Το μυστήριο με τα ανάκτορα του Μενελάου, φτερωτοί γρύπες, Μυκηναίοι στρατιώτες.

Ευρήματα στην πεδιάδα της Σπάρτης αποδεικνύουν την ύπαρξη του ηγεμονικού κέντρου του μυκηναϊκού πολιτισμού.
Τα έχει όλα. Αρχείο με πινακίδες της Γραμμικής Β γραφής, όπου καταγράφονταν όλες οι παραγωγικές και εμπορικές δραστηριότητες. Οπλα, και μάλιστα σε εξαιρετικά μεγάλο αριθμό.
Κτίρια τοιχογραφημένα με χαρακτηριστικά μυκηναϊκά θέματα.
Στενές επαφές με τη Μινωική Κρήτη. Και ακόμη, τη σωστή θέση: στην πεδιάδα της Σπάρτης, όπου δεσπόζει, έχοντας οπτική επαφή με τις μυκηναϊκές εγκαταστάσεις στο Παλαιοπύργι, το Αμυκλαίο και το Μενελάιο.
Αυτό το εύρημα στον Αγιο Βασίλειο της Σπάρτης πληροί για τους επιστήμονες διεθνώς όλες τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί το μείζον ηγεμονικό κέντρο του μυκηναϊκού πολιτισμού στη Λακωνία στη μέγιστη ακμή του!
Με άλλα λόγια, και αν οι μύθοι βγαίνουν αληθινοί, σε αυτό το μυκηναϊκό ανάκτορο στην κοιλάδα του Ευρώτα θα μπορούσε να κυβερνά ο Μενέλαος έχοντας δίπλα του την Ωραία Ελένη.
Άλλωστε καμία άλλη μυκηναϊκή θέση στην περιοχή δεν έχει δώσει ως τώρα ενδείξεις ότι μπορεί να είναι το ανακτορικό κέντρο της.
Μπορεί λοιπόν να έφθασε η στιγμή που η επιστήμη θα «αγγίξει» τους μυθικούς ήρωες των ομηρικών επών φθάνοντας στην αφετηρία τους.
«Κοίλη» και «κητώεσσα» χαρακτηρίζει ο Όμηρος τη Λακεδαίμονα με την κλειστή πεδιάδα, τους γύρω ορεινούς όγκους και τα φαράγγια της στον περίφημο Κατάλογο των Νεών (Ιλιάδα, Ραψωδία β Δ, στ. 581-587), δηλαδή των πλοίων που είχαν στείλει οι ελληνικές πόλεις εναντίον της Τροίας.
Σε μια χαμηλή λοφοσειρά αυτής της πεδιάδας και σε απόσταση περίπου 12 χλμ. από την πόλη είχε αναπτυχθεί το ανακτορικό κέντρο.
Και όπως φαίνεται, η εγκατάσταση εδώ είχε αρχίσει από τον 17ο-16ο αιώνα π.Χ.


Η κοιλάδα του Αγίου Βασιλείου της Σπάρτης με τον αρχαιολογικό χώρο – όπου βρίσκονται τα ανάκτορα – να εκτείνεται γύρω από τον βυζαντινό ναό.
Για πρώτη φορά συναντάει κανείς πινακίδες Γραμμικής Β γραφής στη Λακωνία, πρώτη φορά έρχονται στο φως Μυκηναϊκές τοιχογραφίες στην περιοχή, ενώ εντοπίστηκαν μεγάλα κτίρια και άλλα στοιχεία, που δείχνουν ότι εκεί αναπτύχθηκε μια σημαντική εγκατάσταση που παρουσιάζει χαρακτηριστικά διοικητικού ανακτορικού κέντρου.
Οικοδομήματα που καταλαμβάνουν έκταση περίπου 25 στρεμμάτων στον κεντρικό λόφο, ο οποίος έχει πάρει το όνομά του από τον βυζαντινό ναό του Αγίου Βασιλείου, έδειξε η γεωφυσική διασκόπηση.
Όσο για τη συνολική έκταση της μυκηναϊκής εγκατάστασης, εκτιμάται ότι υπερέβαινε τα 200 στρέμματα.

Από την εποχή του Σλήμαν αναζητείται το μυκηναϊκό ανάκτορο της Σπάρτης.
Έτσι, όταν πριν από λίγα χρόνια η αρχαιολόγος κυρία Αδαμαντία Βασιλογάμβρου ανακοίνωσε την ανεύρεση, καταμεσής της πεδιάδας, τριών πινακίδων Γραμμικής Β γραφής, των πρώτων στη Λακωνία, η είδηση έκανε κυριολεκτικώς πάταγο.
Γιατί το βασικό εργαλείο της διοίκησης στη Μυκηναϊκή Εποχή ήταν τα γραπτά αρχεία.
Έτσι, αυτά και μόνο μπορεί να πιστοποιήσουν και σήμερα την ανακτορική-διοικητική φύση μιας εγκατάστασης και την υψίστη ιεραρχία της έναντι άλλων.

Άγιος Βασίλειος Ξηροκαμπίου. Πήλινη πινακίδα Γραμμικής Γραφής Β΄ (AV Rb1 ) στην οποία αναφέρεται με- γάλος αριθμός (τουλάχιστον 500) όπλων.
Διακρίνεται καθαρά η λέξη e-pi-zo-ta, η οποία είναι δυνατό να αναφέρεται είτε σε όπλα (εγχειρίδια ή κοντά ξίφη), είτε σε σχετικά με αυτά αντικείμενα, όπως οι κολεοί (θήκες).

Όπως όλα τα ανακτορικά κέντρα επομένως, έτσι και αυτό της Σπάρτης θα είχε τους δικούς του γραφείς, που έγραφαν τα κείμενα των πινακίδων, των ετικετών και των σφραγισμάτων, θα διαχειριζόταν τα αγαθά της επικράτειάς του και θα είχε κοινά χαρακτηριστικά αλλά και σχέσεις με τα υπόλοιπα μεγάλα ανακτορικά κέντρα του Αιγαίου της ίδιας εποχής, ενώ θα διατηρούσε και διεθνείς επαφές εντός και εκτός του μυκηναϊκού κόσμου.
ΤΑ ΔΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ
Ένα μεγάλο οικοδόμημα του 14ου αιώνα π.Χ. που καταστράφηκε από πυρκαγιά ήρθε στο φως, με τουλάχιστον επτά δωμάτια, που έδωσαν σπουδαία ευρήματα.
Στο «δωμάτιο των όπλων», όπως ονομάστηκε, βρέθηκαν συγκεντρωμένα χάλκινα ξίφη, εύρημα που συνδέεται με το κείμενο μιας από τις πινακίδες Γραμμικής Β γραφής όπου αναφέρονται τουλάχιστον 600 όπλα.
Όπως σημειώνει η κυρία Βασιλογάμβρουστον τόμο «Αρχαιολογία - Πελοπόννησος» (εκδόσεις Μέλισσα), «βρέθηκαν, όπως είχαν τακτοποιηθεί, πιθανόν μέσα σε ξύλινο κιβώτιο, δεκαεπτά χάλκινα ξίφη με λίθινα ή ελεφαντοστέινα επίμηλα και καρφιά καλυμμένα με λεπτότατο φύλλο χρυσού, κοντό εγχειρίδιο, χάλκινες και λίθινες αιχμές βελών και χάλκινο κωνικό σκεύος άγνωστης χρήσης».

Άγιος Βασίλειος Ξηροκαμπίου. Στο δωμάτιο του συμποσίου του Κτηρίου Α, μέσα σε πυκνό στρώμα από κα- μένα οστά ζώων, βρέθηκαν δύο μεγάλα χάλκινα αγγεία, που πι- θανόν περιείχαν κρασί. Μαζί με αυτά πήλινα αγγεία σερβιρίσματος και πόσης (αρύταινα και κύλικες).

Στο μεγαλύτερο δωμάτιο είχαν απομείνει πολλά και σημαντικά ευρήματα: ένα τροχήλατο ειδώλιο ταύρου, ένας αιγυπτιακός σκαραβαίος, τρεις σφραγιδόλιθοι με παραστάσεις, χάλκινο μαχαίρι, ψήφοι από φαγεντιανή, αντικείμενα από ελεφαντόδοντο, χρυσά ελάσματα, τμήμα ενός λίθινου αγγείου για τελετουργική χρήση, ένα μεγάλο λίθινο σφυρί, ειδώλια ζώων και ακόμη ένα μεγάλο ρυτό αγγείο με μορφή κεφαλής ταύρου.
Σε άλλο δωμάτιο βρέθηκε ένα πιθάρι με απανθρακωμένους σπόρους κριθαριού, ενώ σε χαμηλότερο επίπεδο εντοπίστηκε το «δωμάτιο του συμποσίου», μία ακόμη επιβεβαίωση της σημασίας του κτιρίου, καθώς το συμπόσιο αποτελούσε για τον μυκηναϊκό πολιτισμό μια σημαντική δραστηριότητα που κατείχε κεντρική θέση στη θρησκευτική και κοινωνική ζωή και παράλληλα το μέσον των ηγεμόνων για την άσκηση πολιτικής και εξουσίας.
Πυκνό στρώμα από καμένα οστά ζώων βρισκόταν σε αυτό το δωμάτιο και ανάμεσά τους δύο μεγάλα χάλκινα αγγεία, τα οποία προφανώς περιείχαν κρασί, όπως άλλωστε δείχνουν και μερικά αγγεία σερβιρίσματος, όπως η αρύταινα και οι κύλικες για την πόση. Και τα ενδιαφέροντα δεν σταματούν εδώ, γιατί κάτω από αυτό το κτίριο εντοπίστηκε και άλλο στρώμα κατοίκησης που πηγαίνει πίσω στον 17ο-16ο αιώνα π.Χ.


ΦΤΕΡΩΤΟΙ ΓΡΥΠΕΣ, ΜΥΚΗΝΑΙΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ
Θραύσματα από τοιχογραφίες, και μάλιστα σε μεγάλη ποσότητα, βρέθηκαν γύρω από ένα ακόμη κτίριο με πολλά δωμάτια, που έχει ανασκαφεί ελάχιστα.
Κυρίως όμως εντοπίστηκαν σε ένα μικρό διάσελο, που κατά τον 14ο αιώνα π.Χ. χρησιμοποιήθηκε ως αποθέτης (απλούστερα, μια χωματερή) για την απόρριψη οικοδομικών υλικών και κεραμικής που προερχόταν από τις επισκευές των κτιρίων.

Θραύσματα από μικρής κλίμακας εικονιστικές τοιχογραφίες από το Κτήριο Β. α. Γυναικεία μορφή στο εσωτερικό οικοδομήματος, από όπου πιθανόν παρακολουθεί κάποια δρώμενα.
Η μορφή ενός μυκηναίου στρατιώτη με οδοντόφρακτο κράνος, οι περικνημίδες ενός άλλου, μια γυναίκα που παριστάνεται μέσα σε ένα οικοδόμημα διακρίνονται σε αυτά τα μικρά θραύσματα των τοιχογραφιών. Παρά την αποσπασματικότητά τους, εξάλλου, παρουσιάζουν όλα τα χαρακτηριστικά της μυκηναϊκής ζωγραφικής, όπως είναι γνωστή από τα ανακτορικά κέντρα της Πελοποννήσου και της Θήβας. Φτερωτοί γρύπες, ζώα, φυτικά κοσμήματα, «βραχώδες τοπίο», σπείρες, ρόδακες, οδοντωτό είναι τα θέματά τους.

Κνήμη με περικνημίδα μυκηναίου στρατιώτη

Σε «υψερεφές μέγα δώμα», όπως λέει ο Όμηρος (Οδύσσεια Ραψωδία δ'), σε πεντάψηλο παλάτι δηλαδή, ζούσε ο Μενέλαος στη Σπάρτη, όταν υποδέχθηκε τον Τηλέμαχο, που έφθασε με το άρμα του αναζητώντας πληροφορίες για τον πατέρα του τον Οδυσσέα. Και ήταν η Ωραία Ελένη πρώτη που παρατήρησε την ομοιότητά τους, αναγνωρίζοντάς τον.

Θα αναγνωρίσει άραγε η αρχαιολογική έρευνα κάποιο στοιχείο που θα ταυτίσει σαφώς το μέγα δώμα του Μενελάου με το ανακτορικό κέντρο, που έρχεται στο φως στη Σπάρτη;
Για πολλούς η απάντηση θεωρείται θέμα χρόνου.

ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Όπλα, υφάσματα, ένα όνομα. Τόσο λίγα αλλά απείρως σημαντικά, τα κείμενα των πινακίδων Γραμμικής Β γραφής από το μυκηναϊκό ανάκτορο της Σπάρτης αποτελούν αδιάψευστο τεκμήριο της σπουδαιότητάς του.
Όταν η μεγάλη πυρκαγιά το κατέστρεψε, ό,τι βρισκόταν μέσα σε αυτό κάηκε. Μόνο με τα αρχεία του υπήρξε φιλική η φωτιά, αφού οι πήλινες πινακίδες πάνω στις οποίες ήταν καταγεγραμμένα ψήθηκαν και διασώθηκαν στον χρόνο.
Μικρά κομμάτια από πηλό με χαραγμένα σύμβολα: e - pί - zota, wi - ti - mi - jo, TELA+ΡΑ, ti - jo - ko, δηλαδή επίζωστα, ίσθμια, υφαντά, Αντίοχος. Γιατί οι άνθρωποι που ζούσαν στο παλάτι από τον 14ο ως τον 12ο αιώνα π.Χ. είχαν όπλα και ασκούσαν υφαντικές δραστηριότητες, όπως συνέβαινε σε όλα τα μυκηναϊκά ανακτορικά κέντρα.

Δεκαεπτά χάλκινα ξίφη, όπως βρέθηκαν στο Κτήριο Α. Ακόμη, ένα κοντό εγχειρίδιο, χάλκινες και λίθινες αιχμές βελών και ένα χάλκινο κωνικό σκεύος άγνωστης χρήσης.
Από ένα ιδεόγραμμα ξίφους με την αιχμή προς τα κάτω συνοδεύεται η λέξη επίζωστα (από το ρήμα επιζώννυμι), που αναφέρεται σε εγχειρίδια μαχαίρια ή κοντά ξίφη.
Αλλά εκείνο που εντυπωσιάζει είναι ο αριθμός τους, αφού σημειώνονται τουλάχιστον 500! Τεράστιος οπλισμός, δηλαδή, άγνωστος από άλλα αρχεία, ο οποίος ασφαλώς και θα ήταν ιδιοκτησία του ανακτόρου και του άνακτος.
Σε έναν εντελώς διαφορετικό τομέα των μυκηναϊκών δραστηριοτήτων, την κατεργασία μαλλιού και την παραγωγή πλεκτών υφασμάτων και προϊόντων υφαντουργίας, εισάγουν οι άλλες πινακίδες.
Μια σύνθεση συμβόλων μάλιστα αφορά ένα υφαντό ύφασμα το οποίο αφιερωνόταν και σε ιερά, γεγονός που αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς συνδέεται και με τη θρησκευτική σφαίρα.
Τέλος, σε άλλες πινακίδες αναφέρονται πρώτες ύλες για την παρασκευή αρωμάτων και τριποδικά αγγεία, το ιδεόγραμμα των οποίων συνοδεύεται από τη λέξη «χρυσούς».

Οι πινακίδες άλλωστε είναι εκείνες που από την αρχή της αποκρυπτογράφησής τους έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή και τη δραστηριότητα των ανθρώπων της Μυκηναϊκής Εποχής. Αρχεία καθαρά διοικητικής χρήσης, κάτι σαν λογιστικά βιβλία, απέδειξαν την ύπαρξη μιας πρωτογενούς αγροτοποιμενικής οικονομίας και παράλληλα το ανεπτυγμένο εμπόριό της.
Εδειξαν δηλαδή ότι ήταν μια οικονομία που υποστηριζόταν από ισχυρή γραφειοκρατική μηχανή, με εξελιγμένη κατανομή εργασίας και μια πολυσύνθετη και αυστηρά ιεραρχημένη κοινωνική και παραγωγική δομή.
«Αν και λιγοστές και αποσπασματικά σωζόμενες, οι πρώτες πινακίδες Γραμμικής Β γραφής της Λακωνίας παρουσιάζουν ποικιλία τύπων και περιεχομένου» σημειώνει η ανασκαφέας του ανακτόρου κυρία Αδαμαντία Βασιλογάμβρου.
Και προσθέτει: «Οι γραφείς είναι έμπειροι και το προϊόν της εργασίας τους ανάλογο με αυτό των συναδέλφων τους στα ανακτορικά κέντρα της Πύλου, των Μυκηνών, της Θήβας και αλλού.
Τα κείμενα απηχούν εμπειρία γραφειοκρατικής οργάνωσης, δηλώνουν ένα υπόβαθρο ισχύος και δίνουν σαφή απάντηση στο ζήτημα της ύπαρξης μυκηναϊκού ανακτορικού κέντρου στην πεδιάδα της Σπάρτης».
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΆΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ , Η ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Το 2008, η ανεύρεση για πρώτη φορά στη Λακωνία ενεπίγραφης πήλινης πινακίδας σε Γραμμική Γραφή Β΄ έστρεψε το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων της Εφορείας στον αρχαιολογικό χώρο του Αγίου Βασιλείου Ξηροκαμπίου, μια χαμηλή λοφοσειρά στο νοτιοδυτικό τμήμα της πεδιάδας της Σπάρτης, σε απόσταση περίπου 12 χλμ. από την πόλη. Ο χώρος αυτός, αν και κηρυγμένος από τη δεκαετία του 1960, δεν είχε μέχρι τότε ερευνηθεί ανασκαφικά. Η γεωφυσική διασκόπηση που έγινε στον κεντρικό λόφο έδειξε οικοδομήματα σε έκταση περίπου 25 στρεμμάτων, ενώ η συνολική έκταση της μυκηναϊκής εγκατάστασης εκτιμάται ότι θα υπερέβαινε τα 200 στρέμματα. Η θέση δεσπόζει στο νοτιοδυτικό τμήμα της πεδιάδας της Σπάρτης και έχει οπτική επαφή με τις μυκηναϊκές θέσεις στο Παλαιοπύργι, το Αμυκλαίο και το Μενελάιο.
Η σωστική έρευνα του 2008 και 2009 έφερε στο φως τέσσερις ακόμη πινακίδες Γραμμικής Γραφής B΄, η παρουσία των οποίων δηλώνει την ύπαρξη αρχείου, παραπέμπει σε διοικητικές λειτουργίες και προσδίδει στην μυκηναϊκή εγκατάσταση του Αγίου Βασιλείου χαρακτηριστικά διοικητικού - ανακτορικού κέντρου. Τα κείμενα αναφέρονται σε μεγάλο αριθμό όπλων (τουλάχιστον 500 εγχειρίδια ή κοντά ξίφη), υφαντά υφάσματα, πιθανόν ένα κύριο όνομα και πρώτες ύλες για την παρασκευή αρωμάτων (εικ. 7). Από το 2010, η ανασκαφή συνεχίζεται ως συστηματική υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, τη διεύθυνση της τ. διευθύντριας της Ε΄ Εφορείας Αδαμαντίας Βασιλογάμβρου και χρηματοδότηση από το Institute for Aegean Prehistory (ΙNSTAP).
H εγκατάσταση ξεκίνησε κατά τους χρόνους της μετάβασης από τη μεσοελλαδική στην υστεροελλαδική εποχή, όπου χρονολογείται νεκροταφείο κτιστών κιβωτιόσχημων τάφων που ήλθε στο φως στην κορυφή του λόφου. Νότια από αυτό βρίσκεται το Κτήριο Α, ένα μεγάλο οικοδόμημα με τουλάχιστον επτά δωμάτια που καταστράφηκε από πυρκαγιά, χάρη στην οποία διατηρήθηκαν τμήματα των εσωτερικών τοίχων του από ωμοπλίνθους. Η κατασκευή του ανάγεται στην υστεροελλαδική Ι-ΙΙ περίοδο, ενώ η χρήση του συνεχίστηκε κατά την υστεροελλαδική ΙΙΙΑ, στην οποία χρονολογείται η καταστροφή του.
Παρά την καταστροφή και τις μεταγενέστερες επεμβάσεις που έχει υποστεί, είναι σαφές ότι πρόκειται για ένα σημαντικό κτήριο. Σε ένα από τα δωμάτιά του βρέθηκαν συγκεντρωμένα 17 χάλκινα ξίφη, πιθανόν τοποθετημένα μέσα σε κιβώτιο από οργανικό υλικό (εικ. 8). Στο διπλανό προς B. δωμάτιο βρέθηκε πιθάρι με απανθρακωμένους σπόρους κριθαριού, ενώ στο μεγαλύτερο, νότιο δωμάτιο είχαν απομείνει πολλά σημαντικά και πολύτιμα ευ- ρήματα, όπως λαιμός λίθινου τελετουργικού αγγείου με διπλό χείλος, τροχήλατο ειδώλιο ταύρου, κεφαλάκι μικρού ειδωλίου από ελεφαντόδοντο, αιγυπτιακός σκαραβαίος, μικρά χρυσά ελάσματα κ.ά.
Σε μια γωνία του ίδιου δωματίου, σε χαμηλότερο επίπεδο, βρέθηκαν υπολείμματα συμποσίου .
Το Κτήριο Β, σε μικρή απόσταση ανατολικά του Κτηρίου Α, αποτελείται από πολλά δωμάτια διαφόρων διαστάσεων, τα οποία αναπτύσσονται διαδοχικά κατά τους δύο άξονές του. Από το μικρό τμήμα του που έχει ανασκαφεί προέκυψε μεγάλη ποσότητα κεραμικής της υστεροελλαδικής ΙΙΙΑ και χαρακτηριστικά θραύσματα τοιχογραφιών (εικ. 10-11).
Μεγάλη ποσότητα θραυσμάτων από μυκηναϊκές τοιχογραφίες με χαρακτηριστικά θέματα (φτερωτοί γρύπες, ζώα, φυτικά κοσμήματα, «βραχώδες τοπίο», σπείρες, οδοντωτό) έφεραν στο φως οι διερευνητικές τομές δυτικά των κτηρίων, κοντά στο μικρό διάσελο που συνδέει τον κυρίως λόφο με τον επόμενο προς τα νοτιοδυτικά.
Ένα μεγάλο κτήριο που υπήρχε εκεί φαίνεται ότι είχε κυριολεκτικά «ξυριστεί» κατά το 14ο αιώνα και ο χώρος αυτός χρησιμοποιήθηκε για την απόρριψη κεραμικής και οικοδομικού υλικού που προέρχονταν από μετατροπές ή επισκευές των μυκηναϊκών κτηρίων.
Αν και λιγοστές και αποσπασματικά σωζόμενες, οι πρώτες πινακίδες Γραμμικής Γραφής Β΄ της Λακωνίας παρουσιάζουν ποικιλία τύπων και περιεχομένου. Τα κείμενα απηχούν εμπειρία γραφειοκρατικής οργάνωσης και δηλώνουν ένα υπόβαθρο ισχύος, συστατικά απαραίτητα για την άσκηση διοικητικής και πολιτικής εξουσίας και δίνουν σαφή απάντηση στο ζήτημα της ύπαρξης μυκηναϊκού ανακτορικού κέντρου στην πεδιάδα της Σπάρτης.

tapantareinews.gr/

Νέα ευρήματα της υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας από το ναυάγιο των Αντικυθήρων

Τον Οκτώβριο του 2019 ενεργοποιήθηκε εκ νέου η υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στο εμβληματικό ναυάγιο των Αντικυθήρων, με αποκλειστική πλέον ελληνική συμμετοχή υπό την διεύθυνση της Δρ. Αγγελικής Γ. Σίμωσι, Διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας...
Η επιχείρηση στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τον περιορισμένο χρόνο διάρκειας του σωστικού χαρακτήρα της έρευνας. Η έρευνα υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη με τη συνδρομή του πλοίου «Typhoοn», το οποίο παραχωρήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη για το διάστημα των ερευνών επί του πεδίου.

Άνδρας της Ομάδας Ειδικών Καταδύσεων της Μονάδας Υποβρυχίων Αποστολών του Λιμενικού Σώματος συμμετέχει στο τελικό στάδιο της ανέλκυσης σάκου με άμμο από την ανασκαφή του ναυαγίου Αντικυθήρων

Αρχικά έγινε εντοπισμός εκ νέου του χώρου του ναυαγίου και νέα οριοθέτηση μετά από την τελευταία έρευνα του Σεπτεμβρίου 2017. Ανελκύστηκαν πέντε σάκοι με άμμο, που είχαν αφεθεί στον βυθό από την προηγούμενη ανασκαφική περίοδο, τα προϊόντα των οποίων κοσκινίστηκαν με μεγάλη προσοχή από εξειδικευμένη συντηρήτρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και παρουσία δύο αρχαιολόγων. Κατά τη διαδικασία του διαχωρισμού συλλέχθηκαν οστά, τα οποία πρέπει να αναλυθούν, πυρήνες κατά πάσα πιθανότητα ελιάς, χάλκινα καρφιά από το πλοίο καθώς και ένας μπρούτζινος δακτύλιος άγνωστης προς το παρόν χρήσης.

Άνδρας της Ομάδας Ειδικών Καταδύσεων της Μονάδας Υποβρυχίων Αποστολών του Λιμενικού Σώματος συμμετέχει στο τελικό στάδιο της ανέλκυσης σάκου με άμμο από την ανασκαφή του ναυαγίου Αντικυθήρων

Επιπρόσθετα ανελκύστηκε πλαστικός κάλαθος διαστάσεων 110x110x45 εκατοστών, γεμάτος με τμήματα αμφορέων, βάσεις, λαιμούς και σώματα σωζόμενα από την κοιλία του αγγείου ως τη βάση. Ανάμεσα στα ευρήματα βρέθηκε ένα σιδερένιο στέλεχος με κυκλική απόληξη.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι μεταξύ των βάσεων των αμφορέων, που προέρχονται από την νήσο Κω, εντοπίστηκε και ένας τύπος διαφορετικός, η προέλευση του οποίου δεν είναι ακόμη γνωστή και απαιτείται η ταύτισή του. Επιφανειακά επί του βυθού από τον χώρο του ναυαγίου ανελκύστηκαν τρεις λαιμοί αμφορέων, δύο του τύπου Laboglia 2 από την Κάτω Ιταλία και ενός Κώου, καθώς και ένας ακέραιος Κώος αμφορέας ελλιπής ως προς τη μία λαβή.
Εντυπωσιακό εύρημα αποτελεί ένα τμήμα ξύλου πιθανώς στατικό στοιχείο του ναυαγίου που φέρει 4 χάλκινα καρφιά. Όλα τα ευρήματα μεταφέρθηκαν στα εργαστήρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων για συντήρηση.

Το ερευνητικό πλοίο «ΤΥΦΩΝΑΣ» στον χώρο του ναυαγίου των Αντικυθήρων σε λειτουργία αυτόματης διατήρησης θέσης δίχως αγκυροβόλιο (Dynamic Positioning) κατά τη διάρκεια της έρευνας. 

Με την παρούσα έρευνα συμπληρώθηκε με την μέθοδο της φωτογραμμετρίας η σχεδιαστική αποτύπωση του χώρου του ναυαγίου, η οποία παρέμενε ημιτελής.Από πλευράς Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων συμμετείχαν ο Δρ Γεώργιος Κουτσουφλάκης ως επιστημονικός υπεύθυνος, Τμηματάρχης, η Αικατερίνη Ταγωνίδου, καταδυόμενη αρχιτέκτων, και η Χρύσα Φουσέκη, καταδυόμενη συντηρήτρια, των οποίων η παρουσία συνετέλεσε τα μέγιστα στην επιτυχία της αποστολής και τους οποίους η Διευθύντρια της έρευνας ευχαριστεί θερμά.

Ανελκύσεις φορτίου κεραμικής από το ναυάγιο των Αντικυθήρων, συμμετέχει το ερευνητικό πλοίο «ΤΥΦΩΝΑΣ» το οποίο διέθεσε το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη και εικοσαμελής ερευνητική ομάδα, υπό την διεύθυνση της Δρ Αγγ.

Στην υποβρύχια έρευνα έλαβαν μέρος επίσης για πρώτη φορά τέσσερις δύτες του Λιμενικού Σώματος: οι Δημήτριος Σταμούλης, Γεώργιος Λυτρίβης, Δημήτριος Χατζηασλάν και Αθανάσιος Κειτζής, οι τεχνικοί βυθού Αλέξανδρος Σωτηρίου, Νίκος Γιαννουλάκης και Αθανάσιος Χρονόπουλος, καθώς και δύο ενάλιοι αρχαιολόγοι, οι Ορέστης Μανούσος και Αχιλλέας Διονυσόπουλος.
Όλες οι εργασίες της έρευνας καλύφθηκαν από τον εικονολήπτη Μιχαήλ Τσιμπερόπουλο. Επιχειρησιακά υπεύθυνος της έρευνας ήταν ο Αλέξανδρος Παλατιανός, Αρχιπλοίαρχος (ε.α.) του Πολεμικού Ναυτικού.

Κεραμική από το φορτίο του ναυαγίου των Αντικυθήρων. Aνελκύστηκε στο κατάστρωμα του ερευνητικού πλοίου «ΤΥΦΩΝΑΣ» με την καθοδήγηση της διευθύντριας της έρευνας Δρ Αγγελικής Γ. Σίμωσι.

Η Διευθύντρια της έρευνας, καταδυόμενη αρχαιολόγος Δρ Αγγελική Γ. Σίμωσι, καταδύθηκε και παρέμεινε στο πεδίο καθόλη τη διάρκεια των ερευνών της εικοσαμελούς αποστολής, το μέγεθος της οποίας θεωρείται για πρώτη φορά τόσο εντυπωσιακό, αφού πέραν των συμμετεχόντων, που διέθεταν άρτια εκπαίδευση αλλά και καταδυτική εμπειρία στα βάθη του ναυαγίου, υπήρξε υποστήριξη των επιχειρήσεων από το σκάφος «Τyphoon». Το μοναδικό στο Αιγαίο αυτό σκάφος είναι μήκους 72 και πλάτους 16 μέτρων, και είναι εξοπλισμένο με υπερσύγχρονα μέσα ναυτικής πλοήγησης. Στην επιχειρησιακή πλατφόρμα του φιλοξενούνται πέντε μεγάλα φουσκωτά, σε επιφυλακή ανά πάσα στιγμή για τις απαιτούμενες ανελκύσεις.

Άνδρες της Ομάδας Ειδικών Καταδύσεων της Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών του Λιμενικού Σώματος επιχειρούν σε βάθος μεγαλύτερο των 50μ με συσκευές κατάδυσης μικτών αερίων νέας τεχνολογίας.

Με την επιστημονική αυτή αποστολή του Οκτωβρίου 2019 ολοκληρώθηκε το πρώτο πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα. Βάσει των αποτελεσμάτων της τελευταίας έρευνας ξεκινάει άμεσα η προετοιμασία για το νέο πενταετές πρόγραμμα, αρχής γενομένης από τον Μάιο του 2020, με την συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας σε διάφορους χώρους του ναυαγίου, όπου υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι θα έρθουν στο φως νέα εντυπωσιακά ευρήματα.
Ύστερα από την κατάθεση της πρώτης ανασκαφικής έκθεσης των πέντε χρόνων έρευνας επίκειται η δημοσίευση των αποτελεσμάτων του συνολικού ερευνητικού προγράμματος της πρώτης πενταετίας.

Ο επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας Δρ Γεώργιος Κουτσουφλάκης μετακινεί αμφορέα από το φορτίο του ναυαγίου των Αντικυθήρων. Παρακολουθεί ο τεχνικά υπεύθυνος Αλέξανδρος Σωτηρίου.

Ευχαριστίες οφείλονται στους χορηγούς της έρευνας, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, την ελβετική ωρολογοποιία Hublot και το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη, στον Δήμαρχο Κυθήρων Αντικυθήρων Ευστράτιο Χαρχαλάκη, καθώς και στους κατοίκους του νησιού, που στηρίζουν εδώ και χρόνια την έρευνα, για τους οποίους τα μέλη της αποστολής πραγματοποίησαν ειδική εκδήλωση ενημέρωσης.

https://t53vorini-gr.blogspot.com/2019/11/photos-video.html

Η θέση της γυναίκας στην αρχαία Σπάρτη

Η Γοργώ (506 π.Χ. - μετά το 480 π.Χ.) ήταν θρυλική βασίλισσα της Σπάρτης, κόρη του βασιλιά Κλεομένη Α' και σύζυγος του Λεωνίδα της μάχης των Θερμοπυλών
https://el.wikipedia.org/wiki/

Σε καμία Ελληνική πόλη στην αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες δεν απολάμβαναν την ίδια ελευθερία και κοινωνική θέση όπως οι Σπαρτιάτισσες.
Μόνο στη Σπάρτη οι γυναίκες διέθεταν οικονομική δύναμη και επιρροή.
Τα κορίτσια ασχολούνταν με τον αθλητισμό και ελάμβαναν δημόσια εκπαίδευση εν αντιθέσει με άλλες πόλεις, όπου οι περισσότερες γυναίκες ήσαν τελείως αγράμματες.
Επισκέπτες από άλλες Ελληνικές πόλεις σχολίαζαν για τις Σπαρτιάτισσες ότι όχι μόνο είχαν άποψη, που δεν φοβόντουσαν να εκφράσουν δημόσια, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ανάγκαζαν τους συζύγους τους να τις αποδεχθούν!
Η θέση της γυναίκας στο μεγαλύτερο τμήμα του αρχαίου Ελληνικού κόσμου και ιδιαίτερα στην Αθήνα, ήταν παρόμοια με την σημερινή κατάσταση των γυναικών στα υπανάπτυκτα κράτη.

Οι γυναίκες νυμφεύονταν αποκλειστικά για σκοπούς τεκνοποίησης των νόμιμων κληρονόμων, καθώς η σεξουαλική ευχαρίστηση αναζητείτο στον αγοραίο έρωτα σε σαφώς μονόπλευρες σχέσεις στις οποίες κυριαρχούσε το ενήλικο αρσενικό.

Οι σύζυγοι και κόρες των πολιτών αποκλείονταν από όλες τις δημόσιες και πνευματικές δραστηριότητες, παρέμεναν εντός της οικίας και δεν είχαν τη δυνατότητα να ασκηθούν.

Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να κληρονομήσουν, ή να έχουν περιουσία και δεν θεωρείτο αναγκαίο να τους παρασχεθεί η στοιχειώδης εκπαίδευση.

Νεανίδα της Σπάρτης

Η κατάσταση των γυναικών στην Σπάρτη κρίνεται με βάση το σκηνικό αυτού του ουσιαστικά «εχθρικού» περιβάλλοντος, όπου οι γυναίκες θεωρούντο «κατάρα για την ανθρωπότητα» και «πανούκλα χειρότερη από πυρκαγιά ή οποιαδήποτε οχιά» (Ευριπίδης).
Οι αρχαίες Σπαρτιάτισσες δεν ήταν τόσο ελεύθερες όσο οι σύγχρονες γυναίκες.

Οι κύριοι ρόλοι τους στην κοινωνία, ήταν της συζύγου και μητέρας. Οι πατέρες επέλεγαν τους συζύγους γι’ αυτές και δεν είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Παρ’ όλα αυτά, απολάμβαναν τέτοιας κοινωνικής θέσης και δικαιωμάτων που ήταν «σκανδαλώδη» για το σύνολο του αρχαίου κόσμου.
Η ελευθερία και κοινωνική υπόσταση των Σπαρτιατισσών άρχιζε από την γέννησή τους.

Οι νόμοι της Σπάρτης απαιτούσαν τα θηλυκά βρέφη και παιδιά να έχουν την ίδια φροντίδα και ανατροφή, όπως τα αδέρφια τους – σε αντίθεση με άλλες Ελληνικές πόλεις, όπου τα κορίτσια είχαν περισσότερες πιθανότητες να «απορριφθούν» κατά τη γέννηση, καθότι τρεφόντουσαν με λιγότερο θρεπτικές τροφές από τους αδελφούς τους και δεν τους επιτρεπόταν να ασκηθούν.
Επιπλέον όπως και τα αδέλφια τους, τα κορίτσια στην Σπάρτη παρακολουθούσαν δημόσιο σχολείο, αν και για μικρότερο χρονικό διάστημα από ότι τα αγόρια.

Στο σχολείο είχαν τη δυνατότητα και ενθαρρύνονταν να συμμετέχουν στις αθλητικές δραστηριότητες. Αλλά όπως επισημαίνει ο Πλάτων στον Πρωταγόρα (342d) η εκπαίδευση δεν ήταν καθαρά σωματική. Στην Σπάρτη «δεν ήταν μόνο οι άνδρες αλλά και οι γυναίκες που υπερηφανεύονταν για την πνευματική καλλιέργειά τους».

Αυτό ήταν κάτι περισσότερο από απλή παιδεία…….ήταν συστηματική εκπαίδευση στη ρητορική και φιλοσοφική σκέψη.

Aρχαία Σπαρτιάτισσα σε κεραμικό 4ος αιώνας π.Χ

Όταν τα κορίτσια έφθαναν σε σεξουαλική ωριμότητα δεν βιαζόντουσαν να έλθουν σε γάμο, σε αντίθεση με τα κορίτσια στον υπόλοιπο αρχαίο κόσμο, τα οποία υπέφεραν ψυχολογικά και σωματικά, υφιστάμενα σωματικές βλάβες από το πρόωρο σεξ και συχνά πέθαιναν κατά την λοχεία.

Αντίθετα οι Σπαρτιατικοί νόμοι ανέφεραν ρητά ότι τα κορίτσια πρέπει να παντρεύονται μόνο εφόσον ήταν σε ηλικία κατάλληλη να «απολαύσουν τον έρωτα».

Η λογική ήταν απλή…..για τα νεαρά κορίτσια που δεν ήταν ακόμη έτοιμα ψυχολογικά για σεξουαλική επαφή, το σεξ αποτελούσε ουσιαστικά μια «πράξη βίας».

Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι οι Σπαρτιάτες καταδίκαζαν τη βία στο γάμο και θεωρούσαν το σεξ με παιδιά ως «πράξη βίας».

Σκηνή από Σπαρτιατικό γάμο

Επιπλέον τα κορίτσια στην Σπάρτη δεν παντρευόντουσαν πολύ μεγαλύτερους άνδρες, πρακτική η οποία ήταν συνήθης σε άλλες Ελληνικές πόλεις. Εκτιμάται ότι οι περισσότερες γυναίκες Σπαρτιάτισσες ήταν μόνο τέσσερα έως πέντε έτη νεώτερες από τους συζύγους τους.

Το δε γεγονός του ενδιαφέροντος της Σπάρτης για την γέννηση υγιών παιδιών δεν αναιρεί την προστασία των κοριτσιών από τις αρχές του γάμου.

Όλοι οι γάμοι στην αρχαία Ελλάδα αποσκοπούσαν στην τεκνοποίηση, αλλά σε άλλες πόλεις οι άνδρες ήταν πρόθυμοι να αποδεχθούν τα αναπόφευκτα υψηλότερα ποσοστά θανάτου από το σεξ με νεαρά κορίτσια.
Επειδή οι άρρενες πολίτες της Σπάρτης ήταν υποχρεωμένοι να αφιερώνουν τη ζωή τους στις στρατιωτικές και άλλες μορφές της δημόσιας υπηρεσίας, οι οικοδέσποινες της Σπάρτης φρόντιζαν τα κτήματα των συζύγων τους. Αυτό σήμαινε ότι οι Σπαρτιάτισσες έλεγχαν τον οικογενειακό πλούτο και στην πραγματικότητα, το σύνολο της αγροτικής οικονομίας (το εμπόριο και οι κατασκευές ήταν στην αρμοδιότητα των περίοικων). Ο Σπαρτιάτης πολίτης ήταν εξαρτώμενος από την απόδοση της γυναίκας του προκειμένου να πληρώσει το φαγητό και τα δίδακτρα του γιου του κατά τη διάρκεια της «αγωγής». Αυτή η οικονομική δύναμη ήταν ιδιαίτερα έντονη στην Σπάρτη, σε αντίθεση με πόλεις όπως η Αθήνα, όπου ήταν παράνομο για μια γυναίκα να ελέγχει περισσότερα χρήματα από ότι χρειάζεται για να αγοράσει ένα δοχείο σιτηρών.

Ή ταν ή επί τας…..Σπαρτιάτισσα δίνει την ασπίδα στον υιό της: πίνακας του Jean-Jacques-Francois Le Barbier (1738-1826), μουσείο Portland

Το σπουδαιότερο είναι ότι οι Σπαρτιάτισσες μπορούσαν να κληρονομήσουν και να μεταφέρουν τον πλούτο. Οι Αθηναίες αντίθετα δεν ήσαν ποτέ κληρονόμοι και όλα τα περιουσιακά στοιχεία περνούσαν στον επόμενο αρσενικό συγγενή, ο οποίος το πολύ να αναγκαζόταν να παντρευτεί την κληρονόμο, προκειμένου να διεκδικήσει την κληρονομιά – μια ρύθμιση που συχνά οδηγούσε τους άνδρες να απορρίπτουν προηγούμενη σύζυγό τους, αν και άμεμπτη, μόνο και μόνο για να οικειοποιηθούν την κληρονομιά ενός συγγενή.
Η εν λόγω οικονομική δύναμη είχε ως αποτέλεσμα την κοινωνική άνοδο των Σπαρτιατισσών.

Αυτό καταδεικνύεται σαφώς από τις σύγχρονες περιγραφές σύμφωνα με τις οποίες είχαν «άποψη» (ακόμη και πολιτική). Ο Αριστοτέλης υποστήριζε ότι «οι Σπαρτιάτες διοικούνταν από τις συζύγους τους» και ανέφερε την ελευθερία των Σπαρτιατισσών ως έναν από τους δύο λόγους για τους οποίους το Σύνταγμα της Σπάρτης ήταν κατακριτέο.
Όταν η σύζυγος του βασιλέα Λεωνίδα ρωτήθηκε γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες γυναίκες στην Ελλάδα που «κυβερνούν» τους συζύγους τους, η Γοργώ απάντησε…..«επειδή είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννούν άνδρες».

Με άλλα λόγια, μόνο οι άνδρες που είχαν την αυτοπεποίθηση να δεχθούν τις γυναίκες ως ίσες ήσαν πραγματικοί άνδρες.

Το πρώτο καταγεγραμμένο ποίημα αγάπης γράφτηκε από Σπαρτιάτη ποιητή για τις Σπαρτιάτισσες κόρες.

Τραγούδι της κόρης (απόσπασμα)
Είναι άραγε εκδίκηση των θεών;
Όμως ευλογημένος είναι αυτός που περνά τη ζωή του χωρίς δάκρυα.
Αλλά εγώ πρέπει να υμνήσω το φώς της Αγιδούς.
Την βλέπω όπως τον ήλιο που λάμπει.
Όμως η αγαπημένη χορωδός δεν θα μου επιτρέψει να την επαινέσω και δεν την αδικώ.
Ξέρει ότι είναι εκθαμβωτική όπως το υπερήφανο άλογο ξεχωρίζει ανάμεσα σε κοπάδι σαν ένα φτερωτό όνειρο……………

Αλκμάνος 625 π.Χ»

Η Σπάρτη θεωρούσε τον εργένη ως ντροπή και ο πολίτης ο οποίος δεν είχε παντρευτεί, κατείχε κατώτερη κοινωνική θέση από κάποιον ο οποίος είχε αποκτήσει παιδιά.
Σε καμία άλλη αρχαία Ελληνική πόλη οι γυναίκες ήταν τόσο καλά ενταγμένες στην κοινωνία.

Είναι τελικά ένας από τους λόγους (ο βασικότερος) που η Σπάρτη μεγαλούργησε, μονοπώλησε την κυριαρχία στην αρχαία Ελλάδα και θεωρείται διαχρονικά η πόλη των ανδρείων.

Πηγή: http://spartareconsidered.blogspot.gr/

https://chilonas.com/

Παλιά Καρυούπολις το Κάστρο

Ιστορικές αναφορές και ντοκουμέντα
1522 μ.χ. Χρεωστικό ομόλογο στο όνομα Μανόλης Κοντόσταυλος.
1570 μ.χ  Ημερολόγιο Bardo, έφιππο ταξίδι από Οίτυλο-Κολοκυθέα (αναφορά κοιλάδας με πολλά νερά, που είναι η ευρύτερη περιοχή Καρυούπολεως)
1571μ.χ.  Επιστολή σε Ενετούς τον Μάρτιο, Καλαπόθος Φωκάς.
1582 μ.χ. Επιστολή για βοήθεια στον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄. Υπογράφουν Καλαπόθος Φωκάς,Θεόδωρος Κοντόσταυλος, παπά Χρυσοσπάθης.
1612 μ.χ. Επιστολή στόν Δούκα του Νεβέρ, από Μιχαήλ,ΝΙκήτα, Ιωάννη, Δαμιανό, και Δημητράκη Κοντόσταυλους, Πατρίκιο Φωκά.
1618 μ.χ. Αναφορά στήν Panagia di Vacha (περιοχή Παναγίτσας) Κοντόσταυλοι.
1618 μ.χ. Αναφορά της Καρυουπόλεως ώς Επισκοπής.
1676 μ.χ. Αποικισμός στήν Κορσική Επίσκοπος Παρθένιος(ίδρυση Καρυών=Καργέζε)
1684 μ.χ. Οι Καρυοπολίτες συμμαχούν με τους Βενετούς (200 οικογένειες, υπογραφές σε υπόμνημα Μοροζίνη.
1687 μ.χ. Φωκάς εθελοντής των Βενετών εναντίον της Πάτρας.
1702 μ.χ.  Ενοικιαστής περιοχών Kavalier Toma Focka, Φωκάδες, pagliocastro (ίσως η Καρυούπολις),vegliamista,passava, συνεταιρικά με τον Gligori Trigoni.
1715 μ.χ.  Συνάντηση προκρίτων και επισκόπων της Μάνης στην Καρυούπολη, στο σπίτι του Αντώνη Καβαλλιεράκη Φωκά.
1718 μ.χ.  Δολοφονείται ο Κουτήφαρης, προτεργάτης της παράδοσης στούς Τόυρκους, από Αντώνη Καβαλλιεράκη Κοσονάκο και Ξανθάκη.
1793 μ.χ. Αγιογράφηση του τέμπλου Αγίου Γεωργίου στήν Καριούπολη, με έξοδα Ανανία, από τον Αναγνώστη Καλκαντάκη Νίκλο.
1809 μ.χ.  Πωλητήριο Αη Γιώργη (Βαρικά) από Ανανία.

1827 μ.χ.  Συνάντηση αντιπροσώπων στό Μπρίκι, και αποστολή της παρακάτω επιστολής :

Πανευγενέστατε καπ. Γεωργάκη
Εις Μαραθονήσιον ( Γύθειον)

Ημείς είχομεν απόφασιν ηξεύροντας, ότι έχεις ζήλον και πατριωτισμόν δια να σε προσκαλέσωμεν παρακαλεστικώς δια να ορίσης εις την πατριωτικήν Συνέλευσιν (…………….) Συκιά.
Πλην έχοντες απόφασιν ότι να κάμωμεν ημείς οι πληρεξούσιοι δευτέραν σύναξιν εις το μοναστήριον του Ιμπρικίου εις Πεντάδα έχοντες την απόλυτον εξουσίαν από τον λαόν μας δια να αποφασίσωμεν κάθε ωφέλιμον της πατρίδος μας έργον.
Δια τούτο με το να έχωμεν αυτήν την απόφασιν όπου εις τις δέκα πέντε του παρόντος να ευρεθώμεν όλοι εκεί.
Παρακαλείσαι και η πανευγενία σου παρ’ όλης της πατρίδος και επίτηδες εξαποστέλλομεν τον κύριον Θανάσην Γκενάκον και τον γενικόν γραμματέα Κ. Μπαρτζελάκον, όπου να σε παρακινήσουν δια να ευρεθήτε εις το προσδιορισθέν μέρος και ελπίζομεν ότι δεν θέλει κάμης διαφορετικά, αλλά να υπακούσης την πρόσκλησιν της πατρίδος και σκοπός μας δεν αποβλέπει εις άλλο ειμή δια την ωφέλειαν της κινδυνευούσης πατρίδος μας και περισσότερον δεν σου γράφομεν, αλλά μένομεν

Τη 11η Ιανουαρίου 1827 εν Σπάρτη - Μάνη)
Οι αδελφοί πατριώτες
και πληρεξουσιοι της Σπάρτης
+ Ο Λαγίας Μακάριος
οικονόμος Βαχού
Παρθένιος Ιερομόναχος
Παναγιώτης Ρεντζεπέρης
Νικόλαος Μπουκουβαλάκος
Παπαδημήτριος Σπανός
Ηλίας Γιαννουκάκης
Παναγιώτης Νικολινάκος
Αντώνης Παπαδοθωμάκος

1831 μ.χ.  Επιστολή Φωκάδων πρός τον Μοίραρχο Κωνσταντίνο Κανάρη που κατέπλευσε στό Μαραθονήσι(Γύθειο) τόν Μάρτιο, με στόχο να φέρει την ηρεμία σε τοπικές διενέξεις μεταξύ φατριών.

Γενναιότατε!
Οι κάτωθεν υπογεγραμμένοι Φωκάδες οι παρρησιασθέντες προσωπικώς τας οδηγίας της εκρίναμεν εύλογον, να αναφερθώμεν και να προσφέρωμεν πρώτον τους ευχαριστηρίους ύμνους προς τον Ύψιστον Θεόν να πολυετή τον Σ. Κυβερνήτην, όπου μας εξαπέστειλεν την Γενναιότητα σου, άνδρα άξιον και συνετόν, όπως δια μέσου των φρονίμων σου διαταγών θέλη ησυχάσουν οι έριδες και αι ταραχαί, αι οποίαι άχρις ώρας έγιναν εις την πατρίδα μας Σπάρτην δια συνεργίας των Μαυρομιχάληδων και τινων άλλων οπαδών τους.
Είμεθα έτοιμοι να ακολουθήσωμεν κατά τας οδηγίας σου ομού με άλλος αγαθούς πατριώτας μας να βάλωμεν όλα μας τα δυνατά όχι το κατά δύναμιν αλλά και το υπερδύναμιν μας
Παρακαλούμεν να μας δώσης εγγράφους οδηγίας πώς να ομιλώμεν του άλλου λαού και πεπλανημένου από τους λαοπλάνους, οίτινες τους έχουν τον νουν σηκωμένον από τας κεφαλάς των, λέγοντας τους ότι θέλουν να δεκατισθούν και από τας όρνιθας τους και πόρτας και παράθυρα των οσπιτιών των με αυτά και οι έτεροι οι φύλαρχοι και φιλάρπαγες απωθούν τον απλόν λαόν της Σπάρτης και εις αφαίρεσιν τούτων να αποβλέπουν αι οδηγίαι της τας οποίας παρακαλούμεν να μας τας διευθύνης, διότι ο καιρός άργητα δεν επιδέχεται και μένομεν με όλους το βαθύτατον σέβας.

Τη 24 Μαρτίου 1831 Εν Μαραθονησίω

Οι πρόθυμοι των επιταγών της, οι Φωκάδες
Ο Οικονόμος Φωκάς
Δημήτρης Καβαλιεράκος
Π. Νικολάου Θανάσης Γκενάκος
Νικόλας Κολαράκος Μαυροειδής Μαντζάκος
Μιχάλης Κοσονάκος Πανάγος Μαρτζέλος
Πατρίκιος Κοζονμπολάκος Ιωάννης Γκενάκος
Ιωάννης Μητράκος Θωμάς Καβαλιεράκος Αντώνης Παπαδοθωμάκος

1831 μ.χ.  Επιστολή απάντηση του ναυάρχου Κανάρη πρός τούς Φωκάδες.

Προς τον Αιδεσιμότατον Οικονόμον Φωκά και λοιπούς προκρίτους της επαρχίας Φωκάδων.
Η άφιξις σας επί της κορβέτας εις επίσκεψιν και συνάντησιν μου παριστάνη εκ νέου δείγματα ειλικρινούς αφοσιώσεως προς την Σ. Κυβέρνησιν, τα οποία οι κακόβουλοι και εχθροί της φιλτάτης πατρίδος σας σπουδάζουν δια να μπαίνουν με ποικιλοχρόους ραδιουργίας, της παγίδας της οποίας ωφελήθητε να αποφύγητε με φρόνησιν και σύνεσιν, και επιδιώξατε το μικρόν μίασμα της κακοβουλίας, της οποίας τα ολέθρια επιχειρήματα έγιναν παραίτια της αράς του Έθνους και της αγανακτήσεως της Σ. Κυβερνήσεως κατά των πρωταιτίων.
Την προφορικήν επιθυμίαν σας δια την καθησύχασιν των ταραχών ηθελήσατε να αναβεβαιώσητε δια της υπό την σημερινήν ημερομηνίαν αναφοράν σας δια της οποίας αποκτήσατε εγγράφους οδηγίας μου δια των οποίων να εφελκύσητε τους πεπλανημένους και εξαπατηθέντας από τους λαοπλάνους, οι οποίοι προτείνοντες εις αυτούς όσα παράνομα και ασυγχώρητα δια να κερδήσουν τον σκοπόν της ιδιοτελείας των τους ηνάγκασαν δια της απάτης δια να βαδίσωσι την οδόν της απωλείας.
Η Σ. Κυβέρνησις, ως εβεβαιώθητε δια της υπ’ αριθμ. 420 προκηρύξεως μου έλαβε τα δραστηριότερα μέτρα κατά των πρωταρχηγών και όσων εις το εξής μέλλη να τοις ακολουθήσουνε και δια της συμπαθείας της μέλλη να δώση την συγχώρησιν και εις όσους εν αγνοία έπραξαν ως εξαπατημένους.Βεβαιώσητε όσους επιθυμήτε να αποσπάσητε από τον επαπειλούντα κίνδυνον και φέρητε εις την οδόν της μετανοίας, ότι η συμπάθεια της Σ. Κυβερνήσεως ήθελε είναι δια αυτούς και θέλη αποδίδωσιν δια την σωτηρίαν της ψυχής και ευλογίας δια εσάς οίτινες εστάθητε η αφορμή και θέλη εφοδιασθή και με τας τύχας του Έθνους και της Σ. Κυβερνήσεως ως σωτήρες αμαρτωλών.
Αι περαιτέρω οδηγίαι μου είναι η φρόνησις και αφοσίωσις σας προς την Σ. Κυβέρνησιν, τα μόνα σωτήρια μέσα δια τον αναγεννημένον Έλληνα δια να αυξήση και την τιμήν και την ύπαρξιν του.

Εκ της Κορβέτης η νήσος των Σπετσών Ο Μοίραρχος
Εν τω λιμένι Μαραθονησίου Κ. Κανάρης
Τη 24 Μαρτίου 1831

1843 μ.χ.  Αριστεία του 1821 σε Μανιάτες αγωνιστές, απόσπασμα από τό βιβλίο του Σταύρου Καπετανάκη.

Παπαδο(δο)*μάκος Αθανάσιος, Λουκάδικα Κολοκυνθίου μετέπειτα Τευθρώνης, χάλκινο, φάκ.278, έγγρ. 179, αριθ. καταλ. 33.
*(Μάλλον πρόκειται για ορθογραφικό λάθος)

Παπαδοθωμάκος Παναγιώτης, Τσεροβά-Δροσοπηγή Καρυουπόλεως, χάλκινο, φάκ. 259,έγγρ. 255, αριθ. καταλ. 59.

Γρηγόριος Αντωνίου Παπαδοθωμάκος

Ερεύνησε και κατέγραψε

«Καταφύγιο» συγγραφέων στη Μάνη

ΤΖΟΝ ΚΙΤΜΕΡ*

Η οικία του διάσημου Βρετανού φιλέλληνα Πάτρικ Λι Φέρμορ ανακαινίστηκε και μετατράπηκε σε μορφωτικό κέντρο.

Ολοι μας ελπίζουμε να ζήσουμε μια καλή ζωή. Κάποιοι καλότυχοι, μάλιστα, καταφέρνουν να γεμίσουν τα χρόνια τους για δυο ζωές. Αλλά ο σερ Πάτρικ Λι Φέρμορ (γνωστός στα ελληνικά ως «κυρ-Μιχάλης», αλλά ως «Πάντι» στα αγγλικά) ήταν σαν να έζησε τρεις ζωές γεμάτες.
Ως νεαρός, έκανε μια επική πορεία με τα πόδια από την Ολλανδία στην Κωνσταντινούπολη, έζησε πολλές περιπέτειες, ερωτεύτηκε ενδεείς αριστοκράτισσες κι έχτισε έναν μεγάλο προσωπικό θρύλο.
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως μέλος της Υπηρεσίας Ειδικών Αποστολών (SOE), συνεισέφερε σημαντικά στην Αντίσταση στα βουνά της κατεχόμενης Κρήτης.
Και στα μεταπολεμικά χρόνια, έγινε ένας από τους πιο σπουδαίους Aγγλους ταξιδιωτικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. Διαφέρουν οι γνώμες για το ποιο ήταν το σπουδαιότερό του βιβλίο, αλλά η «Μάνη» (1958) και η «Ρούμελη» (1966) με επηρέασαν περισσότερο.

Η «κορυφαία αίθουσα όλου του κόσμου», σύμφωνα με τον Τζον Μπέτζμαν, η τραπεζαρία στο σπίτι του Φέρμορ, όπως είναι σήμερα.

Ο Λι Φέρμορ και το έργο του μοιάζουν να συνεχίζουν την πορεία τους στον χρόνο: δημοσιεύθηκαν δύο νέοι τόμοι της επιστολογραφίας του, εκδόθηκε η διήγησή του για την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε, η ελκυστική βιογραφία από την Αρτέμιδα Κούπερ τράβηξε την προσοχή πολλών ανθρώπων, και το Μουσείο Μπενάκη εξέδωσε το 2017 ένα αξιοσημείωτο αφιέρωμα στη μνήμη του συγγραφέα.
Η υλική κληρονομιά
Αλλά υπάρχει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον για την υλική κληρονομιά του Λι Φέρμορ. Το 1996, ο Πάντι και η σύζυγός του Τζόαν συμφώνησαν να προσφέρουν την οικία τους στο Μουσείο Μπενάκη, ώστε μετά τον θάνατό τους το σπίτι τους στο Καλαμίτσι, κοντά στην Καρδαμύλη της Μάνης, να γίνει μορφωτικό κέντρο συγγραφέων.
Ο Πάντι απεβίωσε το 2011, η Τζόαν λίγα χρόνια πριν, κι έτσι το κληροδότημα πραγματοποιήθηκε σε μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα, στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης, φέρνοντας το Μουσείο Μπενάκη αντιμέτωπο με μεγάλες προκλήσεις.

Γεύμα στην Καρδαμύλη, στην «κορυφαία αίθουσα όλου του κόσμου», προς τιμήν των ανδρών που έχτισαν το σπίτι. Στο κέντρο, ο Πάτρικ Λι Φέρμορ. Από το βιβλίο «Πάτρικ Λι Φέρμορ. Μια περιπέτεια» της Αρτέμιδος Κούπερ.

Χτισμένο το 1964, το σπίτι δεν είχε σχεδόν καθόλου ανακαινιστεί από τότε. Το επισκέφθηκα κι ο ίδιος το 2015 και είδα πόσες εργασίες χρειάζονταν για να μετατραπεί το σπίτι σε μορφωτικό κέντρο. Οι στέγες, τα παράθυρα, οι πόρτες, τα παντζούρια, τα μπάνια, η κουζίνα, τα ηλεκτρολογικά – όλα ήθελαν εκτεταμένη ανακαίνιση. Δεν υπήρχε ούτε κλιματισμός ούτε Wi-Fi. Χιλιάδες βιβλία έπρεπε να καταγραφούν, πολλά έργα τέχνης να διατηρηθούν, η ασφάλεια της ιδιοκτησίας να βελτιωθεί. Επρόκειτο για ένα μεγάλο και κοστοβόρο έργο.
Το 2016 το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος έκανε μια μεγάλη δωρεά στο Μουσείο Μπενάκη.
Οι εργασίες ξεκίνησαν αμέσως και ολοκληρώθηκαν μερικούς μήνες πριν. Είχα την τιμή να περάσω χρόνο στην οικία φέτος το καλοκαίρι και είδα με τα μάτια μου την ολοκληρωμένη αποκατάσταση. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή: εκτελέστηκε με τις πιο απαιτητικές προδιαγραφές, αλλά κατάφερε να διατηρήσει την αυθεντικότητα των αρχικών σχεδίων.
Η οικία είναι πλέον έτοιμη για την καινούργια ζωή της ως μορφωτικού κέντρου, αλλά παραμένει ένα αληθινό σπίτι.

Το 2016, το Iδρυμα Σταύρος Νιάρχος έκανε μεγάλη δωρεά στο Μουσείο Μπενάκη. Οι εργασίες ξεκίνησαν αμέσως και ολοκληρώθηκαν μερικούς μήνες πριν. Η οικία είναι πλέον έτοιμη για την καινούργια ζωή της ως μορφωτικού κέντρου.

Το σπίτι χτίστηκε μέσα σε έναν ελαιώνα, που βλέπει στον Μεσσηνιακό Κόλπο.
Πίσω του διακρίνεται ο Ταΰγετος. Το οικόπεδο είναι ανισόπεδο: στη μια άκρη ένας απόκρημνος γκρεμός αγκαλιάζει έναν ορμίσκο, στην άλλη κατηφορίζουν οι πεζούλες προς μια παραλία, προσβάσιμη και μέσω ενός δημόσιου χωματόδρομου. Η κύρια ιδιοκτησία αποτελείται από το σπίτι το ίδιο και το στούντιο του συγγραφέα, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το σπίτι.
Στο κύριο επίπεδό του. το σπίτι περιβάλλεται από μια τεράστια ταράτσα, στρωμένη με πήλινα πλακάκια και συνθέσεις από βοτσαλωτό.
Σκαμμένα στην ταράτσα υπάρχουν καθιστικά, φτιαγμένο το καθένα γύρω από ένα πέτρινο τραπέζι. Από την ταράτσα το σπίτι φαίνεται σαν να είναι μονώροφο, αλλά πραγματικά ξεχειλίζει πάνω από την άκρη της πεζούλας, αγκαλιάζοντας το κατώτερο επίπεδο.
Το σπίτι αποκαλύπτεται μόνο από το εσωτερικό. Είναι μοναδικό: ούτε μανιάτικο, ούτε αγγλικό, αλλά το προϊόν της φαντασίας των Λι Φέρμορ και του αρχιτέκτονά τους Νίκου Χατζημιχάλη.
Ενας θολωτός προθάλαμος βγάζει στην καρδιά του σπιτιού: μια ανοικτή πέτρινη στοά, η οποία μοιάζει με μεσαιωνικό μοναστηριακό περιστύλιο και ενώνει τέσσερις σουίτες δωματίων.
Το πιο μεγαλοπρεπές είναι το γιγαντιαίο σαλόνι: το κύριο καθιστικό και τραπεζαρία της οικίας.
Το δάπεδό του είναι κατασκευασμένο από πράσινη πηλιορείτικη πέτρα, το ταβάνι του είναι καφασωτό μελιού πεύκου.

Eνας θολωτός προθάλαμος βγάζει στην καρδιά του σπιτιού: μια ανοικτή πέτρινη στοά, η οποία μοιάζει με μεσαιωνικό μοναστηριακό περιστύλιο και ενώνει τέσσερις σουίτες δωματίων. Χτισμένο το 1964, το σπίτι δεν είχε σχεδόν καθόλου ανακαινιστεί από τότε.

Στη μια άκρη του δωματίου είναι ένα όμορφο χαγιάτι τουρκικής αισθητικής με ένα άνετο ντιβάνι. Στην άλλη, το ντιβάνι ζεσταίνεται τον χειμώνα από ένα λίθινο τζάκι περσικής τεχνοτροπίας.
Οι τοίχοι καλύπτονται από χτιστές βιβλιοθήκες, όλες φορτωμένες βιβλία. Στο ίδιο αυτό επίπεδο είναι και τα δυο κύρια υπνοδωμάτια και η κουζίνα.
Στο κατώτερο επίπεδο υπάρχουν περισσότερα δωμάτια.
Απέναντι από το κύριο κτίριο είναι το στούντιο που ολοκλήρωσε ο Πάντι το 1969.
Κι αυτό είναι κατασκευασμένο από πέτρα, με μια κληματαριά στην στέγη. Το κέντρο του γραφείου είναι το σεκρετέρ, γύρω από το οποίο είναι τοποθετημένα τα βιβλία αναφοράς, οι τόμοι Ιστορίας και η λογοτεχνία που εμπλούτισαν τη φαντασία του συγγραφέα.
Εδώ νιώθεις πραγματικά την παρουσία του.

Οι δύο όψεις
Για μένα, η οικία έχει διχασμένη προσωπικότητα. Από τη μια, είναι απίστευτα κοινωνική.
Θέλει προσκεκλημένους, καλή παρέα, ανθρώπινη συζήτηση, γέλια. Από την άλλη, είναι και τόπος για σιωπηλή μελέτη και διανοητικές δραστηριότητες. Σχεδόν κάθε δωμάτιο έχει γωνίες όπου μπορεί κανείς να κάτσει για να διαβάσει και να γράψει απερίσπαστος, και το ίδιο ισχύει και στα εξωτερικά μέρη της οικίας. Θα είναι τέλειο για μια κοινότητα συγγραφέων.
Αυτή είναι μια μεγαλειώδης οικία –μια μοναδική έκφραση του αγγλοελληνισμού, χτισμένη από δύο μοναδικούς φιλέλληνες– και ήταν για μένα μεγάλη τιμή να είμαι ο καλεσμένος του Μουσείου Μπενάκη. Τον Οκτώβριο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα εγκαινιάσει επισήμως το μορφωτικό κέντρο. Οι συγγραφείς θα φτάσουν του χρόνου.

Περιβάλλεται από ελαιώνα που βλέπει στον Μεσσηνιακό Κόλπο.

Σε αυτούς εύχομαι κάθε έμπνευση και συγχαίρω το Μουσείο Μπενάκη και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος για την καταπληκτική αποκατάσταση.
Χάρη σε αυτά, η μνήμη των Πάντι και Τζόαν και η αγάπη τους για την Ελλάδα θα συνεχίσουν να ζουν. Ο θρύλος τους θα συνεχίσει την πορεία του στο χρόνο.

* Ο δρ Τζον Κίτμερ είναι πρόεδρος του Αγγλοελληνικού Συνδέσμου και τέως Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα. Στα ελληνικά, κυκλοφορούν τα εξής βιβλία του Πάτρικ Λι Φέρμορ: «Ατέλειωτος δρόμος. Από τις σιδηρές πύλες του Δούναβη ώς τον Αθω», «Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε», «Η πορεία προς την Κωνσταντινούπολη», όλα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο έχει κυκλοφορήσει η βιογραφία του «Μια περιπέτεια» από την Αρτέμιδα Κούπερ, αλλά είναι εξαντλημένη. Τα βιβλία του Φέρμορ «Ρούμελη» και «Μάνη» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος. Τα «Βιολιά του Σεν Ζακ» από τις εκδόσεις Εστία.

kathimerini.gr/