Ο μύλος του Λεβάκου ή Λεβιάνικος μύλος

Στον αμαξιτό δρόμο που ενώνει το Γύθειο με την Αρεόπολη, και λίγο πριν αφήσουμε πίσω μας την κάτω Μάνη σύμφωνα με την σύγχρονη ονοματοθεσία, συναντάμε ένα πολιτιστικό κατάλοιπο μεγάλης σημασίας σύμφωνα με την άποψή μου.
Συγκεκριμένα στον οικισμό Λεβιάνικα και από την αριστερή πλευρά του δρόμου, κατατρώγετέ από τον πανδαμάτωρα χρόνο ένας νερόμυλος, ίσως ο μοναδικός στην περιοχή.

Είναι ο μύλος του Λεβάκου ή ο Λεβιάνικος μύλος.
Ο μύλος έχει κτιστεί στην αριστερή όχθη του ποταμού Σκύρα, και τροφοδοτείτο με νερό από τον παραπόταμο του ποταμού, που ξεκινά από τις παρυφές του λόφου της Καρυούπολης (πάντα μιλάμε για την Παλιά Καρυούπολη), και διασχίζοντας την Όρειαχα συναντά την κύρια ροή του ποταμού στην περιοχή του Λεβάκου.

Θυμάμαι παιδί την δεκαετία εξήντα εβδομήντα μεταφέραμε το στάρι μας εκεί για να το αλέσουμε στο μύλο.

Πριν από πενήντα χρόνια στην περιοχή έσπερναν σιτάρι θέριζαν, αλώνιζαν, και εξασφάλιζαν το αλεύρι τής χρονιάς, με το οποίο έφτιαχναν καταπληκτικό ψωμί σε ξυλόφουρνους και ευωδίαζε ο τόπος. Φορτώναμε λοιπόν στο γαϊδουράκι την σοδειά του σταριού, με δόσεις και κατηφορίζαμε στον μύλο. Θυμάμαι αχνά κάποια πράγματα που θα προσπαθήσω να περιγράψω.

Από μια πέτρινη χτιστή κατασκευή στην οποία οδηγείτο το νερό έπεφτε στην ξύλινη φτερωτή, από ένα σχετικό ύψος και με την δύναμη της πτώσης γύριζε η φτερωτή.

Αν και δεν θυμάμαι θεωρώ πώς θα υπήρχε πριν από αυτή την κατασκευή και κάποια δεξαμενή νερού. Στην συνέχει η κίνηση μεταδιδόταν μέσα στο δωμάτιο του μύλου με ένα σύστημα νομίζω κυρίως ξύλινο.

Αυτή η κατασκευή λοιπόν έδινε περιστροφική κίνηση στο επάνω λιθάρι, το οποίο εφαπτόταν με το κάτω που ήταν σταθερό.

Τα λιθάρια ή μυλόπετρες ήταν δύο κατεργασμένες πέτρες σε σχήμα δίσκου με μεγάλο βάρος, τοποθετημένες η μια πάνω στην άλλη, θα μπορούσα για να σας γλυκάνω να πω, πώς ήταν παρόμοια με γεμιστά μπισκότα, αλλά σε τεράστιο μέγεθος, με διάμετρο περίπου ένα μέτρο.

Παρόμοια με τα λιθάρια του ελαιοτριβείου, αλλά σε μικρότερο μέγεθος.

Στο κέντρο του επάνω κινούμενου λιθαριού υπήρχε μια υποδοχή στην οποία έριχναν το στάρι.

Η περιστροφική κίνηση απορροφούσε τούς κόκκους του σταριού στις εφαπτόμενες επιφάνειες, και τούς συνέθλιβε μετατρέποντας το στάρι σε αλεύρι. 

Το αλεύρι ωθούσε η φυγόκεντρος προς την περιφέρει του λιθαριού όπου και γινόταν η συλλογή.

Υπήρχε και κάποιος μοχλός που απενεργοποιούσε την περιστροφή του λιθαριού (κάτι σαν τον συμπλέκτη στα αυτοκίνητα).

Θεωρώ πώς θα υπήρχε και κάποιος τρόπος διαχωρισμού του αλευριού από τούς Φλιούς (πίτουρα), αλλά δεν θυμάμαι κάτι συγκεκριμένο.

Προσπάθησα με όλα τα προηγούμενα να περιγράψω την λειτουργία του νερόμυλου, έχοντας την ελπίδα να μοιραστώ μαζί σας την σχετική γνώση μου, σχετικά με το λειτουργικό κομμάτι.

Το σίγουρο είναι ότι ο Λεβιάνικος μύλος υπάρχει, και σίγουρο είναι επίσης ότι είναι παροπλισμένος και ερειπωμένος, γεγονός που καταδεικνύεται στις φωτογραφίες που δημοσιεύω.

Πέρα από την ανάγκη να μοιραστώ αυτή την εμπειρία, το ουσιαστικότερο είναι να ευαισθητοποιηθούν κάποιοι πολίτες, η και φορείς, ούτως ώστε να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί η αναπαλαίωση τού πολιτιστικού μνημείου.

Το πλεονέκτημα του είναι ότι είναι δίπλα στον δρόμο και η πρόσβασή σε αυτό είναι εύκολη.

Είναι μοναδικό στην γύρω περιοχή, και αποτελεί σπάνιο είδος πολιτιστικού μνημείου για την Μάνη.