15 Δεκεμβρίου 2011

Μετάφραση της “Αντιγόνης” του Σοφοκλή στη γλώσσα των ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας

Παγκόσμια πρώτη παρουσίαση
επιμέλεια: Γιώργος Δαμιανός

Γκρίκο: Α σού φαίνετα τι έκαμα αν ανόητο πράμα, ένα ανόητο το λέει
> Griko (M. Cassoni) A su fénete ti écama an anóito prâma, éna anóito tò lèi.
> Πρωτ.:(469) Σοὶ δ’ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν, σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω.

Τα 24grammata.com παρουσιάζουν, με τη μορφή ebook, για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα σπάνιο και μοναδικό Θησαυρό της Ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού. Πρόκειται για τη μετάφραση (αποσπάσματα) της Αντιγόνης του Σοφοκλή στη γλώσσα των Ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας (Griko/ Salento)
H μετάφραση περιλαμβάνεται σ’ ένα σπάνιο άρθρο του φημισμένου Ιταλού γλωσσολόγου Ο. Parlangeli. To άρθρο δημοσιεύτηκε στο επιστ. περιοδικό “Byzantion” (Bruxelles, 1952) και είναι γραμμένο στη Γαλλική γλώσσα.
Σε αυτό το άρθρο ο Parlangeli, παρουσιάζει τον ερευνητή του Γκρικο, Don Mauro Cassoni, (το άρθρο υπάρχει σε έντυπη μορφή, καθώς και όλη η εργογραφία του Κασòνι, στη βιβλιοθήκη του 24grammata.com)
O μοναχός Mauro Cassoni μόνασε στο μοναστήρι Santa Maria di Consolazione στο Martano (Le) και κατέγραψε τα ήθη και έθιμα των ελληνοφώνων του Σαλέντου, συνέταξε μελέτες σχετικά με την ελληνική γλώσσα της περιοχής και προσπάθησε να μεταφράσει στην πατρική γλώσσα των κατοίκων, την εποχή εκείνη μιλούσαν αποκλειστικά το Γκρίκο οι κάτοικοι της ελληνόφωνης νησίδας του Σαλέντο, την τραγωδία “Αντιγόνη” του Σοφοκλή.
Ο Κασόνι μετέφερε νοηματικά την τραγωδία και δεν έδωσε μεγάλη σημασία στους μεταφραστικούς τύπους αλλά αρκέστηκε στη νοηματική απόδοση. Άλλωστε το επίπεδο του Γκρίκο (μέχρι το 1900 το μιλούσαν αναλφάβητοι χωρικοί, αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο) δεν του επέτρεπε να έχει πολλές εναλλακτικές λύσεις στη μετάφραση. Προτίμησε τη νοηματική απόδοση, ίσως και παράφραση, αλλά αρνήθηκε συστηματικά να την εμπλουτίσει με Ιταλικό λεξιλόγιο. Μόνο και μόνο για αυτό τα παρακάτω αποσπάσματα είναι ένας μοναδικός θησαυρός του Ελληνικού Πολιτισμού
Όπως θα δείτε στο ebook ο καταγράφει τους στίχους στην αρχαία ελληνική γλώσσα και στο Γκρίκο (με Λατινικούς χαρακτήρες).
Για να γίνουν ευκολότερα κατανοητά από το ελληνικό κοινό, τα 24grammata.com πρόσθεσαν το Γκρίκο με τους ελληνικούς χαρακτήρες, καθώς και μια στοιχειώδη μετάφραση στη νεοελληνική. Συνειδητά προτιμήσαμε μα μείνουμε πιστοί στο Γκρίκο και όχι στο αρχαίο κείμενο, γιατί σκοπός μας είναι να προβάλλουμε τη γλώσσα των ελληνόφωνων (και ας μας συγχωρέσει ο Σοφοκλής).
Επειδή το συνημμένο ebook δεν είναι ευανάγνωστο ξαναγράψαμε τα κύρια σημεία και προσθέσαμε το μεταγλωττισμό με ελληνικούς χαρακτήρες καθώς και το πρωτότυπο κείμενο.
Στο τέλος του ebook παρουσιάζονται και 7 canti (ύμνοι/τραγούδια) della Grecia Salentina:
[download]


ANTIGONE di SOFOCLE / ΑΝΤΙΓΟΝΗ του ΣΟΦΟΚΛΗ
440. Kρ: Τσ’ εσού, που έχει στα πόδια την κοφάλη, λέει ο ντε, τι σου έκαμε τούτο;
>Kr.: (à Antigone) C esù, pù ehi ‘sta pódia tin cofàli, lèi ο dé ti ‘sù écame tuo ?
>Κρ.: Σ’ εσένα, που έχεις στα πόδια το κεφάλι, λές ή όχι, ότι συ έκανες τούτο;
>ΚΡ. :Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα, φῄς, ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε;
Αντ. Το λέω τσε εσοτζο πι ντέ.
>Αν. Το léo c’essózo pi ndé.
>Αντ. Το λέω και δεν το αρνούμαι
>ΑΝ. Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή.
445 Κρ (στο φύλακα): Σου ζώζει πάει, αρτενα, ετσι ιπου θέλει πους όλο το κακό λυμένο
Kr. (au gardien) Sù sozi pai, artena, eci ipu téli pus ólo to kakó liméno.
Κρ. (στο φύλακα): Σύ σώθηκες, πήγαινε όπου θέλεις, γιατί το κακό είναι λυμένο (για σένα)
ΚΡ. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον·
(στην Αντιγόνη): Τσ εσού πέμμου ενώριτζες εσού τι βω (εγώ) είχα ντοκόντα α λο να μι χώσουνε τσι το πεζαμμένο
>(à Antigone) C’ esu, pémmu,ennórizes esu ti ‘vo iha dóconta a lo na mi hósune citto pesamméno?
>Και σύ πες μου, εγνώριζες εσύ ότι εγώ είχα διατάξει να μη χώσουνε (θάψουνε) κείνο τον πεθαμένο;
>πρωτότυπο: σὺ δ’ εἰπέ μοι μὴ μῆκος, ἀλλὰ συντόμως, ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε;
Αντ.: ούμε, ο νώριτζα τσε καλά, σοτζεστε να μη τον νώριτζα; Εσού τον έντικες αλό
>Ùmme, ο nnóriza ce calà; Sogeste na mi ton nóriza ? Esu ton édikes alò.
>Εγνώριζα και καλα, πως να μην το γνώριζα, εσύ τον είχες δώσει (δική σου διαταγή ήταν)
>ΑΝ. Ἤιδη· τί δ’ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν.
Κρ Τσε εσού τον έκλασε, χώνοντα το πεσαμένο
>Kn. C esu ton éklase, hónnonta to pesamméno.
>Κρ: και εσύ τον χάλασες (έσπασες τον νόμο) χώνοντας τον νεκρό (θάβοντας τον πεθαμένο)
>ΚΡ. Καὶ δῆτ’ ἐτόλμας τούσδ’ ὑπερβαίνειν νόμους;
450. Αν. Εν ιο α τό Τζέου ούζο λο ντε αττά δικια τος τεο του ακάτου. Για τούο εβό εκιτεφσα
>Αν. Enn io a ttó Zeu uso lo, ndé atta dikia tos teó tu acatu jâ tuo evo ekkitefsa.
>Αν: Δεν ήταν του Δία ο νόμος, ούτε της Δίκης, της Θεάς του Κάτω Κόσμου. Για δικό σου τον φανταστηκα
>(450) ΑΝ. Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε, οὐδ’ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκην τοιούσδ’ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισαν νόμους·,
Επίστονε μαγκά τι, τα λόγια ανού αντρώπου, που ντέτε να πέσανει ήσανε πλέον δυνατά πι τσινα, άγια, ντε γραμμένα τος θεό. Είναι τούα ντεναπους στι σήμερι, ντεν ειναι απού αφτέ: ειναι για πάντα
> Eppistone maga ti, ta lója anu antrópu, pu déte na pèsani isane pléon1 dinatâ pi cina : afsilâ, âja, ndé gramména, tos teó. Ine tua den apus to simmeri, Ndé apù afte : ine jâ panta
> Ούτε ήξερα ότι τα λόγια ενός ανθρώπου που είναι να πεθάνει (θνητού) ήτανε πιο δυνατά από κείνα τα άγια και όχι γραμμένα του Θεού. Είναι (λόγια) από κείνα που είναι για το σήμερα, δεν είναι απ αυτά που μένουν για πάντα
> οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ’ ὥστ’ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ’ ὑπερδραμεῖν.
[download]


by Siglitiki στο 24grammata.com
Για όσους γνωρίζουν το Μανιάτικο γλωσσικό ιδίωμα η ομοιότητα με τα Γκρικο είναι καταπληκτική.
Εκείνοι που  έχουν ακούσει Μανιάτες να συνομιλούν θα με δικαιώσουν.
Τολμώ να παρατηρήσω πώς τα Γρικο είναι εξέλιξη του Μανιάτικου Γλωσσικού Ιδιώματος.
Συγχαρητήρια στον Γιώργο Δαμιανό
Συγχαρητήρια και στην καλή φίλη siglitiki
Γρηγόριος Παπαδοθωμάκος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Τα σχόλια σας....συντροφιά μας.