Επιστολή Μανιατών στόν Φραγκίσκο Μοροζίνη

Μία αντιπροσωπεία από την Μάνη, με διαμεσολαβητή τον Νικολάου Δοξαρά, Μανιάτη που είχε αποικήσει στην Ζάκυνθο, και φίλους του ευγενείς Ζακυνθινούς, τον Παύλο Μακρή και τον Θεόδωρο Βούλτσο, επισκέφθηκαν τον Ενετό αρχιστράτηγο Φραντζίσκο Μοροζίνη που ήταν εγκατεστημένος στην Αγία Μαύρα της Λευκάδος και του επέδωσαν την παρακάτω επιστολή την 28 Οκτωβρίου το 1684.
Εκλαμπρότατε και Εξοχώτατε
Καπιτάν Γενεράλη της γαληνοτάτης Αριστοκρατίας.

Με μεγαλώτατον σέβας των Ενετών πέφτομεν είς τα πόδια σου. Ημείς οι ταπεινότατοι δούλοι σου, ήγουν τα υπογραφόμενα χωρία της Μάνης, επίσκοποι, προεστοί, γέροντες και νέοι, άνδρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, και προσκυνούμεν την εξοχώτητα σου φιλούντες το δίκαιον και άγιον σου φόρεμα.
Παρακαλούμεν τον κύριον ημών Ιησούν Χριστόν και την Παναγίαν Παρθένον να δίνει εις την αυθεντίαν σου υγείαν και ευτυχίαν και νίκην αιωνίως εναντίον των εχθρών σου.
Από τους απερασμένους χρόνους όπου εκυρίευσεν ο Οθωμανός το βασίλειον της Κρήτης και έπειτα εγύρισε νικητής, αποφάσισε ακόμη να χαλάσει και ημάς.
Μην ημπορώντας όμως να το κάμη τον επροσκυνήσαμεν και του ετάξαμεν να του πληρώνωμεν το χαράτσι.
Και αυτός δια να μας έχει εις την υποταγήν του ηθέλησε και έφτιανε ένα κάστρο εις τον λιμένα του Βοιτύλου. Αγκαλά να έφτιασε και ένα άλλο εις την Ζαρνάτα, οπου είναι το τέλος του τόπου μας. Και έχοντας αυτά τα δύο κάστρα μας έφερε εις την εξουσίαν του, ως και τους άλλους κατοίκους του Μωρέως, θέλει τώρα να μας καταχαλάσει όλως διόλου.
Διά τούτο ερχόμεθα όλοι ταπεινοί και γονατίζομεν εμπροστά σου, και εξαιρέτως ημείς όπου είμεθα γείτονες του κάστρου Βοιτύλου και κατοικούμεν είς τον Κελεφάν, Βλάχαν, Τζίμοβαν, Κρυονέρι, Καρυόπολιν, Λαγγάδαν, Ίζιναν, Κουτήφαρι. Νομίκι και Πλάτσαν, και όλα τα άλλα χωρία, όσα είναι είς τα περίγυρα της χώρας, και σε παρακαλούμεν να έλθης ακόμη και είς ημάς, και να κάμης την μεγάλην σου ελεημοσύνην, την ώραν όπου θα απεράση η μεγάλη αρμάδα σου, να αράξη εις τον λιμένα του Βοιτύλου.
Και τότε όλοι ημείς οι επίλοιποι της Μάνης είμεθα έτοιμοι να σε δεχθούμε, και να σε προσκυνήσουμε καθώς πρέπει εις την μεγάλην σου αξίαν και δύναμιν.
Και εάν όλαις οι δυνάμες μας δεν αξίζουν τίποτα, η αγάπη και το σέβας θα είναι έξοχα να δουλεύσουν ένα υποκείμενον τόσον αξιώτατον καθώς είναι η εκλαμπρότης σου. Διατί με το μέσον το εδικόν σου και την μεγάλην σου αξίαν και φρόνησιν ελπίζομεν να απολαύσωμεν την ποθουμένην και τελευταίαν ελευθερίαν μας.
Και αυτό το κάστρον μας θα μείνη είς αιώνιον κυριότητα του γαληνοτάτου Πρίντσιπα. Κρατώντας δε αυτό το κάστρον του Βοιτύλου όλοι ημείς οι άλλοι κάτοικοι της Μάνης υποσχόμεθα να μείνωμεν παντοτινώς ως υποκείμενοι εις τον Πρίντσιπα, και να τελειώσωμεν την ζωήν μας από κάτου εις τα ενδοξότατα φλάμπουρα του αγίου Ευαγγελιστού Μάρκου.
Ενθυμηθήτε , εκλαμπρότατε, αυθέντα, τους όρκους και την σύβασιν, όπου εσυμφωνήσαμεν μεταξύ μας. Και επειδή εις εκείνον τον καιρό δεν εμπορέσαμεν, τώρα σας παρακαλούμεν να μη μας λησμονήσετε, και να μη σου είναι ενοχλητική και πειρακτική αυτή η ταπεινή γραφή μας, δια να καταφρονήσης την παρακαλεσίν μας, και να μη πορευθής και έλθης είς τα μέρη μας.
Είς την Ζάκυνθον κατοικεί ένας άνθρωπος εδικός μας ονομαζόμενος Νικόλαος Δοξαράς, πιστός εις την γαληνήν Αριστοκρατίαν, και πολύ αγαπητός εις ημάς.
Και αυτόν να μας αποστείλης, ο οποίος με έναν άλλον φίλον του ομοίως φρόνιμον να έλθη με μίαν φελούκαν κρυφά εδώ, δια να ομιλήσωμεν προσωπικώς και να βάλωμεν τας συμφωνίας μας είς καλήν θέσιν και αρμονίαν, όπως έχωμεν την πάσαν ευκολίαν, και να μη κοινολογηθώσι και ομολογηθώσι τα πράγματα, όπου πρέπει να φυλάγωνται τόσο μυστικά.
Επαρακαλέσαμεν ακόμη τους αρχιεπισκόπους μας, και τον κύριον Θεόδωρον Βούλτσον, τον οποίον έχομεν επιτροπόν μας εις τούτους τους καιρούς και είς ταύτας τας ημέρας να απογραφθώσι δι όλους ημάς.
Τέλος δε δεόμεθα του επουρανίου Θεού να σου είναι πάντοτε βοηθός και να σε υψώση είς τον μεγάλον θρόνο της γαληνοτάτης ρεπούπλικας της Βενετίας.

Μάνη 1684 Αυγούστου 3

Ταπεινώς

Ο ταπεινώτατος επίσκοπος Μάνης με την θέλησιν των άνω ειρημένων χωρίων μαρτυρώ το παρόν.
Ο ταπεινώτατος επίσκοπος Ιωακείμ με την θέλησιν του χωρίου μαρτυρώ το παρόν.{Πρόκειται γιά τόν επίσκοπο Καρυουπόλεως(παλιάς)}

Ο Θεόδωρος Βούλτσος δούλος της εκλαμπρότητος σας μαρτυρώ το παρόν.



Πηγή : Η Μάνη και η Οθωμανική αυτοκρατορία Απ.Β.Δασκαλάκη εκδόσεις Πελασγός

Κτητορική επιγραφή

Σε επιγραφή που βρίσκεται στο Μουσείο της Σπάρτης υπάρχει το παρακάτω κείμενο:

….ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑ ΑΝΑΠΟΣΠΑΣΤΑ ΚΑΙ ΑΙΟΝΙΑ ΑΝΑΚΑΜΠΤΙΚΩΣ
ΑΠΟ ΜΕΝ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΑΜΥΚΛΙΟΥ ΤΟ ΑΜΠΕΛΙΟΝ ΤΟΥ ΓΕΡΑΝΟΥ
ΑΠΟ ΔΕ ΤΟΥ ΚΡΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟ ΑΓΡΙΑΜΠΕΛΟΝ ΤΗΣ ΔΑΨΝΟΥ
ΚΑΙ ΕΞ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΒΡΥΣΙΟΤΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΝ ΧΩΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΓΡΙΑΜΠΕΛΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑ
ΙΝΑ ΕΚΤΕΛΗ ΕΙ ΘΕΊΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΡΙΣΙ ΤΗΣ ΕΥΔΟΜΑΔΟΣ ΗΜΕΡΑΣ ΔΕΥΤΕΡΑΝ ΤΡΙΤΗ ΚΑΙ ΠΕΜΠΤΙ ΕΝ ΤΕ ΤΩ ΝΑΩ ΚΑΙ ΕΝ ΤΩ ΤΑΦΩ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
ΕΙ ΔΕ ΤΙΣ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗΣΕΙ ΑΠΟΣΠΑΣΑΙ ΤΙ ΕΚ ΤΩΝ ΕΙΡΗΜΕΝΩΝ ΚΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
ΕΧΕΤΩ ΤΑΣ ΑΡΑΣ ΤΩΝ ΤΙ Η ΘΕΟΦΟΡΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΩΝ ΕΝ ΝΙΚΑΙΑ ΚΑΙ ΕΜΟΥ ΤΟΥ ΑΜΑΡΤΩΛΟΥ.
ΕΤΟΥΣ ΙΝΔΙΚΤΙΟΝΟΣ…..
Η επιγραφή είναι χαραγμένη σε κιονίσκο, ο οποίος έχει ύψος 0,35 εκατοστά και διάμετρο 0,14 εκατοστά.
Σώζονται δέκα επτά σειρές από τις οποίες οι δέκα τέσσερεις ολόκληρες.
Η χρονολόγηση της είναι πρίν από το 1449 μ.Χ., επειδή τότε παραχωρούνται τα κτήματα των Βρυσιοτών στον Ανδρόνικο Γεμιστό, υιό του Πλήθωνα, με χρυσόβουλο από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.
Αυτή η πράξη προϋποθέτει την προγενεστέρα μεταβίβαση από την μητρόπολη Λακεδαίμονος στο κράτος.
Ο Γερανός που αναφέρεται είναι ό σημερινός Αγερανός.
Η Κρανούπολις είναι η παλιά Καρυούπολις, και περιοχή των Βρυσιοτών η Φράγκα.
Αδιευκρίνιστη τοποθεσία είναι η περιοχή Δάψνου.



Πηγή : «Καρυούπολις μία ερειπωμένη Βυζαντινή πολιτεία» Ροδονίκη Ετζεόγλου

Επιστολές των Μανιατών στό Δούκα τού Νεβέρ

Στις 9 Οκτωβρίου το 1612 σε έγγραφο που απεστάλη στον Δούκα του Νεβερ υπογράφουν οι παρακάτω :

1. Αρχιεπίσκοπος του Βραχίονος της Μάνης Νεόφυτος
2. Ανδρέας Κοσμάς , Νικόλαος Κοσμάς, Καλαπόθος Κοσμάς.
Κατελάνος Κοσμας, Πανταλέος Κοσμας (Κοσμάδες).
3. Δημήτρης Κοντόσταυλος, Δαμιανός Κοντόσταυλος, Μιχαήλ Κοντόσταυλος,
Νικήτας Κοντόσταυλος, Ιωάννης Κοντόσταυλος,
Δαμιανός Κοντόσταυλος, (Κοντόσταυλοι).
4. Γεώργιος Νίκλος, Νικόλαος Νίκλος, Χρίστος Νίκλος (Νικλιάνοι)


¨Ένα άλλο έγγραφο με χρονολογία 1618 καταλήγει ως εξής :

“ Και στέλνομε τον άνωθεν σινιόρ Πιέρο ντι Μέδιτζι, ώς συμπατριώτη μας, και ο πρώτος του τόπου μας, και οπου τον έχομε από τον καβο της Μάνης έως την Καλαματα, και εδώκομε του θύμισι δια να γυρέψη ζητηματα δια τον τόπο μας, και είτι οπου να μείνη και να ζητηση δια τον τόπο μας το στεργομαστε.
Να δωσουμε τέλος της γραφής ίνα δίδει ο ουρανός της υψηλότατης σου αφεντίας πάσαν δύναμιν και νίκην είς τας αξίαις σου αντρίαις και προθυμίαις και ως πριντζιπον εδικό μας.
Ευλαβείς δούλοι και ευσπλαχνικοί κατά πάντα γράφομε από τον κάβο της Μάνης έως την Καλαμάτα και σε προσκυνούμε και υπογράφονται και κάτωθεν πάρτι από τους προεστούς μας.

1. Νικήτας επίσκοπος και έξαρχος πατριαρχικού Ζυγού.
2. Εγώ Λιγόρης Κλινιδής στέργομε το άνωθε με την γενεά μου και με το χωρίο όλο.
3. Και εγώ Πατρίκιος Φωκάς προσκυνώ την υψηλότητά σου αφεντιά.
4. Και εγώ Δημητράκης Κοντόσταυλος με την γενεά μου και με τον τόπο μου όλον
προσκυνώ την υψηλοτητα σου αφεντιά.
5. Και εγώ Δημήτρης Νίκλος με την γενεά μου προσκυνώ την υψηλότητά σου
αφεντιά.
6. Ιώσαφος ιερομόναχος και ηγούμενος Χέλμου.
7. Εγώ Οικονόμος Νέρη χώρας Μηλέας προσκυνούμε την υψηλότατη σου αφεντία
της Νοβερτίας.
8. Και εγώ Δημήτρης Νίκλος προσκυνώ την υψηλότητα σου αφεντία με την γενεάν
μου όλην και τον τόπον.
9. Και εγώ Φραντζίσκος Οιτύλου στέργομε τα άνωθε με Ζαρνάτα ημετέρου του
βασιλέως.
10. Καί εγώ Κωσταντής Πούβαλος στέργομε τα άνωθε με την γενεά μου και όλη την
Ζαρνάτα
11. εώργιος Σκούμπλος και ταβουλάριος Ανδρουβίστας με όλη μου την χώρα
ροσκυνώ την υψηλοτάτη σου αφεντία.
12. Νικήτας Μελισσηνός και ταβουλαρης χώρας Πραστίου προσκυνούμε την
υψηλοτάτη σου αφεντία.
13. Οικονόμος Κουτήφαρης με την γενεά μου και με τα χωρία του Ζυγού
ροσκυνούμε την υψηλοτάτη σου αφεντία.
14. Δημήτρης Στυλιανός (;;;) με τα χωρία μου και με την γενεά μου προσκυνώ την
υψηλοτάτη σου αφεντία.
15. Εγώ Δημέας Βελκούνος Χώρας Αράχοβας προσκυνούμε την υψηλοτάτη σου
αφεντία δούκα τε Νοβερσίας.
16. Γιώργος Κορωναίος με τα χωρία μου προσκυνώ την υψηλοτάτη σου αφεντία.
17. Και εγώ Λουκάς Μέδιτζης από το Βοίτυλο προσκυνώ την υψηλοτάτη σου
αφεντία.
18. Και εγώ Θεόδωρος Στεφανόπουλος με την γενεά μου και με το Βοίτυλο
προσκυνώ την υψηλοτάτη σου αφεντία.
19. Και εγώ Θεόδωρος Μαλευρής με την γενειά μου και με όλο το χωριό Μάννα
προσκυνώ την υψηλοτάτη σου αφεντία.
20. Και εγώ Κωσταντής Στεφανόπουλος με την γενεά μου και με το Βοίτυλο
προσκυνώ την υψηλοτάτη σου αφεντία.
21. Μιχαλάκης Κοσμάς με την γενεά μου και με το χωριό μου προσκυνώ την
υψηλοτάτη σου αφεντία.
22. Και εγώ Λούης Μέδιτζης από το Βοίτυλο προσκυνώ την υψηλοτάτη σου αφεντία.



Πηγή: Ιστορία της Μανης (Α.Κουτσιλιερη- εκδοσεις Παπαδημα)

Επιστολή των Μανιατών στό Δόγη της Βενετίας

Το αυθεντικό κείμενο της αναφοράς που απέστειλε η Γεροντική της Μάνης στον Δόγη της Βενετίας.
Η επιστολή αποτελεί απάντηση, σε επιστολή του Δόγη που, αναγνώσθηκε σε όλα τα χωριά της Μάνης με περιοδεία του απεσταλμένου Fabian Barbo.



1571 μαρτιου Η

Σήμερον θελόμε και κάμνομε εμής oλος o τόπος της Μαήνης ήγουν απo τόν κάβο της Μάνης έός το Βύτηλο καί τους βάνομε κουμεσήους και επητρόπους μας οσάν το ηδιομας κωρμή
και διδομε σας εξουσήα γενεραγαλμεντε και τήποτας δεν αφήνοντας όξο από φόρμα κουμεσηού κατά την οζαντζα καί συνηθηο τον κομεσήον και ατζεταρεταί πρεζεντε οσαν και αψεντε ήγουν τον κυρ Σταμάτη Κωνόμο και κυρ Καλαποθο Φούκα και κυρ Αντόνη Κοσμα και κυρ Νικόλα Υατρό οσαν αμπασαδόρους και επήτροπους από σας εστελνομε ολος ο τόπος ήγουν της Μάνης
να πατε εις το εγλαμπρότατον αυθέντη καί πρήνζήπα τον Βεναιτήον να του δοκετε μια γραφή ήγουν ρεσποστα υσαί άλλην γραφή απού μας ήθελε στηλη ο εγλαμπροτατος αυθεντης και πρήνζηπος τον Βεναίτηόν
και να ζητήξετε και άλον οτι ακαδερη γία τόν τοπόν ετουτόναι ος καθός σας έχομε παράγγεληα.
και υς τούτο σάς εδιδομε θέλημα και γεμάτην εξουσήα εσάς τον ανόθεν αμπασαδόρο και κουμεσόνε οτη ηθελατε καμί να το κρατούμε βαίβεον και στερκτόν και παρακαλούμε σε αυθέντη εγλαμπρότατε τον Βεναιτηόν τους ανθρώπους απου στελνόμε αυτου να ήνε ρεκουμανταδι υς την αυθεντία σου και να τους δόκης ρεσπόστα και σπεδιτζυον να γύρυζου το γλυγορετερο
και ης τουτο επαυσαμε την παρον κουμεσηον ενεμπροστε τον αξυόπιστον και παρακαλαιτόν μαρτυρον κυρ Νικολός Νταρμάρος και μισερ Φραντζεσκος καπαιτανηος οχ την χόραν του Κάστρου και μισερ Φαβυανός Βαρύος
και κατζυληερης της Κυνθυρίας και κυρ Διμιτρης Κλιροδιότης και κυρ Θαιοδορης Αλβρας και κυρ Γιώργης Κοντόσταυλος και κυρ Σολομων Κόσμας.

1. εγο Νικολός Ταρμαρος μαρτυρω το ανοθε
2. io capitano Francesco Fidanri fui presente quanto sopra
3. io Fabian Barbo cancelliere fui presente ut sopras
4. εγο Δημητρης Κληροδέτης μαρτηρο τ ανοθε
5. εγο Θοδωρης Αλεβρας μαρτηρο τ ανοθε
6. εγο Γεοργης Γερακαρης μαρτηρο τ ανοθε
7. εγο Ιωαννης Αραβουσε(ος) εγραψα από τη Βαθηα και εσφαλησα με θελημα τον
Μανηατόν ολονόν οπου ισανε μαζομενυ υς τη Νομμηα υς τη μέση της Μαήνης.

Πηγή: Ιστορία της Μανης (Α.Κουτσιλιερη- εκδοσεις Παπαδημα)

Επιστολή των Μανιατών προς τον Πάπαν Γρηγόριον Γ

αφπβ (1582) αυγούστου Γ

τιμιοτατον και αξιώτατόν κν΄κόν πάπαν της ρομάς.
Αρχηερέα τον χριστιανο πολα σε προσκηνούμε το ελαμπροτατο σού κορμι εμης η μανιατες oλη μικρη και μεγαλη ιερης και γεροτές πολα προσκηνούμε τη βασιλεια σου πεθημοτας και ζητοτας τη βασιλεια σου
Εσιμαζοχτηκαν ολος ο λαος και γραφομε της βασιληα σου
και στελννομε το νηκωλα του προτοπαπα του μουρησκου τον ηον
οπου ενε ο πατερας του κουβερναδουρος ησε ολη την μανη ησε τρακοσια χορηα και ησεξητα χορες δια να σου ηπι πραματα δουλεψη του θεου και ολης της χρηστιανοσινης
και παρακαλουμε τη βασιλεια σου να γραψης του ρηγος δια τι τορα ημπορουμε να επαρομε τον μορεα να καταδικασομε τον μεγαλον αγαρηνο
να ηξευρη η βασιλεια σου πος ηβρησκοντε εξη χηληαδες παληκαρηα οπου ηνε δουλευταδες της βασιλεια σου εξου αποτον τον αποδοληπον του μωρεος οπου πατεχού βοηθεια πο την βασιληα σου και από εμας τους μανιατές
εγο μακροδις μαλευρης από το βητιλο με το ηδιο θελημα του τοπου εγραψα το ανοθε
εγο καλαποθος φουκας στεργομε το ανοθε γεγραμενο
εγο νικολας διατρος στεργομε το ανοθε γεγραμενο
εγο παπας χρησοσπαθης μαρτηρο το ανοθε γεγραμενο
εγο θεοδορης κοντοσταβλος στεργομε το ανοθε γεγραμενο
εγο δημιτρης κλιροδετις στεργομε το ανοθε γεγραμενο
εγο θεοδορης αλεβρας στεργομε το ανοθε γεγραμενο
εγο κωστακης ο νηκλο στελγο το ανοθε γεγραμενο
εγο μιχαλης ο ρηκιφος στεργο το ανοθε γεγραμενο
εγο τσιληδηνης αμπελουργος τεργομε το ανοθε
εγο διμιτρις ο τριγονας στεργομε το ανοθε γεγραμενο

εγο προτοπαπας μουρησκος μανης φερμαρο με τω ηδιο μου χερη
Εξω από το εγγραφο υπάρχει η επιγραφή

Τιμιοτατον αξηοτατον κ΄κον παπα της ρομας καθοληκο βασιλη και δεσπωτι τον χριστιανο δοθιτω την ρομα.
Επίσης υπάρχει κυκλική σφραγίδα σε βουλοκέρι που διακρίνεται το όνομα του πρωτόπαππα Μουρησκου.
Η πάρα πάνω επιστολή σώζεται στα αρχεία του Βατικανού, και απεστάλει απο τούς Μανιάτες στόν πάπα τής Ρώμης Γρηγόριο Γ.
Σχετικά με το ανορθόγραφο του κειμένου, παρατιθεται οπως ακριβώς υπάρχει, ενω δεν έχουν τοποθετηθει περισπωμένες οπου υπάρχουν αλλά οξείες λόγω μονοτονικού.

Αντιγραφή έγινε από την εργασία του Απ.Β.Δασκαλάκη "Η ΜΑΝΗ ΚΑΙ Η ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ" Εκδοσεις Πελασγος