Το Μανιάτικο χωριό Καργκέζε στην Κορσική!

Το χωριό Καργκέζε ή Καρζές, η ελληνική αυτή γωνιά της Κορσικής, ιδρύθηκε από Μανιάτες φυγάδες που θέλησαν να σωθούν από τον τουρκικό ζυγό. Ονόματα δρόμων, μνημεία, όλα θυμίζουν κάτι ελληνικό. Μα πιο πολύ η βυζαντινή εκκλησία του Καρζές, με θαυμάσιες εικόνες, που έφεραν μαζί τους τον 17ο αιώνα οι Μανιάτες.

Το Καργκέζε (κορσικανικά: Carghjese, γαλλικά: Cargèse) είναι μια κοινότητα στο τμήμα της Νότιας Κορσικής (Corsica suttana, Corse du Sud) της Γαλλίας στο νησί της Κορσικής. Σύμφωνα με τον καθηγητή.... Δασκαλάκη (Carghjese, Ελληνικά Καρυαί), ονομασία από τους αποίκους, που καταγωγή τους, ήταν η Καρυούπολις τής Μάνης. Στην νέα πατρίδα τούς οδήγησε ο επίσκοπος Καρυουπόλεως Παρθένιος Καλκανδής.
Ξεκίνησαν οχτακόσιοι, πολλοί πέθαναν από τις στερήσεις στο πολύμηνο ταξίδι. Πέρασαν πολλές περιπέτειες, πολέμησαν για τους χριστιανούς Γενοβέζους που, μη ξέροντας τι να τους κάνουν, τους εγκατάστησαν εκεί για να τους έχουν μετερίζι στις επαναστάσεις των ντόπιων. Γι’αυτό κι εκείνοι, τους είχαν για πολλά χρόνια στη μπούκα του τουφεκιού. Σήμερα, οι απόγονοί τους έχουν διασταυρωθεί με τους ντόπιους, έχουν χτίσει συγγένειες ... Στην πλατεία του χωριού, ένα μνημείο είναι αφιερωμένο στους πεσόντες για τη Γαλλία, τη σημερινή πατρίδα τους. Γύρω – γύρω, κατεβατά, τα σκαλισμένα ελληνικά ονόματα γυρισμένα στα ιταλικά, από τους Γενοβέζους που έδωσαν, τότε, στους προγόνους τους, αυτό το άσυλο με το αζημίωτο. Ο Μυρμιγκάκης, έγινε Μιρμιγκάτσι, ο Πασπαράκης Πασπαράτσι …
Σαν από θαύμα, από τότε μέχρι σήμερα, μέσα σε τόσους αιώνες, δυσκολίες, αγώνες κι εχθρότητα, οι παραδόσεις κι η θρησκεία τους διατηρούνται ατόφιες, όπως τις παραλάβανε, από γενιά σε γενιά. Η μεγάλη, ορθόδοξη εκκλησιά, με τις εικόνες και τα κειμήλια πούφεραν μαζί οι πρόγονοί τους απ' το μανιάτικο χωριό τους, έχει την πόρτα της φάτσα στη μικρότερη, την καθολική. Μια μαρμάρινη πλάκα, σφηνωμένη στον τοίχο δεξιά στην πόρτα, θυμίζει την πρόσφατη ανταπόδοση της επίσκεψης πούκαναν στο Βίτυλο, το μανιάτικο χωριό απ'όπου ξεκίνησαν οι προγόνοι τους. Τη μια Κυριακή, ο παπάς λειτουργεί στην καθολική στα λατινικά, την άλλη στην ορθόδοξη, στα ελληνικά. Η Μεγάλη Βδομάδα και το Πάσχα, πάντα στα ελληνικά, πάντα στην ορθόδοξη εκκλησιά, πάντα με τις παλιές τις μανιάτικες παραδόσεις. Τη Μεγάλη Πέμπτη, στα δώδεκα βαγγέλια, δεν μπορείς να περάσεις από την κοσμοσυρροή. Το ίδιο και τη Μεγάλη Παρασκευή, στον επιτάφιο, το ίδιο και στην Ανάσταση. Εκτός από τους χωριανούς, πλήθος ξενιτεμένων ρωμιών μαζεύονται και, μαζί μ'αυτούς, από μέρη κοντινά και μακρινά κι άλλοι, κάθε λογής και κάθε πίστης. Χορωδία από τις πιο παλιές γυναίκες του χωριού, τις μόνες που μιλούν ακόμη καλά τη γλώσσα μας, ψέλνει ελληνικά όλα τα τροπάρια της ακολουθίας. Η εκκλησία, πλούσια στολισμένη με τ'ανοιξιάτικα λουλούδια και τ'αρώματα της κατάφυτης γης του "νησιού της ομορφιάς" όπως τόχαν δει οι Αργοναύτες, τα παλιά μανιάτικα κειμήλια, η κατάνυξη της χορωδίας, ο πρώτος χλιαρός ανοιξιάτικος καιρός π'ανατριχιάζει το κορμί, είναι ότι χρειάζεσαι για να νοιώσεις την ψυχή σου ν' αναζητά το Θεό σου ...

Μοναδικό κι ανέλπιστο θέαμα για τον ξενιτεμένο, η περιφορά του επιτάφιου στους πεντακάθαρους δρόμους του χωριού, μέσ' απ’τις δεκάδες τ' άσπρα κεριά που τρεμοσβήνουν πάνω στο κάθε περβάζι, παίζοντας με τα λουλούδια που στολίζουν τ' ανοιχτά παράθυρα και τον κόσμο που, στέκοντας πίσω τους, σταυροκοπιέται ορθόδοξα στο πέρασμά του. Το ίδιο κι η περιφορά της εικόνας της Παναγίας, κειμήλιο τεσσάρων αιώνων από τη Μάνη, τη Δευτέρα του Πάσχα. Το ντουφεκίδι πέφτει ασταμάτητα, από την έξοδο της εικόνας μέχρι το τέλος της λιτανείας, ενώ Γάλλοι αστυνόμοι με στολή καδράρουν την πομπή, αμίλητοι. Θαρρείς και βρίσκεσαι στην πατρίδα, σε μια πατρίδα που θάθελες να δεις, που θάθελες ν'ανήκεις, που δε βρίσκεις πια ..
Αυτοί οι Ελληνες Μανιάτες, που επιμένουν τέσσερις αιώνες τώρα, να μη θέλουν ν' αποχωριστούν τις ρίζες τους, περνούν καλά σήμερα. Το βλέπει κανείς απ' το χωριό τους, περιποιημένο, αρχοντικό, τα σπίτια μ' όλες τις σύγχρονες ανέσεις, τα καταστήματα, τα ξενοδοχεία … Ομως, αυτό που τους ενώνει, είναι οι κοινές ρίζες τους κι αυτές θέλουν να παραδώσουν στα παιδιά τους, να τους πούνε ποιοι είναι κι από που έρχονται, να μη χαθούν με τον καιρό και τις διασταυρώσεις με τους ντόπιους.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Ο πρώτος αποικισμός έγινε από Φωκαείς στα 565 π.χ. με την ίδρυση της πόλης Αλαλίας, μετά την κατάκτηση της Ιωνίας από τους Πέρσες.
Ο δεύτερος έγινε το 17ο αιώνα από Μανιάτες του γένους των Στεφανοπουλαίων του Οιτύλου. Μετά από βεντέτα με το ισχυρό γένος των Γιατριάνων και αφού προηγήθηκε διερευνητική επιστολή, 700 άτομα αναχωρούν με πλοία και φθάνουν στη Γένοβα όπου μετά από ανακρίσεις από τις γενοβέζικες αρχές και την αποδοχή των όρων τους αναχωρούν για την Κορσική.
Οι άποικοι μέσα σε μια πενταετία χτίζουν το χωριό Παόμια, επιδίδονται στη γεωργία και την υφαντουργία και διατηρούν μια αυστηρή ενδογαμία. Γρήγορα έρχονται σε σύγκρουση με τους Κορσικανούς και μετά από άρνησή τους να συμπράξουν στην εξέγερση των γηγενών, καταφεύγουν στο χωριό Αιάκειο. Μετά από 44 χρόνια και ενώ η Κορσική έχει πουληθεί στη Γαλλία, επανεγκαθίστανται στην περιοχή στο νέο χωριό Καργέζε.
Η γαλλική πολιτική προστασίας των Ελλήνων κατά την Γαλλική επανάσταση και κατά τα χρόνια του Ναπολέοντα είναι συνεχής. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα της Λάουρας Στεφανοπούλου, οι Βοναπάρτηδες κατάγονται από το γένος των Καλόμερων του γένους Στεφανοπούλου, που μετά την εγκατάστασή τους στην Τοσκάνη άλλαξαν το όνομα σε Buonoparte.
Απόγονός τους που εγκαταστάθηκε στο Αιάκειο έγινε ο γενάρχης της κορσικανής οικογένειας των Μποναπάρτηδων. Μετά το θάνατο του Καρόλου Βοναπάρτη, χρέη κηδεμόνα του ορφανού Ναπολέοντα ανέλαβε ο στρατηγός Δημήτριος Στεφανόπουλος (σύμφωνα πάντα με τα απομνημονεύματα).
Οι Γενοβέζοι βλέποντας το αδιέξοδο των επαναστάσεων των ντοπίων, στα 1768 πωλούν την Κορσική στη Γαλλία. Πρώτος Γάλλος Κυβερνήτης στο νησί διορίζεται ο κόμης Ρενέ Μαρμπέφ. Για καλή τύχη των Μανιατών ο άνθρωπος αυτός είναι Φιλλέλην και δείχνει εξαιρετικό ενδιαφέρον για «τους απόγονους των Σπαρτιατών».
Είναι εντυπωσιασμένος από το βίο τους, την ιστορία τους, τις μάχες, τα βάσανα, την αξιοπρέπεια, τα αυστηρά έθιμα, την αλληλεγγύη τους και κυριολεκτικά τους θέτει υπό την προστασία του. Με τη φροντίδα αυτού του Κυβερνήτη χτίζεται κοντά στην Παόμια, πλησίον της θαλάσσης, το νέο τους χωριό.
Το Καργκέζε είναι το μόνο χωριό της Κορσικής που έχει κτιστεί βάσει σχεδίου και σε κάθε οικογένεια δίδεται από ένα σπίτι. Μάλιστα και ο ίδιος ο Μαρμπέφ χτίζει έπαυλη εδώ για να βρίσκεται τακτικά κοντά στους Έλληνες φίλους.
Το 1775 εγκαθίστανται στο Καργκέζε κάπου εκατό οικογένειες, κάποιες άλλες μένουν στο Αιάκειο. Κανείς δεν τολμά να ενοχλήσει το νέο χωριό των Μανιατών ως τα χρόνια που ακολουθούν την Γαλλική Επανάσταση (1789), όταν άτακτα σώματα Κορσικανών βρίσκουν ευκαιρία κι επιτίθενται!
Οι Μανιάτες καταφεύγουν πάλι στο Αιάκειον το 1795 ,για να επιστρέψουν τον επόμενο χρόνο – οι ντόπιοι καταστρέφουν τότε την έπαυλη του Κυβερνήτη Μαρμπέφ! Τα επόμενα χρόνια του Μεγάλου Ναπολέοντος είναι ήσυχα, ενώ το διάστημα 1814-1830 γίνονται οι τελευταίες επιθέσεις Κορσικανών, οι οποίες όμως αποκρούονται αποτελεσματικά.

Από το 1830 έχουμε τους πρώτους μεικτούς γάμους Ελλήνων αποίκων και ντόπιων Κορσικανών που εγκαθίστανται κι αυτοί στο Καργκέζε. Οι αντιθέσεις δεν εξαλείφθησαν βέβαια ποτέ, αλλά δεν γενούν πια ένοπλες συγκρούσεις.
Το 1874 πολλές οικογένειες Καργκεζιανών Μανιατών μεταναστεύουν στο Σίδι Μερουάν της Αλγερίας (η οποία έχει καταληφθεί από την Γαλλία), ευημερούν εκεί, αλλά αναγκάζονται να επιστρέψουν σε Κορσική και Γαλλία κατά την Αλγερινή επανάσταση, πριν λίγες δεκαετίες. Άλλοι απόγονοι Μανιατών ζουν στο Παρίσι, τη Μασσαλία, τη Νίκαια, κ.ά. γαλλικές πόλεις εκτός της Κορσικής. Στο Καργκέζε σήμερα κατοικούν μονίμως περί τους 2000 απογόνους Μανιατών, αριθμός που κάθε καλοκαίρι πολλαπλασιάζεται.
Το Καργκέζε, προβάλλει την Ελληνική του ταυτότητα (GARGESE la Grecgue!) και με την πρόοδο του διασφαλίζει την διατήρηση και διαιώνιση των Ελληνικών χαρακτηριστικών του.
Μετά από 260 χρόνια οι Μανιάτες του Οιτύλου και της Καργκέζε επανέρχονται στη Μοντρέστα της Σαρδηνίας, χάρη σε αυτήν την πρωτοβουλία του ΝΟΣΤΟΥ που είναι πολύ φιλόδοξη, που στοχεύει να αναθερμάνει το μανιάτικο στοιχείο της Σαρδηνίας με μια σειρά στρατηγικών δράσεων.....περισσότερα.