………. Οι Μανιάτες κάπως πρέπει να φοβηθούν …….

Αναδημοσίευση της πρώτης επιστολής προς την Πύλη από το εξαίρετο βιβλίο «η οργή του Σουλτάνου» των Η. Κολοβού και Σ. Ιλιτζάκ.

Να ευχαριστήσω θερμά τον κ. Ιλιτζάκ για την άδεια αναδημοσίευσης της επιστολής αυτής καθώς και την αποστολή της πρωτότυπης επιστολής.

Portrait of Hurşit Pasha. Aikaterini Laskaridis Foundation. Adam de Friedel (1832) The Greeks, Twenty-four Portraits of the principal Leaders and Personages who have made themselves most conspicuous in the Greek Revolution, from the Commencement of the Struggle, Λονδίνο

(HAT 38866)

Υπόμνημα του Βαλή της Ρούμελης Χουρσίτ Αχμέτ Πασά προς τον μεγάλο Βεζίρη Σεγίτ Αλή Πασά
22 Φεβρουαρίου / 6 Μαρτίου 1821

«Αξιοσέβαστε, εκλαμπρότατε, μεγάθυμε, ευεργέτη, εξοχότατε κύριε μου,

Έλαβα μια επιστολή από τους {μουσουλμάνους} προεστούς (vucuh) της Τριπολιτσάς και δύο επιστολές από τον καιμακάμη του Μοριά {Μεχμέτ Σαλίχ Αγά}, που αναφέρουν ότι ο {Τεπελενλής} Αλή Πασάς, ο οποίος έχει προκαλέσει την οργή της Αυτού Μεγαλειότητας 

{του Σουλτάνου} έχει στείλει στασιαστές {mufsid}στον Μοριά που διαδίδουν ψευδείς φήμες και ξεσηκώνουν τους ραγιάδες. Ως αποτέλεσμα παρατηρούν ότι οι ραγιάδες προβαίνουν σε κινήσεις που δείχνουν ανταρσία {harekat-I reddiyye}, και για αυτόν τον λόγο μου ζητούν να στείλω στρατιώτες για την υπεράσπιση του Μοριά. Επιπλέον την επομένη δέχτηκα πολλές επιστολές ακόμα από τον καϊμακάμη και τους προεστούς που αναφέρουν ότι ο μπέης της Μάνης {Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης}, έλαβε 1000 πουγγιά {500.000} γρόσια για να αγοράσει στρατιωτικό εξοπλισμό από τους Ρώσους, ότι έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των απίστων της Μάνης και ότι ως εκ τούτου η πλειονότητα των ραγιάδων στην χερσόνησο έχει πάρει τα όπλα. Δεδομένου ότι τα γεγονότα ξεκίνησαν με υποκίνηση του Αλή Πασά μπορούμε να συναγάγουμε ότι αυτός τους προσέφερε τα 1.000 πουγγιά. Επίσης οι Μανιάτες βάσει ιδιοσυγκρασίας, είναι πολύ πιθανό ότι θα τολμήσουν να προβούν σε ανταρσία που θα υποκινήσει ο Αλή Πασάς. Από πλευράς μου διόρισα αμέσως έναν διοικητή (basbug) και έστειλα ένα ασκέρι με 1500 δικούς μου άνδρες στον Μοριά μέσω Ζητουνίου {Λαμίας}. Ωστόσο όπως γνωρίζει η Εξοχότητα Σας φυσική κλίση προς την στάση, δεν έχουν μόνο οι Μανιάτες αλλά και ορισμένοι κλέφτες που προηγουμένως είχαν καταφύγει στον Αλή Πασά. Εξάλλου έτσι βρήκε τον τρόπο αυτός να προκαλέσει στάση (fesad) των ραγιάδων.

Οι Μανιάτες δείχνουν ροπή προς τις ανέντιμες πράξεις και πρέπει κάπως να φοβηθούν.

Παρά την αποστολή των στρατιωτών που ανέφερα θα χρειαστεί να αγκυροβολήσουν στην Μάνη και κάποια αυτοκρατορικά πλοία όμως θα ήταν λάθος να μετακινηθεί όλος ο Αυτοκρατορικός Στόλος υπό τις διαταγές του αξιότιμου Καπουντανέ Αλή Μπέη {Νασούχ – Ζαντέ ή Καρά Αλή}.

Η κρισιμότητα της περίστασης προδήλως απαιτεί να αποπλεύσουν ταχύτατα από τον αυτοκρατορικό Ναύσταθμο {Tersane} τρία ή τέσσερα πλοία προκειμένου να περιπολούν τις ακτές της Μάνης.

Με βάση και την αναφορά του καϊμακάμη {του Μοριά, Μεχμέτ Σαλίχ Αγά}, σε περίπτωση που το Υψηλό Κράτος αντιληφθεί τυχόν ενέργειες που παραβιάζουν την συνθήκη ειρήνης εκ μέρους των Ρώσων ή άλλου κράτους θα πρέπει πάση θυσία να βρεθεί στον Μοριά ο βαλής {Κιοσέ Μεχμέτ Πασάς} και να σταλεί εκεί ισχυρό στράτευμα. Όπως εξήγησα και παραπάνω οι ενέργειες των Μανιατών είναι αρκετά πιθανό να έχουν προκληθεί και κατόπιν υποκίνησης από τον Αλή Πασά. Οποιαδήποτε εκδοχή κι αν ισχύει καλό θα ήταν να περιπολούν στις ακτές της Μάνης τρία ή τέσσερα πλοία.

Οι επιστολές στις οποίες αναφέρομαι έφτασαν την ημέρα που θα αναχωρούσα από τα Τρίκαλα.

Έτσι η προετοιμασία για την αποστολή των στρατιωτών στο Μοριά με κράτησε στα Τρίκαλα δύο μέρες ακόμη. Στο υπόμνημα μου επισυνάπτω τις επιστολές και τις υποβάλλω στην Εξοχότητα σας.

Η υπόθεση παρουσιάζεται στην κρίση της Εξοχότητας Σας, στον αξιοσέβαστο, εκλαμπρότατο, μεγάθυμο, ευεργέτη, εξοχότατο κύριο μου (στον μεγάλο βεζίρη).

1 Τζεμαζιουλάχιρ 1236
{Σφραγίδα} Χουρσίτ Αχμέτ»

Οθωμανικά πλοία το 1820

Η συγκεκριμένη επιστολή αποτελεί την πρώτη από μια δέσμη επιστολών από το Οθωμανικό αρχείο της Κωνσταντινούπολης οι οποίες εκδόθηκαν πρόσφατα σε βιβλίο με τίτλο «Η Οργή του σουλτάνου».

Η ίδια η επιστολή αποτελεί ένα σοβαρότατο ντοκουμέντο που μας αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν οι Οθωμανοί Τούρκοι τις διεργασίες πριν την ελληνική επανάσταση.

Από την επιστολή αυτή προκύπτουν πολλά συμπεράσματα που αφορούν την Μάνη, τον Αλή Πασά, τις υποψίες των Τούρκων καθώς και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα εκείνης της περιόδου.
Η πρώτη σημαντική παρατήρηση που συνάγεται από την ανάγνωση της παραπάνω επιστολής είναι πως οι Οθωμανοί Τούρκοι είχαν σχετικά καλή γνώση της ατμόσφαιρας που επικρατούσε στην Πελοπόννησο αλλά και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο.

Γνωρίζουν τις προεπαναστατικές διεργασίες που γίνονται στην Μάνη αλλά και την κινητοποίηση των κλεφτών σε διάφορα μέρη. Ωστόσο παρατηρούμε ότι ο Χουρσίτ στην επιστολή του αυτή κατονομάζει ως κύριο υπεύθυνο ενδεχόμενης εξέγερσης των Ελλήνων τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων.

Ως δεύτερη πιθανότητα θεωρεί την εμπλοκή των Ρώσων στα ελληνικά πράγματα πιθανόν ως ομόδοξους όπως συνέβη στα Ορλοφικά. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν φαίνεται να υποπτεύονται μια καθαρά εθνικού τύπου επανάσταση.

Χαρακτηριστικά είναι αυτά που γράφει στα απομνημονεύματα του ο Κ. Δεληγιάννης «Οι Τούρκοι έλαβον διαφόρους υπονοίας και ειδήσεις από πολλά μέρη ότι οι προκριτώτεροι των προεστών ευρισκόμενοι εις τας επαρχίας των έκαμαν επιχείρημα τας κοινάς συνελεύσεις των υποδεεστέρων προκρίτων και προεστώτων και ευλογοφανεί λόγω δια την υπηρεσίαν δήθεν και κατηχούν τους πάντας και ενεργούν Επανάστασιν εις όλην την Πελοπόννησον.

Αυτά τα έγραφαν και όλοι οι Τούρκοι από τας επαρχίας εις μπέηδες και αγάδες της Τριπολιτσάς».

Η Τρίπολη ως διοικητικό και οικονομικό κέντρο της Πελοποννήσου είναι λογικό να αποτελεί και κέντρο ζυμώσεων και συζητήσεων οι οποίες είναι φυσικό να περιβάλλουν και την μελλοντική επανάσταση.
Η δεύτερη σημαντική παρατήρηση είναι η γνώμη των Οθωμανών για την Μάνη και τους Μανιάτες. Αναφέρουν ότι λόγω ιδιοσυγκρασίας ο τόπος και οι άνθρωποι έχουν ροπή προς ανέντιμες πράξεις και πρέπει προληπτικά να φοβηθούν διότι είναι πολύ πιθανόν να εξεγερθούν καθώς φέρουν και οπλισμό. Εδώ γίνεται αντιληπτό πως ο Χουρσίτ γνωρίζοντας ως πρώην Βαλής της Πελοποννήσου την τοπική κατάσταση αλλά και το φιλελεύθερο πνεύμα των Μανιατών ανησυχεί ιδιαιτέρως.

Παραινεί τον μεγάλο Βεζίρη (πρωθυπουργό) να στείλει πολεμικά πλοία πέριξ της χερσονήσου της Μάνης προκειμένου να περιπολούν προληπτικά αλλά και να καταστείλουν σε περίπτωση που χρειαστεί τυχόν εξέγερση στην Μάνη.

Εδώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περιοχή αυτή την περίοδο του 1821 ήταν από τις πιο πυκνοκατοικημένες και οπλισμένες ενώ στην προηγούμενη μεγάλη επανάσταση των Ελλήνων τα Ορλοφικά πρωτοστάτησε. Όλοι οι παραπάνω λόγοι συνέτρεχαν στον προληπτικό περιορισμό της.
Η τρίτη παρατήρηση έχει να κάνει με την βαρύτητα της προσωπικότητας του Αλή Πασά Τεπελενλή ο οποίος ήταν τόσο ισχυρός εκείνη την εποχή που αν και οι Οθωμανοί Τούρκοι γνώριζαν για πιθανή εξέγερση των Ελλήνων κινήθηκαν δραστικά εναντίον του συγκεντρώνοντας ένα μεγάλο στρατό (80.000 περίπου) και αναβαθμίζοντας τον Χουρσίτ Πασά σε μπεηλέρμπεη της Ρούμελης ώστε να πολιορκήσει το κάστρο των Ιωαννίνων.

Ωστόσο δεν έμειναν άπρακτοι μπροστά στην ελληνική κινητικότητα. Καλούν με πρόσχημα να υποβάλλουν τα σέβη τους στην Τριπολιτσά τους προεστούς της Πελοποννήσου.

Σε περίπτωση άρνησης θα είχαν αφορμή για περαιτέρω μέτρα εναντίον των Ελλήνων ενώ αν πήγαιναν θα είχαν δέσμιους τους επικεφαλείς των Ελλήνων.

Έτσι το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου του 1821 εμφανίστηκαν στην Τρίπολη 16 πρόκριτοι και 8 αρχιερείς οι οποίοι με το ξέσπασμα της Επανάστασης αιχμαλωτίστηκαν.

Ωστόσο αυτό δεν κατέστη δυνατό να σταματήσει το νερό που ήδη είχε μπει στο αυλάκι.

Το πρωτότυπο της επιστολής (ευχαριστώ πολύ τον Σοκρού Ιλιτζάκ για την αποστολή υλικού)

Πηγές :

1. Η. Κολοβού, Σ. Ιλιτζάκ, Μ. Σχαριάτ – Παναχί «Η οργή του Σουλτάνου», εκδόσεις ΕΑΠ Αθήνα 2021
2. Π. Βελισσάριος «Αρχιερείς και προύχοντες στις φυλακές της Τριπολιτσάς», Ελευθεροτυπία, περιοδικό Ιστορικά, τεύχος 204, 25/9/2003 https://argolikivivliothiki.gr/2009/11/16/prison/
3. Κ. Κόμης «Πληθυσμός και οικισμοί Μάνης 15ος – 19ος αιών.», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2005
4. Α. Μπένου «Η αποστασία του Αλή Πασά και πως αυτό βοήθησε την επανάσταση», 2021 https://www.offlinepost.gr/2021/02/28/i-apostasia-tou-ali-pasa-kai-pos-ayti-voithise-tin-epanastasi/

ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ

Επιδρομή των Μανιατών στην Καλαμάτα το 1692

Άποψη της Καλαμάτας το 1688 CORONELLI, Vincenzo, πηγή https://el.travelogues.gr/item.php?view=48669

Αφιερωμένο στον αείμνηστο καθηγητή Σωκράτη Κουγέα

Επιμέλεια κειμένου Γιάννης Μιχαλακάκος εκπαιδευτικός

Η γεωγραφική θέση της Καλαμάτας μεταξύ του μεσσηνιακού κάμπου και του βουνού του Ταϋγέτου είναι φυσικό και επόμενο να παίξει καθοριστικό ρόλο μεταξύ της περιοχής αυτής και της γειτονικής χερσονήσου της Μάνης. Ανέκαθεν υπήρχαν σχέσεις μετανάστευσης από την μία περιοχή στην άλλη ενώ ακόμα και τα δύσκολα χρόνια της Οθωμανικής περιόδου υπήρχαν εμπορικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο περιοχών.

Μάλιστα οι Μανιάτες συμμετείχαν ενεργά στην απελευθέρωση της πόλης από τους Οθωμανούς όχι μόνο το 1821 αλλά το 1659 και το 1685 όταν ο Francesco Morosini κατέλαβε την πόλη και έδωσε την έναρξη της β Ενετοκρατίας έως το 1715 στην Πελοπόννησο.

Ωστόσο οι σχέσεις των κατοίκων της Καλαμάτας με τους Μανιάτες δεν ήταν πάντα ειρηνικές.

Η αύξηση της πειρατείας ως μορφή βιοπορισμού στην Μεσόγειο (Μάνη, Κρήτη, Μάλτα, Μήλο κ.ά.), η αύξηση του πληθυσμού της Μάνης, οι οικογενειακές σχέσεις των Μανιατών, το εθιμικό δίκαιο και υπόβαθρο καθώς η σχετική αυτονομία της περιοχής σε συνδυασμό με την πολεμική αγωγή οδηγούσε επανειλημμένα σε συγκρούσεις και βιαιοπραγίες από πλευράς Μανιατών.

Ένα τέτοιο επεισόδιο περιγράφει πολύ δραματικά σε άρθρο του ο καθηγητής Σωκράτης Κουγέας από αναφορά του Αρχείου της Βενετίας. Η συγκεκριμένη αναφορά (report), στέλνεται στον Δόγη της Βενετίας από τον Γενικό Προβλεπτή (γενικό Διοικητή ) του Μοριά Marin Michiel την 14η ιουλίου 1692.
«Μεταξύ των Μανιατών και των κατοίκων της Καλαμάτας έγινε μια αρκετά σοβαρή ταραχή, επειδή ένας από τα περίχωρα της Ζαρνάτας, που ήταν ενοικιαστής του φόρου των χοιρινών (diago delli animali porcini), ενώ ζητούσε να εισπράξει από τους Καλαματιανούς το δικαίωμα του, ήρθε με αυτούς σε λογομαχία και αφού θεώρησε τον εαυτό του προσβεβλημένο, μετέβη στο χωριό του και αφού συνάθροισε τους συγγενείς του και τους γέροντες του τόπου, παρέστησε πολύ υπερβολικά τα πράγματα ότι δήθεν οι Καλαματιανοί καθύβρισαν και εξευτέλισαν ολόκληρη την ευγενή εθνότητα του (sua nobile natione) και ότι ως εκ τούτου όφειλαν όλοι ενωμένοι να εκδικηθούν την προσβολή. 

Έτσι αφού συγκεντρώθηκαν περί τους 1700 τέθηκε ο ίδιος επικεφαλής και τους οδήγησε στην Καλαμάτα όπου διέπραξε διάφορες βιαιότητες και μάλιστα συνέλαβε μερικούς από τους προκρίτους της Καλαμάτας. 

Αλλά αφού κατέφθασε εκεί ο Προβλεπτής της Ζαρνάτας Longo κατόρθωσε με επιδεξιότητα να καθησυχάσει τις ταραχές να ελευθερώσει τους προκρίτους που είχαν συλληφθεί και ύστερα από κάποια καταβολή χρημάτων εκ μέρους των Καλαματιανών να καταφέρει τους Μανιάτες να επιστρέψουν στα χωριά τους.
Προς πρόληψη νέας τυχόν περιπέτειας διορίσθηκε παρά του Εξοχότατου Capitan General ο εκλαμπρότατος Antonio Molino τέως έκτακτος Προβλεπτής στο Βασίλειο, με εντολή να μεταβαίνει επί τόπου και να εξομαλύνει τις διαφορές και με τρόπο μαλακό να καθησυχάσει τα οξυμένα πνεύματα των εξεγερθέντων. 

Στο μέτρο αυτό προέβη ο Εξοχότατος με παρότρυνση τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων της Καλαμάτας, οι οποίοι παρουσιάσθηκαν σε συναγερμό μπροστά του εκλιπαρώντας για την βοήθεια του. Επειδή όμως είχε λήξει η αρχή του Molino πηγαίνει αντ’ αυτού ο εκλαμπρότατος Duodo o οποίος έλαβε εντολή να αποσοβήσει κάθε εξέγερση και να κρατήσει τον λαό εντός των ορίων των υποχρεώσεων του, χωρίς να προβεί εν προκειμένω σε άλλα μέτρα».
Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα το παραπάνω κείμενο πρέπει να γίνουν μερικές παρατηρήσεις. Οι Βενετοί αφού κυριάρχησαν στην Πελοπόννησο διόρισαν Προβλεπτές σε κάθε περιοχή που θεωρούσαν υψηλού ενδιαφέροντος (Βακαλόπουλος).

Μεταξύ αυτών ήταν και η Ζαρνάτα της έξω Μάνης όπου υπήρχε κάστρο το οποίο μάλιστα είχε ανακαινιστεί από τους Τούρκους το 1670. Γενικός Διοικητής της Πελοποννήσου ήταν ο γενικός Προβλεπτής που λογοδοτούσε απευθείας στον Δόγη της Βενετίας.

Η πόλη της Καλαμάτας κάθε άλλο παρά την σημερινή εικόνα είχε. Αποτελούσε μια μικρή και ασήμαντη πόλη που το 1700 είχε περί τους 1362 κατοίκους ενώ ολόκληρο το territorio di Calamata είχε περί τους 4801 κατοίκους.

Οι ασθένειες και οι πόλεμοι δεν άφηναν εύκολα την ανάπτυξη του τοπικού πληθυσμού. Μάλιστα πολλοί πρόκριτοι και κάτοικοι της Καλαμάτας ήδη το 1700 δήλωναν καταγωγή από την περιοχή της Μάνης.

Αξιοσημείωτο όμως είναι πως την εποχή εκείνη η Καλαμάτα είναι μια από τις ελάχιστε πόλεις με πληθυσμό άνω των 1,000 κατοίκων (Βρεττού). Αντίθετα η γειτονική Ζαρνάτα στην Μάνη όπου ήταν και έδρα του Προβλεπτή είχε αυξητική τάση κατοίκων.

Το 1645 καταγράφονται στο εκεί territorio 343 οικογένειες ενώ σε όλο το territorio της Καλαμάτας 354 οικογένειες (Μπαλτά). Το 1700 καταγράφονται 6,632 κάτοικοι να κατοικούν στην περιοχή της Ζαρνάτας που έπιανε από την Βέργα έως το Λεύκτρο (Ντόκος).
Από τα παραπάνω λοιπόν εύκολα λοιπόν κάποιος μπορεί να συμπεράνει τις ανησυχίες των κατοίκων της Καλαμάτας οι οποίοι βρίσκονταν πολύ κοντά σε μια ανυπότακτη και επιθετική περιοχή που πολλές φορές προσέφευγε στην λαφυραγωγία.

Η μη καταβολή του φόρου των χοίρων ίσως να ήταν απλά μια αφορμή που στηρίχθηκε νομικά – βάση του εθιμικού δικαίου – στην προσβολή προκειμένου να γίνει επιδομή και λαφυραγωγία στην πόλη. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως μετά την αποζημίωση που δόθηκε από τους κατοίκους της Καλαμάτας τα πράγματα διευθετήθηκαν.
Ο «φόρος των χοίρων» ήταν ένας βασικός φόρος από τους πολλούς τους οποίους συνέλλεγε η Βενετική Διοίκηση από τους κατοίκους της Πελοποννήσου.

Άλλοι τέτοιοι φόροι αγροτικής κυρίως προέλευσης καθώς το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ασχολείτο με την αγροτική παραγωγή ήταν ο φόρος χορτονομής, ο φόρος κυψελών, φόρος βελανιδιών, λαδιού κ.ά.(Κόμης).

Τόσο οι Βενετοί όσο και οι Οθωμανοί στην β΄ Τουρκοκρατία προκειμένου να περισυλλέγουν ευκολότερα τους φόρους το ανέθεταν ως υπηρεσία μισθωτή σε κάποιον ισχυρό προύχοντα της περιοχής ώστε να εξασφαλιστεί και το δόσιμο του ποσού.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση έχει πολύ ενδιαφέρον το ότι αγνοούμε το όνομα του «καπετάνιου» που θίχτηκε και κατάφερε να μαζέψει 1700 συμπατριώτες του και να εισβάλουν στην Καλαμάτα. Το πιο πιθανό είναι να πρόκειται για κάποιον ισχυρό πρόκριτο της περιοχής της Ζαρνάτας.

Το κάστρο της Ζαρνάτας το 1690, PEETERS, Jacob, πηγή https://el.travelogues.gr/item.php?view=55793

Πηγές

1. Κόμη. Κ. Βενετικά κατάστιχα Μάνης Μπαρδούνιας Ελληνικά γράμματα Αθήνα 1998 σ.16
2. Κουγέα. Σ. Επιδρομή των Μανιατών εις Καλαμάταν, στο Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά, τ. Ε, σ. 9 – 10, Αθήνα 1961
3. Ντόκου. Κ. BREVE DESCRITTIONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο ενετικό έγγραφο της Β' Ενετοκρατίας στην Πελοπόννησο; Εοα και Εσπερία Αθήνα 1993, σ. 81 – 131
4. Μπαλτά Ευαγγελία. Venetians and Ottomans in Southeast Peloponnese, 15th – 18th centuries, https://evangeliabalta.com/old/kitap/20_cha.pdf
5. Βρεττού Ειρήνη Ο θεσμός της οικονομικής και προσωπικής αγγαρείας (angarie personali e riali) στις κτίσεις των Βενετών στον Ελληνόφωνο χώρο. Η περίπτωση της Πελοποννήσου κατά την Β Βενετοκρατία (1685 – 1715).
6. Βακαλόπουλος, Απόστολος Ε. (1975). «Πελοπόννησος: Η τελευταία περίοδος βενετικής κυριαρχίας (1685–1715)». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΑ′: Ο ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία, 1669–1821. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. σελίδες 206–209.
7. https://el.travelogues.gr/

ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ

Η επαρχία Φωκά

Το όνομά της οφείλει στην οικογένεια των Φωκάδων, που κατοικούσαν στην Παλαιά Καρυούπολη με το Βυζαντινό κάστρο και την έδρα επισκόπου, ο οποίος υπαγόταν στη Μητρόπολη Λακεδαιμονίας. Αργότερα οι Φωκάδες κατοίκησαν τη Νέα Καρυούπολη ή Μηνιάκοβα. Στην Παλαιά Καρυούπολη, που βρισκόταν μεταξύ του Βαχού και της Τσεροβάς (Δροσοπηγής), υπήρχε παλαιό φρούριο από τα Βυζαντινά χρόνια.
Σήμερα υπάρ-χουν εκεί ελάχιστα υπολείμματα και ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Νοτιοανατολικά της Τσεροβάς είναι το ύψωμα Τρικεφάλι, από το οποίο εξόρμησαν οι Μανιάτες στα Ορλωφικά, το 1770, και όπως αναφέρεται κατανίκησαν τους Τουρκαλβανούς που είχαν εισχωρήσει στη Μάνη..
Είναι γνωστό ότι η οικογένεια Φωκά ήταν βυζαντινής καταγωγής και κατά τη βενετοκρατία του Μοριά (1685-1715) ο Θωμάς Φωκάς πήρε τον τίτλο του ιππότη το 1695 (από λανθασμένη ανάγνωση της χρονολογίας έχει γραφεί το 1495).
Πιθανώς ήταν γιός του ο Αντώνης Καβαλιεράκης-Φωκάς ο οποίος το 1715, όταν οι Τούρκοι καταλάμβαναν το Μοριά, έκανε στο σπίτι του συγκέντρωση αντιπροσώπων της Μάνης και ο γιατρός του Μυστρά Ηλίας Δόξας τους έπεισε να ζητήσουν από τους Τούρκους συνθηκολόγηση, όπως και έγινε. Έκτοτε ανέλαβε καπετάνιος της Κάτω Μάνης.
Στην επαρχία Φωκά υπάγονται τα χωριά Βαχός, Σκάλα, Τζεροβά (Δροσοπηγή), Νεοχώρι, Καυκί, Μηνιάκοβα ή Νέα Καρυούπολη. Τον Αύγου-στο του 1826 στη Νέα Καρυούπολη, το Καυκί και το Νεοχώρι προβλήθηκε άμυνα από τους Μανιάτες στον στρατό του Ιμπραήμ.
Αφού κάμφθηκε και υποχώρησε η πρώτη γραμμή άμυνας γύρω από την Καρυούπολη, στα-μάτησε τους Αιγυπτίους η δεύτερη γραμμή στον Παρασυρό και στο μονα-στήρι του Αγίου Γεωργίου της Λευκής Συκιάς.
Στην ίδια επαρχία είναι τα μοναστήρια της Παναγίας της Καταφυγιώτισσας και της Παναγίας της Κοτρωνίτισσας.

ΚΑΡΥΟΥΠΟΛΗ

• Χωρογραφικοί πίνακες του Hopf, σ. 203: 1463: 21. Caripoli in Brazzo du Maina.
• Ό.π., σ. 205-6 από το 1471: 111. Caripoli με το σημείο R που σημαίνει ότι το κάστρο ήταν ερειπωμένο
• Bouchon 1471,1474, Cariporti
• 1618: αναφέρεται στη στατιστική του Π. Μέδικου Cariopoli Vescovato με 20 σπίτια. Δηλαδή είναι τόπος διαμονής του επισκόπου.
• 1655. Χασιώτης σ. 155: Caropogli
• 1670. Ε. Τσελεμπί Πελοποννησιακά τόμ. ΙΔ΄, σ. 300 Βλέπε σχετικά στην Καρέα.
• 1684 Πρόσκληση στο Μοροζίνη από Καρυούπολη. (Μήπως Καρέα;) Χιώτης τόμ. Γ΄, σ. 282.
• 1700. Παναγιωτόπουλος, 21. Cariopoli άνδρες 36 σε πληθυσμό 165.
• 1692 Topping Cariopoli πλήρωνε φόρο σε Τούρκους και Βενετούς 37 ½ ρεάλια.
• 18ος αιώνας: Χειρόγραφο Παπαδάκη: 1763 Μηνιάκοβα Νέα Καρυόπολι, στου Δημητράκου τους Νικλιάνους, σ. 202. Ο Παπαδάκης στην Καρυούπολη γιάτρεψε τον Λουμάκη το Γιώργη.
• 1805 Leake στο χάρτη του σημειώνεται η Καρυούπολη. 1805: Πέρασε ο Leake, σ, 252, 8, 263, 3, 4, 7, 280
• 1829 Γαλλική Επιστημονική Αποστολή, Καρυούπολη κάτοικοι 154.
• Επισκοπή Καρυουπόλεως: Ζερλέντης, σ. 35.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Ζ΄, σ. 132: Στον ναό Αγίου Γεωργίου τοιχογραφίες από Μιχαήλ Κληροδέτη 1863 (από Κελεφά;)
• 1715 Ο Αντώνιος Καβαλιεράκης-Φωκάς κατοικούσε στην Καρυούπολη (ή Βαχό). Μέρτζιος, Πελοποννησιακά τόμ. Γ-Δ’, σ. 281-285.
• 1770 Ο Καρυουπόλεως παρακινεί τους Μανιάτες να συμπράξουν με τους Ρώσους. Σακελλαρίου, σ. 164 (Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Θ΄, σ. 16).
• 1821: Κατάλογος Αναγνωσταρά: 300-600 στρατιώτες μπορούσε να στρατολογηθούν από την Καρυούπολη.
• Ετζέογλου, Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Θ΄, σ. 3, «Καρυούπολις» εκτενώς.
• Ό.π., σ. 12, είναι η πρώτη πόλη στη Μάνη που μνημονεύεται σε γραπτό κείμενο.
• Ό.π., σ. 14: 1447 Ο Κυριακός Αγκωνίτης επισκέπτεται την Καρυούπολη. Ήταν εκεί ο Γ. Σοφιανός ως στρατοπεδάρχης.
• Ό.π., σ. 18: Επισκοπή Καρυουπόλεως από 1340 μέχρι 1426.
• Ό.π., σ. 24: Ναός Αγίου Νικολάου.
• Ό.π., σ. 27: ναός Αγίου Γεωργίου εικονογράφηση 1793.
• Ό.π., σ. 15: Σάθας, Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας τόμος έκτος σ. 65, 220. Χάρτης Πτολεμαίου.
• 1615: Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Α΄, σ. 113: Αναφέρεται ο επίσκοπος Καρυουπόλεως αρχηγός αντιπροσωπείας Μανιατών.
• Ό.π., σ. 357: Μοναστήρι Παλαιάς Καρυούπολης Άγιος Γεώργιος που πουλήθηκε στους Τζεροβίτες από τον πνευματικό Ανανία.
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Γ΄, σ. 446: Κάτοικοι 154 (1828-1830).
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Δ΄, σ. 232: Επίσκοπος Καρυουπόλεως Μακάριος (ίσως ο Γουράτος, γιατί αναφέρεται ότι ήταν από Κουτήφαρη,
• Πελοποννησιακά τόμ. Γ-Δ΄, σ. 281-5 και Μνήμων τόμ. Ε΄, (1975) σ. 4.
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Ε΄, σ. 441, επίσκοπος Καρυούπολης στα Ορλωφικά.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Ζ΄, σ. 438, επίσκοπος Καρυουπόλεως επιστολή Αντώνμπεη Γρηγοράκη.
• Λακωνικαί Σπουφαί τόμ. Η΄, σ. 434 Καρυούπολις.
• Πελοποννησιακά τόμ Β΄, σ. 323, Καρυούπολη τοπωνύμιο Λακωνίας.
• Πελοποννησιακά τόμ. Γ-Δ΄, σ. 281 Καρυούπολη 1715, Αντ. Καβαλιεράκης.
• Πελοποννησιακά τόμ. Ε΄, σ. 63, επισκοπή καρυουπόλεως. Ό.π., σ. 60 Καρυουπόλεως Βενέδικτος 1812,
• Πατριαρχέας Δίπτυχον, σ. ξζ’: Αναγνωσταράς γράφει ότι η περιοχή Καρυούπολης με τον Γεωργάκη Καβαλιεράκη (Φωκά) δίνει 300 στρατιώτες.
• Ό.π., ξη΄: Ο Φιλήμων έχει την Καρυούπολη να δίνει 600 στρατιώτες με Τσιγκουριό και Καβαλιέρη (Ενώ ο Αναγνωσταράς έχει αυτούς τους δύο στο Βαθύ και Πασσαβά με τους 600 στρατιώτες. Ορθώς).
• Πελοποννησιακά παράρτ, 13, σ. 525 και 537. Πύργος Καβαλιεράκη (Φωκά-Κοσονιάνων).
• Στ. Καπετανάκη, Σύνορα Μάνης, σ. 400.
• Βαγιακάκος: Ιμβραήμ εναντίον Μάνης, σ. 28, 42, 76, 81, 83,
• Παλαιολόγεια-Πελοποννησιακά: τόμ. Α΄, σ. 181 Επίσκοπος Καρυουπόλεως.

ΤΣΕΡΟΒΑ - ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ

• 1700 Παναγιωτόπουλος, 22. Cerova άνδρες 63 σε πληθυσμό 241.
• 1692 Topping, Cottrona e Cerova πλήρωναν φόρο στους Τούρκους 70 και στους Βενετούς 52 ρεάλια. (Κοτρώνα ήταν η Παλαιά Τσεροβά).
• Δημητράκου, Νυκλιάνοι, σ. 214, στο χειρόγραφο του Παπαδάκη αναφέρεται Τζεροβά.
• Νηφάκης, Τζεροβά στίχ, 42.
• 1806 Υποσχετικό στον Αντώνμπεη: Τζεροβίτες Φουκάς.
• 1813 Πουκεβίλ, Zer(o)va διέθετε 50 πολεμιστές εκστρατείας και στον τόπο τους 100.
• Γαλλική Επιστημονική Αποστολή, κάτοικοι 247.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Γ΄, σ. 455: Παναγία η Καταφυγιώτισσα στην περιφέρια της Τσεροβάς. Επί λίθου χαραγμένη η χρονολογία 1696.
• Ό.π., σ. 446, κάτοικοι 247 (1828-30)
• Ό.π., σ. 200, χωριό Τζεροβά, πόλεμος.
• Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Ζ΄, σ. 132, τοιχογραφίες από Παναγιώτη Κληροδέτη. Στην Παναγία Τσεροβάς 1768;
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Θ΄, σ. 23, ναός Παναγίας αναφέρεται (1788) Μακάριος επίσκοπος Καρυουπόλεως.
• Λακωνικαί Σπουδαί τόμ. Η΄, σ. 435, Καλόφρονες από την Τσεροβά (Καποδιστριακοί) Βασίλειος Πολιτάκος και Αθανάσιος Γκενάκος.
• Πελοποννησιακά, παράρτημα 13, σ. 264, Τσεροβά: Κληροδέτης αγιογράφος.
• Στ. Καπετανάκη, Σύνορα Μάνης, σ. 400.
• 1805 Leake σ. 258.

ΦΩΚΑΣ - ΦΟΥΚΑΣ

• 1806 Υποσχετικό στον Αντώνμπεη, Φουκάς: Βαχιώτες, Σκαλιώτες, Τζεροβίτες, Νεοχωρίτες, Καυκιώτες, Μηνιακοβίτες.
• 1805 Leake, σημειώνει το Φωκάδες στη θέση της Γέρμας.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΦΩΚΑ.

• Βυζαντινή οικογένεια που απαντά σε πολλά μέρη του Ελλαδικού χώρου και το όνομά της φέρει περιοχή της Μάνης.
• Πιθανώς είχε δοθεί ως πρόνοια σε ομώνυμο άρχοντα, περιλαμβάνουσα τα ακόλουθα χωριά: Καρυόπολη, Βαχός, Τσεροβά, Νιοχώρι, Καυκί, Μηνιάκοβα και Σκάλα. Ανωνύμου, Τζανέτμπεης Γρηγοράκη, σ. 46. Στη Μάνη αναφέρεται και ως Φουκάς (βλέπε λέξη) από το 1547. Στο χάρτη του Άγγλου περιηγητή W. Leake σημειώνεται Φωκάδες στη θέση του χωριού Γέρμας. Βλέπε: Δ.Βαγιακάκου, Βυζαντινά ονόματα και επώνυμα εκ Μάνης, Πελοποννησιακά 3-4(1958-9)214.
• Το όνομα Φωκάς αναφέρεται για πρώτη φορά? στη Μάνη το 1495* *(φυσικά είανι λαθος το ετος το σωστό είναι 1695) με δογικό έγγραφο απονέμεται ο τίτλος του ιππότη του Αγίου Μάρκου και κάθε αξίωμα του τάγματος αυτού στον πρόκριτο της Κελεφάς Καπετάν Θωμά Φωκά για την αφοσίωσή του προς τη Βενετία κατά τους πολέμους της Δημοκρατίας αυτής εναντίον των Τούρκων.
• Εφημερίδα "Αυγή" της 5 Οκτωβρίου 1861 και Δ.Βαγιακάκου, Πελοποννησιακά, τ. 3-4, σ. 214.
• Το 1547 αναφέρεται η Αντρεού Φουκού (το όνομα του συζύγου της ήταν Ανδρέας Φουκάς) σε πωλητήριο έγγραφο από την περιοχή της Ανδρούβιστας (τ. δήμος Καρδαμύλης). Στ.Σκοπετέα Ε.Α.Ι.Ε.Δικαίου 3(1950)70.
• Στις 8 Μαρτίου 1571 αναφέρεται ο Καλόποθος Φωκάς (Καλόποθο Φούκα) ως ένας από τους αντιπροσώπους των Μανιατών προς τον Δόγη της Βενετίας. Στις 14 Μαϊου του ιδίου έτους σε απόφαση της βουλή της Βενετίας αναφέρεται πάλι το όνομα του Καλόποθου Φουκά. Κ.Ντόκου, Λακ. Σπ., τ. 1, σσ. 262 και 265.
• Τον Ιανουάριο 1576 ο Αντώνιος Φουκάς, Antonio Fuca, υπέγραψε αναφορά- έκκληση προς τους Βενετούς και ζητούσε την απελευθέρωση του Μανιάτη θανατοποινίτη Νικολού Βαρυκέφαλου. Κ.Τσικνάκη, Λακ. Σπ., τ. 10, σ. 228 κ.ε.
• Στις 3 Αυγούστου 1582 οι Μανιάτες απευθύνθηκαν στον Πάπα της Ρώμης και ζήτησαν να μεσολαβήσει στους ισχυρούς για να ελευθερωθεί ο Μοριάς. Μεταξύ των υπογραφών πρώτη είναι του Καλόποθου Φουκά. Σπ.Λάμπρου, Ν. Ελληνομνήμων, 2(1905)397. Απ.Δασκαλάκη, Η Μάνη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σ. 44.
• Σε έκκληση των Μανιατών προς τον βασιλέα της Ισπανίας Φίλιππο για παροχή βοηθείας υπογράφουν οι "Christo focas, Antoni foca και Micheli foca di Calapoto". Δ.Βαγιακάκου, ό.π., σ. 215.
• Το 1590 αναφέρεται στη Ζάκυνθο εγκατάσταση της οικογένεια Φουκά από το χωριό Χαριά και το 1638 από το χωριό Πραστίο. Επίσης στο χωριό Τραγάκι της Ζακύνθου υπάρχει τοπωνύμιο "Φουκά". Λ.Ζώη, Λεξικόν Ιστορικόν-Βιογραφικόν Ζακύνθου, σ. 686.
• Το 1618 οι Μανιάτες έστειλαν ως αντιπρόσωπό τους στο δούκα του Νεβέρ τον Πέτρο Μέδικο-Γιατρό και μεταξύ των υπογραφών τους είναι και του Πατρίκιου Φωκά. Κ.Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς, σ. 206-7 και για τη φωτογραφία του εγγράφου βλέπε: Στεφ.Παπαδόπουλου, Η κίνηση του Δούκα του Νεβέρ, έναντι σ. 145. Απ.Δασκαλάκη, Η Μάνη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σ. 68.
• Το 1683 αναφέρεται στη Ζάκυνθο η βάφτιση του Γεωργίου γιού του Γιάννη Φουκά-Μηλιανίτη και οι ανάδοχοί του, όπως συνηθιζόταν στη Μάνη, του έκαναν δώρα. Δ.Βαγιακάκου, Ε.Α.Ι.Ε.Δικαίου 5(1954)36.
• Το 1690 αναφέρεται σε βενετικό έγγραφο ο καπετάν Πατρίκιος Φωκάς ο οποίος κατοικούσε στην περιοχή (καστελανία) της Κελεφάς. Σ.Κουγέα, Πελοποννησιακά, τ. 2, σ. 427.
• Το 1699 σε πωλητήριο έγγραφο από την περιοχή της Ανδρούβιστας αναφέρεται η Φούκαινα. Στ.Σκοπετέα, ό.π., σ. 79.
• Το 1704 από τα Βαρούσια αναφέρεται η Φουκού με ετήσια παραγωγή μία βαρέλα λάδι. Κ.Κόμη, Βενετικά κατάστιχα, σ. 134.
• Το 1704 έγιναν παραχωρήσεις κτημάτων από τη βενετική διοίκηση και νοίκιασε τη φορολογία της περιοχής του Πασαβά ο καβαλιέρης Θωμάς Φωκάς (Focha, Foca, Fuca). Κ.Κόμη, Βενετικά κατάστιχα, σσ. 81, 88, 89, 94. (Βλέπε καβαλιέρ Θωμάς)
• Το 1715 οι Τούρκοι εισέβαλαν στο μοριά και με μεγάλη ευκολία καταλάμβαναν τα κάστρα των Βενετών. Ο ιατρός Ηλίας Δόξας από το Μυστρά παρακίνησε τους Μανιάτες να συνθηκολογήσουν με τους Τούρκους και να αποφύγουν μια άσκοπη θυσία, αφού οι Τούρκοι ήταν πανίσχυροι και οι Βενετοί ανίσχυροι και ανίκανοι να αντισταθούν στους εισβολείς. Επίσκοποι και καπετάνιοι συγκεντρώθηκαν στην Καρυούπολη ή στο Βαχό στο σπίτι του Αντωνίου Φωκά-Καβαλιεράκη (πιθανώς ήταν γιός του καβαλιέρη Θωμά Φωκά) και αποφάσισαν να στείλουν πρεσβεία στους Τούρκους. Ανέλαβαν την υποχρέωση να εξώσουν τους Τούρκους από τη Μάνη μόνοι τους, χωρίς να εισβάλλει τουρκικός στρατός στον τόπο τους και να παραδόσουν τα κανόνια και τα άλλα υλικά. Οι Τούρκοι θα επέβλεπαν την καταστροφή των κάστρων. Κ.Μέρτζιου, Πελοποννησιακά τ. 3-4, σσ. 281 και 185. Αργότερα το όνομα Φωκάς λησμονήθηκε και επικράτησαν το Καβαλιεράκης και το Κοσονάκος. Σ.Κουγέα, Πελοποννησιακά, τ. 2, σ. 459 και τ. 3-4, σ. 329.
• Το 1718 ο Αντώνιος Καβαλιεράκης-Φωκάς, που λέγεται και Κοσονάκος, μαζί με τον Ξάνθο Γιατρό από τη Μηλιά πήγαν στη μονή της Τίμιοβας και συνάντησαν τον καπετάν Γιαννάκη Κουτήφαρη, τον οποίο και δηλητηρίασε ο Ξάνθος Γιατρός με ένα τσαμπί σταφύλι που στη μια του πλευρά είχε δηλητήριο. Σ.Κουγέα, Πελοποννησιακά, τ. 2, σ. 459 και τ. 3-4, σ. 329.
• Η οικογένεια Φωκά-Καβαλιεράκη-Κοσονάκου κατοικούσε στην Καρυούπολη και στα χρόνια της επανάστασης του 1821 ανέδειξε: α) το Δημήτριο Καβαλιεράκη, ο οποίος το 1825 έγινε αντιστράτηγος και μετά την απελευθέρωση αναγνωρίστηκε ως λοχαγός (αξιωματικός Ε΄ τάξεως) με αριθ. μητρ. 744. Κ.Πίτσιου, Λακωνικές σελίδες, σ. 85 και β) το Θεόδωρο Καβαλιεράκη, ο οποίος αναγνωρίστηκε ως ανθυπολοχαγός (αξιωματικός Ζ΄ τάξεως) με αριθ. μητρ. 2558. Κ.Πίτσιου, ό.π., σ. 87.
• Ο Δημήτριος Φωκάς ή Φουκάς ήταν από την Αθήνα, ανήκε στην 4η κοινωνική τάξη και εγκαταστάθηκε στο Μυστρά από το 1684. Κ.Μέρτζιου και Θ.Παπαδοπούλου, Ο Μυστράς εις τα Αρχεία της Βενετίας, Λακωνικαί Σπουδαί 12(1994)169 και 179. Το 1700 συνυπέγραψε δήλωση ότι είχε ζημιά στην ενοικίαση δημοσίων κτημάτων, ό.π., σ. 299.

ΠΑΠΑΔΟΘΩΜΑΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ.

• Στις 11 Ιανουαρίου 1827 υπέγραψε ως πληρεξούσιος Σπάρτης. Απ.Δασκαλάκη, Αρχείον Τζωρτζάκη - Γρηγοράκη, σ. 262.
• Οικισμός Παπαδοθωμάκου υπήρχε δυτικά της Τσεροβάς. Στ.Πατρικουνάκου, Βαχός Μάνης, Αθήνα 1999, σσ. 17 και 34.

ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
8. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΜΑΝΙΑΤΩΝ

http://www.etlasp.gr/index.php?

Επίσκοποι Καρυουπόλεως Παλαιάς και Νέας (από 1533 έως 1833)

Η επίσκοπή της Παλαιάς Καρυούπολις μετρά με βαση τα καταγεγραμένα στοιχεία μια ιστορική περίοδο 300 ετών στα εκκλησιαστικά δρώμενα της Μανης.

Επίσκοποι Καρυουπόλεως κατά χρονολογική σειρά :

1. Δημήτριος τλήμων  και αρετής ξένος και ρήτωρ Καρυουπόλεως1533.
2. Σωφρόνιος 1549-50,
3. Ιωακείμ 1580-1591,
4. Ιωάσαφ πρ. Κ. 1580,
5. Διονύσιος 1580,
6. Δημήτριος Σισίνιος από την Αθήνα Ρήτωρ Καρυουπόλεως το 1599.
7. Άνθιμος 1629,
8. Παρθένιος 1664,
9. Θεόκλητος 1668
10. Παρθένιος Καλκανδής 1675
11. Άνθιμος Λαζαρόπουλος  1688,
12. Ιωακείμ 1703
13. Μακάριος Κουτούφαρης 1703
14. Γουράτος 1715
15. Σωφρόνιος Κατζομιγάς 1717-29,
16. Αγαθάγγελος Πάτμιος 1723,
17. Γεράσιμος 1725,
18. Αγάπιος πρ. Κ. 1733,
19. Σωφρόνιος Μαΐνης και πρώην Καρυουπόλεως 1733,
20. Ανανίας 1740-7,
21. Παΐσιος Πελεκάνος 1747,
22. Δανιήλ 1775,
23. Μακάριος 1778 ή 1788,
24. Βενέδικτος Χειμονόπουλος 1785-1808,
25. Διονύσιος 1799-1803 και
26. Κύριλλος Γερμός 1819.

ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1549-50 μαζί με το ΜητροπολίτηΛακεδαίμονος πήγαν στην Πάτρα για την υποδοχή του Πατριάρχου κωνσταντινουπόλεως Διονυσίου Β'. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)94.

ΙΩΑΚΕΙΜ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Καθαιρέθηκε το 1591 από τον Πατριάρχη Ιερεμία Β'. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22. Το 1580 συγκρούστηκε με τον προϊστάμενό του επίσκοπο Λακεδαιμονίας και το 1591 καθαιρέθηκε. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)94. Π.Ζερλέντου, Τάξις Ιεραρχική των εν Πελοποννήσω του Θεού Εκκλησιών, Η Μητρόπολις Ζαρνάτας και αι εν Μάνη Επισκοπαί, Ερμούπολις 1922, σσ. 37 και 40.

ΙΩΑΣΑΦ πρώην Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Αναφέρεται το 1580. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)94. 

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Αναφέρεται το 1580. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)94.

 ΑΝΘΙΜΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1629 καθαιρέθηκε από τον Πατριάρχη Κύριλλο Λούκαρη. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)94. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22.

ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως (1664). Κατάγεται από τη Δημητσάνα και αναφέρεται σε έγγραφο της 18 Απριλίου 1664 από τη μονή Φιλοσόφου ως Καρυουπόλεως Παρθένιος, Σε άλλο έγγραφο, προφανώς μεταγενέστερο, αναφέρεται ως "πρώην". Τάσ.Γριτσόπουλου, Αρχιερείς 17ου αιώνος εκ Δημητσάνης, Πελοποννησιακά 3-4(1958-9)176.

ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Αναφέρεται ότι συνέταξε τη διαθήκη του το 1688, αλλά υποθέτουν ότι θα είναι το 1668. Θ.Κατσουλάκου και Β.Ασημομύτη, Το μοναστήρι της Γόλας, σ. 22.

ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Ήταν από τη Δημητσάνα. Την 1 Σεπτεμβρίου 1670 επίσκοπος Καρυουπόλεως ήταν ο Παρθένιος, ενώ προκάτοχός του ήταν ο Θεόκλητος, ο οποίος ήταν από το 1664. (Ο Θεόκλητος συνέταξε  τη διαθήκη του το 1688 και θεωρούν ότι το σωστό είναι 1664. Πιθανώς ήταν συγχρόνως δύο). Το 1664 υπέγραψε σύμβαση με τη μονή Φιλοσόφου από την οποία προερχόταν. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 23. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)95.

Ο Επίσκοπος Μαΐνης Παρθένιος Καλκανδής αναφέρεται το 1675 ως μετανάστης από το Οίτυλο στην Κορσική και όταν έφθασε στη Γένοβα έδωσε κατάθεση. Π.Καλονάρου, Μεγ. Ελλάς, σ. 131. Δ.Βαγιακάκου, Ε.Α.Ι.Ε. Δικαίου 5(1954)6.

ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ ΚΑΛΚΑΝΔΗΣ Επίσκοπος Μαΐνης. Το 1675 μετανάστευσε από το Οίτυλο στην Κορσική. Στις 13 Φεβρουαρίου 1676 βρισκόταν στη Γένοβα και έδωσε κατάθεση για τη μετανάστευση Μανιατών. Ι.Χασιώτη, Ελληνικά 22(1969)134-5. Π.Καλονάρου, Μεγάλη Ελλάς, σ. 133. Δ.Βαγιακάκου, Ε.Α.Ι.Ε. Δικαίου 5(1954)6. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 19(1991-2)207 και 210.  Όταν εγκαταστάθηκαν οι Μανιάτες στην Κορσική ο επίσκοπος Παρθένιος Καλκανδής έμενε στο μοναστήρι, που ήταν μισό μίλι από τον οικισμό, μαζί με δέκα καλογήρους από τους οποίους οι τρεις ήταν ιερείς και οι υπόλοιποι λαϊκοί. Ζ.Τσιρπανλή, Οι Μανιάτες στην Παόμια της Κορσικής, Λακωνικαί Σπουδαί 10(1990)375. Ο επίσκοπος Παρθένιος Καλκανδής στις 8 Φεβρουαρίου 1676, ενώ ήταν στη Γένοβα και πριν να αναχωρήσει για την Κορσική, έστειλε στον Πάπα ομολογία πίστεως στην καθολική εκκλησία που υπέγραψαν και οι ιερείς που ήταν μαζί του. Αναγνώριζε τα πρωτεία του Πάπα, το καθαρτήριο, τον άζυμο άρτο, πρόσθετε στο πιστεύω το "Filioque" και γενικά τις αποφάσεις της συνόδου της Φλωρεντίας. Υπέγραψαν την ομολογία πίστεως οι Μανιάτες, γιατί σε αντίθετη περίπτωση έπρεπε να γυρίσουν πίσω στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Με την ομολογία πίστεως εξασφάλιζαν συναίνεση για εγκατάσταση στην ελεύθερη Ευρώπη, ό.π., σ. 388. Στις 7 Φεβρουαρίου 1678, ύστερα από ενέργειες της Γένοβας και θετικές εισηγήσεις της Ιεράς Εξετάσεως, η Προπαγάνδα ενέκρινε να ονομαστεί ο επίσκοπος Παρθένιος "vicario apostolico" υπαγόμενος στο Λατίνο αρχιερέα της Sagona της Κορσικής, ό.π., σ. 389 κ.ε. Ο επίσκοπος Παρθένιος πέθανε το 1683, ό.π., σ. 378. Ο επίσκοπος Παρθένιος και όλοι οι Μανιάτες αντιμετωπίστηκαν σκληρά από το διοικητή της Παόμιας του 1677-9 Vincenzo Buti. H καταπιεστική του συμπεριφορά προκαλούσε, ό.π., σ. 394. Ο Παρθένιος φαίνεται ότι σιωπηρά ανεχόταν τις πιέσεις της Προπαγάνδας από τον Πιερή (Χιώτη ιερωμένο της Λατινικής εκκλησίας), ό.π., σ. 395-6. Για την οικ. Καλκανδή αναφέρεται ότι είχε πύργο στο Σκουτάρι και στην επανάσταση του 1770 πολιορκήθηκαν από τους στρατιώτες του Χατζή Οσμάν πέντε αδελφοί Καλκανδή και πενήντα συγγενείς τους. Οι Τούρκοι με υπόνομο γκρέμισαν τον πύργο, όπου και ενταφιάστηκαν οι πολιορκούμενοι. Δ.Αλεξανδράκου, Ιστορία της Μάνης, σ. 27. Απ.Δασκαλάκη, Η Μάνη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σ. 181-2. Γ.Γιαννακάκου-Ραζέλου, Οι Αγώνες της Μάνης δια την Ελευθερίαν, Αθήναι 1948, σ. 95. Επίσης αναφέρεται ένας Καλκανδής, χωρίς βαφτιστικό ότι πήρε μέρος στην πολιορκία της Μονεμβασίας, Δ.Αλεξανδράκου, ό.π., σ. 76. Σε επιστολή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη προς τον καπ. Γιωργάκη Αντωνάκο-Γρηγοράκη της 19 Σεπτεμβρίου 1819 κατηγορούνται οι Χουρχάκηδες-Καλκανδήδες, διότι ο Σταυριανός Χουρχάκος ήταν στην Κωνσταντινούπολη και προσπαθούσε να πάρει το Μπεηλίκι της Μάνης. Ο Πετρόμπεης ανέφερε ότι ο Θεοδωρόμπεης έλεγε πως οι Χουρχάκηδες (Καλκανδήδες) κρατούσαν από τους Εβραίους. Στην ίδια επιστολή προσθέτει "...Τον Σταυριανόν θε να εκλέξουν από τον Πετρόμπεη, όπου θεία συνάρσει εγκωμιάζεται παρά πάντων και αυτόν ακόμη δεν τον γνωρίζει ούτε το οσπίτιόν του...". Απ.Δασκαλάκη, Αρχείον Τζωρτζάκη-Γρηγοράκη, σ. 50. Αναφέρεται ότι ο Καλκαντής μαζί με τον Αλέξανδρο Κουμουνδουράκη ήταν στην Κωνσταντινούπολη και ραδιουργούσαν για να αφαιρέσουν την ηγεμονία από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, "ως αντιποιούμενος ταύτης". Ο Καλκαντής το 1819 εξορίστηκε στην Αμησό (Σαμσούν καλεσί) και ο Κουμουνδουράκης αποκεφαλίστηκε το 1821. Β.Πατριαρχέα, Δοκίμιον ιστορικόν και φιλολογικόν της Εθνεγερσίας, σ. οη'.

ΑΝΘΙΜΟΣ ΛΑΖΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Αναφέρεται το 1688 στη μονή Αιμυαλών. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22. Από την οικογένεια Λαζαροπούλου-Κουρή της Δημητσάνας. Το 1688 υπέγραψε αφιερωματικές πράξεις στη μονή Αιμυαλούς. Φαίνεται ότι ήταν έγγαμος και χήρευσε διότι αναφέρεται στον κώδικα της μονής Φιλοσόφου: "Ο Παναγιώτης είναι εκ χώρας Δημητσάνας Λαζαρόπλος, του Καρυουπόλεως υιός...". Φαίνεται ότι στην επισκοπή έμεινε ως το 1710. Τάσ.Γριτσόπουλου, Αρχιερείς 17ου αιώνος εκ Δημητσάνης, Πελοποννησιακά 3-4(1958-9)183. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)96.

ΙΩΑΚΕΙΜ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1703 αναφέρεται σε ενοικιάσεις ή παραχωρήσεις κτημάτων ο επίσκοπος Καρυουπόλεως Ιωακείμ. Κ.Κόμη, Βενετικά κατάστιχα, σ. 86. Συγχρόνως με τον Ιωακείμ ήταν επίσκοπος Καρυουπόλεως και ο Μακάριος Κουτούφαρης από το 1702 και μέχρι το 1717.  Στις 30 Αυγούστου 1684 ο επίσκοπος (πιθανώς ο Καρυουπόλεως) Ιωακείμ, "Ο ταπεινότατος επίσκοπος Ιωακείμ με την θέλησιν του χωρίου μαρτυρώ το παρόν" μαζί με τον επίσκοπο Μάνης, που δεν αναφέρεται το όνομά του και τον επίτροπο των Μανιατών Θεόδωρο Βούλτσο υπέγραψαν αναφορά προς το Μοροζίνη, με την οποία ζητούσαν να στείλει το Νικόλαο Δοξαρά για να συνεννοηθούν. Κ.Σάθα, Τουρκοκρατουμένη Ελλάς, σ. 326. Απ.Δασκαλάκη, Η Μάνη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σ. 92.

ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΚΟΥΤΟΥΦΑΡΗΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Αναφέρεται το 1703 σε παραχωρήσεις κτημάτων από τους Βενετούς. Κ.Κόμη, Βενετικά κατάστιχα, σσ. 91, 95, 102, 108, 122 και 126. Ο Στ. Σκοπετέας τον αναφέρει και το 1717, αλλά δεν παραπέμπει σε βιβλιογραφία. Σε χειρόγραφο από τη Μάνη σημειώνεται: "Το παρόν νόμιμον εγράφθη μεν μετά πόνου πολλού δι εξόδου δε και δαπάνης του θεοφιλεστάτου λογιωτάτου τε και θεοπροβλήτου επισκόπου της αγιωτάτης επισκοπής Καρυουπόλεως κ(υρίο)υ κυρ Μακαρίου εκ χώρας κουτούφαρι...".  Johannes Koder, Ένα άγνωστο νομικό χειρόγραφο από τη Μάνη, Μνήμων 5(1975)4. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι η καταγωγή του είναι από το Κουτήφαρι της Μεσσήνης (πρώην Ανδρούσης). Κάνει όμως λάθος γιατί είναι από το Κουτήφαρι του Ζυγού της Μάνης, το οποίο δικαιολογείται να ονομάζεται "χώρα", ενώ της επαρχίας Μεσσήνης ήταν πάντοτε ένας μικρός οικισμός, ο οποίος δεν είχε γύρω του άλλα μικρότερα χωριά, ώστε αυτό να αποτελεί το κέντρο, δηλαδή τη Χώρα.

Ο Επίσκοπος Γουράτος αναφέρεται το 1715 ως ένας από τους επισκόπους της Μάνης που δέχτηκαν τη συνθηκολόγηση της Μάνης με τους Τούρκους. Κ.Μέρτζιου, Πελοποννησιακά 3-4(1960)281 και 285. Το μικρό όνομά του Γουράτου δεν αναφέρεται, ίσως ήταν Ιωακείμ, που το 1703 αναφέρεται ως επίσκοπος Καρυουπόλεως μαζί με το Μακάριο Κουτούφαρη, Κ.Κόμη, Βενετικά κατάστιχα, σ. 86. Ίσως το Γουράτος είναι παρωνύμιο του Καρυουπόλεως Μακάριου Κουτούφαρη.

ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΚΑΤΖΟΜΙΓΑΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Αναφέρεται σε έγγαρφα της μονής Φιλοσόφου το 1717. Φέρεται ότι παραιτήθηκε το 1721 και πέθανε το 1729. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)96.

ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Επικαλούμενος Λατίνος, ήταν Πάτμιος και το 1723 υπέγραψε μισθοτήριο συμβόλαιο για τα υποστατικά της μονής της Ζακύνθου. Πέθανε στην Κέρκυρα. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1998-90)97.Αναφέρεται το 1737 ως καταγόμενος από την Πάτμο. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22.

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Επίσκοπος Καρυοπόλεως. Αναφέρεται το 1725. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)96.

ΑΓΑΠΙΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1733 αναφέρεται ως πρώην Καρυουπόλεως και βρισκόταν στο Άγιον Όρος. Ήταν Αγιορίτης και έγινε Καρυουπόλεως, αλλά φαίνεται δεν του άρεσε και επέστρεψε στο Άγιο Όρος. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)96-7. Το 1733 αναφέρεται ως πρώην Καρυουπόλεως. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22.

ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ Μαΐνης και πρόεδρος Καρυουπόλεως. Αναφέρεται το 1733, ήταν Μαΐνης και κατείχε την έδρα της Καρυουπόλεως προεδρικώς. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)97. Πιθανώς ταυτίζεται με τον επισκοπεύοντα Σκουταρίου, ίδε κατωτέρω. Ο Μαΐνης Σωφρόνιος το 1734 υπέγραψε την εκλογή του Έλους. Το όνομά του αναγνώστηκε από το Ν. Βέη, Δ.Ι.Ε.Ε. 6(1903)192, ως Παρθένιος. Σ.Κουγέα, Συμβολαί εις την Ιστορίαν και την Τοπογραφίαν της ΒΔ Μάνης, Ελληνικά 6(1933)289

Πιθανότα κατά την χρονική περίοδο από 1740 και εντεύθεν, αρχίζει να εγκαταλείπεται η Παλαιά Καρυούπολις, και σταδιακά μερος των κατοίκων ιδρύει την Νέα Καρυούπολη (Μινιακοβα).Η χρονική περίοδος είναι ασαφής. Ένα στοιχείο που επιβεβαιώνει την υπαρξη της Μινιακοβας είναι η εντοιχισμένη πλάκα στην οικία Καβαλιεράκη, η οπία αναφέρει ως χρονολόγια κτίσεως το 1749. Παρά την μετακίνηση των κατοίκων της όμως, εξακολουθουν να υπάρχουν στοιχεία για την υπάρξη και τής παλαιάς Καρυούπολης. Κυρίαρχος στο καστρομοναστηρο εμφανιζεται ο ιερομόναχος Ανανίας και από την προφορική παράδοση αλλα και από τίς γραπτές πήγες. 

ΑΝΑΝΙΑΣ Πνευματικός από Καρυούπολη. Το 1793 αναφέρεται στην κατασκευή του τέμπλου του Αγίου Γεωργίου Καρυουπόλεως. Επίσης αναφέρεται το 1829 ότι προ εικοσαετίας ο Άγιος Γεώργιος πουλήθηκε στους κατοίκους της Τσεροβάς από τον πνευματικό Ανανία. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 30. 

ΑΝΑΝΙΑΣ - Ιερομόναχος. Το 1808 ήταν υποψήφιος επίσκοπος Μαΐνης, Ν.Βέη, Δ.Ι.Ε.Ε., 6(1903)203.

Το 1793 ο Αναγνώστης Καλκαντάκης-Νίκλος εικονογράφησε την εικόνα του Ιωάννου προδρόμου στο ναό του Αγίου Γεωργίου Καρυουπόλεως. Ρ.Ετζέογλου, Λακωνικαί Σπουδαί 9(1988)30.

Να σημειωθεί με βάση την προφορική παράδοση είχε εναν αδελφό παππά, τον Θωμά, από τον οποίο προέρχεται η οικογένεια των Παπαδοθωμιάνων.                                           Το 1879 αναφέρεται σε τελευταία απογραφή, και στην συνέχεια ακολουθεί η ερήμωση της Παλιάς Καρυουπόλεως. 

ΑΝΑΝΙΑΣ ΛΑΜΠΑΡΔΗΣ Επίσκοπος Καρυουπόλως. Ο Καρυουπόλεως Ανανίας (1740-1747) το 1741 συμφώνησε με τον Μεγάλο Εκκλησιάρχη και διδάσκαλο Κριτία, ο οποίος ενέμετο τη επισκοπή Ακόβων, και ανέλαβε να εξυπηρετεί επιτροπικώς, ως πλησιόχωρος, με την υποχρέωση: "αποστέλλειν απαραιτήτως κατ' έτος προς την αυτού σοφολογιότητα το προ χρόνων ικανών διορισμένον ετήσιον, ήτοι τα 80 γρόσια σώα και ανελλιπή, χωρίς τινος παρεμβατισμόν και ελαττώσεως, ομού με την λοιπήν συνηθισμένην φιλοδωρίαν του κατ' έτος στελλομένου βουτύρου...". Το 1747 ο Ανανίας Καρυουπόλεως έγινε Δημητσάνας και το 1754 η πατριαρχική Εξαρχία της Άκοβας και η Εξαρχία της Ζαρνάτας ενώθηκαν και απετέλεσαν την αρχιεπισκοπή Ζαρνάτας και Ακόβων. Στην επισκοπή Καρυουπόλεως ήταν από το 1741 και τον διαδέχτηκε ο Παΐσιος Καρυουπόλεως το 1747. Τ.Γριτσόπουλου, Η εκκλησία της Πελοποννήσου μετά την άλωση, Πελοποννησιακά 18(1989-90)127. Τ.Γριτσόπουλου, Τα Ορλωφικά, σ. 35. Το 1740 αναφέρεται ως Καρυουπόλως και το 1750 έγινε Λακεδαιμονίας. Το 1767 ο Ανανίας αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 22. Το 1747 η επισκοπή Δημητσάνας δόθηκε στον Καρυουπόλεως Ανανία. Π.Ζερλέντου, Τάξις Ιεραρχική των εν Πελοποννήσω του Θεού Εκκλησιών, Η Μητρόπολις Ζαρνάτας και αι εν Μάνη Επισκοπαί, Ερμούπολις 1922, σ. 37.

ΠΑΪΣΙΟΣ ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ Επίσκοπος Καρυοπόλεως. Πιθανώς ήταν επίσκοπος την εποχή των Ορλωφικών. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 23. Το 1747 διαδέχθηκε τον Ανανία, ο οποίος έγινε Λακεδαιμονίας και παρέμεινε μέχρι τα Ορλωφικά. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)98. Τ.Γριτσόπουλου, Τα Ορλωφικά, σσ. 34 και 36.

ΔΑΝΙΗΛ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1775 χειροτόνησε στην Καλαμάτα ιερέα της μονής Αιμυαλούς. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)98.

ΜΑΚΑΡΙΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1788 (; η ορθότητα της ανάγνωσης αμφισβητείται, πιθανώς 1778) αναφέρεται ο Μακάριος Καρυουπόλεως στην κτητορική επιγραφή του ναού της Παναγίας στην Τσεροβά. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 23. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)98. Αν η χρονολογία δεν είναι σωστή, μπορεί να συμπίπτει με τον προηγούμενο. Άλλοι γράφουν 17;8. Ν.Δρανδάκη, Χριστιανικαί επιγραφαί Λακωνίας, Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας 1967, σ. 152.

ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ ΧΕΙΜΩΝΟΠΟΥΛΟΣ επίσκοπος Καρυουπόλεως. Ήταν από τη Δημητσάνα, χειροτονήθηκε το 1785 και εποίμανε μέχρι το 1808. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)98. Ο Αντώνιος Γρηγοράκης άρχοντας της Μάνης παραπονείται κατά του Καρυουπόλεως που πρέπει να ήταν ο Βενέδικτος και σαν χρονολογία ίσως ήταν το 1785. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 23. Αναφέρεται στις 7 Μαϊου 1812 σε πρόταση Μανιατών για να γίνει Μπέης ο κυρ Θεόδωρος Γρηγοράκης. Σ.Κουγέα, Ιστορικαί πηγαί δια την Ηγεμονίαν της Μάνης, Πελοποννησιακά 5(1962)69 και 70, όπου αναφέρερει ο Κουγέας ότι δεν του είναι γνωστός από άλλη πηγή.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1799 ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεόφυτος ο Ζ΄ του έστειλε επιτιμητική επιστολή και το 1803 αναφέρεται ως πρώην Καρυουπόλεως στην κτητορική επιγραφή της μονής Βαρσών. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)98. Το 1803 υπέγραψε σημείωση στη μονή Βαρσών. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 23.

ΚΥΡΙΛΛΟΣ Επίσκοπος Καρυουπόλεως μετέπειτα Γυθείου. Ο Κύριλλος Γερμός ήταν από τη Δημητσάνα και αναφέρεται το 1819 ως επίσκοπος Καρυουπόλεως. Το 1833 έγινε συγχώνευση των επισκοπών της Μάνης και έγινε Γυθείου. Ρ.Ετζέογλου, Λακ. Σπ., τ. 9, σ. 23. Στις 15 οκτωβρίου 1819 υπέγραψε συνυποσχετικό για την ίδρυση σχολής στη Μάνη που σήμαινε την επανάσταση. Τ.Γριτσόπουλου, Πελοποννησιακά 18(1989-90)99. Στις 15 Οκτωβρίου 1819 ο κλήρος και οι καπετάνιοι της Μάνης υπέγραψαν επιστολή προς τους προύχοντες του Γένους, ζητούντες να ιδρύσουν μια σχολή στη Μάνη, δηλαδή να προωθήσουν την επανάσταση. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Καρυουπόλεως Κύριλλος. Ι.Φιλήμωνος, τόμ. 2, σ. 163. Β.Πατριαρχέα, Δίπτυχον ιστορικόν και φιλολογικόν της Εθνεγερσίας, σ. οθ'. Π.Ζερλέντου, Τάξις Ιεραρχική των εν Πελοποννήσω του Θεού Εκκλησιών, Η Μητρόπολις Ζαρνάτας και αι εν Μάνη Επισκοπαί, Ερμούπολις 1922, σ. 37. Αναφέρεται σε επιστολή από 31 Μαΐου 1821 του Αντωνόμπεη Γρηγοράκη και Γιωργάκη Μπεηζαδέ Γρηγοράκη προς τους προκρίτους Μαραθονησίου. Απ.Δασκαλάκη, Αρχείο Τζωρτζάκη-Γρηγοράκη, σ. 97. Στις 28 Οκτωβρίου 1825 υπέγραψε την εκλογή ως παραστάτη του καπ. Γιωργάκη Αντωνάκου-Γρηγοράκη, ως πληρεξουσίων δε του καπ. Δημήτρη Δραγωνάκου-Γρηγοράκη και του Παύλου Στεφανάκου, ό.π., σ. 216. Ο επίσκοπος Καρυουπόλεως Κύριλλος διοικούσε μεγάλο μέρος της Ανατολικής Μάνης μέχρι το 1833. (Σχόλιο). Απ.Δασκαλάκη, Αρχείον Τζωρτζάκη - Γρηγοράκη, σ. 226. Στις 7 Απριλίου 1826 ο Γεώργιος Αντωνάκος-Γρηγοράκης, ο Δημήτριος Δραγωνάκος-Γρηγοράκης και ο Παύλος Στεφανάκος διαμαρτυρήθηκαν γιατί αποκλείστηκαν από την Εθνοσυνέλευση και επικαλέστηκαν τη μαρτυρία του επισκόπου Καρυουπόλεως (Κύριλλου) για τη γνησιότητα των εγγράφων τους. Αρχ.Ελλην.Παλιγγ., τόμ. 3, σ. 221. Στις 13 Μαρτίου 1827 υπέγραψε την εκλογή του Τζανετάκη Γρηγοράκη και του καπετάν Γιωργάκη Αντωνάκου-Γρηγοράκη ως πληρεξουσίων της Ανατολικής Σπάρτης (Μάνης). Την ίδια ημέρα υπέγραψε και την εκλογή του ανωτέρω καπετάν Γιωργάκη ως παραστάτου της Ανατολικής Μάνης. Απ. Δασκαλάκη, Αρχείον Τζωρτζάκη-Γρηγοράκη, σσ. 267-270. Στις 28 Φεβρουαρίου 1828 Ο Ζαρνάτας Γαβριήλ, ο Ανδρούβιστας Θεόκλητος, ο Καρυουπόλεως Κύριλλος, ο Πλάτσης Άνθιμος, ο Μηλέας Ιωαννίκιος, Διονύσιος Μούρτζινος, ο Τζανετάκης Γρηγοράκης, ο Νικολάκης Χρηστέας, ο Αθανασούλης Κουμουνδουράκης, ο Πανάγος Κυβέλος, ο Παναγιωτάκης Ντουράκης και ο Θωμάς Βενετζανάκης, σε έγγραφό τους προς τον Κυβερνήτη τον ευχαριστούσαν για την προσφορά του να υποδειχθούν νέοι από τη Μάνη για να σπουδάσουν. Επίσης δήλωναν την αφοσίωσή τους στο πρόσωπό του. ΓΑΚ, Γεν. Γραμμ., φάκ. 22. Στις 28 Φεβρουαρίου 1828 ο Ανδρούβιστας Θεόκλητος, ο Καρυουπόλως Κύριλλος, ο Πλάτσης Άνθιμος, ο Μηλέας Ιωαννίκιος, ο Διονύσιος Μούρτζινος, ο Τζανετάκης Γρηγοράκης, ο Νικολάκης Χρηστέας, ο Αθανασούλης Κουμουνδουράκης, ο Πανάγος Κυβέλος, Θωμάς Κυβέλος και ο Παναγιωτάκης Ντουράκης αμφισβήτησαν από τον Πετρόμπεη τη μονοπώληση των θυσιών των αγώνων και της προσφοράς της Μάνης. ΓΑΚ, Γεν. Γραμμ., φάκ. 22, έγγραφο 35 της 28 Φεβρουαρίου 1828. Ο Καρυουπόλεως Κύριλλος στις 15 Ιουλίου 1833 υπέγραψε την ανεξαρτησία της εκκλησίας της Ελλάδος από το Πατριαρχείο και την τουρκική διοίκηση. Α.Φραντζή, Επιτομή της ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος, τόμ. Γ, σ. 154. ΦΕΚ 23(23/8/33)176

ΤΕΤΡΑΔΙΑ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
8. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΜΑΝΙΑΤΩΝ

http://www.etlasp.gr/index.php?

Ποιοί Δολοφόνησαν Τον Καποδίστρια;

"Ποιοί Δολοφόνησαν Τον Καποδίστρια" 

ο γυθειατης συγγραφέας ΔημήτριοςΝ. Κοκκινάκης, πρώην αξιωματικός της ΠΑ (Σ.Μ.Α) σε 1300 σελίδες :Αποκαλύπτει όλα τα σκόπιμα ψέμματα σε αυτή την υπόθεση που στέρησε από την
Ελλάδα την ευκαιρία να γίνει πραγματικά ανεξάρτητη και δημοκρατική!

Ένα μικρό δείγμα:
- Δεν δικαιολογείται το τραύμα στο πίσω μέρος της κεφαλής και μάλιστα εξ επαφής.
- Μαχαιρίδιο 2,5 Χ 12,5 εκατ δεν μπορεί να προκαλέσει τραύμα διαστάσεων 9 εκ και βάθους...33 εκατ περίπου- ένα πόδι.
- Αποκρύπτεται επιμελώς από τη συμβατή ιστορία, η συνάντηση Καποδίστρια-Μαυρομιχαλαίων στα σκοτάδια και ο θερμός χαιρετισμό μεταξύ των.
- Οι μάρτυρες κατηγορίας δεν ερωτώνται αν έχουν έχθρα κατά των εγκαλούμενων..
- Διαψεύδεται και η φράση (κακά χερόβολα & δεμάτια) και το "πιάσιμο"-λαβή από τον αξιόπιστο Κασομούλη.
- Δέν βγαίνουν οι χρόνοι των διαφόρων κινήσεων.
- Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης πάει να ....δολοφονήσει χωρίς να έχει επάνω του ούτε...οδοντογλυφίδα.
- Δεν είναι ματωμένα χέρια ή ενδύματα του Γ.Μ αμέσως μετά την δολοφονία.
- Ο Γ.Μ κρατά την οικογένεια του στο Ναύπλιο και να επιτρέπει την μετάβασή της στην εκκλησία εκείνο το πρωινό με κίνδυνο να... λιντσαριστεί.
- Ζητά ο Γ.Μ να παραδοθεί στην Κυβέρνηση της Ελλάδος και οι "ιστορικοί" να διατείνονται ότι "ζήτησε άσυλο"
- Πώς γίνεται να προλέγει(!) ο Σούτσος -Έλληνας πρέσβης στο Παρίσι- σε ποίημά το πού και πώς θα σκοτωθεί ο Καποδίστριας από τους Μαυρομιχαλαίους;
- Υποστηρίζεται ότι παραδέχτηκαν οι Μαυρομιχαλαίοι την ενοχή τους τη στιγμή που ο εισαγγελέας διαμαρτύρεται για την επιμονή του Γεωργίου ότι τόσο αυτός, όσο και ο Κωνσταντίνος είναι ΑΘΩΟΙ.
- Ο Γεώργιος δικάστηκε από στρατοδικείο (με συνοπτικές διαδικασίες) ενώ δεν ήταν στρατιωτικός. Έπρεπε βάσει του Συντάγματος να δικαστεί από ειδικό δικαστήριο μια και είχε διατελέσει Πρωθυπουργός!
Και όλα τα παραπάνω είναι ελάχιστο δείγμα...
(istorikesalitheies.blogspot.gr)
Διαβαστε περιληπτικα 63 χαρακτηριστικες σελιδες τις οποίες ΦΙΛΟΞΕΝΕΙ η ιστοσελίδα της οικογενειας Καποδίστρια!!!
www.kapodistrias.info/arthra/199-poioi-dolofonisan-ton-kapodistria--
επίσης
Ο μεσσήνιος ιστορικός Βας.Κρεμμυδας (γενν.1935) για τη δολοφονία Καποδίστρια
Η δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, Βασίλης Κρεμμυδάς, «Ο Ερανιστής», τόμος 14, Όμιλος Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 1977.
Μια πολιτική δολοφονία είναι πάντοτε ένα σημαντικό Ιστορικό γεγονός, επειδή συνήθως εκφράζει ένα κρίσιμο πολιτικό κλίμα και είναι δυνατό να οδηγήσει σε αλλαγές στο χώρο άσκησης τής πολιτικής. Είναι ευνόητο ότι το πολιτικό κλίμα γίνεται ακόμη πιο βαρύ, αν στόχος της δολοφονικής ενέργειας είναι ο αρχηγός του κράτους. Δεν πρέπει μάλιστα να αμφιβάλλουμε ότι μια τέτοια δολοφονία μαρτυρεί ποικίλους ανταγωνισμούς και κοινωνικές αντιθέσεις εξαιρετικά έντονες.
Η δολοφονία του πρώτου αρχηγού του ελληνικού κράτους σ’ αυτό ακριβώς το ιστορικό πλαίσιο τοποθετείται: το ελεύθερο τμήμα της νεοελληνικής κοινωνίας αναζητούσε την ταυτότητα του μέσα σε ένα κράτος με εύθραυστη ακόμη την ανεξαρτησία του, με ακαθόριστα όρια και με μια έκταση που, αντί να ρυθμίζει, έθετε μάλλον στον ελληνισμό σοβαρότατα προβλήματα εθνικής απελευθέρωσης και ανεξαρτησίας.
Η αφορμή για να ξαναερευνηθεί το ζήτημα της δολοφονίας του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια δόθηκε από την πληρέστερη δικογραφία που γνωρίζουμε ως τώρα και που περιήλθε σε γνώση του συντάκτη αυτής της μελέτης. Η δικογραφία αυτή ανήκει σε ιδιώτη και αυτό μας υποχρεώνει να ξαναθέσουμε το ζήτημα της προστασίας των ιδιωτικών αρχείων, πολύ περισσότερο μάλιστα τώρα που με τη δικογραφία για τη δολοφονία του I. Καποδίστρια αποδεικνύεται ότι και επίσημα αρχεία βρίσκονται σε ιδιωτικά χέρια.
Με τη μελέτη της δικογραφίας αυτής ανασκευάζονται οι ουσιαστικότερες ερμηνείες που έχουν ως τώρα διατυπωθεί για το γεγονός αυτό. Παράλληλα, η γνώση μας για την πολιτική ατμόσφαιρα της στιγμής εκείνης γίνεται ακριβέστερη, ενώ αποκαλύπτεται μια ευρύτατη αντικυβερνητική συνωμοσία, στην οποία όχι δευτερεύοντα ρόλο είχαν παίξει ξένα συμφέροντα, καθώς και οι οργανωτικές αδυναμίες του καποδιστριακού κράτους.
Για τη συνέχεια της ανακοίνωσης του κ. Βασίλη Κρεμμυδά, πατήστε διπλό κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο: Η δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια
https://argolikivivliothiki.gr/2014/12/22/capodistria/η-δολοφονία-του-κυβερνήτη-ιωάννη-καπο/

Βασ. Κρεμμυδάς, Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΓ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ.(1977)
Ποιοι και γιατί δολοφόνησαν τον Ιωάννη Καποδίστρια !

Δολοφονια του Καποδιστρια

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας από δύο μέλη της οικογένειας Μαυρομιχάλη, τα οποία πυροβόλησαν και μαχαίρωσαν θανάσιμα τον κυβερνήτη έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος, καθώς πήγαινε να παρακολουθήσει την κυριακάτικη θεία λειτουργία.
Ο τραγικός θάνατος του Καποδίστρια βύθισε σε θλίψη τον γεωργικό πληθυσμό ενώ αντίθετα στην Ύδρα δέχτηκαν την είδηση με πανηγυρισμούς.
Η δολοφονία του Καποδίστρια οργανώθηκε σύμφωνα με αρκετούς ιστορικούς από τη Μεγάλη Βρετανία και την Γαλλία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο φάκελος για την δολοφονία του Καποδίστρια στα βρετανικά αρχεία παραμένει απόρρητος.
Ας έχουμε επίσης  όψη μας ότι, ως κυβερνήτης, ο Καποδίστριας αρνήθηκε να δεχθεί μισθό, όπως επίσης αρνήθηκε χρηματική αποζημίωση από τον Τσάρο για να μην κατηγορηθεί από τους αντιπάλους του για μεροληψία απέναντι στη Ρωσία, ενώ διέθεσε όλη του την περιουσία για τους σκοπούς της επανίδρυσης του κράτους.
ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
Το δημοσίευμα που ακολουθεί αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο που έγραψε ο κ. Γ. Σκλαβούνος και επιμελήθηκε ο κ. Ανδρέας Καλογεράς με τίτλο «Μαρτυρίες και Γνώμες για τον Ιωάννη Καποδίστρια» και υπότιτλο: «Δελφούς της Οικουμένης ήθελε την Ελλάδα ο Ιωάννης Καποδίστριας».
Μερικές σημαντικές μαρτυρίες για τη δολοφονία του
Όταν οι Βασιλείς, ο Μέτερνιχ και οι μυστικές υπηρεσίες της Ιεράς Συμμαχίας τον θεωρούν τη πηγή των επαναστατικών κινημάτων στην Ευρώπη, κάποιοι ημέτεροι επιμένουν να συντηρούν το κατεστημένο ιστορικό ψεύδος περί του Καποδίστρια ως εκφραστή της ‘πεφωτισμένης δεσποτείας’ και του Τσαρικού απολυταρχισμού.

Αυγουστινος Καποδιστριας

Μαρτυρία του Αυγουστίνου Καποδίστρια (αδελφού του Κυβερνήτη που κατετέθη στον Φρειδερίκο Τιρς, Ιστορικό και μετέπειτα συμβούλου του Όθωνα και καθηγητού της Αρχαίας Ιστορίας Φιλολογίας στο Παν/μιο του Μονάχου.
Η Ελλάδα του Καποδίστρια, Τόμος Α’ σελ.105
Και ο κόμης Αυγουστίνος, που τον είδα μερικές φορές μετά το μοιραίο γεγονός, φώναξε:
"Ναι κύριε, η Γαλλία και η Αγγλία είναι που δολοφόνησαν τον αδελφό μου"

Καθώς του δήλωνα ότι δε καταλάβαινα τίποτα από αυτά τα εκπληκτικά λόγια και ότι ίσως ήθελε να πει ότι ο αδελφός του είχε χαθεί εξ αιτίας της αντιδράσεως που υπετίθετο ότι την είχαν υποθάλψει αυτές οι δύο δυνάμεις, διαμαρτυρήθηκε εναντίον αυτής της ερμηνείας, διατύπωσε ακόμα μια φορά τη κατηγορία με τα ίδια λόγια και έφθασε μάλιστα να μου προτείνει να το γράψω στην αυλή της Βαβαρίας.
Επιβεβαίωση της συνεργασίας των Αγγλο-γάλλων με τους μέλλοντες δολοφόνους του Ι.Κ. καταθέτει ο Π. Χιώτης, ως ακολούθως:
"...Τας συμπράξεις και ραδιουργίας των συμπρακτόρων Άγγλων και Γάλλων μετ’ανταρτών του Καποδίστριου, ιδίοις οφθαλμοίς βλέποντες οι Επτανήσιοι, κατεβόων. Εν Κερκύρα δε τοσούτον εξήφθησαν κατά των κολάκων του Αρμοστού Άδαμ, όστις εκ του φανερού συνεκοινώνει με τους αντικαποδιστριακούς, ώστε τινάς αυτών ελιθοβόλησαν, και το φαρμακείον όπου συνηθροίζοντο, ήθέλησαν να καύσωσι.Τον δε Ζαίμην, Μπενιζέλον Ρούφον, και Μαυρομιχάλην εκ Πελοποννήσου έλθοντας εις Ζάκυνθον, ο κοινός λαός ελιθοβόλησεν, και ηνάγκασεν αυτούς ν’αναχωρήσωσι ταχύτερον, και σωθώσιν εις Ύδραν. Την πανταχού της Ελλάδος εξέγερσιν καθ εαυτών ιδόντες οι αντικαποδιστριακοί και την υπερίσχυσιν του Κυβερνήτου κατά την συγκαλουμένην αυνέλευσινγνωρίσαντες , εσχεδίασαν να τον δολοφονήσωσι..."
Π. Χιώτης, Ιστορία του Ιονίου Κράτους, σελ.788

Π.Χιωτης

Ασφαλώς η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια δεν υπήρξε αποτέλεσμα βρασμού ψυχής ή απλά αντεκδίκησης. Ο γνωστός μεγάλος ιστορικός της Επτανήσου (αλλά και κατά παραδοχήν του αγγλόφιλος) Παναγιώτης Χιώτης, αναγνωρίζει και καταγράφει τη προετοιμασία της δολοφονίας και τουλάχιστον μερικά από τα γενεσιουργά αίτια, τονίζοντας ότι οι αντιπολιτευόμενοι…
"...Φθονούντες δόξαν και σεβασμόν, απέφερεν ο κοινός λαός της Ελλάδος , ο διακηρύττων παντού αυτόν πατέρα και ευεργέτην, διέβαλλον και εσυκοφάντουν και προς λαόν, και προς ηγεμόνας πάσαν πράξιν του και διοίκησιν. Κατηγόρουν αυτόν ως φιλοδεσποτικόν και αφιλόμουσον, ότι παρεβίαζε το Ελληνικόν σύνταγμα, ότι διέφθειρε τας εκλογάς εις την συγκρότησιν της συνελεύσεως, ότι αυτοδεσπότως και δια των αδελφών αυτού και άλλων Επτανησίων εβούλετο να στηρίξει δυναστείαν και τυραννίαν επί του ελεύθερου λαού της Ελλάδος, ότι έκδοτος εις τα Ρωσσικά συμφέροντα, παραγγώνιζε τους επισήμους φίλους και σχετικούς αγωνιστές των άλλων Δυνάμεων, ότι απεστρέφετο τας εισηγήσεις των Πρέσβεων και των συμβουλίων, ότι ο Βιάρος και ο Γιαννατάς διοργάνωσαν δικαστήρια, ίανα αφαρπασωσι την περιουσίαν και πτωχύνουσι τους ευπορούντας και εξευτελίσαντες αυτούς να έχωσιν υποχειρίους εις τον δεσποτισμόν του Ρώσσου Καποδιστρίου. Εν τοσαύταις δε αναιδείαις και ύβρεσιν έφθασαν, ώστε εκάλουν δια της εφημερίδος αυτόν με Ηλιογάβαλον, τύραννον, διαφθορέα χρηστοηθείας και υποκριτήν. Άρπαγας δε και ταταχρηστάς τους αδελφούς αυτού και οικείους εκ των Επτανησίων….Η ευθύτης όμως του ανδρός, και η επιδοκιμασία πάσης διοικητικής πράξεως παρά της συνελεύσεως και ο σεβασμός και η υπόληψις εν γένει παρ’ όλου του λαού της Ελλάδος και των εν αλλοδαπή ομογενών, κατέβαλον ως ιστόν αράχνης πάσαν κατηγορίας των αντιπολιτευομένων και αντίδρασιν. Διό εξεμάνησαν ούτοι οίτινες ενώ επερίμενον να ίδωσι τον Κυβερνήτην αποδιωγμένον εκ της εξουσίας υπό της συνελεύσεως, και επωνειδιζόμενον δια πολιτικήν πορείαν παρά ταις συμμάχοις Αυλαίς, είδον αυτόν ευφημούμενον ως σωτήρα και υποστηριζόμενον ως κηδεμόνα νέου ηγεμόνος. Ενώ δε εστοχάζετο ο Κυβερνήτης να μεταβή αυτοπροσώπως εις Λονδίνο και συνομιλήσει προς το εκεί συμβούλιον, ίνα εκπεραιωθώσι ταχύτερο ναι αγαθαί βουλαί των Δυνάμεων υπερ των Ελληνικών συμφερόντων, οι κορυφαίοι των αντιπολιτευομένων Μαυρομιχάλης, Μαυροκορδάτος, Ζαΐμης, προσκαλούμενοι να λάβωσι Γερουσιαστού θέσιν, παρητούντο και επορεύοντο εις Ύδραν, ίνα συνεργώσι μετά των λοιπών συναθροισθέντων αντιπάλων του Κυβερνήτου...."
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης επιβεβαιώνει τον Αυγουστίνο Καποδίστρια:

Πετρομπεης Μαυρομιχαλης

Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης στα 1840 μολόγησε την Αλήθεια, λέγοντας στο Γιατροφιλόσοφο Πύρρο που κατηγόραγε τον Ιωάννη Καποδίστρια τούτα τα λόγια: ‘Δεν μετράς καλά φιλόσοφε… Ανάθεμα στους Αγγλογάλλους που ήσαν η αιτία κι εγώ έχασα τους δικούς μου, και το Έθνος έναν άνθρωπο που δε θα τονε μεταβρει και το αίμα του με παιδεύει ως τώρα…’
Βλαχογιάννης, "Ιστορική Ανθολογία", σελ59
Επίσης βλέπε Διον. Κόκκινος, "Κανάρης", σελ.415
Από τους δολοφόνους (γιούς του Πετρόμπεη) ο Κωνσταντήν Μπέης όταν τον συνέλαβαν και λίγο πριν πεθάνει από τα τραύματά του, ζητώντας έλεος δηλώνει:«Δεν φταίω εγώ στρατιώται, άλλοι μ’ έβαλαν»
Κασομούλης, Τόμος 3, σελ.440
Ο άλλος εκ των δολοφόνων, ο Γ. Μαυρομιχάλης, αμέσως μετά την δολοφονία καταφεύγει στο σπίτι του αντι-πρεσβευτή της Γαλλίας Βαρώνου Ρουάν και δηλώνει: «Σκοτώσαμε τον τύραννο. Μπιστευόμαστε στην τιμή της Γαλλίας. Να τα άρματά μας. Ο Ρουάν υπεσχέθη προστασίαν».
Κασομούλης, ως ανωτέρω.

Πληρωμένοι οι εκτελεστές –δολοφόνοι του Ιωάννη Καποδίστρια
(Ένα καλά φυλαγμένο μυστικό)
Σε αντίθεση με το κυρίαρχο κατά συνθήκη ψεύδος ότι οι Μαυρομιχαλαίοι από εκδίκηση και πιστοί στα έθιμα της Μάνης, δολοφόνησαν τον Ι.Κ., η ιστορία μαρτυρεί το αντίθετο. Η χρηματική αμοιβή των δολοφόνων είχε πριν από τη δολοφονία διασφαλιστεί, όπως είχε διασφαλιστεί και από τους ξένους προστάτες, η προστασία τους.
Τα ίδια λέει, με τούτον εδώ το σύντομο τρόπο , κι ο Κολοκοτρώνης: "Τους εγύρισαν τα μυαλά, τάζοντές τους χιλιάδες τάλαρα και άλλα, και αν δεν επαρακινούντο αυτοί από μεγάλες υποσχέσεις, και να είναι βέβαιοι ότι θα γλιτώσουν, δεν το αποφάσιζαν ποτέ".
Περί των εσωτερικών συνεργών και πρωτεργατών της δολοφονίας (πέραν των ξένων ηθικών αυτουργών).
Την ενεργό και ηγετική ανάμειξη του Μαυροκορδάτου, ηγετικού στελέχους της αντι-Καποδιστριακής φατρίας στην προετοιμασία της δολοφονίας του πρώτου Κυβερνήτη της Νεώτερης Ελλάδος κατήγγειλε στην Ελληνική Βουλή, 26 Ιανουαρίου 1845 παρουσία του Μαυροκορδάτου, ο γνωστός οπλαρχηγός Γρίβας με τα ακόλουθα λόγια:
"Όποτες είτανε στην Ελλάδα αυτός ο Μαυροκορδάτος, την έφαγε. Όταν τον είδα πρωθυπουργό, ευτύς είπα πάει η πατρίδα. Κι έχει ακόμα πρόσωπο να’ρχεται μπροστά μας και να μας λέει τα παραμύθια της Χαλιμάς. Ποιός σκότωσε το Καποδίστρια παρ’ αυτός: Και θέλει να μιλάει ακόμα!"
Δημ.Φωτιάδης "Όθωνας" εκδ. Μέλισσα, σελ.24

Ιωαννης Καποδιστριας

Σε γενικές γραμμές - με βαση τα ως τωρα «δεδομένα»
Ο Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες. Ίσως αυτό ήταν και η αιτία που τόσο νωρίς, τόσο άδοξα και καταστροφικά για το έθνος κατέληξε στον τάφο. Από τη στιγμή που αποδέχτηκε να κυβερνήσει την ρημαγμένη καθόλα Ελλάδα, έθεσε όλο του το είναι στη διάθεση της Πατρίδας. Στο έργο του αυτό ήρθε αντιμέτωπος με ντόπια και ξένα συμφέροντα, τα οποία συνασπίστηκαν εναντίον του και εν πολλοίς συνεργάστηκαν στην δολοφονία του. Ο Καποδίστριας, έχοντας να αντιπαλέψει χίλια μύρια προβλήματα , κατάφερε στα λιγότερα από τρία χρόνια της διακυβέρνησής του να αφήσει πίσω του ένα ιδιαίτερα πλούσιο έργο. Το έργο του όμως θα ανατρέπονταν εκ των έσω, με την παρέμβαση Βρετανών και Γάλλων.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν τελικά οι Μαυρομιχάληδες σκότωσαν τον Καποδίστρια – άποψη που τελευταία αμφισβητείται- οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας σίγουρα δεν ήταν Έλληνες. Ενδεικτική είναι η μαρτυρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη :
«Ανάθεμα τους Άγγλο – Γάλλους που ήταν η αιτία και εγώ να χάσω τους δικούς μου ανθρώπους και το Έθνος να χάσει έναν κυβερνήτη που δεν θα ματαβρεί. Το αίμα του με παιδεύει έως σήμερα».
Η απόφαση του Ιωάννη Καποδίστρια να προχωρήσει στη διανομή των Εθνικών Γαιών στους φτωχούς αγωνιστές, φαίνεται ότι αποτελούσε ένα ακόμα σημείο τριβής του Κυβερνήτη με τους Έλληνες προύχοντες και τους ξένους δανειστές, αφού η εθνικές γαίες αποτελούσαν το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο του ελληνικού κράτους και άρα εγγύηση για αποπληρωμή των επαχθών δανείων που είχαν χορηγηθεί στην Ελλάδα.
Η Μάνη, απόλυτα ελεγχόμενη από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη είχε στασιάσει κατά του Καποδίστρια και ετοίμαζε ένοπλα τμήματα. Ο Καποδίστριας συνέλαβε τον Πετρόμπεη, αλλά η κατάσταση επιδεινώθηκε από την εξέγερση της Ύδρας. Υπό την ηγεσία της οικογένειας Κουντουριώτη και την πολιτική καθοδήγηση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, οι Υδραίοι επαναστάτησαν, ζητώντας από τον
Καποδίστρια να τους επιστρέψει τα χρήματα που είχαν ξοδέψει στον Αγώνα του 1821, κατέλαβαν τον ναύσταθμο του Πόρου, και με πρωτεργάτη τον Ανδρέα Μιαούλη, πυρπόλησαν πλοία του στόλου, ανάμεσά τους και τη την φρεγάτα «Ελλάς». Είναι απόλυτα τεκμηριωμένη η ενθάρρυνση-για να το θέσουμε επιεικώς, των στασιαστών από τις Μεγάλες Δυνάμεις, Βρετανία και Γαλλία, καθως:
-Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης υποστηριζόταν ανοικτά από τον Γάλλο πρέσβη,
-Η οικογένεια Κουντουριώτη και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ήταν οι απόλυτοι εκφραστές των βρετανικών συμφερόντων στην Ελλάδα.
Ο ίδιος ο Καποδίστριας είχε γνώση για τους σχεδιασμούς των συγκεκριμένων ξένων δυνάμεων εναντίον του:
Στις 31 Ιουλίου 1831, σε επιστολή του προς τον Γάλλο ναύαρχο Λαλαντέ έγραφε :
«Εγώ δε, και τις δολοπλοκίες όλων σας τις εγνώριζα, αλλά έκρινα ότι δεν έπρεπε με κανένα τρόπο να κόψω το νήμα της συνεργασίας μαζί σας, γιατί έδινα προτεραιότητα στην ανόρθωση και στην ανασυγκρότηση της Ελλάδος. Αν έκοβα τις σχέσεις με τις λεγόμενες προστάτιδες Δυνάμεις, τούτο θα ήταν εις βάρος της Ελλάδος και δεν ήθελα με κανένα τρόπο να προσθέσω βάρος και στη συνείδησή μου. Και άφησα τα πράγματα να λαλήσουν μόνα τους…».
Δύο μήνες αργότερα έστειλε στον Έλληνα πρέσβη στο Παρίσι Αλέξανδρο Σούτσο
επιστολή με την οποία του ζητούσε να προβεί σε σχετικά διαβήματα στη γαλλική κυβέρνηση, για την ανάμιξη των Γάλλων στις αντικυβερνητικές ενέργειες της Ύδρας και της Μάνης και για την ανοιχτή σύμπραξη και τη βοήθειά τους προς τους αντικυβερνητικούς, που ήταν μέλη του Αγγλικού και του Γαλλικού κόμματος.
Η δολοφονία του Καποδίστρια τελικά οργανώθηκε από τον Γάλλο πρέσβη Ρουάν και τον Βρετανό ομόλογό του Ντόκινς, που εκτελούσαν οδηγίες των κυβερνήσεών τους.
Άλλωστε είχαν επιχειρήσει και προηγουμένως να σκοτώσουν τον Καποδίστρια, μέσω Μαυροκορδάτου!
-Ο Μαυροκορδάτος είχε τότε πληρώσει με 25.000 γρόσια τον καμαριέρη του Καποδίστρια, Νικολέτο, για να τον δηλητηριάσει. Αυτός όμως αν και αρχικά δέχτηκε, άλλαξε γνώμη και μάλιστα ενημέρωσε τον Καποδίστρια. Όταν η απόπειρα αυτή απέτυχε έσπασαν οι στάσεις σε Μάνη – με τη συνδρομή γαλλικών στρατευμάτων – και στην Ύδρα.
-Ο αδερφός του Πετρόμπεη, Κωνσταντίνος, και ο ανιψιός του, Γεώργιος, μπήκαν κάτω από αστυνομική παρακολούθηση. Ο πολιτάρχης, όπως λεγόταν τότε ο αρχηγός της αστυνομίας, αντί να αλλάζει κάθε βδομάδα τους δύο χωροφύλακες συνοδούς των Μαυρομιχάληδων, όπως είχε εντολή, τους άφησε 40 μέρες. Έτσι έγιναν τελικά συνεργοί. Λίγες μέρες πριν από τη δολοφονία του Καποδίστρια, οι Μαυρομιχάληδες, μαζί με τους συνοδούς τους χωροφύλακες, αγόρασαν νέα όπλα από το οπλοπωλείο του Παξιμάδη, στο Ναυπλίου.
-Την Παρασκευή, 25 Σεπτεμβρίου, μια ηλικιωμένη γυναίκα κατήγγειλε στην αστυνομία
ότι άκουσε τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη να κουβεντιάζουν με τους δυο χωροφύλακες φρουρούς τους ότι έπρεπε να σκοτώσουν τον Καποδίστρια το Σάββατο, 26 Σεπτεμβρίου, μπροστά στην εκκλησία.
- Η αναφορά έφτασε στον αρχηγό της αστυνομίας, ο οποίος δεν αντέδρασε. Το Σάββατο όμως ο Καποδίστριας ήταν άρρωστος και δε βγήκε από το σπίτι. Έτσι η επιχείρηση αναβλήθηκε για την επομένη. Το επόμενο πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, ο Ιωάννης Καποδίστριας βγήκε από το σπίτι του, στο Ναύπλιο, για να πάει στην εκκλησία τουΑγίου Σπυρίδωνος.
Κατά τις «μαρτυρίες» ( βλ. Ποιοί ήταν οι μαρτυρες) : «Στα σκαλιά, τον πρόλαβαν οι Μαυρομιχάληδες και οι δύο χωροφύλακες. Τον πυροβόλησαν και οι τέσσερις».
Ο Δημήτριος Κοκκινάκης στο βιβλίο του «Ποιοι σκότωσαν τον Καποδίστρια» θεωρεί ότι οι Μαυρομιχάληδες ήταν σαφώς παρόντες στη δολοφονία, συνέργησαν σε αυτή, αλλά δεν ήταν οι πραγματικοί δολοφόνοι.
Ο σχεδιασμός της δολοφονίας ανήκε μάλλον στον Γάλλο στρατηγό Ζεράντ, διοικητή τότε του τακτικού στρατού, με ανάμιξη και Ελλήνων αξιωματικών, όπως του λοχαγού Φώτιου Αγγελίδη. Δύο μήνες πριν από τη δολοφονία, οι αξιωματικοί του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο στις μεταξύ τους συζητήσεις επιβεβαίωναν ότι πλησίαζε η ημέρα που θα «ξεφορτώνονταν» τον Καποδίστρια. Επίσης ενδεικτικές φέρονται να είναι και οι τελευταίες λέξεις του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη, όπως τις μεταφέρει ο στρατηγός Κασομούλης στα απομνημονεύματά του. «Δεν φταίω εγώ στρατιώται, άλλοι με έβαλαν», κραύγασε ο Μαυρομιχάλης πριν πέσει νεκρός.
-Η στάση δε του Γάλλου Πρέσβη Ρουάν , ο οποίος μετά τη δολοφονία έδωσε άσυλο στον Γεώργιο Μαυρομιχάλη και αρνήθηκε να τον παραδώσει στον φρούραρχο του Ναυπλίου, Πορτογάλο συνταγματάρχη Αλμέιδα, αποτελεί σαφή απόδειξη.
Η Γαλλία πάντως μέσω του πρέσβη και του στρατιωτική τους ακολούθου δεν έπαψε να υπερασπίζεται τους κατηγορούμενους. Ο στρατιωτικός ακόλουθος της Γαλλίας έφτασε στο σημείο να απειλήσει τους Έλληνες στρατοδίκες που δίκαζαν τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη και τους δύο αστυφύλακες συνεργούς του να μην τολμήσουν να τους καταδικάσουν. -Ο δε Βρετανός πρέσβης απείλησε με διακοπή διπλωματικών σχέσεων με την Ελλάδα αν η δεν σταματούσαν οι κινητοποιήσεις του λαού του Ναυπλίου, που θεωρούσε την
Βρετανία συνυπεύθυνη για τον θάνατο του Κυβερνήτη.
Αποκαλυπτική είναι και η μαρτυρία του Ρώσου πρέσβη Ριμποπιέρ, ο οποίος στην έκθεσή του για τη δολοφονία έγραψε : « …ουδεμία αμφιβολία διατηρώ ότι η δολοφονική χειρ εξοπλίσθη παρά της Αγγλίας …».
Άλλη απόδειξη; Ακόμη και σήμερα τα βρετανικά αρχεία, τα σχετικά με τη δολοφονία

του Καποδίστρια παραμένουν κλειστά !