Το Σκουτάρι της Πόλης ήταν η κοιτίδα των Γρηγοράκηδων

Το Ουσκουντάρ (τουρκ. Üsküdar) ή Σκούταρι (αρχ. Χρυσόπολις), είναι μεγάλος και πυκνοκατοικημένος δήμος της Κωνσταντινούπολης που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προάστια της πόλης και βρίσκεται επί της ασιατικής πλευράς, στο νότιο άκρο του Βοσπόρου.
Η βυζαντινή ονομασία «Χρυσούπολις» σχετίζεται πιθανώς με μύθο, σύμφωνα με τον οποίο πρώτος οικιστής της πόλης ήταν ο Χρύσος, γιος του Αγαμέμνονα και της Χρυσηίδας, ή ακόμα με το γεγονός πως ήταν τόπος συγκέντρωσης φόρων.
Η σύγχρονη ονομασία ετυμολογείται πιθανώς από την αρχαία περσική Ουσκιουδάρ που δηλώνει τον αγγελιαφόρο, υπόθεση που υποστηρίζεται από τη σημαντική θέση της πόλης που συνιστά συγκοινωνιακό κόμβο.
Η ονομασία αυτή, ως Escutaire, δόθηκε πρώτα από τον Βιλλεαρδουίνο το 1203. Το τοπωνύμιο Σκουτάρι παραπέμπει επίσης σε φρουρά, η οποία έφερε είδος ασπίδας που λεγόταν «σκουτάριον». Στο χρονικό του Νικήτα Χωνιάτη αναφέρεται ομώνυμο παλάτι του Μανουήλ Α' Κομνηνού, επί του ακρωτηρίου της Δαμάλεως, που ενδέχεται να ευθύνεται και για το τοπωνύμιο της ευρύτερης περιοχής
Οι Γρηγοράκηδες-μαζί με αλλους ευγενείς συγγενείς των Κομνηνών μετά την άλωση της Πόλης έφυγαν με τρία καράβια από το Σκούταρι της Πόλης(Σημερινό Ισκουντάρ).
Τα πλοία ελιμενίσθηκαν στον όρμο που τον είπαν Σκουτάρι που μέχρι τότε το λέγαν Βορδώνα.
Τα δύο ανεχώρησαν αμέσως, το ένα, τρικάταρτο, παρέμεινε εκεί μέχρι που σάπισε.
Κάποιοι οίκησαν το Σκουτάρι, άλλοι την Παλαιά Καρυούπολη , τον Παρασυρό..
Οι οικογένειες Μενενέ -Στεφανόπουλοι- Καλκαντήδες αλλά και Γερακάρηδες αναφέρονται σαν οικήτορες στην περιοχή.
Το 1760 Κορσικανός πλοίαρχος φιλοξενείται από τρείς Στεφανοπουλαίους στο Σκουτάρι, όπου ελιμενίζεται με ασφάλεια και ανεφοδιάζεται. Στο ημερολόγιό του εκφράζεται κολακευτικά για την εμπειρά του και τους περιγράφει ωσ ξανθούς, άρχοντες, ωραίους στην όψη.
Επίσης στις παρυφές του λόφου του Σκουταρίου βρίσκεται η βρύση όπου κατά την παράδοση ο Γερακάρης γνώρισε την αγαπημένη του..
Το τέμπλο της Παναγίας είναι δωρεά του Γερακάρη, φερτό από την Κωνσταντινούπολη.
Τμήμα του απέκοψε ο ίδιος αρχιπειρατής ΚΑΙ ΤΟ ΔΩΡΙΣΕ ΣΤΟΝ ΤΑΞΙΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΓΕΡΑΝΟΥ, καθώς όπως ισχυρίσθηκε , το εδικαιούτο λόγω συγγένειας...!

Δημήτρης Ροζάκης

ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΔΕΣ -ΜΑΝΗ-ΠΑΣΣΑΒΑΣ

Η οικογένεια των Γρηγοράκηδων υπήρξε η πιο επίσημη και πιο δυνατή μέσα στις ηγετικές οικογένειες της Μάνης κατά τον τελευταίο αιώνα της Τουρκοκρατίας.
Η παράδοση των Γρηγοράκηδων ξεκινάει την καταγωγή τους από τα Άλικα με γενάρχη κάποιο Γρηγόρη από τη Βυζαντινή οικογένεια των Κομνηνών και τη σκορπίζει στη Ρηγανόχωρα, στο Σκουτάρι, στον Αγερανό, ως το Μαυροβούνι και το Μαραθονήσι-Τρίνησα.

Από τους Οκτώ Μπέηδες της Μάνης, οι τρεις ανήκαν στην οικογένεια των Γρηγοράκηδων.

Ο Τζανέτμπεης 1782-1798, ο Αντώνμπεης 1803-1808 και ο Θεοδωρόμπεης 1812 - 1815.

Πρώτος ανάμεσα τους και αληθινά Μεγάλος Μπέης υπήρξε ο Τζανέτμπεης ή Τζανήμπεης.
Είχαν την έδρα της Καπετανίας τους στο Σκουτάρι και τον Αγερανό δηλ. ακριβώς στα σύνορα της Ανατολικής Μάνης, κοντά στο Κάστρο του Πασσαβά όπου είχαν μετοικίσει κάπου 700 τούρκικες οικογένειες. Το κάστρο του Πασσαβά ύστερα από τη συνθηκολόγηση των Μανιατών και την ανάδειξη της Μάνης σε Μπας-Μπεηλίκι (1776), είχε επισκευαστεί και οχυρωθεί με ιδιαίτερη προσοχή από το φόβο των επιδρομών εναντίον της τούρκικης φρουράς και των Τούρκων κατοίκων της περιοχής του.
Οι Τούρκοι ανησυχούσαν πολύ καθώς η δύναμη των Γρηγοράκηδων και των άλλων γειτονικών καπετάνιων μεγάλωνε συνεχώς. Επί πλέον οι Γρηγοράκηδες προέβαλλαν επίμονη άρνηση για την ανάληψη από μέρους τους επίσημα της ηγεμονίας της Μάνης, ενώ παράλληλα με την ίδια επιμονή δεν δέχονταν να συμπράξουν με τους Τούρκους.
Μετά τη δολοφονία του Εξαρχου Γρηγοράκη από το Χασάν πασά και την αντεκδίκηση των Μανιατών με την κατάληψη του κάστρου του Πασσαβά, οι Τούροι αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν την επέκταση των ορίων της Μάνης.
Με τη νίκη του Πασσαβά ο Τζανέτος Γρηγοράκης αναδείχθηκε Μπας-Καπετάνιος της Μάνης.

Η Πύλη του πρότεινε από τότε πολλές φορές την ηγεμονία. Η θανάτωση του Μιχάλμπεη Τρουπάκη το 1782, δημιούργησε επιτακτικό πρόβλημα διαδοχής στο Μπεηλίκι.Ο Διερμηνέας της ΠύληςΝικ.Μαυρογένης,κατέπλευσε με το Καπουδάν πασά στο Μαραθονήσι, όπου είχε το Πύργο του ο Τζανέτος Γρηγοράκης.
Ο αρχιδιερμηνέας του Τουρκικού Στόλου έκανε τότε επίσκεψη φιλική στον Μπας-Καπετάνιο της Μάνης. Έφαγαν μαζί και μίλησαν οι δυο τους σαν «Έλληνες». Φεύγοντας ο Νικ. Μαυρογένης, ζήτησε από τον Τζανέτο Γρηγοράκη να του επιτρέψει ανταπόδοση της φιλοξενίας.

Την άλλη μέρα ο αρχικαπετάνιος ανέβηκε ανύποπτος στο Τούρκικο πλοίο για να φιλοξενηθεί.

Αλλά το καράβι άνοιξε τα πανιά του κι έβαλε πλώρη ανατολικά για το Αιγαίο.
Ο Τζανέτος Γρηγοράκης είχε υποστεί το ίδιο τέχνασμα πού οδήγησε στη κρεμάλα το Μιχάλμπεη Τρουπάκη – Μούρτζινο και έτσι βρέθηκε αιχμάλωτος των Τούρκων.

Από το Μαραθονήσι έφτασε στις Σπέτσες και εκεί αναγκάστηκε να δεχτεί το Μπεηλίκι της Μάνης.

Οι δυο μικροί γιοι του μεταφέρθηκαν ως όμηροι στη Πόλη, αφού αυτό αποτελούσε εγγύηση για την πίστη του Μπέη στο Σουλτάνο και αφέθηκε ελεύθερος.
Ο Τζανέτμπεης κράτησε το Μπεηλίκι της Μάνης για 16 χρόνια, από το 1782 ως το 1798.

Η εποχή του ήταν από τις πιο μεστές σε εσωτερικά και διεθνή γεγονότα. Έγινε Μπέης σε μια κοσμοϊστορική περίοδο, στις παραμονές της Γαλλικής Επανάστασης του 1789, πού την έζησε από την αρχή της ως τις κορυφαίες εκδηλώσεις του Βοναπαρτισμού.
Ο υπόδουλος Ελληνισμός είχε αρχίσει να προσανατολίζεται προς τη Γαλλία.

Λίγο πριν τη Γαλλική Επανάσταση πρωτοστάτησε σε μια κίνηση του Λουδοβίκου ΙΣΤ' για προσφορά συνδρομής στους "Έλληνες κατά των Τούρκων, ο ίλαρχος του Γαλλικού στρατού Δημήτριος Στεφανόπουλος, Μανιάτης από τη Κορσική πού ισχυρίζονταν πως ήταν απόγονος των αυτοκρατόρων Κομνηνών. Άλλαξε μάλιστα και το επώνυμο του και το έκανε Κομνηνός.
Ο Δημήτριος Στεφανόπουλος ή Κομνηνός έγραψε το 1783 ένα βιβλίο και παρουσίασε δώδεκα έγγραφα με τα οποία υποστήριξε την άποψη πως ο γιος του τελευταίου αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Δαυίδ Κομνηνού Νικηφόρος κατέφυγε στο Οίτυλο της Μάνης και εκεί άλλαξε τ' όνομα του σε Στεφανόπουλος κι έγινε ο γενάρχης της οικογένειας των Στεφανόπουλων.
Η Γαλλική  Κυβέρνηση υπέβαλλε τα έγγραφα σε εξέταση και η «γενεαλογική ερευνά» τους από τον «γενεαλόγο» Cherin βεβαίωσε πως ήταν γνήσια με αποτέλεσμα το 1785 να απονεμηθούν στον Δημήτριο Στεφανόπουλο - Κομνηνό τίτλοι ευγενείας που του έδωσαν το δικαίωμα να διεκδικεί επίσημα το θρόνο του αυτοκράτορα του Βυζαντίου και να επιδοθεί σε διάφορες δραστηριότητες και επαφές λ.χ. συνεννοήσεις με άλλους ηγεμόνες και μυστική αλληλογραφία με τον Μπέη και τους καπετάνιους της Μάνης απ’ όπου σκόπευε να αρχίσει κι αυτός την επανάσταση.
Χαρακτηριστική είναι η αποστολή του Δήμο και Νικολού Στεφανόπουλου στη Μάνη από τον Μέγα Ναπολέοντα τον Αύγουστο του 1797, οι οποίοι συνάντησαν το Μπέη και υπήρξαν συνεννοήσεις για την απελευθέρωση της Ελλάδας με ανταλλαγή επιστολών και την αποστολή εφοδίων από τους Γάλλους. Ο Τζανέτμπεης στα μέσα του 1797 έστειλε το γιο του Πιέρρο να συναντήσει το Ναπολέοντα, ο οποίος δεν τα κατάφερε, αλλά η επιστολή του πατέρα του έφτασε στο Βοναπάρτη, του οποίου οι απεσταλμένοι μετέφεραν γράμμα, προς το Μπέη, που μεταξύ άλλων έγραφε:
«Οι Γάλλοι εκτιμούν τον μικρό, αλλά γενναίο λαό της Μάνης, τον μόνο από την αρχαία Ελλάδα που μπόρεσε να διατηρήσει την ελευθερία του…».
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Τζανέτμπεης Γρηγοράκης δεν ήταν πλέον Μπέης της Μάνης, αφού οι Τούρκοι είχαν πληροφορηθεί τις κινήσεις του και τον είχαν αντικαταστήσει με τον Παναγιώτη Κουμουντουράκη.
Η ηγεμονία του Τζανέτμπεη Γρηγοράκη άφησε εποχή και υπήρξε μια από τις πιο επιβλητικές, δυναμικές και προοδευτικές ηγετικές φυσιογνωμίες, στην Ιστορία της Μάνης. Ο σύγχρονός του ποιητής Νικήτας Νηφάκος στα στιχουργήματά του τον εξυμνεί με ανυπόκριτη μεγαλοστομία:
Στην Μάνην όλην πρέπει του και εις την Λακωνίαν
να είναι πρώτος αρχηγός, να εχη ηγεμονίαν.

Δημήτρης Ροζάκης

Προϊστορία της Μεσογείου. Οι προκατακλυσμιαίοι Πολιτισμοί

Πως καταποντίστηκε η Αιγηίδα περιοχή. 
Ποιοι κάτοικοι υπήρχαν και διασκορπίστηκαν στο Ταίναρο και στο Μαλέα. 

Του Κυριάκου Κάσση 
Η θεωρία μου, που διατυπώθηκε από το 1982 συνοψίζεται στα εξής:
Από το 30.000 πριν από το σήμερα, αρχίζει η τήξη του παγετώνα της Β. Ευρώπης.
Γύρω στα 30.000 π. χ. όλη η Βόρεια Ευρώπη ήταν παγετώνες.

Μετά άρχιζε η τήξη των πάγων.
Όλη αυτή η περιοχή ήταν μια ρηχή, κλειστή θάλασσα που εκτεινόταν μεταξύ της Ελληνικής χερσονήσου έως τους ορεινούς όγκους του Αίμου τις Ρηναικες Άλπεις στην Γιουγκοσλαβία.
Αυτή η ρηχή θάλασσα ήταν οι Βαλτικές χώρες (από το βάλτος), Φιλανδία , Λετονία, Ουκρανία, όλη η Ρωσία με μεγάλες νησίδες τα Καρπάθια και Ουράλια όρη. Η Ευρώπη αρχίζει από την Γερμανία και Γαλλία, την Ελλάδα και την νότια του Αιγαίου περιοχή, Μικρά Ασία, Ταύρος κλπ.
Οι Αργοναυτικές εκστρατείες ήταν πολλές. Η γνωστή στην μεθοδολογία, αναφέρεται (Ορφέας, Απολλόδωρος) ότι ξεκίνησε από την Κολχίδα, και ακολουθώντας τον Πολικό Αστέρα, γύρισαν με πλοίο από την βόρεια Ευρώπη δια μέσου της Βαλτικής θάλασσας, έπιασαν Ατλαντικό και επέστρεψαν δια μέσου των Ηρακλειδών στηλών στην Μεσόγειο. 

Ανοίγει ο Βόσπορος.
Το 30.000 – 22.000 π.χ. τα συσσωρευμένα νερά της περιοχής που αναφέραμε, της Βαλτικής από την διάβρωση και την πίεση των κυμάτων που δημιουργείται επί πολλές χιλιάδες χρόνια, σπάει ο Βόσπορος γύρω στο 9.500 π.χ και κατακλύζεται η στεριά της Αιγηίδος περιοχής (Αιγαίο).
Πριν υπήρχαν άνθρωποι και πολιτισμοί. Επίσης επειδή η πλάκα του φλοιού της Γής στο Αιγαίο ήταν λεπτή, σπάει και μπατάρισε από ΒΔ προς ΝΑ (για αυτό όλη η περιοχή της ξηράς της ΒΔ Πελοποννήσου υψώθηκε και στην Ολυμπία τα πετρώματα είναι γεμάτα μαλάκια, όστρακα και θαλασσινά απολιθώματα.

Στην καταποντισμένη Αιγηίδα μένουν έξω οι κορυφές των βουνών, ενώ συγχρόνως, ενεργοποιούνται τα ηφαίστεια Σαντορίνης, Νισύρου, Ταινάρου κλπ.
Από αυτόν τον καταποντισμό που έγινε με αργό ρυθμό, και έγινε ο εμπλυσμός της Μεσογείου, γλύτωσε ένας πληθυσμός, γύρω στους 23.000 ανθρώπους, οι οποίοι διέσωσαν τον πολιτισμό από τους παλαιότερους.
Οι διασωθέντες της Αιγηίδος βγήκαν στο Ταίναρο και στο Μαλέα.
Ένα μέρος γλύτωσε στο ακρωτήριο Μαλέα (περίπου 3.000-6.000) και στο Ταίναρο (22.000), στην Κρήτη , δημιουργήθηκε τσουνάμι που έφτασε έως τον Ψηλορείτη.
Στην περιοχή της Αρκαδίας ζούσαν βοσκοί σε ημιάγρια κατάσταση.
Οι δασωθέντες από την καταποντισμένη Αιγηίδα ονομαζόντουσαν Πελασγοί, μερικοί που βγήκαν στον Μαλέα πήγαν προς το βουνό Πάρνωνα και τους ονόμασαν Κενταύρους.

Οί Πελασγοί που βγήκαν στο Ταίναρο, μαζί με το ιερατείο έκαναν την πρώτη έδρα τους εκεί, στο Ταιναρο. Οι υποφυλές των Πελασγών ήταν οι Μινυες, Καυκωνες, Λέλεγες, Δόλοπες κ.α.
Στο Ταιναρο το μονοπάτι που πάει στον φάρο, το λένε Λίθο. Εκει ηταν ενας ορθιος λίθος, το πρώτο μενιρ τιμή στον ηλιο. Με τον όρθιο αυτό ήλιο έβλεπαν το ηλιοστάσιο.
Λόγω του μεγάλου αριθμού κατοίκων, γίνεται διασπορά και κάνουν το Βητουλο, μια μέρα απόσταση από το Ταιναρο (9-10 ώρες).
Από το Βητουλο άλλη μια μέρα απόσταση φτιάχνουν την Πελάνα, η οποία είναι κεντρικό σημείο και την κάνουν κέντρο , με αντίστοιχο κάστρο των Μινύων – Μινύες – Μανίες – Μηνίες –Μινύες– Μίνωες κλπ και αργότερα Μανιάτες, Μήνις – μάνητα – μανία.
Με κέντρο την Πελάνα, επιδιώκουν να βρουν πεδινά εύφορα μέρη, και φτιάχνουν ακτινωτά τις πρώτες πολιτείες.
Με ανακατάταξη της στεριάς της βυθισμένης Αιγηίδος, εμφανίζεται η Δήλος.

Εκεί γεννιέται ο Απόλλωνας.

Φεύγοντας από εκεί πηγαίνει στην Λιβύη όπου παρέλαβε την Λιβυκή Σίβυλλα την πρώτη Πυθία.
Στην επιστροφή περνά από την Κρήτη (σύμφωνα με τον ομηρικό ύμνο του Απόλλωνα) και παραλαμβάνει τον μύστη Καρμανόρα, ενώ από το Ταίναρο τον Γαιράνορα και άλλους.
Μυκήνες που είναι πριν το Αρτεμίσιο προς την Τρίπολη, στην συνέχεια το πεδινό Αργος, το κάστρο του Άργους ονομάζεται Λάρισα, από το Λας που δημιουργείτε πριν το 7.000 πχ.
Τον Ορχομενό της Αρκαδίας, και από εκει τον Ορχομενό της Βοιωτίας, την Γόρτυνα της Γορτυνίας από την Γόρτυνα της Κρήτης, τις Αιγιές (κουτουμου) Γυθείου, και τις Αιγιες πρωτεύουσας των Μακεδόνων,
Σε αυτή την περίοδο, γύρω στο 7000-6000 π.χ. αναπτύσσεται η Νεολιθική κοινότητα του Διρου (Αλεπότρυπα που ήταν μια κεντρική αγορά εμπορευμάτων που έρχονταν με καράβια από την Μεσόγειο, απόδειξη ο Οψιδιανός της Μήλου, τα κυκλαδίτικα εδώλια κλπ.
Το σπήλαιο Γλυφάδα, που ήταν γνωστό σε αυτούς, μπορεί να ταυτιστεί με τον Αδη , τον κάτω κόσμο.
Το Ταίναρο είναι το μεγαλύτερο και αρχαιότερο ιερό.
Το μεγαλύτερο ιερό των Ελλήνων είναι το Ταίναρο που οι ντόπιοι το ονόμαζαν Κριτηρι, δηλαδή κριτήριο των ψυχών και των ανθρώπων. Είναι το κυριότερο ψυχοπομπειο.
Σε μια εποχή πριν, 2.000 χρόνια π.χ. έχουμε την θέωση του Απόλλωνα, που είναι η ηλιακή θεότητα, και αντικαθιστά την θεότητα του Δία ως ηλιακή θεότητα.
Ο δε Δίας υποκατέστησε τον πρώτο κατακλυσμιαίο θεό Κάρνο (= κάρα, κορυφή), Κάρνειος Δίας, Κάρνειος Απόλλωνας.
Η ηλιακή θεότητα του Απόλλωνα υποκαθίσταται στην χριστιανική θρησκεία από τον Ιησού.
Με το Ταίναρο, κατά βάση, διασκορπίσθηκαν σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη…
Το Ταίναρο είναι το αρχαιότερο μαντείο. Στην ιστορική εποχή, το μαντείο των Δελφών, αποτελείται από Λάκωνες και Κρήτες ιερείς (π.χ. δεν έδωσε ποτέ χρησμό εναντίον των Λακεδαιμονίων, και χρησιμοποιούσε την γλώσσα την αρχαϊκή μέχρι την κατάργηση του από τον Θεοδόσιο τον 5ο μΧ. αιώνα.)

Οι διασωθέντες στο Ταίναρο, οι υποεθνότητες Μηνιες, Λέλεγες κλπ δεν ήταν οι μόνοι διασωθέντες στον Ελληνικό κόσμο, υπήρχαν, οι Αρκάδες, οι Δρύοπες, στους ορεινούς όγκους ήταν κτηνοτρόφοι (τσοπάνηδες) και φορούσαν δέρματα. 

Οι Μηνίες με τους λοιπούς διασωθέντες, ήταν η μαγιά, το προζύμι, για να εκπολιτιστούν οι κάτοικοι της Ελληνικής χερσονήσου και όχι μόνο από το 9.500- 3.500 π.Χ.
Ο Απόλλωνας με πέντε ιερείς, κατά μήκος της δυτικής και βόρειας Πελοποννήσου.
Ακολουθώντας τα δελφίνια, φτάνει στον κόλπο της Ιτέας, και μετά στους Δελφούς.
Αφού σκοτώνει τον Πύθωνα ιδρύει νέο μαντείο, το μαντειο των Δελφών, σαν επέκταση του μαντείου του Ταινάρου (Στράβων, γεωγραφικά «Ταιναρον φασι αντιδούναι Πυθώ») Αληθινή ιστορία(2) τόμοι Κ. Κάσση.

Αφού δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία και ανασκαφές, πως καταλήξατε σε αυτή την ερμηνεία; 

Υπάρχουν και γραπτά στους αρχαίους κλασικούς, αλλά είναι διάσπαρτα μη κωδικοποιημένα και σωζόμενα, πολλές φορές από σκόπιμες καταστροφές μαρτυριών και αποδείξεων, που μέχρι σήμερα καταστρατηγούνται.
Το ίδιο ισχύει με τις ανασκαφές που. Με βάση πλανημένες θεμελιώδεις θεωρίες (Ευρωπαίων κλπ) παλαιόθεν και από αντιζηλία των ολίγα γιγνωσκώντων, αττικιστών συγγραφέων, που διέπονται από αντιλακωνικό πνεύμα, ιδιαιτέρως στην αρχαία Αθήνα και πολύ περισσότερο στην μετακλασική, και ακόμα περισσότερο μετά τον Αλέξανδρο και μετά τους Χριστιανούς.
Βασικός μίτος-νήμα που μας οδηγεί είναι «η των ονομάτων επίσκεψις» όπου είναι η αληθινή σοφία (Ισοκράτης). Γλώσσα (ιδιώματα κλπ), τοπωνύμια, παραδόσεις, με οδήγησαν κυρίως στην διατύπωση της θεωρίας που αποτελεί ένα μεγάλο πάζλ των επιμέρους αρχαίων γνώσεων, πληροφοριών, συμπερασμάτων και φυσικά μαζί με ένα ιδιαίτερο ταλέντο γνώσεως για την σύνθεση όλων αυτών των κατακερματισμένων ελληνοκεντρικών απόψεων από τον Ορφέα ως σήμερα.

Η φωνή των απανταχού τέκνων της Μάνης
Οκτώβριος-Νοέμβριος2012
Αρ. Φύλλου 55 σελ.14 

Ορσηίς - Η μητέρα των Ελλήνων

Ναιάδα Νύμφη, 480 π.Χ. Μουσείο Τεχνών Νέας Υόρκης

Στην ελληνική μυθολογία η Ορσηίδα (Ορσηίς) ήταν η νύμφη που έμελλε να γίνει η μητέρα όλων των Ελλήνων. Η νύμφη Ορσηίδα παντρεύτηκε το γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, Έλλην...

Στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, βρίσκεται ο "Ναός των Ελλήνων"... ο οποίος είναι κατασκευασμένος (προ δεκαετίας) από τον μαραθωνοδρόμο Αριστοτέλη Κακογεωργίου.
Στο προαύλιο αυτού του "Ναού των Ελλήνων", υπάρχει το μοναδικό πανελλαδικά μαρμάρινο σύμπλεγμα (ανδριάντας) της ολότελα άγνωστης μητέρας των Ελλήνων, που στην ιερή αγκαλιά της, κρατά τρυφερά τα παιδιά της Δώρο, Ξούθο, Αίολο, απ’ τους οποίους προήλθαν οι βασικές φυλές των Ελλήνων!
Σύμφωνα με τον μύθο (σ.σ. Διαβάστε το άρθρο μας για τον "Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα"), μετά τον κατακλυσμό, ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα πήγαν στους Δελφούς και στο ιερό της Θέμιδας για να εκφράσουν και σ αυτή την ίδια επιθυμία. Η θεά τους άκουσε και τους απάντησε με τον παρακάτω χρησμό: Αν ήθελαν να φέρουν στη ζωή νέους ανθρώπους θα έπρεπε να καλύψουν τα πρόσωπά τους και να ρίχνουν πίσω από την πλάτη τους τα οστά της μητέρας τους.Εκείνοι κατάλαβαν την ερμηνεία του χρησμού και αφού έκαναν ότι τους έλεγε ο χρησμός άρχισαν να πετάνε πέτρες πίσω από την πλάτη τους, αφού αυτές προέρχονταν από τα σπλάχνα της μάνας Γης.
Οι πέτρες που πετούσε ο Δευκαλίωνας μεταμορφώνονταν σε άνδρες και αυτές που πετούσε η Πύρρα μεταμορφώνονταν σε γυναίκες. Από την πρώτη δε πέτρα που πέταξε ο Δευκαλίωνας προήλθε οΈλληνας, γενάρχης των Ελλήνων.
Ο γενάρχης των Ελλήνων ο Έλλην γέννησε με την Ορσηίδα τρεις γιους, τον Δώρο τον Ξούθο και τον Αίολο τους πρώτους αρχηγούς των Ελλήνων.
Ο Ξούθος βασίλεψε στη Πελοπόννησο και έκανε δύο γιους, τον Αχαιό και τον Ίωνα από τους οποίους οι Αχαιοί και οι Ίωνες πήραν τα ονόματά τους. Ο Αίολος βασίλεψε στη Θεσσαλία και οι κάτοικοι ονομάσθηκαν Αιολείς απ' αυτόν. Ο Δώρος και οι άνθρωποι του που ονομάστηκαν Δωριείς εγκαταστάθηκαν στις περιοχές ανατολικά του Παρνασσού.
Ο Απολλόδωρος μας λέγει:
[Α 7,2] [...] Ζεὺς δὲ πέμψας Ἑρμῆν πρὸς αὐτὸν ἐπέτρεψεν αἱρεῖσθαι ὅ τι βούλεται· ὁ δὲ αἱρεῖται ἀνθρώπους αὐτῷ γενέσθαι. καὶ Διὸς εἰπόντος ὑπὲρ κεφαλῆς ἔβαλλεν αἴρων λίθους, καὶ οὓς μὲν ἔβαλε Δευκαλίων, ἄνδρες ἐγένοντο, οὓς δὲ Πύρρα, γυναῖκες. ὅθεν καὶ λαοὶ μεταφορικῶς ὠνομάσθησαν ἀπὸ τοῦ λᾶας ὁ λίθος. γίνονται δὲ ἐκ Πύρρας Δευκαλίωνι παῖδες Ἕλλην μὲν πρῶτος, ὃν ἐκ Διὸς γεγεννῆσθαι <ἔνιοι> λέγουσι, <δεύτερος δὲ> Ἀμφικτύων ὁ μετὰ Κραναὸν βασιλεύσας τῆς Ἀττικῆς, θυγάτηρ δὲ Πρωτογένεια, ἐξ ἧς καὶ Διὸς Ἀέθλιος. [Α 7,3] Ἕλληνος δὲ καὶ νύμφης Ὀρσηίδος Δῶρος Ξοῦθος Αἴολος. αὐτὸς μὲν οὖν ἀφ᾽ αὑτοῦ τοὺς καλουμένους Γραικοὺς προσηγόρευσεν Ἕλληνας, τοῖς δὲ παισὶν ἐμέρισε τὴν χώραν· καὶ Ξοῦθος μὲν λαβὼν τὴν Πελοπόννησον ἐκ Κρεούσης τῆς Ἐρεχθέως Ἀχαιὸν ἐγέννησε καὶ Ἴωνα, ἀφ᾽ ὧν Ἀχαιοὶ καὶ Ἴωνες καλοῦνται, Δῶρος δὲ τὴν πέραν χώραν Πελοποννήσου λαβὼν τοὺς κατοίκους ἀφ᾽ ἑαυτοῦ Δωριεῖς ἐκάλεσεν, Αἴολος δὲ βασιλεύων τῶν περὶ τὴν Θεσσαλίαν τόπων τοὺς ἐνοικοῦντας Αἰολεῖς προσηγόρευσε, καὶ γήμας Ἐναρέτην τὴν Δηιμάχου παῖδας μὲν ἐγέννησεν ἑπτά, Κρηθέα Σίσυφον Ἀθάμαντα Σαλμωνέα Δηιόνα Μάγνητα Περιήρην, θυγατέρας δὲ πέντε, Κανάκην Ἀλκυόνην Πεισιδίκην Καλύκην Περιμήδην.[...]
Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη Α', 7,2-3.
Μετάφραση:
"[...]Ο Ζεύς, στέλνοντας του τον Ερμή, τον προέτρεψε να διαλέξει ότι θέλει. Κι αυτός διάλεξε να του γεννήσει ανθρώπους. Όπως του είπε λοιπόν ο Ζευς, έπαιρνε λίθους και τους πετούσε πάνω από το κεφάλι του. Όσοι πέταξε ο Δευκαλίωνας έγιναν άνδρες, όσοι έταξε η Πύρρα γυναίκες. Για αυτό και ονομάστηκαν λαοί μεταφορικά, από το λάας που είναι ο λίθος. Ο Δευκαλίωνας απέκτησε από την Πύρρα δυο υιούς, πρώτο τονΈλληνα, που όπως λένε κάποιοι, γεννήθηκε από τον Δία και δεύτερο τον Αμφικτύονα, που έγινε βασιλιάς στην Αττική μετά τον Κραναό, και μία θυγατέρα, την Πρωτογένεια, που από τον Δία γέννησε τον Αέθλιο. Από τον Έλληνα και τη νύμφη Ορσηίδαγεννήθηκαν ο Δώρος, ο Ξούθος και ο Αίολος. Αυτός ονόμασε Έλληνες τους λεγόμενους Γραικούς και μοίρασε τη χώρα τα παιδιά του. Ο Ξούθος, που πήρε την Πελοπόννησο, απέκτησε από την Κρέουσα, κόρη του Ερεχθέα, τον Αχαιό και τον Ίωνα, από τους οποίους ονομάστηκαν οι Αχαιοί και οι Ίωνες. Ο Δώρος έλαβε την περιοχή πέρα από την Πελοπόννησο και ονόμασε τους κατοίκους της με το όνομά του Δωριείς. Ο Αίολος, ως βασιλέας στην περιοχή της Θεσσαλίας, ονόμασε του κατοίκους της Αιολείς, παντρεύτηκε την Εναρέτη, κόρη του Δηίμαχου, και απέκτησε επτά γιούς, τον Κρηθέα, τον Σίσυφο, τον Αθάμαντα, τον Σαλμωνέα, τον Δηιόνα, τον Μάγνητα και τον Περιήρη, και πέντε κόρες, τις Κανάκη, Αλκυόνη, Πεισιδίκη, Καλύκη και Περιμήδη. [...]"

Ελληνικό Αρχείο

«ΣΚΥΡΑΣ» το ποτάμι της Μάνης.

Ο ποταμός Σκύρας στον χάρτη

«Προελθόντι δε από του μνήματος εκδίδωσιν ες θάλασσαν ποταμός, ονομα δε οι Σκύρας, ότι κατά τούτον ανώνυμον τεως όντα Πύρρος ο Αχιλλέως έσχε ταίς ναυσίν, ηνίκα επί τον Ερμιόνης γάμον έπλευσεν εκ Σκύρου, διαβάντων δε τον ποταμόν εστί ιερόν αρχαίον…απωτέρω Διός βωμού….» 
Παυσανίου ΛΑΚΩΝΙΚΑ ΧΧV παρ.1
«Αφού προχωρήσωμεν από το μνήμα του Λά, συναντούμε τον ποταμό Σκύρα, ο οποίος χύνεται στην θάλασσα και έλαβε το όνομα του-γιατί προηγουμένως ήταν ανώνυμος- όταν εφτασε εκεί με πλοία από την Σκύρο ο γυιός του Αχιλλέα Πύρρος για τους γάμους του με τηνΕρμιόνη. Αφού περάσουμε τον ποταμό συναντούμε αρχαίο ιερό, πέρα από τον βωμό του Διός.»

Χλωρίδα στην όχθη του ποταμού

Στα νότια του χωριού Αγερανός, και στον κόλπο του χωριού Καμάρες, που λέγεται και κόλπος Κάτω Βαθιού, χύνεται στην θάλασσα ένα ποτάμι, που λέγεται «ρεμα της Δίχοβας», και θεωρείται ο ποταμός Σκύρας του Παυσανίου, από τους Leake και Curtius.
Θα συμφωνήσω απόλυτα με όλα τα παραπάνω. Πράγματι το ποτάμι που αναφέρει ο Παυσανίας είναι ο Ποταμός Σκύρας.
Το ότι ήταν πριν ανώνυμος, μάλλον ακλουθεί και σήμερα την «ροή» του επειδή τον συναντάμε με διαφορετικές ονομασίες ανάλογα με την περιοχή που διασχίζει.
Αρκετά χιλιόμετρα μακριά από την εκροή του, βρίσκονται οι πηγές του ποταμού.
Πηγή του ποταμού είναι το «Σελιναρι», η βρύση της Δροσοπηγής, που βρίσκεται, στο σημείο ένωσης δύο βουνών, της Αρέας και του βουνού της Παλιοκοτρώνας.
Πιθανόν το  «Σελιναρι» να είναι το δώρο του  Σειληνού, λόγω της ονομασίας που μέχρι σήμερα έχει. Επιπλέον το νερό που αναβλύζει διαθέτει σημαντικές ιαματικές ιδιότητες, σύμφωνα με τις παραδόσεις.

Προγόνια, οτι απόμεινε απο το πλατανόδασος, μετά τις καταστροφικές φωτιές.

Αρχίζει λοιπόν την πορεία του το ποτάμι, και μετά από δύο χιλιόμετρα η ονομασία του διαμορφώνεται σε «Προγόνια», καθώς κατηφορίζει ανάμεσα σε ένα καταπληκτικό πλατανόδασος, και μετατρέπεται σε ορμητικό χείμαρρο, τους χειμερινούς μήνες.
Συνεχίζει στην ακρη του κάμπου του Βαχού, τα «Ισιώματα» και στα Καλαποθαριανικα.
Στην συνέχεια ακλουθεί παράλληλη πορεία με τον αμαξιτό δρόμο που ενώνει το Γύθειο με την Αρεόπολη. Εδώ το βρίσκουμε σαν «Πλατύ ποταμό», πάντα να κυλάει ανάμεσα σε Πλατάνια. Στην περιοχή Λεβάκου ενώνεται με τον κυρίως χείμαρρο, και ένας παραπόταμος, το ρέμα της «Οριαχας»,  που έχει τις πηγές του στον Λόφο της  «Παλιάς Καρυούπολης».

Του Πασα η βρύση, οπως ειναι σημερα...."τσιμενταρισμένη"

Περνώντας από τα Ντεμιριάνικα, φτάνει στου «Πασά τη βρύση», όπου και εγκαταλείπει τον αμαξιτό και συνεχίζει μέσα από την άφορη κοιλάδα της Φράγκας για την Δίχοβα και τις Καμάρες όπου είναι και οι εκβολές του.

Λιγοστο το νερο του ποταμιου το Φθινόπωρο

Μικρη λιμνούλα στο ποτάμι και βούρλα. 

Σε αρκετα σημεια απομένουν πεισματικά ομορφα πλατάνια τυλιγμένα με κισσό.

Αν και στις μέρες μας, έχουν μειωθεί αρκετά οι δραστηριότητες εξ αιτίας του ποταμού, δεν μπορεί να λησμονήσουν όσοι τα έζησαν, όλα εκείνα που αποδίδει το νερό, και που για την περιοχή της Μάνης πολλαπλασιάζονται λόγω της σπανιότητας του.
Πέρα από την αρδευτική του διάσταση, και το πότισμα των ζώων, χρησίμευε για το πλύσιμο των κλινοσκεπασμάτων, κινούσε νερόμυλο, και προσέφερε τροφή πλήθος καβούρια και χέλια.
Παρουσιάζω λοιπόν για πρώτη φορά τον Σκύρα, δηλώνοντας την ιστορία του, αλλά και  την μεγάλη περιβαλλοντολογική σημασία που έχει για την περιοχή της Μάνης.
Τίποτα δεν είναι απόλυτο…ετσι λοιπόν ο καθένας μπορεί να συνειδητοποιήσει πως ακόμη και η «ξερή» Μάνη έχει τα ποτάμια της στο μέτρο που η φύση της χάρισε.