Λεξιλογικοί «Νόστοι»

Ελληνικές λέξεις που ξενιτεύτηκαν και επέστρεψαν αγνώριστες, όπως : πόζα, ταξί, μπουάτ, μαρμελάδα, γκλάμουρ, πέναλτι, πιάτσα, τζίρος, λαζάνια, κρετίνος, κουπόνι, κρετίνος, λαζάνια, μπαλλέτο, γόνδολα και πολλές πολλές άλλες
γράφει ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης

Ο «νόστος», η επιστροφή στην πατρίδα (από το ρήμα νέομαι «επιστρέφω»), δεν χαρακτήρισε μόνο «τη γλυκιά προσμονή τής επιστροφής στην πατρίδα» που κατέληξε στο νόστιμος, αλλά έδωσε και «τον ψυχικό πόνο που γεννάει αυτή η προσμονή», τη νοσταλγία. Και ήταν μάλιστα οι Γάλλοι που κατέφυγαν στις ελληνικές λεξιλογικές πηγές, πλάσσοντας πρώτοι αυτοί το άλγος τού νόστου, το nostalgie.
Ετσι, από άλλο δρόμο, η λέξη επέστρεψε στη «λεξιλογική πατρίδα» της.
Η επιστροφή μιας λέξης ως δανείου στη γλώσσα από την οποία ξεκίνησε χαρακτηρίζεται ως αντι-δάνειο, ως επιστροφή δανείου, ως επιστροφή μιας λέξης στη γλώσσα στην οποία γεννήθηκε. Από τις πιο αποκαλυπτικές διαδικασίες λειτουργίας τής γλώσσας στο πεδίο συνάντησης των λαών και των πολιτισμών είναι τα αντιδάνεια. Συνιστούν μαρτυρίες τής περιπέτειας στη ζωή των λέξεων και μαζί παραδείγματα τού πόσο αυτά τα κατεξοχήν πνευματικά δημιουργήματα, που είναι οι λέξεις, εξελίσσονται εννοιολογικά περνώντας από γλώσσα σε γλώσσα, από λαό σε λαό, για να ξαναγυρίσουν συχνά στον τόπο καταγωγής τους πραγματοποιώντας έτσι τον «λεξιλογικό νόστο» τους.
Ποιος περίμενε λ.χ. ότι η σχολαστικότατη έννοια που δηλώνει η αρχαία ελληνική λέξη γραμματική θα επέστρεφε μετά από αιώνες στη σημερινή ελληνική γλώσσα ως γκλάμουρ! Με συνήθη γέφυρα τη λατινική γλώσσα η λέξη πέρασε από τα Ελληνικά στα παλαιά Γαλλικά κι από κει στην παλαιά Αγγλική, όπου η αρχική σημασία «γραμματική», ως γνώση των ολίγων μορφωμένων, πήρε τον χαρακτήρα «τής απόκρυφης γνώσης» και, κατ΄ επέκταση, «τής μαγείας», για να εξελιχθεί μέσω τής Σκωτικής (glammar) στη σημασία «μαγική ομορφιά» (19ος αι.) και κατόπιν- με τη μορφή glamour- σε «γοητεία, αίγλη» με την οποία και επανήλθε στην Ελληνική.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη είχε η αρχαία ελληνική λέξη ποινή. Μέσω πάλι τής Λατινικής και τής παλαιάς Νορμανδικής, το ελληνικό ποινή κατέληξε στο αγγλ. penalty, για να επιστρέψει (ως αντιδάνειο) στην Ελληνική ως πέναλτι, όρος στο ποδόσφαιρο!
Δεν «θα ΄κοβε το κεφάλι του» κανείς ότι το ιταλικότατο πιάτσα δεν μπορεί να έχει σχέση με Ελληνικά; Ε, λοιπόν, το πιάτσαξεκίνησε από το (ήδη αρχαίο) ελληνικό πλατεία (ενν. οδός ), θηλ. τού επιθέτου πλατύς, μέσω τού λατιν. platea («φαρδύς δρόμος» μέσα στην πόλη), πέρασε στην Ιταλική ως piazza (αρχικά plaza), απ΄ όπου ήδη στα μεσαιωνικά χρόνια επέστρεψε στην Ελληνική ως πιάτσα.
Η έκπληξη κορυφώνεται στην προέλευση τής λ. γόνδολα. Μεταφράζω τι γράφεται σχετικά στο εγκυρότερο λεξικό τής Αγγλικής, στο Random Ηouse Webster΄s College Dictionary, λήμμα gondola: «[εισήλθε στην Αγγλική το] 1540-50 από την Ιταλική, που πάει πίσω στα Βενετσιάνικα, πιθανόν από μεσαιωνικό ελληνικό κοντούρα «μικρό ακτοπλοϊκό σκάφος», θηλ. τού επιθ. κόντουρος «κοντός, κυριολ. σκάφος με ουρά» από το όψιμο ελληνικό κοντός + ελλ. -ουρος από το ελλην. ουρά ». Σκάφος, λοιπόν, με κοντή ουρά η ιταλ. gondola (γόνδολα) ξαναγύρισε στην Ελληνική ως γόνδολα!
Κι επειδή δεν νοείται καλοκαίρι χωρίς το γαλλικότατο πλαζ (γαλλ. plage), ας παρακολουθήσουμε την ετυμολογία τής λέξης. Ηλθε από το γαλλ. plage, δάνειο από ιταλ. piaggia «πλαγιά-ακρογιαλιά», που προήλθε από μεσαιωνικό λατινικό plagia «επικλινές έδαφος», το οποίο ανάγεται στο αρχ. ελλην. πλάγια (τα), «πλευρές» (κυρίως στρατιωτικός όρος), ουδ. τού επιθ. πλάγιος.
Και βέβαια δεν νοείται καλοκαίρι χωρίς τουρισμό και τουρ (ομόρριζα τα τουρνέ και τουρνουά ). Αλλά πόσο γνωστό είναι στους μη ειδικούς ότι όλες αυτές οι γαλλικές λέξεις (tour, tourisme, tourn e, tournoi) που πέρασαν στην Ελληνική (στην Αγγλική και σε άλλες γλώσσες) είναι προϊόν δανεισμού από την ελλην. λέξη τόρνος. Αυτή η αρχαία ελλην. λέξη, μέσω πάλι τής Λατινικής (tornus και ρ. tornare «γυρίζω τον τροχό, τον τόρνο»), έδωσε το γαλλ. tourner «περιστρέφω, γυρίζω» απ΄ όπου το tour. Ετσι ο τόρνος επέστρεψε στην Ελληνική ως τουρ.
Ο κατάλογος τέτοιων λέξεων (αντιδανείων) είναι μακρός και ο σχολιασμός θα έπαιρνε πολλές σελίδες. Εδώ θα δώσω μερικές νύξεις μόνο. Θα αναφέρω ότι το γάμπα και το ζαμπόν ξεκίνησαν από το ελλην. καμπή! Το γαρύφαλλο από το καρυόφυλλο, οτζίρος από το γύρος, το μασίφ από το μάζα , το κάλμα από το καύμα, ο καναπές από το κωνώπιον ( κώνωψ ), το κανόνι από το κάννη, το καντίνα από το κανθός, το κορδόνι από το χορδή, το κουπόνι από το κόλαφος ( κόλαφος – όψιμο λατ. colaphus- παλ. γαλλ. colp – coup ), το κρετίνος από το Χριστιανός , τα λαζάνια από το αρχ. λάσανον («τρίποδας ως βάση αγγείων και δοχείων»), το λατέρνα από το λαμπτήρ , η μάντολα από το αμύγδαλο, η μαρμελάδα από το μελίμηλο, τομπαρούτι από το πυρίτις, τα μπόρα και μπουρίνι από το βορράς, τα μπαλλέτο – μπάλλος από το αρχ. βαλλίζω, το μπουάταπό το πυξίς («κουτί»), το μπουτίκ από το αποθήκη, ο συνδικαλισμός από το σύνδικος, το ταξί από το ταξίμετρο, το σενάριο από το σκηνή, η πόζα από το παύσις κ.λπ. Αυτά είναι μερικά ενδεικτικά μόνο παραδείγματα.
Επειδή υπάρχει κίνδυνος να σκεφθεί κανείς πως πρόκειται για «φτειαχτές ετυμολογίες» (παρετυμολογίες) κατά το πρότυπο τού Ελληνα πατέρα τής Βαρδάλου στο «Γάμος α λα Ελληνικά»!…-, σπεύδω να διασαφήσω ότι τα παραδείγματα προέρχονται από τον χώρο τής επιστημονικής ετυμολογίας και βρίσκονται σε όλα τα αξιόπιστα ετυμολογικά λεξικά ή ερμηνευτικά λεξικά με ετυμολογία. Για όσες λέξεις έχουν σχέση με την Αγγλική μια πρόχειρη ματιά στο Λεξικό που ανέφερα (Random Ηouse- Webster) ή άλλα συναφή Λεξικά θα πείσει τον αναγνώστη περί τής αληθείας των λεγομένων.
www.tovima.gr

grammata

Η Κοσμολογία του Δημόκριτου

Αν και όλοι σήμερα θεωρούν τον Δημόκριτο μαζί με τον Λεύκιππο πατέρες της Ατομικής θεωρίας, δεν είναι πολλοί αυτοί οι οποίοι γνωρίζουν ότι οι δύο ατομικοί φιλόσοφοι είναι οι προπάτορες μιας κοσμολογικής πρότασης η οποία δεν έχει αναλυθεί, ως θα όφειλε, σε βάθος, ούτε έχει τεθεί υπό την κρίση της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης, όπως έγινε για τις απόψεις τους περί ατόμου.
Ας δούμε τι αναφέρει ο Διογένης ο Λαέρτιος για τις απόψεις του Λεύκιππου οι οποίες είχαν γίνει αποδεκτές και από τον Δημόκριτο.

[Διογένης IX 30 (Λευκ. Α1)]...Ο Λεύκιππος πίστευε ότι...οι κόσμοι δημιουργούνται όταν πέφτουν σώματα σε κάποιο κενό και συμπλέκονται μεταξύ τους, από δε την κίνηση και τη συσσώρευση τους σχηματίζεται η φύση των άστρων... (31) 

Οι δε κόσμοι δημιουργούνται με τον ακόλουθο τρόπο.

Πολλά σώματα, με κάθε είδους αγήματα, αποσπώνται από το άπειρο και φέρονται σε ένα μεγάλο κενό όπου συσσωρευόμενα σχηματίζουν μία δίνη. Εξ αιτίας αυτής συγκρουόμενα και στροβιλιζόμενα ακανόνιστα, διαχωρίζονται τα όμοια προς τα όμοια. Όταν ισορροπήσουν λόγω του πλήθους και δεν μπορούν πλέον να περιστρέφονται, τα λεπτά (σώματα) προχωρούν στο εξωτερικό κενό, σαν να εκτοξεύονται, τα υπόλοιπα δε παραμένουν ενωμένα και συμπλεκόμενα πλησιάζουν μεταξύ τους και σχηματίζουν αρχικά ένα σφαιροειδές σύστημα. (32) Από αυτό αποσπάται ένας υμένας, που περιέχει μέσα του διάφορα σώματα. Καθώς στριφογυρίζουν εξ αιτίας της φυγόκεντρης δύναμης, ο υμένας γίνεται λεπτός, διότι συρρέουν πάντοτε (προς το κέντρο) τα στοιχεία που βρίσκονται κοντά εμπλεκόμενα στη δίνη. Ώτσι δημιουργείται η γη (η αισθητή ύλη), όταν ενώθηκαν όσα συσσωρεύτηκαν στο κέντρο. Αυτός πάλι ο εξωτερικός υμένας αυξήθηκε με τη συρροή σωμάτων που έρχονται από έξω διότι καθώς παρασύρεται από τη δίνη, ενσωματώνει τα σώματα με τα οποία έρχεται σε επαφή. Από αυτά, μερικά συμπλεκόμενα σχηματίζουν αρχικά ένα σύστημα πολύ υγρό και λασπώδες. Αφού ξηρανθούν και ακολουθήσουν τη γενική δίνη κατόπιν πυρακτώνονται και αποτελούν τη φύση των αστέρων... Βάσει της προηγούμενης περικοπής, τα κύρια βήματα της κοσμικής δημιουργίας, σύμφωνα με τις απόψεις του Λεύκιππου και του Δημόκριτου ήταν τα επόμενα:

1 Στην αρχή υπήρχε το πλήρες και το κενό.

Πριν από τα γεγονότα τα οποία περιγράφει η προηγούμενη περικοπή, όπως ήδη αναφέρθηκε αρχικά υπήρχε η συνολική συμπαντική δημιουργία (μη ον=κενό =άπειρο), μέσα στην οποία έπλεαν τα άτομα (ον). Το σύστημα (ον +μη ον) βρισκόταν έξω από τις δυνατότητες των ανθρώπινων αισθήσεων, εφ' όσον, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι ατομικοί φιλόσοφοι δέχονταν ότι "το πλήρες και το κενόν δηλαδή τα άτομα και ο χώρος είναι αληθινές και αντικειμενικές πραγματικότητες που βρίσκονται έξω από το πεδίο των ανθρώπινων αισθήσεων". Όπως μπορούμε να δούμε με το ενιαίο σύστημα πλήρες +κενό (= άτομα + χώρος), ο Δημόκριτος αντικαθιστά ένα προγενέστερο σύστημα, αυτό του Ορφικού Χάους και του Ερέβους, χωρίς βέβαια να υπαινίσσεται την αντίστοιχη ταύτιση των επιμέρους συνιστωσών του συστήματος.

2. Δημιουργία των "μεγάλων κενών".

[Διογένης Λαέρτιος IX, 31 (ΔΚ67 α1)]... 

Οι κόσμοι δημιουργούνται με τον εξής τρόπο.

Πολλά σώματα, μετακινούνται προς το "μεγάλο κενό" ξεκόβοντας από το άπειρο (το κενό).
Στη φάση αυτή, στα πλαίσια του συνολικού αρχικού συμπαντικού χώρου (μη ον=κενό=άπειρο) δημιουργούνται πολλά επιμέρους "μεγάλα κενά", δηλαδή μικροί υποχώροι του συνολικού συμπαντικού χώρου. Αυτό θα μπορούσε να εκφραστεί με τη σημερινή επιστημονική ορολογία ως σχηματισμός, μέσα στον συνολικό συμπαντικό μη αισθητό και μη Ευκλείδειο χώρο του Σύμπαντος, επιμέρους περιοχών, διαφοροποιημένης πυκνότητας άρα και καμπυλότητας, γεγονός που διαφοροποιούσε και τη γεωμετρία των δημιουργούμενων υποχώρων.
Η κοσμολογική αυτή διαδικασία η οποία περιγράφεται από τον Δημόκριτο, όπως θα δούμε στη συνέχεια, αποτελεί το βασικό στοιχείο της κβαντικής κοσμολογικής θεωρίας του Α. Λίντε, η οποία προβλέπει και προσπαθεί να ερμηνεύσει την δημιουργία αυτών των κενών, τα οποία ονομάζει φυσαλίδες, μέσω του πεδίου πληθωρισμού.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Δημόκριτος φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το "αίτιο" (τα μεγάλα κενά), που, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ανάγκασε τα άτομα να συσσωρευτούν σε μικρές περιοχές, και όχι για το αίτιο που δημιούργησε το "μεγάλο κενό". Για τον λόγο αυτό επινοεί την έννοια των επιμέρους κενών (χώρων) σαν αίτιο της μελλοντικής συσσώρευσης των ατόμων, χωρίς όμως να δικαιολογεί τη φυσική διαδικασία σχηματισμού τους.

3. Τοπική κατάρρευση των "ατόμων" στα "μεγάλα κενά", σχηματισμός της "δίνης". 

Στη φάση αυτή, μη αισθητά κομμάτια του όντος (άτομα), προερχόμενα από τη συνολική μη αισθητή συμπαντική δημιουργία (άπειρο+άτομα=κενό+πλήρες=μη ον+ον), τείνουν να καταλάβουν τα σχηματισθέντα "μεγάλα κενά" δημιουργώντας, για κάθε ένα από αυτά και μία αντίστοιχη "δίνη" (10). Με την είσοδο ατόμων μέσα στους υποχώρους των "μεγάλων κενών", δημιουργούνται οι αισθητοί "κόσμοι", οι οποίοι περιέχονται μέσα στο συνολικό και μη αισθητό σύνολο, "ον+μη ον" (άτομα+κενό=Σύμπαν), και μπορεί να είναι άπειροι.

Η κοσμολογική δίνη
Μια πρώτη αναφορά στην έννοια της δίνης γίνεται στην Ορφική Κοσμολογία. Το αρχικό κοσμολογικό αυγό, του οποίου τη φυσική δημιουργία και σύσταση, με θαυμαστό επιστημονικά τρόπο περιγράφει ο Δημόκριτος (βλέπε επόμενα), γεννά έναν ανεμοστρόβιλο, τον οποίο οι ατομικοί φιλόσοφοι περιγράφουν σαν δευτερεύουσα δίνη, και τα Ορφικά κείμενα ονομάζουν Έρωτα. [Αριστοφάνης Όρνιθες 693]... η μαυροφτέρουγη Νύχτα γεννάει πρώτα ένα ανεμοδαρμένο αυγό, από όπου, σαν ήρθε η ώρα, βγήκε ο φλογερός ο Έρωτας, με χρυσά φτερά να αστράφτουν στη ράχη του, όμοιος με ανεμοστρόβιλο...
Την έννοια της δίνης και του στροβίλου συναντάμε και ως κοσμολογική άποψη του Εμπεδοκλή:
[Σιμπλίκιος, Περί Ουρανού 529, 1 (στίχοι 1-15), εις Φυσικά 32, 13 (στίχοι 3-17)].. Σαν έφτασε η φιλονεικία στα τρίσβαθα της δίνης κι ήρθε η αγάπη στη μέση του στροβίλου, όλα τούτα άρχισαν να συνάζονται και να γίνονται ένα μόνο....
[Αριστοτέλης, Περί Ουρανού Β 13, 259α 29]... Εξάλλου είναι περίεργο που δεν αντιλήφθηκε (ο Εμπεδοκλής) ότι, αν πρωτύτερα τα μόρια της γης συνέκλιναν προς το κέντρο λόγω της δίνης, έπρεπε να εξηγήσει για ποια αιτία όλα όσα έχουν βάρος παρασύρονται τώρα προς το κέντρο. Γιατί δεν μπορεί να είναι η δίνη αυτό που τα φέρνει κοντά μας....
[Αέτιος II, 6, 3 (ΔΚ 31α 49)]...Ο Εμπεδοκλής υποστηρίζει ότι πρώτος ξεχώρισε ο αιθέρας, δεύτερη η φωτιά και κατόπιν η γη (ύλη). Από τη γη καθώς περισφιγγόταν έντονα από τη δύναμη της περιστροφής ανάβλυσε το νερό...
Στην έννοια όμως της "δίνης" δίνεται ένα συγκεκριμένο φυσικό νόημα από τον Δημόκριτο, που παρουσιάζει σήμερα ένα ιδιαίτερο κοσμολογικό ενδιαφέρον. Αρχικά η "δίνη" του Δημόκριτου σχηματίζεται στα πλαίσια του αρχικού μη αισθητού συστήματος, "κενού"+"μη κενού" (όντος+μη όντος=άτομα+χώρος=συμπαντικός χώρος Ρείμαν). Όπως περιγράφει ο Διογένης ο Λαέρτιος:
[Διογένης IX 30 (Λεύκ Α1)]... Οι δε κόσμοι δημιουργούνται με τον ακόλουθο τρόπο. Πολλά σώματα, με κάθε είδους σχήματα, αποσπώνται από το άπειρο και φέρονται σε ένα μεγάλο κενό..
Σε μια δεύτερη φάση η "δίνη" εξελίσσεται μέσα σε μια μικρή περιοχή των "μεγάλων κενών" (Ευκλείδειοι υποχώροι). [Διογένης IX 30 (Λεύκ Α1)]. Φέρονται σε ένα μεγάλο κενό σχηματίζοντας μία δίνη...
Το ότι η δίνη καταλαμβάνει αρχικά ένα μικρό μέρος του μεγάλου κενού φαίνεται από το γεγονός ότι:
[Διογένης IX 30 (Λεύκ Α1)]...Όταν ισορροπήσουν (τα σώματα) λόγω του πλήθους και δεν μπορούν πλέον να περιστρέφονται, τα λεπτά (σώματα) προχωρούν στο εξωτερικό κενό, σαν να εκτοξεύονται, τα υπόλοιπα δε παραμένουν ενωμένα και συμπλεκόμενα πλησιάζουν μεταξύ τους και σχηματίζουν αρχικά ένα σφαιροειδές σύστημα... Αυτό σημαίνει ότι η δίνη, για να προχωρήσει προς το εξωτερικό του μεγάλου κενού, αρχικά κατείχε ένα μικρό μέρος του.
Επανερχόμενοι όμως στην έννοια της δίνης, όπως αυτή περιγράφεται από τον Λεύκιππο και τον Δημόκριτο, τίθεται το ερώτημα για το πως αυτή εξελίσσεται. Πού τοποθετείται η χοάνη της και πού ο λώρος της. Το πρόβλημα είναι δύσκολο να απαντηθεί διότι οι προσωκρατικοί γνώριζαν δύο περιπτώσεις δινών. Η πρώτη εμφανιζόταν στα υγρά, π.χ. των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών, όταν μέσω δινών αυτά χάνονταν σε υπόγειες καταβόθρες. Στην περίπτωση αυτή το υλικό που πέφτει μέσα στη δίνη οδηγείται από τη χοάνη προς τον λώρο (ρουφήχτρες). Στη δεύτερη περίπτωση, π.χ. στο φαινόμενο του ανεμοστρόβιλου, υλικά από την επιφάνεια της γης στην οποία βρίσκεται η βάση της δίνης, οδηγούνται μέσω του λώρου προς την χοάνη της δίνης ανυψούμενα από τη γη.
Στην περίπτωση της Κοσμολογίας του Δημόκριτου όμως το υλικό πρέπει να οδηγείται από τη χοάνη προς την άκρη του λώρου, εφ' όσον όπως θα δούμε, στη συνέχεια η τελική κατάληξη της δίνης είναι μια περιορισμένη ως προς τις διαστάσεις σφαίρα.
Όλα τα προηγούμενα, όπως και στην Κοσμολογία του Αλκμάνα (ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -4-), μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αν θέλουμε να περιγράψουμε με σύγχρονη επιστημονική ορολογία τις απόψεις του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, όσον αφορά το τι υπήρχε πριν την δημιουργία του αισθητού σε εμάς Σύμπαντος και το πώς οδηγηθήκαμε μέχρι την αρχή της κοσμικής δημιουργίας, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι οι ατομικοί φιλόσοφοι, όπως και ο Αλκμάνας, περιγράφουν τη γέννηση του Σύμπαντος μέσω μιας λευκής οπής. Η διαφορά μεταξύ των δύο κοσμολογικών συστημάτων του Αλκμάνα και των Λεύκιππου και Δημόκριτου είναι ότι οι ατομικοί φιλόσοφοι, ως άριστοι γνώστες των επιστημονικών δεδομένων της εποχής τους, εκθέτουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τις απόψεις τους δίνοντας τους μια σειρά επιστημονικών (για την εποχή τους ) εξηγήσεων. Ιδιαίτερα η έννοια της δίνης κάνει πιο κατανοητό το λώρο του Αλκμάνα, ενώ η σφαιρική συμπύκνωση "μη λεπτών" υλικών συγκεκριμενοποιεί την έννοια του Αλκμάνιου "τέκμορα".
Η σύμπτωση των απόψεων του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, περί δημιουργίας του Σύμπαντος, με αυτές του Αλκμάνα οδηγούν σε ερωτήματα, όπως για το αν οι ατομικοί φιλόσοφοι γνώριζαν την Κοσμολογία του Αλκμάνα και ακόμα για το αν οι απόψεις αυτές αποτελούν τη χαμένη ή κατεστραμμένη συνέχεια του κειμένου του Αλκμάνα στην οποία συνέχιζε την εξιστόρηση της κοσμολογικής του πρότασης.

Οι άπειροι κόσμοι και τα "μεγάλα κενά"
Στα πλαίσια όμως της Κοσμολογίας του Δημόκριτου εμφανίζεται, με μια φυσική τεκμηρίωση, η ιδέα περί ύπαρξης πολλών αισθητών κόσμων σαν τον δικό μας στα πλαίσια των δημιουργούμενων "μεγάλων κενών". Η ιδέα περί υπάρξεως πολλών "κόσμων" μέσα σε επάλληλους "ουρανούς" αποτελεί μια παλαιότερη προσωκρατική άποψη. Όπως αναφέρουν οι Σιμπλίκιος, και Άγιος Αυγουστίνος ο Αναξίμανδρος διατύπωνε την αυτή άποψη:
[Σιμπλίκιος, εις Φυσ. 24, 17]... (ο Αναξιμένης πίστευε ότι) κάποια άλλη ουσία είναι το άπειρο, από την οποία έγιναν όλοι οι ουρανοί και οι κόσμοι που υπάρχουν σ' αυτούς.....
[Αυγουστίνος, de civ. Dei VIII, 2]... (Ο Αναξίμανδρος) πίστευε ότι αυτές οι αρχές των επιμέρους πραγμάτων είναι άπειρες, και ότι παράγουν αναρίθμητους κόσμους καθώς και όλα όσα εμφανίζονται μέσα σ' αυτούς, και αυτοί οι κόσμοι, όπως πίστευε, πότε διαλύονται και πότε ξαναγεννιούνται....
Όμως και οι ιδέες του Αναξαγόρα ήταν παραπλήσιες:
[Σιμπλίκιος, εις Φυσικά 157, 9]...Το ότι υπαινίσσεται (ο Αναξαγόρας) έναν άλλο κόσμο πλάι στο δικό μας φαίνεται από τη φράση "όπως ακριβώς εμείς", που τη χρησιμοποιεί επανειλημμένα. Και ότι δεν θεωρεί αυτόν τον άλλο κόσμο έναν αισθητό κόσμο που προηγήθηκε χρονικά από το δικό μας φαίνεται από τα λόγια "από τα οποία μαζεύουν τα καλύτερα στα σπίτια τους και τα χρησιμοποιούν". Γιατί δεν είπε χρησιμοποιούσαν, αλλά χρησιμοποιούν.....
Η πλήρης όμως φυσική τεκμηρίωση και περιγραφή ενός Σύμπαντος το οποίο περιλαμβάνει και περικλείει έναν άπειρο αριθμό αισθητών κόσμων έγινε από τους ατομικούς φιλοσόφους και ιδιαίτερα από τον Δημόκριτο.
Γι' αυτή τη δομή του Σύμπαντος του Δημόκριτου γράφει ο Δ. Μακρυγιάννης στο βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών βιβλίο του "Κοσμολογία και Ηθική του Δημοκρίτου":
"...Αφού υπάρχουν άπειροι κόσμοι, άρα υπάρχουν άπειροι κενοί χώροι. Μπορούμε λοιπόν να παρομοιάσουμε το Δημοκρίτειο σύμπαν με ένα σφουγγάρι. Η ύλη του σφουγγαριού αντιστοιχεί στη συμπαγή κατά το μάλλον και ήττον συγκρότηση ατόμων, που αποτελούν το περιέχον, τα δε σφαιροειδή κενά μέσα στον όγκο του σφουγγαριού είναι οι χώροι όπου δημιουργούνται και εξελίσσονται οι κόσμοι. Το κοσμολογικό μοντέλο του σφουγγαριού δεν είναι στατικό, ούτε ως προς την δομή του περιέχοντος, ούτε ως προς το σχήμα και το μέγεθος των κενών. Όπως εντός των κενών λαμβάνουν χώρα συνεχείς διεργασίες μεταξύ των ατόμων, έτσι και το συνολικό περιέχον υφίσταται συνεχείς μεταλλάξεις, η κυριότερη των οποίων είναι να απορρέουν εξ αυτού παντοία σώματα εντός των κενών και να απορροφά πάλι τα σώματα που προκύπτουν από την καταστροφή των κόσμων".Κατ' αυτόν τον τρόπο αυτό ο Δημόκριτος, με μεγάλη φυσικότητα τεκμηριώνει λογικά την δυνατότητα ταυτόχρονης ύπαρξης πολλών αισθητών κόσμων, οι οποίοι όμως μπορούν να μην είναι αισθητοί από εμάς, αφού παρεμβάλλεται μεταξύ αυτών και του κόσμου μας το μη αισθητό ενιαίο σύστημα "όντος"+"μη όντος" (άτομα+κενό) (ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -9-).
Όπως αναφέρει ο Ιππόλυτος: [Ελ. Ι, 13, 2 (ΔΚ 68α 40)]...Ο Δημόκριτος υποστηρίζει τα ίδια με τον Λεύκιππος, ότι υπάρχουν άπειροι κόσμοι με διαφορετικά μεγέθη. Σε μερικούς από αυτούς δεν υπάρχει ούτε Ήλιος ούτε Σελήνη, σε άλλους τα δύο αυτά ουράνια αντικείμενα είναι μεγαλύτερα από όσο στον δικό μας κόσμο, και σε άλλους περισσότερα. Τα διαστήματα μεταξύ των κόσμων είναι άνισα, σε μερικά μέρη υπάρχουν περισσότεροι κόσμοι, σε άλλα λιγότεροι, μερικοί αναπτύσσονται, μερικοί είναι στο αποκορύφωμα της ανάπτυξης τους και μερικοί παρακμάζουν. Αλλού οι κόσμοι γίνονται και αλλού αποσυντίθενται. Η καταστροφή τους οφείλεται στην αμοιβαία τους σύγκρουση.
Στην περικοπή αυτή, αλλά και σε πολλές προηγούμενες μπορούμε να διακρίνουμε σαφέστατα την άποψη ότι οι φυσικοί νόμοι στα πλαίσια των διαφόρων κόσμων μπορούν να είναι διαφορετικοί και ως εκ τούτου να δημιουργούνται εντελώς διαφορετικά συμπαντικά γεγονότα. Και μετά τον Δημόκριτο όμως επαναλαμβάνεται η αυτή ιδέα περί πολλών κόσμων από τον Διογένη τον Απολλωνιάτη:
[Ψευδοπλούταρχος, Στρωματείς 12]...Ο Διογένης ο Απολλωνιάτης υποθέτει ότι ο αέρας είναι το στοιχείο και ότι όλα κινούνται και οι κόσμοι είναι άπειροι.....
Ας δούμε όμως τι διατυπώνουν οι σύγχρονες κοσμολογικές θεωρίες για την ύπαρξη πολλών κόσμων (ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -9-).

Σύμφωνα με τη κβαντική κοσμολογική πρόταση του Λίντε, στο αρχικό μη Ευκλείδειο, άρα και μη αισθητό Σύμπαν μας, υπήρχαν δύο γνωστά βαθμωτά πεδία, το "πεδίο πληθωρισμού" και το "πεδίο Χιγκς". Το πεδίο πληθωρισμού και τα φαινόμενα τα οποία δημιουργεί είναι το αίτιο της διαστολής του χώρου (κενό=μη ον), ενώ στο πεδίο Χίγκς οφείλεται το είδος των φυσικών νόμων που δημιουργούνται μέσα στον διαστελλόμενο χώρο. Τα δύο αυτά πεδία, όπως έχει αποδειχθεί, υπάρχουν παντού μέσα στο Σύμπαν και η παρουσία τους γίνεται αισθητή λόγω της επίδρασης τους πάνω στα στοιχειώδη σωμάτια.
Τα βαθμωτά όμως πεδία δεν είναι σταθερά και όπως αποδεικνύει η κβαντική Φυσική, υφίστανται απρόβλεπτες διακυμάνσεις και μεταβολές. Αν οι διακυμάνσεις αυτές προκαλέσουν μια μεγάλη αύξηση του μεγέθους του πεδίου πληθωρισμού, τότε στο σημείο αυτό το Σύμπαν θ' αρχίσει να διαστέλλεται πολύ γρήγορα δημιουργώντας μια φυσαλίδα (δημιουργία μεγάλου κενού). Το φαινόμενο αυτό μπορεί να δημιουργείται συνεχώς σε διαφορετικές περιοχές του αρχικού μη αισθητού Σύμπαντος (δημιουργία απείρων μεγάλων κενών).
Αυτό σημαίνει ότι αν σχεδιάσουμε το Σύμπαν σαν μια ομοιογενή φυσαλίδα, η δημιουργία κάθε νέας διαταραχής σ' αυτήν θα δημιουργήσει μια νέα συμπαντική φυσαλίδα (μεγάλο κενό). Με τον προηγούμενο τρόπο ο Α. Λίντε απάντησε στο αναπάντητο ερώτημα από τον Λεύκιππο και τον Δημόκριτο για το πώς δημιουργούνται τα μεγάλα κενά (11).
Οι χώροι φυσαλίδες περιορίζονται αρχικά από ακανόνιστα όρια που συνεχώς εξομαλύνονται και έχουν την τάση να επεκτείνονται με ταχύτητες που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός. Αργότερα τα όρια των φυσαλίδων αυτών είναι δυνατόν να συρρικνωθούν με πολύ μικρότερες ταχύτητες. Με βάση τα προηγούμενα η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης περιγράφει απλώς τη δημιουργία μιας μόνο φυσαλίδας μέσα στην οποία υπάρχουμε και όχι του εν γένει Σύμπαντος των απείρων φυσαλίδων.
Θα πρέπει να σημειωθεί είναι ότι αν θεωρήσουμε πως στο αρχικό μη αισθητό Σύμπαν, υπήρχε ένα σύστημα συγκεκριμένων φυσικών νόμων, το πεδίο Χιγκ το μεταβάλλει στις επιμέρους αναπαραγόμενες φυσαλίδες (μεγάλα κενά). Αυτό σημαίνει ότι κάθε φυσαλίδα (μεγάλο κενό) τελικά θα έχει το δικό του σύστημα φυσικών νόμων, αυτό δηλαδή ακριβώς που ήδη είχαν πει οι Λεύκιππος και Δημόκριτος.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το προηγούμενο μοντέλο του Α. Λίντε αποτελεί μια επεξεργασία της πληθωριστικής θεωρίας του Α.Η. Guth η οποία προέβλεπε την ύπαρξη ενός Σύμπαντος πολλών συμπαντικών φυσαλίδων στον χωρόχρονο που διέπονταν ίσως από διαφορετικούς φυσικούς νόμους. Το 1982 οι Αμερικανοί ερευνητές Albrecht και Steinhsardt ανεκοίνωσαν παρόμοια συμπεράσματα.
Ολόκληρο το κοσμολογικό μοντέλο του Α. Λίντε, πιστεύουμε ότι δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμό προκειμένου να ταυτιστεί με τις απόψεις των ατομικών φιλοσόφων Λεύκιππου και Δημόκριτου. Όπως γίνεται φανερό οι σκέψεις των φιλοσόφων του παρελθόντος πιθανότατα μπορούν να γίνουν πηγή έμπνευσης για τη διατύπωση σύγχρονων φυσικών θεωριών (ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -9-).

4. Σχηματισμός σφαιροειδούς συστήματος αισθητής ύλης με σύγχρονη εκτόξευση υλικού στο εξωτερικό κενό
Λόγω της περιστρεφόμενης "δίνης" διαχωρίζονται πρώτα τα "όμοια" από τα "ανόμοια". Στη συνέχεια παύει η περιστροφή και δημιουργείται ένα σύστημα αποτελούμενο από "λεπτά σώματα" (όχι μικρά στις διαστάσεις σώματα, ούτε άτομα) τα οποία προχωρούν προς το εξωτερικό κενό (χώρο) σαν να εκτοξεύονται, ενώ τα υπόλοιπα, τα "μη λεπτά" (χονδρά = αδρά) παραμένουν ενωμένα και συμπλεκόμενα πλησιάζουν μεταξύ τους και σχηματίζουν αρχικά ένα σφαιροειδές σύστημα.
Ενδιαφέρον είναι να τονιστεί ότι χρησιμοποιείται ο νέος όρος "λεπτά σώματα", προκειμένου να αντιδιαστείλει τα σώματα αυτά από όλα τα άλλα τα οποία έχουν ήδη αναφερθεί.
Με μια επιπόλαια ανάγνωση του αντίστοιχου κειμένου θα μπορούσαμε να βρούμε επιφανειακές συμπτώσεις μεταξύ των θέσεων των ατομικών φιλοσόφων και της σύγχρονης κοσμολογικής θεωρίας της Μεγάλης Έκρηξης. Η σφαιρική συμπύκνωση θα μπορούσε επιπόλαια να θεωρηθεί σαν το πρωταρχικό άτομο του Λεμέτρ και η περιγραφόμενη έκρηξη το big bang. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Η εκτόξευση και η διαστολή του "λεπτού" υλικού, κατά τους Λεύκιππο και Δημόκριτο, δεν είναι αποτέλεσμα της έκρηξης του σφαιροειδούς συστήματος που σχηματίζουν τα "μη λεπτά" υλικά, αλλά δημιουργούνται μαζί με τη δημιουργία της σφαιρικής συμπύκνωσης, ως το αποτέλεσμα γεγονότων που συμβαίνουν στο άκρο της "δίνης", αφού εκεί έχουν διαχωριστεί και ισορροπήσει τα "όμοια" από τα "ανόμοια" και τα σώματα δεν μπορούν να περιστρέφονται.
Με λίγα λόγια ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος υποστηρίζουν ότι από ένα μίγμα "λεπτών" και "μη λεπτών" το οποίο ισορροπεί και δεν περιστρέφεται, η εκτόξευση των λεπτών προς τα έξω, δημιουργεί μια αντίθετη κίνηση -συστολή- των "μη λεπτών" τα οποία τείνουν να σχηματίσουν μια μικρή σε διαστάσεις, αλλά πυκνή, σφαιροειδή συγκρότηση ύλης.
Όπως γίνεται εμφανές από την αντίστοιχη περικοπή, στο τέλος της δίνης όταν αυτή εμφανιστεί μέσα στο μεγάλο κενό, υπάρχει μια περιορισμένη σε χώρο ισορροπούσα και μη περιστρεφόμενη, προς στιγμήν, σφαιρική συμπύκνωση "μη λεπτού" (όχι μικρών διαστάσεων, ούτε άτομα) υλικού. Η σφαίρα κατέχει πολύ μικρό χώρο του "μεγάλου κενού", διότι πώς αλλιώς θα μπορούσε το περιγραφόμενο "λεπτό" υλικό σαν έκρηξη να προχωρήσει επεκτεινόμενο στον εξωτερικό χώρο, αν ο χώρος αυτό ήταν κατειλημμένος από την αρχική σφαίρα.
Ενδιαφέρον είναι ότι στα όρια της δίνης, προς την περιοχή του "μεγάλου κενού", πριν τη δημιουργία της σφαιρικής συμπύκνωσης, το υλικό του μη αισθητού Σύμπαντος (χώρος+άτομα) αποτελείται από ένα "εξωτικό" για τις αισθήσεις υλικό, μη δυνάμενο να περιγραφεί από τους ατομικούς φιλόσοφους, το οποίο στη συνέχεια χωρίζεται σε δύο συστατικά, τα "λεπτά" και τα "μη λεπτά" (χονδρά=αδρά), τα οποία σε μια μεταγενέστερη φάση έμελλαν, σύμφωνα με τις απόψεις των ατομικών φιλοσόφων, να σχηματίσουν, τη γνωστή σήμερα στις αισθήσεις μας "ύλη".
Σε σχέση με τα προηγούμενα θα πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τις σύγχρονες κοσμολογικές απόψεις μπορούμε να διακρίνουμε δύο κοσμολογικές περιόδους, την εποχή του Πλανκ και την εποχή της πληθωριστικής διόγκωσης, οι οποίες προηγούνται της υποθετικής δημιουργίας της αρχικής σφαιροειδούς συμπύκνωσης ύλης του πρωτοατόμου του Λεμέτρ από το οποίο ξεκίνησε η Μεγάλη Έκρηξη. Η ύλη κάτω από τις ακραίες συνθήκες που επικρατούσαν τις περιόδους αυτές ήταν πραγματικά "εξωτική" για τη σύγχρονη επιστημονική πραγματικότητα. Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της πληθωριστικής διόγκωσης οι συνθήκες ήταν τέτοιες που ευνόησαν τη δημιουργία επάλληλων συμπαντικών φυσαλίδων (μεγάλων κενών) και πιθανότατα τη δημιουργία "εξωτικών" σωματιδίων Ηiggs (μποζόνιο Ηίggs) που αποτελούν το υποθετικό μέσο προκειμένου να αποκτήσουν την ιδιότητα της μάζας τα σώματα, μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
Ομοίως μετά την στιγμή της Μεγάλης Έκρηξης, η σύγχρονη Κοσμολογία δέχεται ότι υπήρξαν δύο φάσεις κατά την διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκαν αντίστοιχα δύο είδη υπατομικών σωματιδίων, τα "αδρόνια" (χοντροκομμένα, μη λεπτά) και τα "λεπτόνια" (λεπτά). Ως "αδρόνια" αναφέρονται τα πρωτόνια, τα νετρόνια τα υπερόνια και τα μεσόνια. Τα "λεπτόνια" περιλαμβάνουν τα ηλεκτρόνια και τα νετρίνα. Οι αντίστοιχες κοσμολογικές φάσεις δημιουργίας πήραν το όνομα των δημιουργούμενων σωματιδίων.
Η αντιστοιχία των ονομάτων των προηγούμενων στοιχειωδών σωματιδίων με την ορολογία των ατομικών φιλοσόφων είναι χαρακτηριστική.
Σχηματισμός λεπτού υμένα. Δημιουργία περιστροφικής συμπαντικής κίνησης
Κατά τη φάση αυτή από την κεντρική σφαιροειδή συμπύκνωση "μη λεπτού" υλικού, αποσπάται ένας υμένας υλικού. Ένα λεπτό δηλαδή κέλυφος "μη λεπτής" ύλης, Ο υμένας αυτός αρχίζει να περιστρέφεται, ενώ υλικό από αυτόν οδηγείται προς την κεντρική σφαιρική συμπύκνωση "λόγω της δίνης". Ποιάς δίνης όμως; Η αρχική "δίνη", οδηγούσε υλικό από το μη αισθητό Σύμπαν του (όντος)+(μη όντος) προς τον κόσμο του "μεγάλου κενού", προς τη σφαιρική δηλαδή συσσώρευση "μη λεπτού" υλικού που προαναφέραμε. Αντίθετα η δίνη, που αναφέρεται στο σημείο αυτό, οδηγεί από τον "κόσμο" του "μεγάλου κενού" προς την αρχική σφαιρική συσσώρευση των "μη λεπτών". Αυτό σημαίνει ότι η αναφερόμενη εδώ δίνη, είναι αντίθετης κατεύθυνσης από την πρώτη. Οι ατομικοί φιλόσοφοι δηλαδή προτείνουν ένα κοσμολογικό σύστημα δύο, αντίθετης πολικότητας, δινών (+ και -), εκ των οποίων η πρώτη εξελίσσεται εκτός του κόσμου του "μεγάλου κενού" και η άλλη εντός. Και οι δύο όμως οδηγούν σε μια κοινή περιοχή, η οποία αποτελεί την αρχή και το τέλος του κόσμου του"Μεγάλου κενού".

Ε. Δανέζης, Ε. Θεοδοσίου, Θ. Γραμμένος, Μ. Σταθοπούλου
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Φυσικής, Τομέας Αστροφυσικής - Αστρονομίας - Μηχανικής

Ελληνικό Αρχείο

Νίγια. Μια πανάρχαια χαμένη ελληνική πόλη στην Κίνα.

Υπάρχουν τουλάχιστον άλλες ένδεκα Ελληνικές πόλεις
Ο Αμφορέας αυτός βρέθηκε στην πόλη Νίγια κάπου 640 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης Kashgar το 1993. Η ανακάλυψη δεν είναι νέα, δηλαδή δεν είναι ούτε του προαναφερόμενου χρόνου. Πηγαίνει αρκετά πίσω.

Ο Βρετανός εξερευνητής σερ Όρελ Στέιν, περιδιαβάζοντας την Κίνα το 1903 (106 χρόνια πριν) άκουσε από Κινέζους χωρικούς για την ύπαρξη μιας αρχαίας ελληνικής πόλης κάτω από μεγάλους αμμόλοφους. ( Όταν επιβλήθηκε στην Κίνα το κομμουνιστικό καθεστώς τα αρχαιολογικά ενδιαφέροντα αδράνησαν.).

Ένα δημοσίευμα αυστραλιανής εφημερίδας τάραξε τα ιστορικά ύδατα, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990. Το δημοσίευμα έλεγε για ελληνικό πολιτισμό σε πόλη της Κίνας. Έτσι έχουμε το παράδοξο ότι αφού ο Μέγας Αλέξανδρος έφθασε μέχρι το Γάγγη ποταμό πως υπάρχουν ελληνικές πόλεις στην Κίνα;
Μήπως ο Αλέξανδρος έφθασε μέχρι το εσωτερικό της Κίνας;

Ή τουλάχιστον, έφθασαν εκεί στρατεύματά του;

Αναπάντητα ιστορικά ερωτήματα, αφού δεν υπάρχουν οι ανάλογες ιστορικές πηγές που να τεκμηριώνουν κάτι τέτοιο.

Κι όμως στην Κίνα βρέθηκε αρχαία ελληνική πόλη. Αυτό μας λέει το δημοσίευμα της Μελβούρνης το 1993. Ή για να ακριβολογούμε: σε πανάρχαια κινεζική πόλη είχαν εγκατασταθεί στρατεύματα του Αλεξάνδρου, τα αντικείμενα των οποίων έμελλε να βρεθούν 2.300 χρόνια μετά.

Από τη δεκαετία, όμως, του 1980, αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον και έτσι μια ομάδα Κινέζων και Ιαπώνων ερευνητών άρχισε να ψάχνει για την χαμένη πόλη Νίγια κάπου 640 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης Kashgar.

Πράγματι έπειτα από κοπιώδη έρευνα βρήκαν κάτω από τους αμμόλοφους τα ερείπια της αρχαίας πόλης.

Στη διαδικασία της ανασκαφής με μεγάλη έκπληξη εντόπισαν μέσα στα ερείπια έπιπλα ελληνικού στυλ.

Βρήκαν δηλαδή, ανάγλυφες παραστάσεις με μαιάνδρους, αμφορείς ελληνικούς με αναπαραστάσεις από τα ομηρικά έπη.

Η χρονολόγησή τους ανάγεται στα χρόνια της αλεξανδρινής εκστρατείας. Η ανακάλυψη είχε μεγάλο ενδιαφέρον.

Κανένα ιστορικό στοιχείο δεν υπήρχε που να αναφέρει έστω αόριστα την παρουσία των Ελλήνων στην κινεζική αυτή επαρχία.

Στην αρχαία ελληνική γλώσσα, οι Κινέζοι ονομάζονται ΣΙΝΕΣ (Λεξικό Σταματάκου).
Στην ορολογία της λέξης ΣΙΝΙΣ η ερμηνεία είναι ο κατερημώνων, ο ληστής, ο άρπαξ.
Στην ορολογία του ίδιου λεξικού η λέξη ΤΟ ΣΙΝΟΣ ερμηνεύεται ως πληγή, πλήγμα, βλάβη, όλεθρος.
Η ορολογία ΣΙΝΟΜΑΙ σημαίνει συλώ, λαφυραγωγώ, διαρπάζω.
Ο ληστής ΣΙΝΙΣ ΠΙΤΥΟΚΑΜΠΤΗΣ σημαίνει όλεθρος προσωποποιημένος.
Η ιδιότητα των ΣΙΝΩΝ ή Κινέζων ως εξολοθρευτών εναντίον των Ιώνων, Ελλήνων, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ενώ η νότια Κίνα ονομάζεται ακόμη ΓΙΟΥΝΑΝ ήτοι ΙΩΝΙΑ, εκεί δεν υπάρχει πλέον κανένας Ίωνας-Έλληνας.

Γερμανοί αρχαιολόγοι απέδειξαν την ύπαρξη τουλάχιστον δώδεκα ελληνικών πόλεων στην Κίνα, πριν αυτές οι αρχαιολογικές αποστολές απελαθούν.

Η κυνεζική κυβέρνηση διέταξε την κάλυψη των αρχαιολογικών χώρων με λόφους χώματος στους οποίους φυτεύθηκαν δάση.

Κανένας από τους πολιτικούς μας δεν απαίτησε την ανασκαφή των χώρων αυτών από ελληνικές αρχαιολογικές αποστολές.
Η είδηση των ευρημάτων της ανασκαφής μεταδόθηκε από το κινεζικό πρακτορείο και δημοσιεύθηκε πρώτα στην Αυστραλία και από εκεί αναδημοσιεύθηκε στον ελληνικό Τύπο.
ΠΗΓΗ: anihneftes.forumotion.com/t241-topic

ellinonpneyma

Ευχαριστούμε την Αθηνά Κεχαγιά

Οι Νηρηίδες Νύμφες της Ελληνικής Μυθολογίας

Οι Νηρηίδες, κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν νύμφες, που προσωποποιούσαν τις καταστάσεις και τα χαρακτηριστικά της θάλασσας. Ήταν κόρες του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδας και εξ αυτής εγγονές του Ωκεανού. Ήταν γύρω στις πενήντα, ενώ έφταναν και τις εκατό, κατά άλλη άποψη. Οι Νηρηίδες ζούσαν στο βυθό της θάλασσας, στο παλάτι του πατέρα τους και περνούσαν τη μέρα τους κολυμπώντας και παίζοντας με δελφίνια, ή καθισμένες σε χρυσούς θρόνους ή βράχους τραγουδώντας και υφαίνοντας ή στεγνώνοντας τα πλούσια και μακριά μαλλιά τους. Δεν επέτρεπαν σε καμία θνητή να παραβάλλεται με αυτές στην ομορφιά. Είχαν τη δύναμη να ταράζουν τη θάλασσα αλλά και να την ηρεμούν. Γενικά ήταν πάντοτε περιχαρείς για την αθανασία τους και συνόδευαν τά άρματα των ενάλιων θεών.

Οι πιο γνωστές από αυτές είναι η Αμφιτρίτη, η οποία ήταν γυναίκα του Ποσειδώνα και μητέρα του Τρίτωνα, ηΘέτις (η μελλοντική μητέρα του ήρωα Αχιλλέα), η Ψαμάθη (γυναίκα του Αιακού) και η Γαλάτεια (γυναίκα του κύκλωπα Πολύφημου).

Τα ονόματα των Νηρηίδων που συναντούται στη Θεογονία του Ησίοδου αναφέρονται στις διάφορες καταστάσεις και χάρες της θάλασσας. Υπενθυμίζουν τα ευεργετήματα της θάλασσας, τα πλούτη που δίνει στον άνθρωπο και την ευκολία που παρέχει στο εμπόριο. Τα ονόματα των 50 Νηρηίδων (κατά τον Ησίοδο) ήταν τα εξής: Αγαύη, Ακταία, Αλία, Αλιμήδη, Αμφιτρίτη, Αυτονόη, Γαλάτεια, Γαλήνη, Γλαύκη, Γλαυκονόμη, Δυναμήνη, Δωτώ, Ερατώ, Ευαγόρη, Ευάρνη, Ευδώρη, Ευκράτη, Ευλιμένη, Ευνίκη, Ευπόμπη, Ηιόνη, Θεμιστώ, Θέτις, Θόη, Ιπποθόη, Ιππονόη, Κλυμένη, Κυματολήγη, Κυμοδόκη, Κυμοθόη, Κυμώ, Λαομέδεια, Λειαγόρη, Λυσιάνασσα, Μελίτη, Μενίππη, Νημερτής, Νησαία, Νησώ, Πανόπη, Πασιθέα, Πολυνόη, Ποντοπόρεια, Προνόη, Πρωτομέδεια, Πρωτώ, Σαώ, Σπειώ, Φέρουσα, Ψαμάθη.

Οι Νηρηίδες στη τέχνη τόσο στα μελανόμορφα αγγεία όσο και στα ερυθρόμορφα αλλά και στη γλυπτική κατέχουν την πλέον αξιόλογη θέση σε εμπνεύσεις επικής δραματικής και λυρικής ποίησης απεικονιζόμενες με σεμνότητα μορφής και ενδυμάτων ενίοτε και γυμνές παίζοντας με τους Ερωτιδείς αλλά και σε παραστάσεις με υπαινιγμό σε μεταθάνατο ζωή στις νήσους των Μακάρων.
Για τις Ναϊάδες, ιδιαίτερα, υπάρχουν πολλοί μύθοι, που αφορούν τις ερωτικές τους περιπέτειες. Έλεγαν ότι κάποτε ο Ύλας, σύντροφος του Ηρακλή, πλησίασε σε μια πηγή, για να γεμίσει την υδρία του. Εκεί συνήθιζαν να μαζεύονται οι Νύμφες και να τραγουδούν ύμνους στην Άρτεμη ολονυχτίς. Ο Ύλας είχε φτάσει ακριβώς την ώρα που οι Νύμφες άρχισαν να συγκεντρώνονται και μια απ' αυτές, η Εφυδάτια, που κατοικούσε μέσα στην πηγή, σήκωσε το κεφάλι της και τον αντίκρισε. Θαμπώθηκε από τη θεϊκή του ομορφιά και τον ερωτεύτηκε. Εκείνος, σκυμμένος είχε βουτήξει την υδρία του μέσα στο νερό, χωρίς να υποπτεύεται πως κάποιος τον παρακολουθεί με προσοχή. Η Νύμφη θέλησε ν' αρπάξει την ευκαιρία και να τον φιλήσει· τον αγκάλιασε από το λαιμό και τον τράβηξε μαζί της στο βυθό. Οι σύντροφοί του έψαξαν να τον βρουν, μα δεν μπορούσαν με κανένα τρόπο να εξηγήσουν την εξαφάνισή του. Πολύ γνωστές επίσης ήταν οι ιστορίες των ερώτων των Νυμφών με βοσκούς, που συνήθως έβοσκαν τα πρόβατά τους στις όχθες των ποταμών. Έπειτα οι Νύμφες έφερναν στον κόσμο γιους θνητούς, αλλά σοφούς και γενναίους...

Οι Νηρηίδες παραμένουν μέχρι και σήμερα στις δοξασίες των Ελλήνων με μικρή παραφθορά του ονόματος ως νύμφες "Νεράιδες". Νηρηίδες ήταν ο πιο αρχαίος τύπος του ονόματος όπως τον μεταφέρει ο Όμηρος, ο Ησίοδοςκ.α. Οι δύο αυτές λέξεις, "νεράιδα" και "Νηρηίδα", ανάγονται στον όρο Nerti , που σημαίνει «βυθίζω». Η παρετυμολογία του ονόματος, σύμφωνα με την οποία το "νεράιδα" προέρχεται από τη λέξη "νερά", αποδίδει επίσης τη στενή τους σχέση με το νερό. Άλλωστε οι νεράιδες των παραμυθιών μοιάζουν εξ ορισμού υδάτινες. Όπως και οι νύμφες ζουν στα βουνά, στα δάση, στα ποτάμια, σε βρύσες, σε συντριβάνια, σε σπηλιές, σε όλη τη φύση, και αποκαλούνται με πολλά ονόματα : ανεράδες, ανεραγόδες, νεράισσες, ξεραμένες, αβραγίδες κτλ. Κινούνται σε χώρους κυκλικούς (αλώνι, συντριβάνι, λίμνη, στέρνα), όπως κυκλικές είναι οι κινήσεις τους στον χορό ή στο γνέσιμο. Ο χορός τους αφήνει κυκλικά χνάρια στο χορτάρι σύμφωνα με τις παραδόσεις πολλών λαών. Είναι όμορφες με μακριά ξανθά μαλλιά συνήθως πράσινα μάτια φορούν λευκά φουστάνια με λευκό μαντήλι και τις βλέπουν μόνο οι σαββατογεννημένοι και οι ελαφρό ίσκιοτοι .

Αρχηγός τους είναι η Κάλω και έχουν πολλά ονόματα όπως Αστέρω, Ουρανία, Λαμπετία, Κανέλα, Κάλω κ.α.. Τους αρέση ο χορός και συχνά αρπάζουν τους λυράδες για να τους παίξουν και να χορέψουν , και συνήθως βγαίνουν τα μεσάνυχτα μπαίνουν στα σπίτια και κλέβουν τα ρούχα των γυναικών. Σαν γυναίκες, προκαλούν του άνδρες, τους θέλγουν και ύστερα τους ξεφεύγουν, μέσα από μία διχασμένη έκφραση της σεξουαλικότητάς τους. Παρά την υπερφυσική τους προέλευση οι δραστηριότητές τους ταυτίζονται με τις παραδοσιακά γυναικείες: φροντίζουν για την καθαριότητα του σώματος και αγαπούν γενικά το νερό. Οι Νεράιδες παντρεύονται με Νεράιδους κάνουν παιδιά ενώ σε κάποιες παραδόσεις υφαίνουν. Η νεράιδα αναπαριστά την ιδανική και τρομακτική θηλυκότητα. Συγκεντρώνει πολυάριθμες γυναικείες ιδιότητες : οι αναπαραστάσεις της παραπέμπουν στη συμβολική του νερού, του γνεσίματος και του νοικοκυριού, στις αναπαραστάσεις της νύφης, στον πόθο και στον θάνατο.
Οι Νεράιδες στην Ομήρου Ιλιάδα
Είπε, κι εκείνον τον περίζωσε σα μαύρο γνέφι ο πόνος·
και διπλοπάλαμα αθαλόσκονη φουχτώνοντας τη ρίχνει
πα στο κεφάλι, και την όψη του μολεύει την πανώρια'
κι η στάχτη απά στο μοσκομύριστο του κάθουνταν χιτώνα'
κι αυτός μακρύς φαρδύς ξαπλώθηκε και κοίτουνταν στη σκόνη,
και με τα χέρια του ανασκάλευε μαδώντας τα μαλλιά του.
Κι οι σκλάβες, που ο Αχιλλέας κι ο Πάτροκλος είχαν κουρσέψει,
έσυραν τρανή φωνή, απ' τον πόνο που 'νιωσαν, και δράμαν απ' τις πόρτες
30 στον Αχιλλέα το γαύρο ολόγυρα, και χεροπάλαμα όλες
κρούγαν τα στήθη τους, και λύθηκαν της κάθε μιας τα γόνα.
θρηνούσε κι απ' την άλλη ο Αντίλοχος, πνιγμένος μες στο κλάμα,
τον Αχιλλέα στα χέρια πιάνοντας—κι αυτός βαριά εβογγούσε—
τι έτρεμε μπας και με το σίδερο θερίσει το λαιμό του.
Κι έσκουξεν άγρια" ευτύς τον άκουσεν η σεβαστή του η μάνα,
που πλάι στο γέρο κύρη εκάθουνταν, στα βάθη του πελάγου,
κι αρχίνησε το θρήνο' γύρα της μεμιάς εμαζωχτηκαν
όσες θεές νεράιδες έμεναν στου πελάγου τα βάθη·
η Κυμοθόη κι η Γλαύκη εκεί 'τανε, κι η Θάλεια κι η Νησαία
40 κι η βοϊδομάτα Αλία κι η Φέρουσα κι η Θόη κι η Κυμοδόκη·
ήταν ακόμα κι η Λιμνώρεια κι η Αμφιθόη κι η Ακταίη
με τη Μελίτη και την Ίαιρα, την Αγαυή, τη Μαίρα,
και την Πρωτώ καί την Ιάνασσα, τη Σπειώ και την Πανόπη
και τη Δωτώ και την Καλλιάνειρα, την ξακουστή Γαλάτεια,
τη Δυναμένη, την Καλλιάνασσα καί τη Δωρίδα' κι ήταν
κι η Νημερτή μαζί και η Ιάνειρα, μαζί τους κι η Αμφινόμη·
κι η Ωρείθεια κι η Κλυμένη κι η Άψευδη μες στη σπηλιά βρεθήκαν,
κι η Αμάθια ακόμα η καλοπλέξουδη κι η Δεξαμενή, κι άλλες,
όσες θεές νεράιδες έμεναν στου πελάγου τα βάθη.
50 Και γέμισε η σπηλιά η κρουστάλλινη, κι αυτές έδερναν όλες
τα στήθη τους· και πρώτη η Θέτιδα κινάει το μοιρολόγι:
« Νεράιδες αδερφές μου, ακούστε με, καλά να ξέρετε όλες
γρικώντας, πόσους κρύβω μέσα μου βαθιά καημούς και πόνους.
Αλί κι αλί σε με την άμοιρη πικρολεβεντομάνα!
Γέννησα γιο τρανό, αψεγάδιαστο, στους αντρειωμένους πρώτο,
κι ως τρυφερό κλωνάρι ανάδωσε' κι εγώ, που ανάστησα τον
σα ροδαμό που ξεπετάχτηκε στου χωραφιού τον όχτο,
πάνω στα πλοία τα δρεπανόγυρτα στην Τροία τον έχω στείλει,
τους Τρώες να πολεμήσει. Αλίμονο, δε θα τον δω να γέρνει
60 στο πατρικό ξοπίσω σπίτι του, να τον καλωσορίσω!
Μα κι όσο ακόμα ζει και χαίρεται το φως του γήλιου, πάντα
τραβάει καημούς, κι ουδέ πηγαίνοντας μπορώ να τον συντράμω.
Κι όμως θα πάω να ιδώ το τέκνο μου, ποια συφορά ν' ακούσω
το 'χει πλακώσει, από τον πόλεμο μακριά κι ας μένει τώρα.»
Είπε, και τη σπηλιά παράτησε, κι εκείνες δακρυσμένες
ομάδι της τραβούσαν κι άνοιγε της θάλασσας το κύμα
τρογύρα, ως πια στην Τροία που φτάσανε την παχιοχωματούσα'
κι αράδα στο γιαλό ξεπρόβαλαν, κει που ήταν τραβηγμένα
πυκνά των Μυρμιδόνων τ' άρμενα, στον Αχιλλέα τρογύρα'
70 κι ως εβογγούσε κείνος, σίμωσεν η σεβαστή του η μάνα'
σέρνει φωνή μεγάλη, εφούχτωσε την κεφαλή του γιου της,
και μες στα κλάματα ανεμάρπαστα του συντυχαίνει λόγια:
« Τι κλαις, παιδί μου; Ποιος σου ετάραξε καημός τα σπλάχνα τώρα;
Για μίλα μου ανοιχτά, μην κρύβεσαι· σου τα 'χει ο Δίας τελέψει
τα όσα πιο πριν τον παρακάλεσες με σηκωμένα χέρια,
να στριμωχτούν οι Αργίτες σύψυχοι μπροστά απ' των πλοίων τις πρύμνεςκαι στενεμένοι απ' την ανάγκη σου φριχτά κακά να πάθουν.»

Ελληνικό Αρχείο

Οί Μαυρομιχάλες της Κριμαίας

Μια περίληψη της οικογένειας Μαυρομιχάλες στην Κριμαία στα τέλη της δεκαετίας 18 - αρχές 19 ου αιώνα:

1) Μαυρομιχάλης Στέφανος (1734-24.02.1801), αντισυνταγματάρχης.

Γιος της Ξάνθης Μαυρομιχάλη.

Συμμετέχων από ρωσοτουρκικούς πολέμους 1768-1774 και 1787-1790, και της Ρωσίας-Σουηδίας πόλεμο του 1788-1790, ο διοικητής των ελληνικών δυνάμεων στο Αιγαίο (1770-1774) και του Κερτς (1775-1779), τότε διοικητής του Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού (από 21.06. 1794 έως την ημερομηνία του θανάτου 24.02.1801).

Σύζυγος: Φωτεινή Σταμάτη (ημερομηνία γέννησης και του θανάτου άγνωστη), κόρη του καπετάνιου.

2) Μαυρομιχάλης Παύλος (1772-1822), υπολοχαγός του στόλου, δικαστικός σύμβουλος, ένας ιδιοκτήτης γης.

Γιος του Αντισυνταγματάρχη Στέφανου Μαυρομιχάλη.

Έλαβε μέρος στην αποστολής της Μεσογείου του ναυάρχου Φιοντόρ Ουσακώφ 1798-1800 . Αρχηγός Αστυνομίαςστην Οδησσό (1810-1814).

Σύζυγος: Ξένια Δμίτριεβα (Dmitrieva) (1787-1851), κόρη του υποστράτηγου.

Παιδιά: Κωνσταντίνος (γεν. 1804), Μαρία (γεν. το 1806), Κατερίνα (γεν. το 1808), Ελισάβετ (γεν. το 1810), η Άννα (γεν. 1812), Αλεξάνδρα (γεν. το 1814), Ελένη (γεν. το 1816).

3) Μαυρομιχάλης Κωνσταντίνος (1804-1805), ο μόνος γιος του Παύλου Μαυρομιχάλη. Πέθανε σε βρεφική ηλικία.

4) Μαυρομιχάλη Μαρία (γεν. 1806), κόρη του Παύλου Μαυρομιχάλη.

Σύζυγος: Κωνσταντίνος Αναστάσιου (ροσ. Anastasyev) (γεννημένος το 1795 από οικογένεια γεννηθεί Μορέως).

Υποστράτηγος του Σώματος των Πεζοναυτών μηχανική κατασκευών, διοικητής της Νότιας Περιφέρειας (1851), έκανε την κατασκευή δεξαμενών στη Σεβαστούπολη (αρχές 1850).

5) Μαυρομιχάλη Αικατερίνη (γεν. 1808), κόρη του Παύλου Μαυρομιχάλη.

Σύζυγος: Michael Blaramberg (γεννήθηκε το 1810), υπολοχαγός, ένας αρχαιολόγος,μέλος της «Κοινωνία της Ιστορίας και Αρχαιοτήτων» της Οδησσού.

6)Μαυρομιχάλη Ελισαβέτ (γεν. 1810), κόρη του δικαστικού συμβούλου κυρίου Παύλου Μαυρομιχάλη. Σύζυγος: Πέτρος Ρεβελιότης (1813-1849), ένας συνταξιούχος καπετάνιος, Λόρδος.

Ο γιος του υποστράτηγος Θεοδόσιος Ρεβελιότης,υπήρξε διοικητής του Ελληνικού τάγματος πεζικού της Μπαλακλάβα. Δεν είχε παιδιά.

7) Μαυρομιχάλη Άννα (1812-17.02.1883), ένα κορίτσι, που πήρε την επωνυμία «Φωτεινή» κόρη του Παύλου Μαυρομιχάλη.Θάφτηκε στο παλιό νεκροταφείο Ορθοδόξων στη Σεβαστούπολη δίπλα στην αδελφή της Ελένη.

8) Μαυρομιχάλη Αλέξανδρα (γεν. το 1814), κόρη του Παύλου Μαυρομιχάλη.

Σύζυγος: Ηλίας Καζής (1803-25.09.1888), ένας συνταξιούχος υπολοχαγός διοικητής του στόλου, και γαιοκτήμονας.

9)Μαυρομιχάλη Ελένη (24.08.1816-03.02.1876), κόρη του Παύλου Μαυρομιχάλη.

Σύζυγος: Ιohann Blaramberg (08.04.1800-03.12.1878), Αντιστράτηγος (1862), γεωγράφος, ταξιδιώτης και συγγραφέας.
9)Μαυρομιχάλης Μιχάλης (γεν. 1770), αρχηγός του Ελληνικού τάγματος πεζικού της Μπαλακλάβα, και ιδιοκτήτης γης.

10)Ο υπολοχαγός Στίβεν Μαυρομιχάλης ανιψιόςτου Αντισυνταγματάρχη, ξάδελφος του δικαστικού σύμβουλου Παύλου Μαυρομιχάλη.

Σύζυγος: Αικατερίνη Παπαντίμανο (γεν. το 1788), κόρη του υπολοχαγού.
Παιδιά: Δημήτρης (γεν. 1802), Ελένη (ημερομηνία γέννησης και θανάτου άγνωστη)

Ευχαριστώ τον φίλο Ιγκορ Μοσχούρη για την ευγενική προσφορά στοιχείων από την έρευνά του.

Ο Ιγκορ είναι ιστορικός και περισσότερα από 20 χρόνια αφιερώθηκε στη μελέτη της ιστορίας των Ελλήνων της Σεβαστούπολης και Μπαλακλάβας, που προέρχονται από την Μάνη, την Πελοπόννησο, τα Ιόνια Νησιά, και το Ελληνικό Αρχιπέλαγος.
Το 2005 εξέδωσε τον πρώτο τόμο της μονογραφίας του «Οι Έλληνες στην ιστορία της Σεβαστούπολης» (634 σελίδες). Στο βιβλίο αυτό περιγράφει λεπτομερώς τα γεγονότα του 1770 στο Μοριά, και τις μάχες των Ελλήνων με τη ρωσική πλευρά...κατά των Τούρκων.