσο αναμοχλευμένα που δεν ήταν δυνατόν να διαπιστωθεί κατά πόσον ανήκαν σε έναν μόνο η περισσότερα άτομα. Εντός τής ταφικής θήκης εντοπίσθηκαν επίσης ένα απότμημα ανάγλυφου με παράσταση ανθρώπινης μορφής σε φυσικό μέγεθος, φιλοτεχνημένο από εισηγμένο λευκό μάρμαρο, που θα είχε ιδρυθεί επί της ταφικής κατασκευής, και λίγα όστρακα άβαφών και μελαμβαφών αγγείων. Η διερεύνηση της θεμελίωσης του ταφικού κτίσματος οδήγησε στην αποκάλυψη τοιχίων θεμελίωσης στην βόρεια και την νότια πλευρά του, κατασκευασμένων από αργούς λίθους μεσαίων διαστάσεων, δομημένων εν ξηρώ. Για την θεμελίωση του κτίσματος ανοίχτηκε όρυγμα επί του φυσικού κροκαλοπαγούς εδάφους τής περιοχής, ενώ τα δύο τοιχία θεμελίωσης είχαν διαμορφωμένο μέτωπο μόνο εσωτερικά. Στην ανατολική πλευρά το κτίσμα ήταν κατ’ ουσίαν θεμελιωμένο επί του φυσικού, εξομαλυσμένου εδάφους. Ηπαρουσία θεμελίωσης στην δυτική πλευρά του μνημείου δεν ήταν δυνατόν να διαπιστωθεί, λόγω των έντονων αναμοχλεύσεων και τής παραβίασης του κτίσματος από τούς τυμβωρύχους από αυτήν ακριβώς την πλευρά. Στην δυτική πλευρά του κτίσματος διαπιστώθηκε μεταγενέστερη -της περιόδου της σύλησης- προσπάθεια επιδιόρθωσης, με κατασκευή πρόχειρης λιθοδομής από ξερολιθιά. Στον χώρο τής εξωτερικής νοτιοανατολικής γωνίας του μνημείου εντοπίσθηκε απότμημα από το κάτω τμήμα περίοπτου γλυπτού, φιλοτεχνημένου από εισηγμένο λευκό μάρμαρο, που πρέπει να είχε ιδρυθεί επί της ταφικής κατασκευής. Από την επίχωση του μνημείου συλλέχθηκαν επίσης ένα τμήμα πήλινου επιθήματος αγγείου, με ανάγλυφη απόδοση προσώπου ανδρικής μορφής με κλασικίζοντα χαρακτηριστικά (Κ1) (εικ 20.21,22), και θραύσματα δύο μεγάλων μελαμβαφών καλυκωτών κανθάρων με πώμα με οδοντωτό περιχείλωμα (ΣΓ 1376, ΣΓ 1381), 0 ένας με έκτυπα ωοειδή μοτίβα, του 4ου αιώνα π.χ., ο έτερος πιθανόν λίγο υστερότερος. 

Τα δύο αγγεία σχετικά ρηχό και πεπιεσμένο σώμα, όπως τα πρωιμότερα αττικά πήλινα παραδείγματα υψίποδων κανθάρων του β΄ μισού του 4ου αιώνα π.χ., εξαρτώμενα βέβαια από ανάλογα παραδείγματα της μεταλλοτεχνίας. Τα αγγεία αυτά συνιστούν δύο από τα πρωιμότερα τεκμήρια μιας ταφικής πρακτικής που προσιδιάζει στην Λακωνία, κυρίως από τον 3ο αιώνα π.χ. και καθ’ όλη την διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων.

Το Πι-σχημο ταφικό μνημείο στο Βαθύ ακολουθεί ένα σχήμα ταφικού κτίσματος που πρωτοεισάγεται στην Αθήνα και στις αθηναϊκές κληρουχίες κατά των 5ο αιώνα π.χ., κατά τον 4ο αιώνα δε και ιδίως κατά τούς πρώιμους και μέσους ελληνιστικούς χρόνους υιοθετείται σε αρκετές περιοχές του ελλαδικού χώρου, όπως στην Ηλειακή Μάκιστο, στη Χαλκίδα, την Ερέτρια και την Αμάρυνθο στην Εύβοια, στην Αμβρακία και στα Ιωάννινα στη δυτική ηπειρωτική χώρα, για να αναφέρουμε ορισμένα μόνο από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα. Το συγκεκριμένο εύρημα αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την ιστορία και την τοπογραφία τής αρχαίας πόλης Λάς, 

αλλά και ένα από τα ελάχιστα μνημειώδη ταφικά κτίσματα του 4ου προχριστιανικού αιώνα που έχει στην ευρύτερη περιοχή και στην ίδια την πόλη του Γυθείου. Η περίοπτη θέση ίδρυσης του ταφικού μνημείου, παρά τον κεντρικό άξονα πρόσβασης από την ανατολική στην δυτική ακτή της Μανης, οι διαστάσεις του και η μνημειακή κατασκευή του, το μαρμάρινο περίοπτο γλυπτό αλλά και το μαρμάρινο ανάγλυφο με παράσταση ανθρώπινης μορφής σε φυσικό μέγεθος, που είχαν ιδρυθεί επι τής ταφικής κατασκευής, οι δύο λίθινες ταφικές θήκες, τα αξιόλογα ευρήματα που εντοπισθήκαν στο εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό του, τα οποία βέβαια αντιπροσωπεύουν όσα από τα αρχικά κτερίσματα διέφυγαν της σύλησης, το καθιστούν εξέχον μεταξύ των ταφικών μνημείων τής περιοχής και οδηγούν στην υπόθεση ότι ιδρύθηκε για να στεγάσει τον τελευταίο τόπο κατοικίας προσώπων της ανώτερης κοινωνικλα και οικονομικά τάξης. Τολμούμε μάλιστα να διατυπώσουμε την υπόθεση ότι η ύπαρξη αντικειμένων με ιδιότυπα εικονογραφικά συμφραζόμενα, όπως το σίδηρό επίθημα ξύλινου ή δερμάτινου αντικειμένου σε μορφή αετού με ανεπτυγμένα φτερά, που κρατά στα νύχια κεραυνό, υποδηλώνει ότι οι κάτοχοι του ταφικού μνημείου συνδέονταν άμεσα με την κορυφή τής στρατιωτικής και πολιτικής ιεραρχίας.

Για το μνημειώδες αυτό ταφικό κτίσμα και έπειτα από εισήγηση τής Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας και γνωμοδότηση του Τοπικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου Μνημείων Πελοποννήσου αποφασίστηκε η απόσπαση του μνημείου, λίθο προς λίθο, η διαμόρφωση κατάλληλου χώρου επί τού προς κατάργηση τμήματος της επαρχιακής οδού και επανατοποθέτηση και ανασύνθεση του μνημείου, ώστε αυτό να είναι ορατό και επισκέψιμο σε θέση εγγύτατα σε αυτήν στην οποία είχα ιδρυθεί κατά την αρχαιότητα. Επι πλέον προβλέπεται η τεκμηρίωση, με εποπτικό υλικό σε ενημερωτικές πινακίδες, τόσο του συγκεκριμένου μνημείου όσο και του συνόλου των αρχαιοτήτων που έχουν έρθει στο φως στο πλαίσιο του έργου πέριξ τού λόφου του Πασσαβα, και τού κόμβου προς το Βαθύ. Υπάρχει επίσης σχεδιασμός και διαμόρφωση χώρου στάσης και θέασης επισκεπτών, όπως και μικρής υπαίθριας έκθεσης των αρχαίων αρχιτεκτονικών μελών που ήρθαν στο φως στη ΧΘ 7+700. Μετά την ένταξη του έργου στην Νέα Προγραμματική Περίοδο, τον Δεκέμβριο του 2016, το έργο ανάδειξης του ταφικού κτίσματος βρίσκεται στη φάση υλοποίησης.

Νέα Αρχαιολογικά Ευρήματα Στον Ευρώτα

Τα αρχαιολογικά μας μνημεία εκφράζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το παρελθόν μας .
Τα μνημεία αυτά είναι ό,τι μας άφησαν κληρονομιά οι πρόγονοί μας , και αποτελούν αδιάσπαστο κρίκο της ιστορικής μας συνέχειας .
Όσα απ’ αυτά έχουν αποκαλυφθεί και όσα παραμένουν , ακόμα , κρυμμένα καρτερώντας την αρχαιολογική σκαπάνη να τα φέρει στο φως είναι ζωντανές μαρτυρίες της ιστορίας μας . Μέσα απ’ αυτά γνωρίζουμε τον εαυτό μας ως Έλληνες , σφυρηλατούμε την αυτογνωσία και την εθνική μας συνείδηση και κάνουμε διακριτή τη θέση μας ανάμεσα στους άλλους λαούς .
Η Αρχαία Σπάρτη μαζί με την Αθήνα αποτέλεσαν τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήθηκε η ζωή της Αρχαίας Ελλάδας σ’ όλες τις μορφές και τις εκφάνσεις της .
Όμως η Σπάρτη κατάφερε , διαχρονικά , να ξεπεράσει την Αθήνα σε παγκόσμια φήμη και αναγνώριση , χάρη στα ιδεώδη της απόλυτης αγάπης και αφοσίωσης στην πατρίδα , της συλλογικότητας , της αυτοθυσίας και της υποταγής του «Εγώ» στο «Εμείς» .
Η Σπάρτη κατηγορήθηκε άδικα ότι υπέταξε τον πολιτισμό στην στρατοκρατική ζωή κι ότι γι’ αυτό δεν άφησε πίσω της μνημεία . Είναι γνωστή η φράση του Θουκυδίδη που , αβασάνιστα , έγινε αξίωμα : «Εάν έρθει μια μέρα και ερημωθεί η πόλη της Σπάρτης και το μόνο που απομείνει θα ’ναι τα ερείπια των σπιτιών, τα θεμέλια των σπιτιών και τα ιερά των θεών, οι ναοί, και περάσουν πολλοί αιώνες, οι άνθρωποι που θα ’ρχονται, στη Σπάρτη δεν θα μπορούν με κανένα τρόπο να πιστέψουν ότι εδώ υπήρξε μια πόλη που είχε αποκτήσει τέτοια τρομακτική δύναμη στην εποχή της και, παράλληλα, μία τόσο μεγάλη δόξα».
Μπορεί , σήμερα , τα πράγματα να δείχνουν ότι ο Θουκυδίδης είχε δίκιο, όμως αυτό που φαίνεται δεν είναι η αλήθεια : Στα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα , όταν η Σπάρτη βρισκόταν – πλέον – σε παρακμή , ο Παυσανίας ο περιηγητής , παρότι όπως γράφει ο ίδιος κατέγραψε στη Σπάρτη ΜΟΝΟ τα πιο αξιόλογα από τα μνημεία που είδε , αναφέρει έναν εντυπωσιακό αριθμό μνημείων της πόλης , στην περιοχή εντός των τειχών : 63 ναούς , ιερά και τεμένη , 20 ηρώα , 22 τάφους σημαντικών ανδρών, 24 αγάλματα θεών και ανδριάντες ηρώων , 2 στοές , την Αγορά με τα κτίριά της , πλήθος πλατειών και δημοσίων χώρων κ.ά.
Δυστυχώς η ανασκαφική δραστηριότητα στη Σπάρτη από το 1834 μέχρι σήμερα είναι φτωχότατη με αποτέλεσμα το σημαντικότερο μέρος από τα μνημεία που αναφέρει ο Παυσανίας να μην έχει , ακόμα , ανακαλυφθεί και ταυτοποιηθεί . Πολλές φορές , από τύχη και μόνο , λόγω εκτέλεσης έργων , έρχονται στο φως αρχαιολογικά ευρήματα για να πλουτίσουν περισσότερο τη γνώση και την εικόνα που έχουμε για μνημειακή τοπιογραφία της Αρχαίας Σπάρτης .
Αυτό συνέβη ΚΑΙ με το έργο της νέας εισόδου της Σπάρτης που υλοποιείται με γέφυρα πάνω από τον Ευρώτα , στα ανατολικά του ΚΤΕΛ : Μπροστά στα τσιμεντένια ποδαρικά της νέας γέφυρας (κοντά στο αρχοντικό ΜΑΤΑΛΑ) πρόβαλλαν αρχαιολογικά ευρήματα , τα οποία βρίσκονται , ήδη , στη φάση της ανασκαφής . Η περιοχή αυτή βρίσκεται στα νότια του Ιερού της Ορθίας Αρτέμιδος (το σημαντικότερο Ιερό των Αρχαίων Σπαρτιατών) , το οποίο σηματοδοτούσε μια από τις 4 κώμες της Αρχαίας Σπάρτης , τις Λίμνες .
Για τη φύση και την ταυτότητα των ευρημάτων αυτών σίγουρα θα ενημερωθούμε κάποια στιγμή από τις ανακοινώσεις της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων , όταν θα ολοκληρωθεί η ανασκαφή . Ανεξάρτητα απ’ αυτό , όμως , εντυπωσιάζει το γεγονός ότι ολόκληρη η δυτική όχθη του Ευρώτα , από τη γέφυρα μέχρι τη συμβολή του Ευρώτα με τη Μαγουλίτσα (περιοχή Ψυχικού) , είναι γεμάτη με σπουδαία ίχνη της ζωής των προγόνων μας , πράγμα που δείχνει πόσο ο Ευρώτας είχε ταυτιστεί με τη ζωή και την ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης .
Είναι καιρός (κι έχουμε αργήσει χαρακτηριστικά ) ΟΛΟΙ οι φορείς της πόλης και του νομού , μαζί με τις αρμόδιες υπηρεσίες και την τοπική κοινωνία , να ασχοληθούμε επισταμένως με το θέμα της ανασκαφικής δραστηριότητας στην περιοχή της Σπάρτης , να συντάξουμε έναν «οδικό χάρτη» ανασκαφών , να ιεραρχήσουμε τις προτεραιότητες και να διεκδικήσουμε σθεναρά από την πολιτεία το ιστορικό και αναφαίρετο δικαίωμα της Σπάρτης να φέρει στο φως τα θαμμένα μνημεία της .
Είναι κάτι που το χρωστάμε απέναντι στην ιστορία , απέναντι στον εαυτό μας , απέναντι στον κόσμο (όπου γης) που θαυμάζει την Αρχαία Σπάρτη και αποζητά να έρθει σε επαφή με την κληρονομιά που άφησε πίσω της , απέναντι στις μελλοντικές γενιές των Σπαρτιατόπουλων , που θα έχουν ανάγκη να έρχονται σε επαφή με τις ρίζες τους .

Βαγγέλης Μητράκος

*Φωτογραφίες Β. Μητράκος

flynews.gr/

Νέα ευρήματα της υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας από το ναυάγιο των Αντικυθήρων

Τον Οκτώβριο του 2019 ενεργοποιήθηκε εκ νέου η υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στο εμβληματικό ναυάγιο των Αντικυθήρων, με αποκλειστική πλέον ελληνική συμμετοχή υπό την διεύθυνση της Δρ. Αγγελικής Γ. Σίμωσι, Διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας...
Η επιχείρηση στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τον περιορισμένο χρόνο διάρκειας του σωστικού χαρακτήρα της έρευνας. Η έρευνα υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη με τη συνδρομή του πλοίου «Typhoοn», το οποίο παραχωρήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη για το διάστημα των ερευνών επί του πεδίου.

Άνδρας της Ομάδας Ειδικών Καταδύσεων της Μονάδας Υποβρυχίων Αποστολών του Λιμενικού Σώματος συμμετέχει στο τελικό στάδιο της ανέλκυσης σάκου με άμμο από την ανασκαφή του ναυαγίου Αντικυθήρων

Αρχικά έγινε εντοπισμός εκ νέου του χώρου του ναυαγίου και νέα οριοθέτηση μετά από την τελευταία έρευνα του Σεπτεμβρίου 2017. Ανελκύστηκαν πέντε σάκοι με άμμο, που είχαν αφεθεί στον βυθό από την προηγούμενη ανασκαφική περίοδο, τα προϊόντα των οποίων κοσκινίστηκαν με μεγάλη προσοχή από εξειδικευμένη συντηρήτρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και παρουσία δύο αρχαιολόγων. Κατά τη διαδικασία του διαχωρισμού συλλέχθηκαν οστά, τα οποία πρέπει να αναλυθούν, πυρήνες κατά πάσα πιθανότητα ελιάς, χάλκινα καρφιά από το πλοίο καθώς και ένας μπρούτζινος δακτύλιος άγνωστης προς το παρόν χρήσης.

Άνδρας της Ομάδας Ειδικών Καταδύσεων της Μονάδας Υποβρυχίων Αποστολών του Λιμενικού Σώματος συμμετέχει στο τελικό στάδιο της ανέλκυσης σάκου με άμμο από την ανασκαφή του ναυαγίου Αντικυθήρων

Επιπρόσθετα ανελκύστηκε πλαστικός κάλαθος διαστάσεων 110x110x45 εκατοστών, γεμάτος με τμήματα αμφορέων, βάσεις, λαιμούς και σώματα σωζόμενα από την κοιλία του αγγείου ως τη βάση. Ανάμεσα στα ευρήματα βρέθηκε ένα σιδερένιο στέλεχος με κυκλική απόληξη.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι μεταξύ των βάσεων των αμφορέων, που προέρχονται από την νήσο Κω, εντοπίστηκε και ένας τύπος διαφορετικός, η προέλευση του οποίου δεν είναι ακόμη γνωστή και απαιτείται η ταύτισή του. Επιφανειακά επί του βυθού από τον χώρο του ναυαγίου ανελκύστηκαν τρεις λαιμοί αμφορέων, δύο του τύπου Laboglia 2 από την Κάτω Ιταλία και ενός Κώου, καθώς και ένας ακέραιος Κώος αμφορέας ελλιπής ως προς τη μία λαβή.
Εντυπωσιακό εύρημα αποτελεί ένα τμήμα ξύλου πιθανώς στατικό στοιχείο του ναυαγίου που φέρει 4 χάλκινα καρφιά. Όλα τα ευρήματα μεταφέρθηκαν στα εργαστήρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων για συντήρηση.

Το ερευνητικό πλοίο «ΤΥΦΩΝΑΣ» στον χώρο του ναυαγίου των Αντικυθήρων σε λειτουργία αυτόματης διατήρησης θέσης δίχως αγκυροβόλιο (Dynamic Positioning) κατά τη διάρκεια της έρευνας. 

Με την παρούσα έρευνα συμπληρώθηκε με την μέθοδο της φωτογραμμετρίας η σχεδιαστική αποτύπωση του χώρου του ναυαγίου, η οποία παρέμενε ημιτελής.Από πλευράς Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων συμμετείχαν ο Δρ Γεώργιος Κουτσουφλάκης ως επιστημονικός υπεύθυνος, Τμηματάρχης, η Αικατερίνη Ταγωνίδου, καταδυόμενη αρχιτέκτων, και η Χρύσα Φουσέκη, καταδυόμενη συντηρήτρια, των οποίων η παρουσία συνετέλεσε τα μέγιστα στην επιτυχία της αποστολής και τους οποίους η Διευθύντρια της έρευνας ευχαριστεί θερμά.

Ανελκύσεις φορτίου κεραμικής από το ναυάγιο των Αντικυθήρων, συμμετέχει το ερευνητικό πλοίο «ΤΥΦΩΝΑΣ» το οποίο διέθεσε το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη και εικοσαμελής ερευνητική ομάδα, υπό την διεύθυνση της Δρ Αγγ.

Στην υποβρύχια έρευνα έλαβαν μέρος επίσης για πρώτη φορά τέσσερις δύτες του Λιμενικού Σώματος: οι Δημήτριος Σταμούλης, Γεώργιος Λυτρίβης, Δημήτριος Χατζηασλάν και Αθανάσιος Κειτζής, οι τεχνικοί βυθού Αλέξανδρος Σωτηρίου, Νίκος Γιαννουλάκης και Αθανάσιος Χρονόπουλος, καθώς και δύο ενάλιοι αρχαιολόγοι, οι Ορέστης Μανούσος και Αχιλλέας Διονυσόπουλος.
Όλες οι εργασίες της έρευνας καλύφθηκαν από τον εικονολήπτη Μιχαήλ Τσιμπερόπουλο. Επιχειρησιακά υπεύθυνος της έρευνας ήταν ο Αλέξανδρος Παλατιανός, Αρχιπλοίαρχος (ε.α.) του Πολεμικού Ναυτικού.

Κεραμική από το φορτίο του ναυαγίου των Αντικυθήρων. Aνελκύστηκε στο κατάστρωμα του ερευνητικού πλοίου «ΤΥΦΩΝΑΣ» με την καθοδήγηση της διευθύντριας της έρευνας Δρ Αγγελικής Γ. Σίμωσι.

Η Διευθύντρια της έρευνας, καταδυόμενη αρχαιολόγος Δρ Αγγελική Γ. Σίμωσι, καταδύθηκε και παρέμεινε στο πεδίο καθόλη τη διάρκεια των ερευνών της εικοσαμελούς αποστολής, το μέγεθος της οποίας θεωρείται για πρώτη φορά τόσο εντυπωσιακό, αφού πέραν των συμμετεχόντων, που διέθεταν άρτια εκπαίδευση αλλά και καταδυτική εμπειρία στα βάθη του ναυαγίου, υπήρξε υποστήριξη των επιχειρήσεων από το σκάφος «Τyphoon». Το μοναδικό στο Αιγαίο αυτό σκάφος είναι μήκους 72 και πλάτους 16 μέτρων, και είναι εξοπλισμένο με υπερσύγχρονα μέσα ναυτικής πλοήγησης. Στην επιχειρησιακή πλατφόρμα του φιλοξενούνται πέντε μεγάλα φουσκωτά, σε επιφυλακή ανά πάσα στιγμή για τις απαιτούμενες ανελκύσεις.

Άνδρες της Ομάδας Ειδικών Καταδύσεων της Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών του Λιμενικού Σώματος επιχειρούν σε βάθος μεγαλύτερο των 50μ με συσκευές κατάδυσης μικτών αερίων νέας τεχνολογίας.

Με την επιστημονική αυτή αποστολή του Οκτωβρίου 2019 ολοκληρώθηκε το πρώτο πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα. Βάσει των αποτελεσμάτων της τελευταίας έρευνας ξεκινάει άμεσα η προετοιμασία για το νέο πενταετές πρόγραμμα, αρχής γενομένης από τον Μάιο του 2020, με την συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας σε διάφορους χώρους του ναυαγίου, όπου υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι θα έρθουν στο φως νέα εντυπωσιακά ευρήματα.
Ύστερα από την κατάθεση της πρώτης ανασκαφικής έκθεσης των πέντε χρόνων έρευνας επίκειται η δημοσίευση των αποτελεσμάτων του συνολικού ερευνητικού προγράμματος της πρώτης πενταετίας.

Ο επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας Δρ Γεώργιος Κουτσουφλάκης μετακινεί αμφορέα από το φορτίο του ναυαγίου των Αντικυθήρων. Παρακολουθεί ο τεχνικά υπεύθυνος Αλέξανδρος Σωτηρίου.

Ευχαριστίες οφείλονται στους χορηγούς της έρευνας, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, την ελβετική ωρολογοποιία Hublot και το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη, στον Δήμαρχο Κυθήρων Αντικυθήρων Ευστράτιο Χαρχαλάκη, καθώς και στους κατοίκους του νησιού, που στηρίζουν εδώ και χρόνια την έρευνα, για τους οποίους τα μέλη της αποστολής πραγματοποίησαν ειδική εκδήλωση ενημέρωσης.

https://t53vorini-gr.blogspot.com/2019/11/photos-video.html

Υποβρύχιες διαδρομές πάνω από τον βυθισμένο οικισμό στο Παυλοπέτρι Λακωνίας, το σχέδιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων για την ανάδειξη της περιοχής

Το Παυλοπέτρι είναι ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή της Λακωνίας, σε μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού πλούτου. Το σχέδιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, προβλέπει για την ανάδειξη της περιοχής, υποβρύχιες διαδρομές για κολυμβητές, πάνω από τον βυθισμένο προϊστορικό οικισμό του Παυλοπετρίου.
Η καινοτομία του σχεδίου που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Κέντρο Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) έχει να κάνει με το ότι συνδέει την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου με την προστασία του σημαντικού υγροβιότοπου που βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, σε μια ενιαία οικοαρχαιολογική διαδρομή.
Ο προϊστορικός οικισμός του Παυλοπετρίου εκτείνεται μεταξύ της ομώνυμης νησίδας και της παραλίας της Πούντας, εκεί όπου κατά την 3η χιλιετία π.Χ. υπήρχε μια λωρίδα γης που ένωνε τη λακωνική ακτή με τη σημερινή νήσο Ελαφόνησο. Ο οικισμός είναι βυθισμένος ελάχιστα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, γεγονός που τον καθιστά εύκολα επισκέψιμο με μάσκα και βατραχοπέδιλα: Σε βάθος από 1 έως 4 μέτρα σώζεται σε μεγάλη έκταση η κάτοψη της πόλης με δρόμους, κτίρια και εκτεταμένο νεκροταφείο στην ακτή.
Η πρόταση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) προσβλέπει όχι μόνο στην ανάδειξη του σπουδαίου αρχαιολογικού χώρου και του σπάνιου υγροτόπου της περιοχής, αλλά και στην προβολή της ευρύτερης περιοχής των Βοιών (Νεάπολη) ως τόπου οικοαρχαιολογικών διαδρομών και εναλλακτικού τουρισμού. Με άλλα λόγια, «στόχος του σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης είναι η κατάρτιση ενός μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού διαχείρισης των ερευνητικών, περιβαλλοντικών, εκπαιδευτικών και αναπτυξιακών δράσεων», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δέσποινα Κουτσούμπα, καταδυόμενη αρχαιολόγος της ΕΕΑ, που μαζί με τον Κωνσταντίνο Κυπριώτη, καταδυόμενο βιολόγο της ΕΕΑ, σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), εκπόνησαν τη μελέτη. «Ένας σχεδιασμός, που δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, αλλά και δίχως να στηρίζεται στην προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού αποθέματος και του φυσικού περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής γύρω από τον βυθισμένο οικισμό και της περιοχής Natura 2000, εντός της οποίας βρίσκεται ο κηρυγμένος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος. Η συνεργασία που έχουμε ήδη αναπτύξει με τοπικούς φορείς, και με τον Δήμο Ελαφονήσου και την Περιφέρεια Πελοποννήσου, αποτελούν τη βάση για το εγχείρημα», τόνισε σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Οι ενέργειες για την προστασία της περιοχής διακρίνονται σε άμεσες και σε λιγότερο ή περισσότερο μακροπρόθεσμες. Για παράδειγμα, στις πρώτες περιλαμβάνονται η εφαρμογή της απαγόρευσης των χρήσεων στην περιοχή (να πάψει η παράνομη αλιεία και το ψαροντούφεκο, η αγκυροβολία, η παράνομη κατασκήνωση κλπ.), η απομάκρυνση της παράνομης στάθμευσης από τον υγροβιότοπο με χωροθέτηση πάρκινγκ έξω από τα όρια του αρχαιολογικού χώρου, η ύπαρξη χερσαίας σήμανσης με πινακίδες που θα έχουν από κοινού τη σήμανση απαγορευμένων χρήσεων για τον αρχαιολογικό χώρο και την περιοχή NATURA 2000, η μέριμνα για την καθαριότητα του χώρου με την τοποθέτηση κάδων απορριμμάτων ειδικά σχεδιασμένων για την περιοχή κ.α. Στις μεσοπρόθεσμες ενέργειες προστασίας προτείνονται η παρακολούθηση και η μελέτη της διάβρωσης και των αλλαγών της ακτογραμμής, καθώς και οι σωστικές δράσεις συντήρησης, στερέωσης και αποκατάστασης των βυθισμένων αρχαιοτήτων και εκείνων που βρίσκονται στην ακτογραμμή, όπου είναι αναγκαίο.
Για την ανάδειξη του Παυλοπετρίου προτείνονται περιπατητικές και κολυμβητικές διαδρομές: ειδικά για τους κολυμβητές, το σχέδιο προβλέπει την τοποθέτηση πινακίδων υποθαλάσσια, που θα βοηθούν τους επισκέπτες να περιηγηθούν στον οικισμό κολυμπώντας με μάσκα και βατραχοπέδιλα. Προβλέπεται επίσης η σύνταξη χαρτών με τα σημεία ενδιαφέροντος της ευρύτερης περιοχής και τις πιθανές πορείες των επισκεπτών σε χερσαίο και ενάλιο χώρο, εκπαιδευτικά προγράμματα γνωριμίας, τακτές εκδηλώσεις-υποβρύχιες ξεναγήσεις για το κοινό, ψηφιακές εφαρμογές, σύνδεση του αρχαιολογικού χώρου με τα ευρήματα στο Μουσείο Νεάπολης και με την έκθεση ενάλιων ευρημάτων της ΕΕΑ στην Πύλο κ.α. Επιπλέον, είναι σημαντικό ότι στη μελέτη λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την περιοχή ωοτοκίας της Caretta caretta που θα πρέπει να καθαρίζεται, να σημαίνεται και να προστατεύεται θεσμικά. Επίσης, ενθαρρύνονται περιβαλλοντικά προγράμματα στην περιοχή, καθώς και η απομάκρυνση χρήσεων που ενοχλούν, όπως beach bar, ομπρέλες και παράκτιος φωτισμός.
Μετά την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης έγκρισης του σχεδίου διαχείρισης, θα χρειαστούν ειδικές μελέτες για την εφαρμογή του και θα αναζητηθεί χρηματοδότηση.
Η ανάδειξη του Παυλοπετρίου αποτελεί πιλοτικό έργο για την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. «Είναι ένας τρόπος να γίνουν προσιτοί και ευανάγνωστοι στο κοινό των κολυμβητών οι βυθισμένοι παράκτιοι χώροι, κυρίως λιμάνια και οικισμοί», υπογράμμισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της ΕΕΑ, Παρή Καλαμαρά. «Στόχος μας είναι η ανάδειξη να επεκταθεί και σε άλλους παρόμοιους αρχαιολογικούς χώρους, όπως οι Κεγχρεές, η Κυλλήνη, η Πλύτρα, το Λιμένι κ.α.», συμπλήρωσε.
Ο αρχαιολογικός χώρος έγινε πολύ γνωστός και στο εξωτερικό μετά την κυκλοφορία, το 2011, του ντοκιμαντέρ του BBC «Pavlopetri-City Beneath The Waves». Έκτοτε, πολλοί τουρίστες φτάνουν στην περιοχή για να δουν τον βυθισμένο οικισμό. Δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ η προσέλευση στην παραλία, που αποτελεί παραδοσιακό σημείο για κάμπινγκ, εγκυμονεί κινδύνους τόσο για τον αρχαιολογικό χώρο όσο και πολύ περισσότερο για τον υγροβιότοπο που τον περιβάλλει, στον οποίο φιλοξενούνται σπάνια είδη πουλιών.

Το Παυλοπέτρι είναι ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, με διεθνή εμβέλεια και μεγάλες δυνατότητες ανάδειξης, που βρίσκεται σε μια περιοχή ιδιαίτερης ομορφιάς και φυσικού πλούτου.

Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν τόσο ο χώρος όσο και το φυσικό περιβάλλον, κυρίως από ανθρωπογενείς πιέσεις, αλλά και από φυσικές φθορές, καθιστούν αναγκαία την από κοινού αντιμετώπισή τους τόσο για τον αρχαιολογικό χώρο όσο και για τον υγρότοπο και εν γένει την περιοχή NATURA 2000. Η πρόκληση τώρα είναι να υπάρξει αποδοτική συνεργασία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων με τον Φορέα Διαχείρισης της περιοχής NATURA 2000, ώστε να γίνει εφικτή η από κοινού αντιμετώπιση, προστασία και ανάδειξη της περιοχής.
Έρευνες στο Παυλοπέτρι
Στο αποκορύφωμα της ακμής του, οι κάτοικοι του οικισμού κυμαίνονταν πιθανόν από 500 έως 2.000. Τουλάχιστον επί δυο χιλιάδες χρόνια (από την 3η ως το τέλος της 2ης χιλιετίας π. Χ.) έχει βεβαιωθεί η κατοίκηση της πόλης, η οποία μετά από τρεις σεισμούς -αναμένονται τα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών- πιθανόν και από άλλους παράγοντες οδηγήθηκε σταδιακά κάτω από την επιφάνεια των υδάτων.
Και τελικά στη λήθη.
Οι πρώτες αναφορές στον βυθισμένο οικισμό κάνουν την εμφάνισή τους στις αρχές του 20ού αιώνα (το 1904), ενώ τα κατάλοιπά του εντοπίζονται εκ νέου το 1967 από τον Νίκολας Φλέμινγκ, ο οποίος επιβεβαίωσε την ύπαρξη της προϊστορικής πόλης. Έκτοτε η περιοχή ερευνήθηκε εκτενώς: Το 1968 από ομάδα αρχαιολόγων από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στην οποία η ελληνική πλευρά είχε μετάσχει με τον αείμνηστο Άγγελο Δεληβοριά, που τότε υπηρετούσε στην Σπάρτη.
Νέο ερευνητικό πρόγραμμα ξεκίνησε το 2009 από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, υπό τη διεύθυνση του Ηλία Σπονδύλη.
Μάλιστα το 2011 πραγματοποιήθηκαν και ανασκαφικές τομές.

newsbeast.gr

Εκπληκτικό εύρημα στην Πομπηία -Νωπογραφία με συνεύρεση Δία-Λήδας

Μια εκπληκτικής ομορφιάς νωπογραφία αποκαλύφθηκε στην Πομπηία, κατά τις εργασίες για την αναστύλωση του μετώπου της ανασκαφής στο τμήμα Regio V.

Όπως εξηγεί στο ιταλικό πρακτορείο Ansa ο διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηΐας, Μάσιμο Οζάνα, απεικονίζεται η Λήδα, η εκπάγλου ομορφιάς βασίλισσα της Σπάρτης την ώρα που μένει έγκυος από τον Δία, ο οποίος για να την πλησιάσει είχε μεταμορφωθεί σε κύκνο.

Η νωπογραφία ανακαλύφθηκε στην κρεβατοκάμαρα μίας οικίας στην Οδό Βεζουβίου και αποτελεί το τελευταίο χρονικά αριστούργημα που έχει έλθει στο φως, στην πόλη που άλλοτε ήταν βυθισμένη στην ηφαιστεική τέφρα.
Η κατοικία βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Οδού Βεζουβίου, «ουσιαστικά παράλληλα προς την Οδό των Μπαλκονιών».

Στην ίδια κατοικία, πέρυσι, είχε ανακαλυφθεί η παράσταση ενός Πριάπου σε ιθυφαλλική στάση να ζυγίζει το μόριό του, η οποία μοιάζει πολύ με την ανάλογη και πασίγνωστη νωπογραφία που είχε αποκαλυφθεί στην Οικία Βέτι.
Η νέα ανακάλυψη κρίνεται ακόμη πιο σημαντική.
«Στην Πομπηΐα οι αναφορές στον μύθο της Λήδας και του Δία είναι πολύ εκτεταμένες, αλλά ουδέποτε ως σήμερα είχαν βρεθεί τόσο αισθησιακές αναπαραστάσεις του, που -όπως εικάζεται- είχαν ως πρότυπο το αντίστοιχο γλυπτικό μοντέλου του Τιμόθεου», ενός σημαντικού Έλληνα γλύπτη του 4ου π.Χ. αιώνα, τονίζει ο Οζάνα.

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο ιδιοκτήτης τούτης της πλούσιας κατοικίας; «Θα επρόκειτο για πλούσιο έμπορο, ίσως πρώην απελεύθερο που ήθελε να ανεβάσει την κοινωνική του θέση, ακόμη και με αναφορές σε μία πιο υψηλή πολιτιστική στάθμη».

Πηγή: La Repubblica, ANSA
Από aixmi.gr