Εκεί στο νότο….υπάρχει κάποιο μυστικό. (φωτογραφίες)

Η παλιά πόλη Λάας ήταν κτισμένη και περιτειχισμένη, ενώ μπροστά από τα τείχη υπήρχε άγαλμα του Ηρακλή και τρόπαιο από τα λάφυρα των Μακεδόνων. Όταν ο Φίλιππος ο Ε΄ εισέβαλε στην Λακωνική το 220-217π.χ ένα τμήμα του στρατού των Μακεδόνων, αποσπάστηκε και λεηλατούσε τα παράλια μέχρι που κατατροπώθηκαν από τους Λάους.
Πηγή 
Οι κάτοικοι της πολέμησαν τον στρατό του Φιλίππου Ε΄ της Μακεδονίας που λεηλατούσε τίς ακτές τής Λακωνίας την εποχή της εισβολής των Μακεδόνων στην Λακωνία………Μπροστά στα τείχη της πόλης υπήρχε άγαλμα του Ηρακλή και ένα τρόπαιο που ανηγέρθη την εποχή που οι Μακεδόνες του Φιλίππου Ε΄ επιτέθηκαν στην Λακωνία.
Πηγή 

Ναι υπάρχει μυστικό, οι τίτλοι των σχετικών τραγουδιών ανταποκρίνονται στην αλήθεια σε μεγάλο βαθμό.
Υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις, ότι σε συγκεκριμένη περιοχή υπάρχει κάποιο μυστικό. 

Ακόμη καλύτερη υπάρχει μια κρυμμένη αλήθεια, την οποία ενισχύει το κοινό μυστικό.
Πράγματι όλοι μιλούν με σιγουριά για την αλήθεια που καλύπτεται, μέχρι να φτάσει ο κατάλληλος χρόνος, αλλά και οι κατάλληλες συνθήκες για να αποκαλυφθεί το μυστικό.
Μέχρι τότε που θα υπάρξουν τα δεδομένα, αναγκαστικά χαρακτηρίζουμε την όλη κατάσταση σαν ανεπιβεβαίωτες φήμες.
Αφήνουμε όμως την φαντασία μας να καλπάζει βλέποντας φωτογραφίες περιμετρικά….

Νάρθηκας: Το φυτό που χρησιμοποίησε ο Προμηθέας, για να κλέψει την φωτιά από τους Θεούς

Νάρθηκας, το φυτό που χρησιμοποίησε ο Προμηθέας, για να κλέψει την φωτιά από το εργαστήρι του Ήφαιστου στη Λήμνο, και να την χαρίσει στους ανθρώπους.
Στις αρχές της άνοιξης ένα εντυπωσιακό φυτό κάνει αισθητή την παρουσία του σ’ όλη την Ελλάδα: είναι ο Νάρθηκας (ferula communis), που μοιάζει πολύ με το μάραθο, αλλά είναι δηλητηριώδης.
Μολονότι τοξικό, το φυτό έχει ιδιότητες που το καθιστούν εξαιρετικά χρήσιμο και ίσως γι αυτό είχε σημαντική θέση στην αρχαία Ελληνική μυθολογία αλλά και στη λατρεία.
Ο Νάρθηκας είναι πολυετής μεγάλος θάμνος που το ύψος του κυμαίνεται από ένα έως τέσσερα μέτρα, εύρωστος με μεγάλη ταξιανθία πολυδιακλαδισμένη.
Έχει χονδρό, κυλινδρικό βλαστό, με λεπτές ραβδώσεις, εσωτερικά κούφιο, φύλλα πολύ μεγάλα.

Ανήκει στην ίδια δηλαδή οικογένεια με το Σέλινο, το Γλυκάνισο, το Μαϊντανό και τον Άνηθο με τον οποίο μοιάζουν πολύ.
Το συναντούμε με τις κοινές ονομασίες, Άρτηκας, Νάρθηκας, Κουφόξυλο, Καλάγκαθας, Ανάθρηκα (Κύπρο), Βανούνες κ.ά.

Φωτ.sikionia.gr/

Το εσωτερικό του βλαστού του νάρθηκα είναι πλούσιο σε εντεριώνη η οποία έχει την ιδιότητα να καίγεται αργά. Για αυτό τον λόγο ο Προμηθέας όπως ο Προμηθέας έκλεψε την φωτιά από τους θεούς και την παρέδωσε στους ανθρώπους μέσα σε έναν αποξηραμένο βλαστό νάρθηκα

Ο Δίας ως γνωστό, δεν άφησε ατιμώρητο τον Προμηθέα, για το Θεικό δώρο που πρόσφερε στους ανθρώπους. Τον αλυσόδεσε στον Καύκασο κι ένας αετός του έτρωγε κάθε μέρα το συκώτι, που ξαναγινόταν τη νύχτα, αφού ο Προμηθέας ανήκε στους Τιτάνες και ήταν αθάνατος.
Όταν ο Προμηθέας ελευθερώθηκε από τον Ηρακλή, διάλεξε ένα άλλο δημοφιλές φυτό της Ελληνικής χλωρίδας, τη λυγαριά, και με τα κλαριά της, που είναι πολύ ανθεκτικά, έπλεξε ένα στεφάνι για να θυμάται τα δεσμά του.
Ο νάρθηκας είχε συνδεθεί από τους αρχαίους Έλληνες και με τις Διονυσιακές λατρευτικές τελετές. 

Οι «θύρσοι» ήταν ένα είδος μπαστουνιού από νάρθηκα ο οποίος συχνά απεικονίζεται δεμένος με κορδέλα ή πλεγμένος με κισσό, ενώ στην κορυφή του είχε σφηνωμένο ένα κουκουνάρι. 

Τους θύρσους βαστούσαν στις τελετές οι συνοδοί του Διονύσου και κυρίως οι Μαινάδες.
Στην Ελληνική μυθολογία οι Μαινάδες ήταν νύμφες που παρουσιάζονται ως ακόλουθοι του θεού Διονύσου. Αναφέρονται κυρίως ως τροφοί του Διονύσου και ταυτίζονται με τις Βάκχες.
Φορούσαν νεβρίδες (ελαφρά φορέματα από δέρμα νεβρού, δηλαδή ελαφιού), ή δέρμα πάνθηρα, φόραγαν στεφάνι από κισσό, σμίλακα (βότανο) και κρατούσαν τον θυρσό.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό των Μαινάδων ήταν η εκστατική μανία, δηλαδή η πέραν της λογικής υπερκινητική και βίαιη συμπεριφορά. Οι βόστρυχοι των µαλλιών, ο χορός, η ζώνη, τα πέπλα, ο θύρσος, η παράλογη αίσθηση δύναµης είναι χαρακτηριστικά γνωρίσµατα των βακχών και της οργιαστικής λατρείας.
Στις Βάκχες, την τραγωδία του Ευριπίδη, Μαινάδα χρησιμοπιεί τον θυρσό, για να αναβλύζει κρασί μέσα από τη γη κατά τα εκστατικά τους όργια:
«Μια τους χτυπά ένα βράχο με το θύρσο και δροσερό νερό αναβρύζει· μια άλλη αγγίζει με το θύρσο της το χώμα κι ο θεός εκεί κρασιού μια βρύση ανοίγει…» Βάκχαι 704-7.
Το μαλακό εσωτερικό του και η ευλυγισία του ξερού βλαστού ενός νάρθηκα αξιοποιήθηκε από τους αρχαίους Ελληνες και με έναν άλλο τρόπο.
Το άνοιγαν κατά μήκος και το τοποθετούσαν για να περιβάλλουν και να ακινητοποιήσουν κάποιο ανθρώπινο μέλος που είχε υποστεί κάταγμα. Για το λόγο αυτό σήμερα, κάθε προστατευτικό που ακινητοποιεί ένα μέλος, εκτός από το γύψο, ονομάζεται συνήθως «νάρθηκας».
Ο Λουκιανός αναφέρει πως τον νάρθηκα τον χρησιμοποιούσαν επίσης ως μικρών διαστάσεων θήκη για τη φύλαξη μύρων και φαρμάκων. Σε μια τέτοια θήκη ο Μέγας Αλέξανδρος είχε μαζί του τα Ομηρικά κείμενα, όπως αναφέρουν ο Στράβων και ο Πλούταρχος.
Νάρθηκας ονομάζεται και ο πρόναος στους ορθόδοξους ναούς, ίσως από το σχήμα του που μπορεί να μοιάζει με την ξύλινη θήκη για μύρα και φάρμακα, ή ίσως λόγω συχέτισης με τις Διονυσιακές τελετές.
Τον Νάρθηκα τον χρησιμοποιούσαν επίσης παλαιότερα οι ναυτικοί με τον ίδιο τρόπο που τον χρησιμοποίησε και ο Προμηθέας. Τον άναβαν σε μια άκρη του με αποτέλεσμα το εσωτερικό του να καίγεται πάρα πολύ αργά, σαν την καύτρα του τσιγάρου. Ετσι διατηρούσαν τη φωτιά στα ταξίδια τους.

Πηγή: Μυθαγωγία
limnosreport.gr/

Ο μύλος του Λεβάκου ή Λεβιάνικος μύλος

Στον αμαξιτό δρόμο που ενώνει το Γύθειο με την Αρεόπολη, και λίγο πριν αφήσουμε πίσω μας την κάτω Μάνη σύμφωνα με την σύγχρονη ονοματοθεσία, συναντάμε ένα πολιτιστικό κατάλοιπο μεγάλης σημασίας σύμφωνα με την άποψή μου.
Συγκεκριμένα στον οικισμό Λεβιάνικα και από την αριστερή πλευρά του δρόμου, κατατρώγετέ από τον πανδαμάτωρα χρόνο ένας νερόμυλος, ίσως ο μοναδικός στην περιοχή.

Είναι ο μύλος του Λεβάκου ή ο Λεβιάνικος μύλος.
Ο μύλος έχει κτιστεί στην αριστερή όχθη του ποταμού Σκύρα, και τροφοδοτείτο με νερό από τον παραπόταμο του ποταμού, που ξεκινά από τις παρυφές του λόφου της Καρυούπολης (πάντα μιλάμε για την Παλιά Καρυούπολη), και διασχίζοντας την Όρειαχα συναντά την κύρια ροή του ποταμού στην περιοχή του Λεβάκου.

Θυμάμαι παιδί την δεκαετία εξήντα εβδομήντα μεταφέραμε το στάρι μας εκεί για να το αλέσουμε στο μύλο.

Πριν από πενήντα χρόνια στην περιοχή έσπερναν σιτάρι θέριζαν, αλώνιζαν, και εξασφάλιζαν το αλεύρι τής χρονιάς, με το οποίο έφτιαχναν καταπληκτικό ψωμί σε ξυλόφουρνους και ευωδίαζε ο τόπος. Φορτώναμε λοιπόν στο γαϊδουράκι την σοδειά του σταριού, με δόσεις και κατηφορίζαμε στον μύλο. Θυμάμαι αχνά κάποια πράγματα που θα προσπαθήσω να περιγράψω.

Από μια πέτρινη χτιστή κατασκευή στην οποία οδηγείτο το νερό έπεφτε στην ξύλινη φτερωτή, από ένα σχετικό ύψος και με την δύναμη της πτώσης γύριζε η φτερωτή.

Αν και δεν θυμάμαι θεωρώ πώς θα υπήρχε πριν από αυτή την κατασκευή και κάποια δεξαμενή νερού. Στην συνέχει η κίνηση μεταδιδόταν μέσα στο δωμάτιο του μύλου με ένα σύστημα νομίζω κυρίως ξύλινο.

Αυτή η κατασκευή λοιπόν έδινε περιστροφική κίνηση στο επάνω λιθάρι, το οποίο εφαπτόταν με το κάτω που ήταν σταθερό.

Τα λιθάρια ή μυλόπετρες ήταν δύο κατεργασμένες πέτρες σε σχήμα δίσκου με μεγάλο βάρος, τοποθετημένες η μια πάνω στην άλλη, θα μπορούσα για να σας γλυκάνω να πω, πώς ήταν παρόμοια με γεμιστά μπισκότα, αλλά σε τεράστιο μέγεθος, με διάμετρο περίπου ένα μέτρο.

Παρόμοια με τα λιθάρια του ελαιοτριβείου, αλλά σε μικρότερο μέγεθος.

Στο κέντρο του επάνω κινούμενου λιθαριού υπήρχε μια υποδοχή στην οποία έριχναν το στάρι.

Η περιστροφική κίνηση απορροφούσε τούς κόκκους του σταριού στις εφαπτόμενες επιφάνειες, και τούς συνέθλιβε μετατρέποντας το στάρι σε αλεύρι. 

Το αλεύρι ωθούσε η φυγόκεντρος προς την περιφέρει του λιθαριού όπου και γινόταν η συλλογή.

Υπήρχε και κάποιος μοχλός που απενεργοποιούσε την περιστροφή του λιθαριού (κάτι σαν τον συμπλέκτη στα αυτοκίνητα).

Θεωρώ πώς θα υπήρχε και κάποιος τρόπος διαχωρισμού του αλευριού από τούς Φλιούς (πίτουρα), αλλά δεν θυμάμαι κάτι συγκεκριμένο.

Προσπάθησα με όλα τα προηγούμενα να περιγράψω την λειτουργία του νερόμυλου, έχοντας την ελπίδα να μοιραστώ μαζί σας την σχετική γνώση μου, σχετικά με το λειτουργικό κομμάτι.

Το σίγουρο είναι ότι ο Λεβιάνικος μύλος υπάρχει, και σίγουρο είναι επίσης ότι είναι παροπλισμένος και ερειπωμένος, γεγονός που καταδεικνύεται στις φωτογραφίες που δημοσιεύω.

Πέρα από την ανάγκη να μοιραστώ αυτή την εμπειρία, το ουσιαστικότερο είναι να ευαισθητοποιηθούν κάποιοι πολίτες, η και φορείς, ούτως ώστε να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί η αναπαλαίωση τού πολιτιστικού μνημείου.

Το πλεονέκτημα του είναι ότι είναι δίπλα στον δρόμο και η πρόσβασή σε αυτό είναι εύκολη.

Είναι μοναδικό στην γύρω περιοχή, και αποτελεί σπάνιο είδος πολιτιστικού μνημείου για την Μάνη.

………. Οι Μανιάτες κάπως πρέπει να φοβηθούν …….

Αναδημοσίευση της πρώτης επιστολής προς την Πύλη από το εξαίρετο βιβλίο «η οργή του Σουλτάνου» των Η. Κολοβού και Σ. Ιλιτζάκ.

Να ευχαριστήσω θερμά τον κ. Ιλιτζάκ για την άδεια αναδημοσίευσης της επιστολής αυτής καθώς και την αποστολή της πρωτότυπης επιστολής.

Portrait of Hurşit Pasha. Aikaterini Laskaridis Foundation. Adam de Friedel (1832) The Greeks, Twenty-four Portraits of the principal Leaders and Personages who have made themselves most conspicuous in the Greek Revolution, from the Commencement of the Struggle, Λονδίνο

(HAT 38866)

Υπόμνημα του Βαλή της Ρούμελης Χουρσίτ Αχμέτ Πασά προς τον μεγάλο Βεζίρη Σεγίτ Αλή Πασά
22 Φεβρουαρίου / 6 Μαρτίου 1821

«Αξιοσέβαστε, εκλαμπρότατε, μεγάθυμε, ευεργέτη, εξοχότατε κύριε μου,

Έλαβα μια επιστολή από τους {μουσουλμάνους} προεστούς (vucuh) της Τριπολιτσάς και δύο επιστολές από τον καιμακάμη του Μοριά {Μεχμέτ Σαλίχ Αγά}, που αναφέρουν ότι ο {Τεπελενλής} Αλή Πασάς, ο οποίος έχει προκαλέσει την οργή της Αυτού Μεγαλειότητας 

{του Σουλτάνου} έχει στείλει στασιαστές {mufsid}στον Μοριά που διαδίδουν ψευδείς φήμες και ξεσηκώνουν τους ραγιάδες. Ως αποτέλεσμα παρατηρούν ότι οι ραγιάδες προβαίνουν σε κινήσεις που δείχνουν ανταρσία {harekat-I reddiyye}, και για αυτόν τον λόγο μου ζητούν να στείλω στρατιώτες για την υπεράσπιση του Μοριά. Επιπλέον την επομένη δέχτηκα πολλές επιστολές ακόμα από τον καϊμακάμη και τους προεστούς που αναφέρουν ότι ο μπέης της Μάνης {Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης}, έλαβε 1000 πουγγιά {500.000} γρόσια για να αγοράσει στρατιωτικό εξοπλισμό από τους Ρώσους, ότι έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των απίστων της Μάνης και ότι ως εκ τούτου η πλειονότητα των ραγιάδων στην χερσόνησο έχει πάρει τα όπλα. Δεδομένου ότι τα γεγονότα ξεκίνησαν με υποκίνηση του Αλή Πασά μπορούμε να συναγάγουμε ότι αυτός τους προσέφερε τα 1.000 πουγγιά. Επίσης οι Μανιάτες βάσει ιδιοσυγκρασίας, είναι πολύ πιθανό ότι θα τολμήσουν να προβούν σε ανταρσία που θα υποκινήσει ο Αλή Πασάς. Από πλευράς μου διόρισα αμέσως έναν διοικητή (basbug) και έστειλα ένα ασκέρι με 1500 δικούς μου άνδρες στον Μοριά μέσω Ζητουνίου {Λαμίας}. Ωστόσο όπως γνωρίζει η Εξοχότητα Σας φυσική κλίση προς την στάση, δεν έχουν μόνο οι Μανιάτες αλλά και ορισμένοι κλέφτες που προηγουμένως είχαν καταφύγει στον Αλή Πασά. Εξάλλου έτσι βρήκε τον τρόπο αυτός να προκαλέσει στάση (fesad) των ραγιάδων.

Οι Μανιάτες δείχνουν ροπή προς τις ανέντιμες πράξεις και πρέπει κάπως να φοβηθούν.

Παρά την αποστολή των στρατιωτών που ανέφερα θα χρειαστεί να αγκυροβολήσουν στην Μάνη και κάποια αυτοκρατορικά πλοία όμως θα ήταν λάθος να μετακινηθεί όλος ο Αυτοκρατορικός Στόλος υπό τις διαταγές του αξιότιμου Καπουντανέ Αλή Μπέη {Νασούχ – Ζαντέ ή Καρά Αλή}.

Η κρισιμότητα της περίστασης προδήλως απαιτεί να αποπλεύσουν ταχύτατα από τον αυτοκρατορικό Ναύσταθμο {Tersane} τρία ή τέσσερα πλοία προκειμένου να περιπολούν τις ακτές της Μάνης.

Με βάση και την αναφορά του καϊμακάμη {του Μοριά, Μεχμέτ Σαλίχ Αγά}, σε περίπτωση που το Υψηλό Κράτος αντιληφθεί τυχόν ενέργειες που παραβιάζουν την συνθήκη ειρήνης εκ μέρους των Ρώσων ή άλλου κράτους θα πρέπει πάση θυσία να βρεθεί στον Μοριά ο βαλής {Κιοσέ Μεχμέτ Πασάς} και να σταλεί εκεί ισχυρό στράτευμα. Όπως εξήγησα και παραπάνω οι ενέργειες των Μανιατών είναι αρκετά πιθανό να έχουν προκληθεί και κατόπιν υποκίνησης από τον Αλή Πασά. Οποιαδήποτε εκδοχή κι αν ισχύει καλό θα ήταν να περιπολούν στις ακτές της Μάνης τρία ή τέσσερα πλοία.

Οι επιστολές στις οποίες αναφέρομαι έφτασαν την ημέρα που θα αναχωρούσα από τα Τρίκαλα.

Έτσι η προετοιμασία για την αποστολή των στρατιωτών στο Μοριά με κράτησε στα Τρίκαλα δύο μέρες ακόμη. Στο υπόμνημα μου επισυνάπτω τις επιστολές και τις υποβάλλω στην Εξοχότητα σας.

Η υπόθεση παρουσιάζεται στην κρίση της Εξοχότητας Σας, στον αξιοσέβαστο, εκλαμπρότατο, μεγάθυμο, ευεργέτη, εξοχότατο κύριο μου (στον μεγάλο βεζίρη).

1 Τζεμαζιουλάχιρ 1236
{Σφραγίδα} Χουρσίτ Αχμέτ»

Οθωμανικά πλοία το 1820

Η συγκεκριμένη επιστολή αποτελεί την πρώτη από μια δέσμη επιστολών από το Οθωμανικό αρχείο της Κωνσταντινούπολης οι οποίες εκδόθηκαν πρόσφατα σε βιβλίο με τίτλο «Η Οργή του σουλτάνου».

Η ίδια η επιστολή αποτελεί ένα σοβαρότατο ντοκουμέντο που μας αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν οι Οθωμανοί Τούρκοι τις διεργασίες πριν την ελληνική επανάσταση.

Από την επιστολή αυτή προκύπτουν πολλά συμπεράσματα που αφορούν την Μάνη, τον Αλή Πασά, τις υποψίες των Τούρκων καθώς και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα εκείνης της περιόδου.
Η πρώτη σημαντική παρατήρηση που συνάγεται από την ανάγνωση της παραπάνω επιστολής είναι πως οι Οθωμανοί Τούρκοι είχαν σχετικά καλή γνώση της ατμόσφαιρας που επικρατούσε στην Πελοπόννησο αλλά και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο.

Γνωρίζουν τις προεπαναστατικές διεργασίες που γίνονται στην Μάνη αλλά και την κινητοποίηση των κλεφτών σε διάφορα μέρη. Ωστόσο παρατηρούμε ότι ο Χουρσίτ στην επιστολή του αυτή κατονομάζει ως κύριο υπεύθυνο ενδεχόμενης εξέγερσης των Ελλήνων τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων.

Ως δεύτερη πιθανότητα θεωρεί την εμπλοκή των Ρώσων στα ελληνικά πράγματα πιθανόν ως ομόδοξους όπως συνέβη στα Ορλοφικά. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν φαίνεται να υποπτεύονται μια καθαρά εθνικού τύπου επανάσταση.

Χαρακτηριστικά είναι αυτά που γράφει στα απομνημονεύματα του ο Κ. Δεληγιάννης «Οι Τούρκοι έλαβον διαφόρους υπονοίας και ειδήσεις από πολλά μέρη ότι οι προκριτώτεροι των προεστών ευρισκόμενοι εις τας επαρχίας των έκαμαν επιχείρημα τας κοινάς συνελεύσεις των υποδεεστέρων προκρίτων και προεστώτων και ευλογοφανεί λόγω δια την υπηρεσίαν δήθεν και κατηχούν τους πάντας και ενεργούν Επανάστασιν εις όλην την Πελοπόννησον.

Αυτά τα έγραφαν και όλοι οι Τούρκοι από τας επαρχίας εις μπέηδες και αγάδες της Τριπολιτσάς».

Η Τρίπολη ως διοικητικό και οικονομικό κέντρο της Πελοποννήσου είναι λογικό να αποτελεί και κέντρο ζυμώσεων και συζητήσεων οι οποίες είναι φυσικό να περιβάλλουν και την μελλοντική επανάσταση.
Η δεύτερη σημαντική παρατήρηση είναι η γνώμη των Οθωμανών για την Μάνη και τους Μανιάτες. Αναφέρουν ότι λόγω ιδιοσυγκρασίας ο τόπος και οι άνθρωποι έχουν ροπή προς ανέντιμες πράξεις και πρέπει προληπτικά να φοβηθούν διότι είναι πολύ πιθανόν να εξεγερθούν καθώς φέρουν και οπλισμό. Εδώ γίνεται αντιληπτό πως ο Χουρσίτ γνωρίζοντας ως πρώην Βαλής της Πελοποννήσου την τοπική κατάσταση αλλά και το φιλελεύθερο πνεύμα των Μανιατών ανησυχεί ιδιαιτέρως.

Παραινεί τον μεγάλο Βεζίρη (πρωθυπουργό) να στείλει πολεμικά πλοία πέριξ της χερσονήσου της Μάνης προκειμένου να περιπολούν προληπτικά αλλά και να καταστείλουν σε περίπτωση που χρειαστεί τυχόν εξέγερση στην Μάνη.

Εδώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περιοχή αυτή την περίοδο του 1821 ήταν από τις πιο πυκνοκατοικημένες και οπλισμένες ενώ στην προηγούμενη μεγάλη επανάσταση των Ελλήνων τα Ορλοφικά πρωτοστάτησε. Όλοι οι παραπάνω λόγοι συνέτρεχαν στον προληπτικό περιορισμό της.
Η τρίτη παρατήρηση έχει να κάνει με την βαρύτητα της προσωπικότητας του Αλή Πασά Τεπελενλή ο οποίος ήταν τόσο ισχυρός εκείνη την εποχή που αν και οι Οθωμανοί Τούρκοι γνώριζαν για πιθανή εξέγερση των Ελλήνων κινήθηκαν δραστικά εναντίον του συγκεντρώνοντας ένα μεγάλο στρατό (80.000 περίπου) και αναβαθμίζοντας τον Χουρσίτ Πασά σε μπεηλέρμπεη της Ρούμελης ώστε να πολιορκήσει το κάστρο των Ιωαννίνων.

Ωστόσο δεν έμειναν άπρακτοι μπροστά στην ελληνική κινητικότητα. Καλούν με πρόσχημα να υποβάλλουν τα σέβη τους στην Τριπολιτσά τους προεστούς της Πελοποννήσου.

Σε περίπτωση άρνησης θα είχαν αφορμή για περαιτέρω μέτρα εναντίον των Ελλήνων ενώ αν πήγαιναν θα είχαν δέσμιους τους επικεφαλείς των Ελλήνων.

Έτσι το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου του 1821 εμφανίστηκαν στην Τρίπολη 16 πρόκριτοι και 8 αρχιερείς οι οποίοι με το ξέσπασμα της Επανάστασης αιχμαλωτίστηκαν.

Ωστόσο αυτό δεν κατέστη δυνατό να σταματήσει το νερό που ήδη είχε μπει στο αυλάκι.

Το πρωτότυπο της επιστολής (ευχαριστώ πολύ τον Σοκρού Ιλιτζάκ για την αποστολή υλικού)

Πηγές :

1. Η. Κολοβού, Σ. Ιλιτζάκ, Μ. Σχαριάτ – Παναχί «Η οργή του Σουλτάνου», εκδόσεις ΕΑΠ Αθήνα 2021
2. Π. Βελισσάριος «Αρχιερείς και προύχοντες στις φυλακές της Τριπολιτσάς», Ελευθεροτυπία, περιοδικό Ιστορικά, τεύχος 204, 25/9/2003 https://argolikivivliothiki.gr/2009/11/16/prison/
3. Κ. Κόμης «Πληθυσμός και οικισμοί Μάνης 15ος – 19ος αιών.», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2005
4. Α. Μπένου «Η αποστασία του Αλή Πασά και πως αυτό βοήθησε την επανάσταση», 2021 https://www.offlinepost.gr/2021/02/28/i-apostasia-tou-ali-pasa-kai-pos-ayti-voithise-tin-epanastasi/

ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ

Επιδρομή των Μανιατών στην Καλαμάτα το 1692

Άποψη της Καλαμάτας το 1688 CORONELLI, Vincenzo, πηγή https://el.travelogues.gr/item.php?view=48669

Αφιερωμένο στον αείμνηστο καθηγητή Σωκράτη Κουγέα

Επιμέλεια κειμένου Γιάννης Μιχαλακάκος εκπαιδευτικός

Η γεωγραφική θέση της Καλαμάτας μεταξύ του μεσσηνιακού κάμπου και του βουνού του Ταϋγέτου είναι φυσικό και επόμενο να παίξει καθοριστικό ρόλο μεταξύ της περιοχής αυτής και της γειτονικής χερσονήσου της Μάνης. Ανέκαθεν υπήρχαν σχέσεις μετανάστευσης από την μία περιοχή στην άλλη ενώ ακόμα και τα δύσκολα χρόνια της Οθωμανικής περιόδου υπήρχαν εμπορικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο περιοχών.

Μάλιστα οι Μανιάτες συμμετείχαν ενεργά στην απελευθέρωση της πόλης από τους Οθωμανούς όχι μόνο το 1821 αλλά το 1659 και το 1685 όταν ο Francesco Morosini κατέλαβε την πόλη και έδωσε την έναρξη της β Ενετοκρατίας έως το 1715 στην Πελοπόννησο.

Ωστόσο οι σχέσεις των κατοίκων της Καλαμάτας με τους Μανιάτες δεν ήταν πάντα ειρηνικές.

Η αύξηση της πειρατείας ως μορφή βιοπορισμού στην Μεσόγειο (Μάνη, Κρήτη, Μάλτα, Μήλο κ.ά.), η αύξηση του πληθυσμού της Μάνης, οι οικογενειακές σχέσεις των Μανιατών, το εθιμικό δίκαιο και υπόβαθρο καθώς η σχετική αυτονομία της περιοχής σε συνδυασμό με την πολεμική αγωγή οδηγούσε επανειλημμένα σε συγκρούσεις και βιαιοπραγίες από πλευράς Μανιατών.

Ένα τέτοιο επεισόδιο περιγράφει πολύ δραματικά σε άρθρο του ο καθηγητής Σωκράτης Κουγέας από αναφορά του Αρχείου της Βενετίας. Η συγκεκριμένη αναφορά (report), στέλνεται στον Δόγη της Βενετίας από τον Γενικό Προβλεπτή (γενικό Διοικητή ) του Μοριά Marin Michiel την 14η ιουλίου 1692.
«Μεταξύ των Μανιατών και των κατοίκων της Καλαμάτας έγινε μια αρκετά σοβαρή ταραχή, επειδή ένας από τα περίχωρα της Ζαρνάτας, που ήταν ενοικιαστής του φόρου των χοιρινών (diago delli animali porcini), ενώ ζητούσε να εισπράξει από τους Καλαματιανούς το δικαίωμα του, ήρθε με αυτούς σε λογομαχία και αφού θεώρησε τον εαυτό του προσβεβλημένο, μετέβη στο χωριό του και αφού συνάθροισε τους συγγενείς του και τους γέροντες του τόπου, παρέστησε πολύ υπερβολικά τα πράγματα ότι δήθεν οι Καλαματιανοί καθύβρισαν και εξευτέλισαν ολόκληρη την ευγενή εθνότητα του (sua nobile natione) και ότι ως εκ τούτου όφειλαν όλοι ενωμένοι να εκδικηθούν την προσβολή. 

Έτσι αφού συγκεντρώθηκαν περί τους 1700 τέθηκε ο ίδιος επικεφαλής και τους οδήγησε στην Καλαμάτα όπου διέπραξε διάφορες βιαιότητες και μάλιστα συνέλαβε μερικούς από τους προκρίτους της Καλαμάτας. 

Αλλά αφού κατέφθασε εκεί ο Προβλεπτής της Ζαρνάτας Longo κατόρθωσε με επιδεξιότητα να καθησυχάσει τις ταραχές να ελευθερώσει τους προκρίτους που είχαν συλληφθεί και ύστερα από κάποια καταβολή χρημάτων εκ μέρους των Καλαματιανών να καταφέρει τους Μανιάτες να επιστρέψουν στα χωριά τους.
Προς πρόληψη νέας τυχόν περιπέτειας διορίσθηκε παρά του Εξοχότατου Capitan General ο εκλαμπρότατος Antonio Molino τέως έκτακτος Προβλεπτής στο Βασίλειο, με εντολή να μεταβαίνει επί τόπου και να εξομαλύνει τις διαφορές και με τρόπο μαλακό να καθησυχάσει τα οξυμένα πνεύματα των εξεγερθέντων. 

Στο μέτρο αυτό προέβη ο Εξοχότατος με παρότρυνση τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων της Καλαμάτας, οι οποίοι παρουσιάσθηκαν σε συναγερμό μπροστά του εκλιπαρώντας για την βοήθεια του. Επειδή όμως είχε λήξει η αρχή του Molino πηγαίνει αντ’ αυτού ο εκλαμπρότατος Duodo o οποίος έλαβε εντολή να αποσοβήσει κάθε εξέγερση και να κρατήσει τον λαό εντός των ορίων των υποχρεώσεων του, χωρίς να προβεί εν προκειμένω σε άλλα μέτρα».
Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα το παραπάνω κείμενο πρέπει να γίνουν μερικές παρατηρήσεις. Οι Βενετοί αφού κυριάρχησαν στην Πελοπόννησο διόρισαν Προβλεπτές σε κάθε περιοχή που θεωρούσαν υψηλού ενδιαφέροντος (Βακαλόπουλος).

Μεταξύ αυτών ήταν και η Ζαρνάτα της έξω Μάνης όπου υπήρχε κάστρο το οποίο μάλιστα είχε ανακαινιστεί από τους Τούρκους το 1670. Γενικός Διοικητής της Πελοποννήσου ήταν ο γενικός Προβλεπτής που λογοδοτούσε απευθείας στον Δόγη της Βενετίας.

Η πόλη της Καλαμάτας κάθε άλλο παρά την σημερινή εικόνα είχε. Αποτελούσε μια μικρή και ασήμαντη πόλη που το 1700 είχε περί τους 1362 κατοίκους ενώ ολόκληρο το territorio di Calamata είχε περί τους 4801 κατοίκους.

Οι ασθένειες και οι πόλεμοι δεν άφηναν εύκολα την ανάπτυξη του τοπικού πληθυσμού. Μάλιστα πολλοί πρόκριτοι και κάτοικοι της Καλαμάτας ήδη το 1700 δήλωναν καταγωγή από την περιοχή της Μάνης.

Αξιοσημείωτο όμως είναι πως την εποχή εκείνη η Καλαμάτα είναι μια από τις ελάχιστε πόλεις με πληθυσμό άνω των 1,000 κατοίκων (Βρεττού). Αντίθετα η γειτονική Ζαρνάτα στην Μάνη όπου ήταν και έδρα του Προβλεπτή είχε αυξητική τάση κατοίκων.

Το 1645 καταγράφονται στο εκεί territorio 343 οικογένειες ενώ σε όλο το territorio της Καλαμάτας 354 οικογένειες (Μπαλτά). Το 1700 καταγράφονται 6,632 κάτοικοι να κατοικούν στην περιοχή της Ζαρνάτας που έπιανε από την Βέργα έως το Λεύκτρο (Ντόκος).
Από τα παραπάνω λοιπόν εύκολα λοιπόν κάποιος μπορεί να συμπεράνει τις ανησυχίες των κατοίκων της Καλαμάτας οι οποίοι βρίσκονταν πολύ κοντά σε μια ανυπότακτη και επιθετική περιοχή που πολλές φορές προσέφευγε στην λαφυραγωγία.

Η μη καταβολή του φόρου των χοίρων ίσως να ήταν απλά μια αφορμή που στηρίχθηκε νομικά – βάση του εθιμικού δικαίου – στην προσβολή προκειμένου να γίνει επιδομή και λαφυραγωγία στην πόλη. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως μετά την αποζημίωση που δόθηκε από τους κατοίκους της Καλαμάτας τα πράγματα διευθετήθηκαν.
Ο «φόρος των χοίρων» ήταν ένας βασικός φόρος από τους πολλούς τους οποίους συνέλλεγε η Βενετική Διοίκηση από τους κατοίκους της Πελοποννήσου.

Άλλοι τέτοιοι φόροι αγροτικής κυρίως προέλευσης καθώς το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ασχολείτο με την αγροτική παραγωγή ήταν ο φόρος χορτονομής, ο φόρος κυψελών, φόρος βελανιδιών, λαδιού κ.ά.(Κόμης).

Τόσο οι Βενετοί όσο και οι Οθωμανοί στην β΄ Τουρκοκρατία προκειμένου να περισυλλέγουν ευκολότερα τους φόρους το ανέθεταν ως υπηρεσία μισθωτή σε κάποιον ισχυρό προύχοντα της περιοχής ώστε να εξασφαλιστεί και το δόσιμο του ποσού.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση έχει πολύ ενδιαφέρον το ότι αγνοούμε το όνομα του «καπετάνιου» που θίχτηκε και κατάφερε να μαζέψει 1700 συμπατριώτες του και να εισβάλουν στην Καλαμάτα. Το πιο πιθανό είναι να πρόκειται για κάποιον ισχυρό πρόκριτο της περιοχής της Ζαρνάτας.

Το κάστρο της Ζαρνάτας το 1690, PEETERS, Jacob, πηγή https://el.travelogues.gr/item.php?view=55793

Πηγές

1. Κόμη. Κ. Βενετικά κατάστιχα Μάνης Μπαρδούνιας Ελληνικά γράμματα Αθήνα 1998 σ.16
2. Κουγέα. Σ. Επιδρομή των Μανιατών εις Καλαμάταν, στο Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά, τ. Ε, σ. 9 – 10, Αθήνα 1961
3. Ντόκου. Κ. BREVE DESCRITTIONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο ενετικό έγγραφο της Β' Ενετοκρατίας στην Πελοπόννησο; Εοα και Εσπερία Αθήνα 1993, σ. 81 – 131
4. Μπαλτά Ευαγγελία. Venetians and Ottomans in Southeast Peloponnese, 15th – 18th centuries, https://evangeliabalta.com/old/kitap/20_cha.pdf
5. Βρεττού Ειρήνη Ο θεσμός της οικονομικής και προσωπικής αγγαρείας (angarie personali e riali) στις κτίσεις των Βενετών στον Ελληνόφωνο χώρο. Η περίπτωση της Πελοποννήσου κατά την Β Βενετοκρατία (1685 – 1715).
6. Βακαλόπουλος, Απόστολος Ε. (1975). «Πελοπόννησος: Η τελευταία περίοδος βενετικής κυριαρχίας (1685–1715)». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΑ′: Ο ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία, 1669–1821. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. σελίδες 206–209.
7. https://el.travelogues.gr/

ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ