O αρχαιότερος Homo Sapiens ζούσε στην Ελλάδα

Ένα κρανίο που βρέθηκε στην Ελλάδα και χρονολογείται προ τουλάχιστον 210.000 ετών, αντιπροσωπεύει το αρχαιότερο δείγμα ανατομικά σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρασία, δηλαδή εκτός Αφρικής, όπως ανακοίνωσε μια ομάδα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων.
Αυτό σημαίνει ότι -αν οι επιστήμονες έχουν δίκιο- το κρανίο είναι κατά τουλάχιστον 150.000 χρόνια παλαιότερο από το αρχαιότερο απολίθωμα «έμφρονος ανθρώπου» (Homo sapiens) που είχε βρεθεί έως τώρα στην Ευρώπη.
Ένα δεύτερο κρανίο που βρέθηκε στην ίδια τοποθεσία της Πελοποννήσου και εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 170.000 ετών, διαθέτει χαρακτηριστικά Νεάντερταλ.
Τα δύο απολιθωμένα κρανία είχαν ανακαλυφθεί στο σπήλαιο Απήδημα δυτικά της Αερόπολης στη Μάνη στο τέλος της δεκαετίας του 1970, στη διάρκεια ερευνών του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Όμως έως τώρα δεν είχαν μελετηθεί σε βάθος και είχαν παραμείνει σχετικά άγνωστα, παρά τη μεγάλη σπουδαιότητα τους, όπως τώρα γίνεται αντιληπτό με μεγάλη καθυστέρηση.

Το κρανίο Απήδημα 2 (δεξιά) και η ανάπλασή του (αριστερά). Το Απήδημα 2 διαθέτει μία σειρά χαρακτηριστικών γνωρισμάτων αντιπροσωπευτικών του είδους των Νεάντερταλ

Οι ερευνητές από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Βρετανία, με επικεφαλής την διακεκριμένη Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη του Κέντρου Σένκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου Έμπερχαρντ Καρλς του Τίμπινγκεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», μελέτησαν για πρώτη φορά συγκριτικά, με σύγχρονες μεθόδους απεικόνισης και χρονολόγησης, τα δύο κρανία, γνωστά ως «Απήδημα 1» και «Απήδημα 2».
Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κα Χαρβάτη, «τα αποτελέσματα της έρευνάς μας δείχνουν την σημαντικότητα του Ελλαδικού χώρου για την ανθρώπινη εξέλιξη.
Έχουμε τον αρχαιότερο σύγχρονο άνθρωπο εκτός Αφρικής, που μεταφέρει την άφιξη του Homo sapiens στην Ευρώπη περισσότερο από 150 χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι νομίζαμε μέχρι τώρα.
Η δουλειά αυτή είναι αποτέλεσμα 25 χρόνων έρευνάς μου στην Αφρική, στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα.
Ως Ελληνίδα, εύχομαι η έρευνα στην Ελλάδα να συνεχιστεί, καθώς πιστεύω ότι η χώρα μας έχει ακόμα πολλά να δώσει στο χώρο της παλαιοανθρωπολογίας».

Το μερικό κρανίο Απήδημα 1 (δεξιά) και η ανάπλασή του από την οπίσθια πλευρά (μέση) και από το πλάι (αριστερά)

Η ερευνητική ομάδα, η οποία έκανε, μεταξύ άλλων, εικονική ανακατασκευή των κατεστραμμένων τμημάτων των κρανίων, διεξήγαγε συγκρίσεις με άλλα ανθρώπινα απολιθώματα και χρησιμοποίησε μία υψηλής ακριβείας ραδιομετρική μέθοδο χρονολόγησης, προκειμένου να καθορίσει την ηλικία των δύο κρανίων.

Το «Απήδημα 2», που βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση, εμφανίζει τα χαρακτηριστικά Νεάντερταλ, ενώ το «Απήδημα 1» δεν έχει καθόλου νεαντερτάλια γνωρίσματα, αλλά συνδυάζει σύγχρονα και πρωτόγονα χαρακτηριστικά, τα οποία -κατά τους επιστήμονες- το κατατάσσουν στην οικογένεια του Homo sapiens.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι στο σπήλαιο Απήδημα έζησαν δύο ομάδες, ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από ένα πληθυσμό Νεάντερταλ, οι οποίοι προϋπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή της νότιας Ελλάδας.

Με τη σειρά τους, οι Νεάντερταλ αντικαταστάθηκαν από προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου, η πιο πρώιμη παρουσία των οποίων στην περιοχή χρονολογείται πριν περίπου 40.000 χρόνια.

Ο όρος αρχαϊκοί άνθρωποι αναφέρεται γενικά στις διάφορες ποικιλίες του γένους Homo που έζησαν τα τελευταία 500.000 χρόνια, σε αντίθεση με τον όρο ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι που αναφέρεται αποκλειστικά στο είδος Homo sapiens.

Χρησιμοποιείται κυρίως για να περιγράψει τον Homo heidelbergensis, τον Homo rhodesiensis, τον Homo neanderthalensis και περιστασιακά τον Homo antecessor.[1]
Οι σύγχρονοι άνθρωποι πιστεύεται πως εξελίχθηκαν από του αρχαϊκούς Homo sapiens, οι οποίοι εξελίχτηκαν με τη σειρά τους από τον Homo erectus.

Οι διάφορες ομάδες των αρχαϊκών Homo sapiens μοιράζονται το τριωνυμικό όνομα "Homo sapiens" γιατί το μέγεθος του εγκεφάλου τους δεν διαφέρει σημαντικά με αυτό των σύγχρονων ανθρώπων. Συγκεκριμένα, οι αρχαϊκοί Homo sapiens είχαν εγκέφαλο μεταξύ 1200 και 1400 κυβικών εκατοστών, μέγεθος παρόμοιο με αυτό του ανθρώπινου εγκεφάλου. Διαφέρουν από τους ανατομικούς σύγχρονους ανθρώπους επειδή έχουν χοντρό κρανίο, προεξέχων οστό γύρω από τα φρύδια, καθώς και λόγω της έλλειψης προεξέχοντος σαγονιού.[1][2]
Οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι εμφανίστηκαν περίπου 200.000 χρόνια πριν και μέσα σε διάστημα 70.000 χρόνων αντικατέστησαν τις "αρχαϊκές" ομάδες.

Παρόλα αυτά πιστεύεται πως μερικοί μη-σύγχρονοι πληθυσμοί του γένους Homo εξακολουθούσαν να ζουν στη γη μέχρι τουλάχιστον 30.000 χρόνια πριν.

ΠΗΓΗ :1-Dawkins (2005). «Archaic homo sapiens». The Ancestors Tale. Boston: Mariner. 2-Companion encyclopedia of archaeology

Πολλές «έξοδοι» και η σημασία της Ελλάδας
Η ανακάλυψη για την παλαιότητα του κρανίου «Απήδημα 1» και η εκτίμηση ότι ανήκει στον Homo sapiens, ενισχύει την άποψη ότι οι πρόγονοι των σημερινών ανθρώπων εξαπλώθηκαν από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία νωρίτερα από ό,τι συνήθως πιστεύεται. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη γενικότερα και ειδικότερα η περιοχή της σημερινής Ελλάδας αποτέλεσε σημαντικό διάδρομο για την εξάπλωση των πρώτων αυτών «μεταναστών» από την Αφρική.
Η νέα μελέτη, σύμφωνα με τους ερευνητές, ενισχύει επίσης τη θεωρία ότι δεν υπήρξε μόνο μία «έξοδος» από την μαύρη ήπειρο, αλλά πολλές.
«Το Απήδημα 2 είναι περίπου 170.000 ετών.Θα λέγαμε ότι ήταν ένας Νεάντερταλ», σύμφωνα με την Κατερίνα Χαρβάτη.
«Προς μεγάλη μας έκπληξη, το Απήδημα 1 είναι ακόμα παλαιότερο, ηλικίας περίπου 210.000 ετών, αλλά δεν έχει κανένα χαρακτηριστικό Νεάντερταλ».
Αντιθέτως, η μελέτη ανέδειξε μια μίξη σύγχρονων ανθρώπινων και αρχαϊκών χαρακτηριστικών, παραπέμποντας σε έναν πρώιμο Homo sapiens.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον δύο ομάδες ανθρώπων ζούσαν στην περιοχή της Νοτίου Ελλάδας κατά την Μέση Πλειστόκαινο εποχή: ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens και, αργότερα, μία ομάδα Νεάντερταλ», εξήγησε η κυρία Χαρβάτη.
Αυτό στηρίζει την υπόθεση ότι οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι πραγματοποίησαν πολλές φορές εξορμήσεις πέραν της Αφρικής, στην οποία και πρωτοεμφανίστηκαν.
«Το κρανίο Απήδημα 1», όπως ανέφερε, «δείχνει ότι μια πρώτη διασπορά συνέβη νωρίτερα απ' ό,τι πιστεύαμε, καθώς και ότι εξαπλώθηκε πολύ περισσότερο γεωγραφικά, έως και στο εσωτερικό της Ευρώπης. Εικάζουμε ότι, όπως και στην Εγγύς Ανατολή, ο πρώιμος σύγχρονος ανθρώπινος πληθυσμός, που αντιπροσωπεύεται από το Απήδημα 1, πιθανώς αντικαταστάθηκε από τους Νεάντερταλ, η παρουσία των οποίων στη Νότια Ελλάδα είναι σαφώς τεκμηριωμένη, λαμβάνοντας υπόψιν και το κρανίο Απήδημα 2 από την ίδια τοποθεσία», πρόσθεσε.
Ωστόσο, και οι Νεάντερταλ με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από τους σύγχρονους ανθρώπους. Κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, περίπου 40.000 χρόνια πριν, οι νεοαφιχθέντες σύγχρονοι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Η παρουσία τους επιβεβαιώνεται από την ανασκαφή λεπτοδουλεμένων λίθινων εργαλείων και άλλων ευρημάτων.
Από την άλλη, οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν περίπου την ίδια περίοδο. «Αυτή η ανακάλυψη υπογραμμίζει τη σημασία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εξέλιξη του ανθρώπου», τόνισε η κα Χαρβάτη.
Από ελληνικής πλευράς στη μελέτη συμμετείχαν επίσης ο καθηγητής Βασίλης Γοργούλης (διευθυντής του Τμήματος Ιστολογίας - Εμβρυολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών), η καθηγήτρια Μυρσίνη Κουλούκουσα (διευθύντρια του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ), ο Φώτης Καρακωστής (Πανεπιστήμιο Τίμπινγκεν), ο Παναγιώτης Καρκάνας (Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών Αθηνών), η καθηγήτρια ακτινολογίας Λία Μουλοπούλου (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) και ο επίκουρος καθηγητής ακτινολογίας Βασίλης Κουτουλίδης (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ). Μεταξύ των ξένων επιστημόνων είναι ο κορυφαίος διεθνώς παλαιοντολόγος Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.
Οι επιστήμονες επεσήμαναν τις λιγοστές γνώσεις που ακόμη υπάρχουν για τα ανθρώπινα απολιθώματα στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη σημασία της Ελλάδας για την κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης και των πρώτων μεταναστευτικών κινήσεων.
Έτσι, σχεδιάζουν περαιτέρω μελέτες του ανευρεθέντος υλικού στο σπήλαιο Απήδημα, το οποίο ήδη εθεωρείτο σημαντικό στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και απέκτησε επιπρόσθετη αξία υπό το φως των νέων ανακαλύψεων.
Το σπήλαιο Απήδημα ανεσκάφη στις δεκαετίες του 1970-80 από ερευνητές του Μουσείου Ανθρωπολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποφέροντας σημαντικά ευρήματα που φιλοξενούνται στο Μουσείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1886 και είναι ένα από τα παλαιότερα του είδους του στην Ευρώπη.
Η νέα έρευνα πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας στην K. Χαρβάτη, καθώς και του Γερμανικού Ερευνητικού Ιδρύματος (DFG).
Σχεδόν παράλληλα, δημοσιεύθηκε μια άλλη επιστημονική μελέτη από ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), που εξέτασαν και αυτοί τα δύο κρανία από το σπήλαιο Απήδημα, καταλήγοντας σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα, ότι αυτά αντιπροσωπεύουν μια μεταβατική φάση ανάμεσα στον Ευρωπαίο «Όρθιο άνθρωπο» (Homo erectus) και στους Νεάντερταλ, κάτι με το οποίο όμως δεν συμφωνεί η ερευνητική ομάδα υπό την Κ. Χαρβάτη.

Πηγή: zougla
arxaia-ellinika.blogspot.com/

Γη της Ελιάς είπατε; Θα σας πω εγώ τι είναι Μανιάτισσα

Γράφει ο Νίκος Μπουρλάκης

Αν περιμένετε τη Γη της Ελιάς για να μάθετε τι είναι η Μανιάτισσα, τότε διαβάστε έναν Μανιάτη που την περιγράφει μέσα από τα μάτια του, τα βιώματα και τις εμπειρίες του-
Θα σου πω εγώ τι είναι Μανιάτισσα.
Είναι δυο υπέροχα μεγάλα μαύρα μάτια γεμάτα δυναμισμό που σε κοιτάνε εκφραστικά, όπως το κορίτσι της φωτογραφίας που απαθανάτισε ο υπέροχος Γιάννης Βουρλιτης, ένας θαυμάσιος φωτογράφος στο Γύθειο.
Μανιάτισσα είναι το μαύρο της φορεσιάς που την κάνει ακόμα πιο δυνατή και αποφασισμένη.
Είναι η γυναίκα που δε μιλάει αλλά ξέρει πάντα τι να κάνει.
Είναι το κορίτσι που θυσίασε (εκείνη την εποχή της φωτογραφίας) τις σπουδές του για να με μεγαλώσει τα αδέρφια του όσο οι γονείς ήταν στο χωράφι.
Και φυσικά από ανήλικη ακόμα να κάνει και τις δουλειές του σπιτιού. Δύσκολο πράγμα. Και άδικο… Αλλά η οικογένεια πάνω απ’ ολα…
Ξέρετε πόσα κορίτσια από τη Μάνη «πλήρωσαν» με αυτό τον τρόπο τη σκληρή περίοδο της φτώχιας μεταπολεμικά;

Φυσικά και το κρατούν απωθημένο… Όμως δε θα παραπονεθούν ποτέ.
Είναι εκείνη που θα κάνει όλες τις βαριές δουλειές και θα σηκώσει όλες τις μεγάλες πικρες της ζωής χωρίς να βγάλει δάκρυ ή να παραπονεθεί…
Είναι εκείνη που όταν χρειαστεί, όπως στο Διρό και στον Πολυάραβο θα πάρει και τα όπλα να τσακίσει όποιον απειλήσει το σπίτι και την οικογένεια της.
Είναι εκείνη που εκφράζει ότι ο άντρας είναι το κεφάλι αλλά η γυναίκα είναι ο λαιμός.
Είναι η απαράμιλλη ομορφιά της Διπλαρακου και της Τσοπέη. Και η λάμψη της Βουγιουκλάκη… Μανιατοπουλες όλες. Για να μη ξεχνιόμαστε
Η Αλίκη που δεν την άφηναν να γίνει ηθοποιός. Και τράβηξαν κλήρο για να τη «σκοτώσουν» αλλά πρόλαβε κι έφυγε. Έγινε σταρ αλλά δεν κράτησε κακία στην οικογένειά της. Κι έδειξε απαράμιλλο δυναμισμό.
Και μαζί ισχυρή προσωπικότητα, τόσο ισχυρή όσο οι πέτρινοι πύργοι, της Βούλας Δαμιανάκου.

Δε ξέρω πόσο μεγάλη είναι αυτή η φωτογραφία… Ο φωτογράφος της Μάνης, Γιάννης Βουρλίτης δίπλα στον Γιάννη Ρίτσο (από τη Μονεμβασιά), τον Νικηφόρο Βρεττάκο (από τις Κροκεές) και τη Βούλα Δαμιανάκου.
Η μεγάλη Μανιάτισσα από την Μυρσίνη ήταν εκείνη που φιλοξενούσε στη Μάνη τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν κι αρνιόταν να τον παραδώσει στις ελληνικές αρχές ώστε να τον στείλουν στην Τουρκία.

Είναι οι μητέρες μας. Οι Μανιάτισσες…

Η γριά Κολοκούραινα που βλέπετε στη φωτογραφία ήταν 104 ετών τότε.
Και είπε στον Γιάννη Βουρλίτη «εμένα δε θα καταφέρεις να με φωτογραφίσεις γιατί είμαι κοσμογυρισμένη. Δε με ξεγελάς»… 

Τελικά αποδείχθηκε ότι δεν είχε πάει πιο μακριά από την Σπάρτη.
Είναι εκείνες που σήκωσαν όλο το πένθος σε μια οικογένεια χωρίς να δεις το δάκρυ να κυλά από τα μάτια τους!
Φυσικά κι έχουν συναισθήματα… Αλλά προέχει να μείνει η οικογένεια δυνατή, ενωμένη και να μη λυγίσει.
Η Μανιάτισσα είναι μητέρα και πατέρας μαζί.
Είναι εκείνη που δε θα σου πει μεγάλες κουβέντες, αλλά όσες πρέπει.
Κι αν τις κατάλαβες, καλό δικό σου.

  

Το μοιρολόι από τις Μανιάτισσες δεν είναι απλώς μια… καλτ κατάσταση.
Είναι ο απόλυτος σεβασμός και η τιμή στο νεκρό συγγενή, φίλο, γείτονα που πρέπει να πάει τραγουδισμένος στο μεγάλο του ταξίδι!
Ντροπή κι αίσχος σε όσους το συνδυάζουν με χιούμορ και με μεσαίωνα…
Τώρα δε χρειάζεται τη «Γη της Ελιάς» για να μάθεις τι είναι η Μανιάτισσα.
Άλλωστε είναι γνωστό
«…Περαστικός βλέπεις τη Μάνη σε τρεις ημέρες, περπατητής σε τρεις μήνες και για να δεις τη ψυχή της θέλεις τρεις ζωές. Μία για τη θάλασσα, μία για τα βουνά της και μία για τους ανθρώπους της…»
Γη αδούλωτη. Άνθρωποι υπερήφανοι..
Σαν τον Χαρίλαο Βασιλάκο…
Που όρκισε τους απογόνους του να μην πουν τι έγινε στον Μαραθώνιο του 1896 για να μην πληγωθεί η Ελλάδα

notospress.gr/

Η ξεχασμένη ιαματική πηγή των Θερμοπυλών...

....όπου πλενόταν ο μυθικός Ηρακλής και οι Σπαρτιάτες του Λεωνίδα για να ανακτήσουν δυνάμεις. 
Σήμερα παρακμάζει..

Οι Θερμοπύλες έχουν συνδεθεί άρρηκτα με τη μάχη των 300 του Σπαρτιάτη Λεωνίδα.
Στην πραγματικότητα η ιστορία τους χάνεται πολύ βαθύτερα στον χρόνο.
Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη κρυμμένα μυστικά. Ένα από αυτά είναι τα ιαματικά λουτρά.
Σε κοντινή απόσταση από την Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, κοντά στο μνημείο της ιστορικής μάχης, αναβλύζουν τα θερμά νερά των πηγών.

Λέγεται ότι τα νερά των πηγών είναι ιαματικά.© Μηχανή του Χρόνου 

Οι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι στο σημείο είχαν ξαποστάσει οι άντρες του Λεωνίδα.
Βουτούσαν στα θερμά λουτρά για να ανακτήσουν δυνάμεις και να επουλώσουν τα τραύματά τους. Όπως φανερώνει και το όνομά τους, πιστεύεται ότι τα νερά είναι ιαματικά, δηλαδή θεραπευτικά. Ιδιαίτερα άνθρωποι που υποφέρουν από ορθοπαιδικές, ρευματικές, γυναικολογικές και νευρολογικές παθήσεις υποστηρίζουν ότι βρίσκουν ανακούφιση στα λουτρά.
Ορισμένοι λένε ότι η υγεία τους αποκαταστάθηκε πλήρως.

Η θερμοκρασία του νερού είναι σταθερά στους 40°C. 

Η θερμοκρασία του νερού που αναβλύζει από τις πηγές είναι 40C χειμώνα – καλοκαίρι. © Μηχανή του Χρόνου 

Από την αρχαιότητα στο σήμερα
Οι Θερμοπύλες είναι μία από τις 700 ιαματικές πηγές που υπάρχουν στην χώρα.
Η ύπαρξή τους ήταν γνωστή στους Έλληνες από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι πηγές δημιουργήθηκαν από τον Ήφαιστο, ύστερα από παράκληση της θεάς Αθηνάς. Εκεί πλενόταν και ανακτούσε τις δυνάμεις του ο Ηρακλής μετά τους άθλους.

Οι ιαματικές πηγές σχηματίζουν μικρό καταρράκτη και βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την Εθνική Οδό.© Μηχανή του Χρόνου 

Το 1935 έγινε μία προσπάθεια εκμετάλλευσης και οργάνωσης των πηγών με τη δημιουργία υδροθεραπευτηρίου, ξενοδοχείου και άλλων χώρων αναψυχής.Μέσω σωλήνων κι άλλων ανθρώπινων παρεμβάσεων, το νερό της πηγής ανασηκώθηκε από τη φυσική ροή του σε ικανό ύψος ώστε να δημιουργείται ένας καταρράκτης. Για πάνω από μισό αιώνα το θεραπευτικό κέντρο λειτουργούσε αδιάκοπα.

Σκίτσο από εφημερίδα του 1940.

Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία το ξενοδοχείο έχει κλείσει και οι πηγές έχουν εγκαταλειφθεί.
Η είσοδος είναι ελεύθερη σε όλους και το τοπίο τριγύρω μοιάζει να βρίσκεται σε εγκατάλειψη.
Από το 2009, η επισκεψιμότητα έχει μειωθεί κατακόρυφα.
Πλέον, μόνοι επισκέπτες των λουτρών είναι διερχόμενοι ταξιδιώτες, ντόπιοι και πάσχοντες που αναζητούν θεραπεία.
Τα τελευταία χρόνια, στην εγκαταλελειμμένη ξενοδοχειακή μονάδα πλάι στα λουτρά έχει δημιουργηθεί προσφυγικός καταυλισμός.
Οι διαμένοντες είναι πλεόν οι τακτικότεροι θαμώνες των θερμών πηγών.
Τα διαρκή αιτήματα των κατοίκων της Φθιώτιδας να αξιοποιηθεί και πάλι ο φυσικός θησαυρός των Θερμοπυλών προς το παρόν δεν βρίσκουν ανταπόκριση.
Μέχρι να εισακουστούν, τα ιαματικά λουτρά παραμένουν ένα μυστικό και θαυματουργό θέρετρο της φύσης, ανοιχτό και προσβάσιμο σε όποιον το αναζητήσει....
www.mixanitouxronou.gr/

Έχουν μπαζώσει βασιλικό τάφο από το 2002 που ανατρέπει την ιστορία!

Ένα βίντεο ντοκουμέντο από ανασκαφές στην αρχαία Πελλάνα βλέπει για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας…

Ισως τελικά να έλυνε το «γρίφο» από πού έλκουν την καταγωγή τους οι αρχαίοι Σπαρτιάτες καθώς επίσης να διαλευκάνει και τα πιο σκοτεινά σημεία στην Ιστορία της Ομηρικής…
Σ’ αυτό αμοντάριστο υλικό , που είναι από την ξενάγηση της σχολής των Δοκίμων Έφεδρων Αξιωματικών του Κ.Ε.Ε.Μ, 10 χρόνια πριν, είναι η μοναδική απόδειξη οπτικού και ακουστικού στοιχείου που έχουμε στη διάθεσή μας μέχρι σήμερα, η οποία μαρτυρεί την ύπαρξη ενός μεγαλοπρεπέστατου μνημείου που μάλλον χάθηκε άδικα και ανεξήγητα.
Οποιαδήποτε άλλη πηγή, πληροφορία ή ίχνος υλικού σχετικά μ’ αυτό το θέμα, δυστυχώς, καταστράφηκε και θάφτηκε για πάντα μαζί με τον μνημείο.

Λίγο πριν την συνταξιοδότηση του διακεκριμένου επιστήμονα κ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου, επίτιμου εφόρου αρχαιοτήτων και διευθυντή των ανασκαφών στην Πελλάνα, είχε γίνει, από τον ίδιο, μια σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη στο χωριό Πελλάνα Λακωνίας το Μάιο του 2002.
Ο κ Σπυρόπουλος είχε αρχίσει τις ανασκαφές σ’ έναν αρκετά καλοδιατηρημένο Βασιλικό Τάφο δίπλα από τους άλλους που είχε βρει πριν από 22 χρόνια στη θέση «Πελεκυτή» στην ανατολική πλευρά του Μυκηναϊκού νεκροταφείου.
Όταν όμως έφθασε στην είσοδο του τάφου, διαπίστωσε έκπληκτος πως αριστερά και δεξιά των τειχών του μεγάλου διαδρόμου υπήρχαν άλλοι δυο τεράστιοι τάφοι, οι οποίοι ήταν προφανώς ασύλητοι διότι καλύπτονταν από τις πλάκες που τους είχαν κτίσει.

Από δω και μπρος το μυστήριο περιπλέκεται. Για αδιευκρίνιστους λόγους και χωρίς να ενημερωθεί ο κ. Σπυρόπουλος, ο υπεύθυνος ανασκαφέας, διαπράχθηκε ένα πρωτοφανές έγκλημα που όμοιό του δεν έχει καταγραφεί πουθενά στα χρονικά της αρχαιολογίας.
Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (Κ.Α.Σ.) σε συνεργασία με την Ε΄ Εφορία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Σπάρτης (Ε΄ ΕΚΠΑ) μπάζωσαν με 200 τόνους ακατέργαστο νταμαρίσιο χαλίκι (αντί για ποταμίσια άμμο όπως προβλεπόταν) τον μεγαλειώδη αυτόν Τάφο.
Η καταστροφή του είναι προφανής.
Οι άγρυπνοι φρουροί κάτοικοι της Πελλάνας φύλαγαν το μνημείο των προγόνων τους με νύχια και με δόντια μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα των τυμβωρύχων που καραδοκούσαν.
Όταν τα μέτρα επιφυλακής χαλάρωσαν άδραξαν αμέσως την ευκαιρία για να επισπεύσουν το απαράδεκτο και ανεξήγητο μέχρι σήμερα, έργο τους.

Οι τότε υπεύθυνοι την ταφής για να τελειώνουν μια ώρα νωρίτερα από την «εργασία» τους, πριν τους αντιληφθεί το εξοργισμένο στη συνέχεια πλήθος, προφανώς κατά παράβαση οδηγιών της Διεύθυνσης Αναστηλώσεως Αρχαίων Μνημείων δεν δίστασαν ακόμη και ν’ ανεβάσουν τα βαριά σκαπτικά οχήματά τους (μπουλντόζες και φορτηγά) πάνω στο ήδη γεμάτο με ρηγματώσεις τάφο.
Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα, την κατάρρευση της οροφής του θολωτού θαλάμου του Βασιλικού Τάφου από το υπερβολικό βάρος και την πρόκληση ανεπανόρθωτων ζημιών στο επιβλητικό αυτό μνημείο.
Αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Πάρα πολλά είναι τα ερωτηματικά σήμερα που στοιχειώνουν τις πληγωμένες ψυχές αυτών των ανθρώπων, όπου βύθισε όχι μόνο το χωριό τους, αλλά ολόκληρο το Δήμο Πελλάνας στο «πένθος» και στην απόγνωση:

• ΓΙΑΤΙ το Υπουργείο Πολιτισμού επέτρεψε αυτή την καταστροφή;…
• ΓΙΑΤΙ κρύβονται;…Μήπως επειδή θ’ άλλαζε άρδην η Ελληνική μας Ιστορία;…
• ΓΙΑΤΙ φοβούνται;… Μήπως επειδή θα έριχνε χίλια χρόνια επιπλέον άπλετο φως στην Ιστορία της αρχαίας Σπάρτης;…
• ΓΙΑΤΙ δεν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος να λογοδοτήσει για αυτές τις ακατανόητες πράξεις;…
• ΓΙΑΤΙ δεν μιλάει κανείς;…
• ΓΙΑΤΙ;…

Ο Τάφος βυθίστηκε και πάλι στο σκοτάδι.
Όμως στο φως της ημέρας πρέπει να δοθούν απαντήσεις
Όσο θα εξακολουθεί η Πολιτεία να επιτρέπει την καταστροφή των μνημείων των αρχαίων ημών προγόνων, τόσο εμείς οι Πελλανιώτες θ’ αντιστεκόμαστε κόντρα στο κατεστημένο, φυλάσσοντας ως «Θερμοπύλες» την ίδια ανεκτίμητη πολιτιστική μας κληρονομιά που μας την παρέδωσαν ανεξίτηλη οι πατέρες μας στο πέρασμα των αιώνων.

Σπυρόπουλος για χωμένο αρχαίο τάφο στην Πελλάνα 10 4 2006

xorisorianews.gr/

Η Μάχη της Βέργας — Οι δρεπανηφόρες Μανιάτισσες του Διρού

ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΕΝΕΖΑΚΗΣ

Μόνο τα γυναικόπαιδα
και γέροντες ανώφελοι
γιατ’ ήτα θέρος βρέθησα
με τα τραπάνια στα λουριά…
Εκείνη η χρονιά, το 1826, ήταν η πιο δύσκολη και πιο κρίσιμη για την επαναστατημένη Ελλάδα.
Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, την προηγούμενη χρονιά, έδειχνε ότι η αρχή του τέλους της μεγάλης εξέγερσης είχε φτάσει. Μετά την πολιορκία και την άλωση του Μεσολογγίου, τον Απρίλη του 1826, και τις επιχειρήσεις στη Δυτική Στερεά, ο Ιμπραήμ επιστρέφει νικητής στον Μοριά.
Εξαντλημένος ο λαός της Πελοποννήσου, απογοητευμένος από τις νίκες του Ιμπραήμ και βαθιά απογοητευμένος από τον διχασμό στην ηγεσία του, εγκαταλείπει σιγά –σιγά την αντίσταση.
Ο Ιμπραήμ ζητά να προσκυνήσει μαζικά ο επαναστατημένος λαός.

Το τουρκοαιγυπτιακό στράτευμα μαζεύει μαζικές δηλώσεις υποταγής από ολόκληρες ομάδες ακόμα και περιοχές και μοιράζει στους προσκυνημένους «προσκυνοχάρτια».

Οι πρώην επαναστατημένοι γυρίζουν στην κατάσταση του νομιμόφρονα υπηκόου.
Ο Κολοκοτρώνης, για κείνη την δύσκολη περίοδο, σημειώνει στα Απομνημονεύματά του («Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1836»):
«…εις τον καιρόν του προσκυνήματος εφοβήθηκα μόνον δια την πατρίδα μου, όχι άλλη φορά, ούτε εις τας αρχάς, ούτε εις τον καιρόν του Δράμαλη όπου ήλθε με 30.000 στράτευμα εκλεκτό, ούτε ποτέ. Μόνον εις το προσκύνημα εφοβήθηκα, η Ρούμελη ήτον όλη προσκυνημένη, η Αθήνα πεσμένη, τα ρουμελιώτικα στρατεύματα διαλυμένα. Μόνον η Πελοπόννησος ήταν μεινεμένη με τα δυο νησιά, Ύδρα και Σπέτζαις όπου είχαν δύναμιν. Ο Κιουταχής είχε πάρει προσκυνοχάρτια, επάσχιζε να πάρη και ο Ιμπραΐμης δια να τα στείλη εις την Κωνσταντινούπολιν, και όταν ή ο Μινίστρος της Αγγλίας ή άλλης δυνάμεως εμεσίτευαν εις τον Σουλτάνο δια την Ελλάδα να τους αποκριθή, ποία Ελλάδα; η Ελλάς είναι προσκυνημένη, να τα προσκυνοχάρτια τους. Εκτός από μερικοί κακοί άνθρωποι, ιδού οι άλλοι επροσκύνησαν. Τότε αι δυνάμεις δεν είχαν τίποτε να αποκριθούν και ημείς εχανόμεθα. Διότι αν δεν επρόφθανα το προσκύνημα και επροσκύναε η Πελοπόννησος, τότε τι ήθελε κάμει και η Υδρα και η Σπέτζαις; Ήθελε χαθούν…»
Τον Μάη του 1825 ο Ιμπραήμ παίρνει το Νεόκαστρο, το κάστρο δίπλα στην Πύλο, και κρατάει αιχμαλώτους τους υπερασπιστές του κάστρου, τους Μανιάτες Γεώργιο Μαυρομιχάλη[1], ο αδελφός του Ιωάννης Μαυρομιχάλης και ο Παναγιώτης Γιατράκος που είχαν σπεύσει αμέσως να ενισχύσουν το Νεόκαστρο.
Τον Σεπτέμβρη του 1825, μετά από μεσολάβηση του Χάμιλτον, ο Ιμπραήμ ανταλλάσει τους τρεις Μανιάτες με τους αιχμάλωτους πασάδες Σελήμ και Αλή, που κρατούνταν στο Ναύπλιο.
Οι όμηροι αφέθηκαν ελεύθεροι αφού υποσχέθηκαν ότι αυτοί και οι συγγενείς τους σταματούν την όποια πολεμική δραστηριότητα έξω από τα όρια της Μάνης.
Η υπόσχεση αυτή κρατήθηκε παρά την κατακραυγή των άλλων Ελλήνων, μέχρι το τέλος του Μάη του 1826.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου από τον Ιμπραήμ, ο Γ. Μαυρομιχάλης και οι άλλοι Μανιάτες χτίζουν ένα τείχος, ταμπούρι, στον Αλμυρό όπου σηματοδότησαν τη γραμμή άμυνας της Μάνης. Το τείχος είχε μήκος πάνω από ένα μίλι, το ύψος του έφτανε και έως δυο μέτρα και το πάχος του τα 80 εκατοστά. Λόγω του σχήματος του το ονόμασαν «Βέργα».

Ο ξερότειχος της Βέργας

Η πίεση των άλλων Πελοποννησίων προς τον Μαυρομιχάλη θορύβησε τον Ιμπραήμ, ο οποίος στις 29 Μάη στέλνει επιστολή στον Γεώργιο Μαυρομιχάλη, τον επιπλήττει ότι δεν τηρεί την υπόσχεσή του και τον διατάζει να πάει μέσα σε δέκα μέρες να προσκυνήσει, μαζί με τους λοιπούς σημαντικούς πρόκριτους της Μάνης, αλλιώς «δεν θέλει αφήσωμεν μήτε ίχνος οσπητίου, και όψεσθε εν ημέρα κρίσεως ίνα δώσετε λόγον προς τον Θεόν δι’ όσα ήθελε δοκιμάσει ο αθώος λαός…»
Ο Γ. Μαυρομιχάλης, όταν έλαβε την επιστολή και αφού την κοινοποίησε στους Μανιάτες επικεφαλής, απαντάει περήφανα:
«Από ημάς τους ολίγους Ελληνας της Μάνης και λοιπούς Ελληνας ευρισκομένους εις αυτήν

»Προς τον Ιμβραήμπασαν της Αιγύπτου
»Ελάβαμεν το γράμμα σου, εις το οποίον είδαμεν να μας φοβερίζης ότι, αν δεν σου προσφέρωμεν την υποταγήν μας, θέλεις εξολοθρεύσεις τους Μανιάτας και την Μάνην. Δια τούτο και ημείς σε περιμένομεν με όσας δυνάμεις θελήσης.
» Οι κάτοικοι της Μάνης γράφομεν και σε περιμένομεν»

Αμέσως μετά την επιστολή και την απάντηση, ο Ιμπραήμ ετοιμάζει την εισβολή στη Μάνη και οι Μανιάτες την άμυνά τους.

Τμήμα του τείχους της Βέργας

Η μάχη της Βέργας
Στις 21 Ιούνη οι δυνάμεις του Ιμπραήμ παρατάσσονται απέναντι από την Βέργα[2] του Αλμυρού.

Ο ίδιος ο Ιμπραήμ με δυο πολεμικά ακολουθούμενα από μερικά φορτηγά παραπλέει τα παράλια της Μάνης και παρακολουθεί τα γεγονότα.
Την Τρίτη 22 Ιούνη 1826, 8.000 πεζοί και 2000 ιππείς κάτω από τις διαταγές του κεχαγιάμπεη επιτελάρχη του Ιμπραήμ και του Γάλλου εξισλαμισμένου αξιωματικού Σουλεϊμάνμπεη (Οκτάβ ντε Σεβ) επιτέθηκαν στους 2.400 Μανιάτες που είχαν συγκεντρωθεί και ταμπουρωθεί στη Βέργα.
Το πρώτο κύμα αποτελούμενο από τους άτακτους του αιγυπτιακού στρατού πέφτει με μανία στους αμυνόμενους, αποκρούεται και αποδεκατίζεται. Ακολουθούν οι αλαζόνες και περήφανοι ιππείς που αιφνιδιάζονται από τις ομοβροντίες με τις οποίες του υποδέχτηκαν οι υπερασπιστές της Μάνης και υποχρεώνονται σε βαριές απώλειες και άτακτη υποχώρηση.

Σχεδιάγραμμα της «Μάχης Βέργας-Διρού», Μπέλσης, Κωνσταντίνος. ΚΕΝΙ, Πάντειο Παν/μιο

Τα τακτικά στρατεύματα με τους ευρωπαίους αξιωματικούς επιχειρούν κατά κύματα αλλεπάλληλες επιθέσεις στον ξειρότειχο, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Οι Μανιάτες ακλόνητοι στις θέσεις τους προκαλούν μεγάλες απώλειες στους επιτιθέμενους.
Μέχρι το αργά το απόγευμα τα αιγυπτιακά στρατεύματα επιχείρησαν δέκα μανιασμένες αλλά άκαρπες επιθέσεις.

«Νίκη του Μαυρομιχάλη και των Λακώνων περί Βέργαν»
(Λιθογραφία του Γερμανού ζωγράφου Peter von Hess)

Η μάχη κρατά όλη την ημέρα. Προς το τέλος της πρώτης μέρας μια ομάδα Μανιατών πολεμιστών από τα Σκυφιάνικα, που κρατούσαν το δεξιό μέρος της Βέργας, επιχειρούν έξοδο και έρποντες κατάφεραν να βρεθούν στα νώτα του εχθρού. Το αριστερό τμήμα των εχθρικών στρατευμάτων που δέχτηκε την αιφνιδιαστική επίθεση των Σκυφιάνων και τα εύστοχα πυρά τους, υποχωρεί άτακτα, μεταδίδει τον πανικό σε ολόκληρο την αιγυπτιακή παράταξη. Ταυτόχρονα δέχονται γενική αντεπίθεση από ολόκληρη τη φρουρά της Βέργας. Τα τουρκοαιγυπτιακά στρατεύματα υποχωρούν άτακτα και σκορπίζουν μέχρι την Αγιασώ. Εκείνη την ημέρα δεν ξαναεπιχείρησαν τίποτα άλλο.
Τις δυο επόμενες μέρες συνεχίστηκαν οι επιθέσεις των Αιγυπτίων, κατά της Βέργας, οκτώ με δέκα γιουρούσια την ημέρα, αλλά η πανωλεθρία της πρώτης μέρας είχε κλονίσει το ηθικό τους με αποτέλεσμα οι επιθέσεις τους ήταν ασθενέστερες και αποκρούστηκαν ευκολότερα από τους Μανιάτες.
Την Πέμπτη 24 Ιούνη τα στρατεύματα του Ιμπραήμ επιχειρούν, για Τρίτη μέρα, να επιτεθούν στη Βέργα. Όμως αυτή τη φορά δέχονται, εκτός από τα πυρά των αμυνόμενων στο ξερότειχο, την επίθεση, κύρια από την Αγία Τριάδα, άλλων Μανιατών που έσπευσαν να ενισχύσουν τους υπερασπιστές της Βέργας.

Η Μάχη του Διρού – η εποποιία των δρεπανηφόρων Μανιατισσών


Στο μεταξύ ο Ιμπραήμ διαπιστώνοντας ότι όλες οι δυνάμεις των Μανιατών είχαν παραταχτεί στη Βέργα, αποφασίζει να πραγματοποιήσει απόβαση στον κόλπο του Διρού και να πιέσει έτσι τους Μανιάτες να εγκαταλείψουν την Βέργα για να τρέξουν να υπερασπιστούν τα γυναικόπαιδα και τους γέροντες που άφησαν πίσω τους και ασχολούνταν με το θέρισμα και άλλες γεωργικές εργασίες.
Στις 22 Ιούνη, ταυτόχρονα με την πρώτη επίθεση στη Βέργα, δυο πλοία πλησιάζουν στον κόλπο του Διρού. Πριν ακόμα ξημερώσει η Τετάρτη 23 Ιούνη αποβιβάζονται 1.700 με 2.000 τουρκοαιγύπτιους στρατιώτες. Οι αποβιβασθέντες χωρίστηκαν σε δυο τμήματα. Το ένα κατευθύνθηκε προς την Τσίμοβα (Αρεόπολη) και το άλλο προς τον Πύργο και τη Χαριά.
Ηταν καλοκαίρι, εποχή του θέρους. Οι κάτοικοι, κύρια γυναίκες και γέροντες, κοιμούνταν στα χωράφια. Οι άνδρες είχαν πάρει τα όπλα και έδιναν την μάχη στη Βέργα. Η απόβαση έγινε γρήγορα αντιληπτή πρώτα από τους παπάδες που πήγαιναν πριν ακόμα ανατείλει ο ήλιος στις εκκλησιές δίπλα στα χωράφια. Ο πρωτοσύγγελος Ρηγανάκος, που λειτουργούσε στο Διρό και ο Παπα-Πουλάκος στον Άγιο Νίκωνα της Χαριάς, πρωτοβάρεσαν τις καμπάνες και το φοβερό μαντάτο μεταδόθηκε από χωριό σε χωριό σε όλη την Μάνη.
Αμέσως σήμανε συναγερμός, παράτησαν τα χωράφια κι οπλισμένοι με τα λιγοστά όπλα που είχαν απομείνει, με πέτρες, ξύλα και δρεπάνια άρχισαν να συγκεντρώνονται και να οργανώνουν επιθέσεις κατά των εισβολέων.

…Οι γι’ άντρες όλοι ελείπασι
τ’ ήτα στην Βέργα τ’ Αλμυρού
όπου Τρωάδα ο πόλεμος
έπααινε δύο μερόνυχτα

Μόνο τα γυναικόπαιδα
και γέροντες ανώφελοι
γιατ’ ήτα θέρος βρέθησα
με τα τραπάνια στα λουριά…

(σ.σ. γέροντες ανήμποροι για πόλεμο και γυναικόπαιδα βρέθηκαν να θερίζουν με τα δρεπάνια στα χέρια μέσα στις λουρίδες των χωραφιών…)

Ο Αμβρόσιος Φραντζής γράφει παραστατικά για τον πάνδημο συναγερμό της Μάνης:

«Οι Μανιάτες έκρουσαν τους κώδωνας των εκκλησιών των και όλοι συναχθέντες, Αρχιερείς, Ιερείς, άνδρες γυνάικες, γέροντες και παίδες έδραμον κατά το Διρό… γράφοντες προς τους εν Αλμυρώ αμυνομένους να μην ταραχθώσι ποσώς, μηδέν’ αφήσωσιν την θέσιν των»
Το τμήμα των Αιγυπτίων που κατευθύνθηκε προς την Τσίμοβα (Αρεόπολη) έπιασαν μερικούς γέροντες και γερόντισσες να κοιμούνται στ’ αλώνια, όπου εφύλαγαν τις θημωνιές τους και τους κατάσφαξαν. Εφτασαν τέλος στον συνοικισμό Τσαλαπιάνικα . Οσοι βρέθηκαν στην κωμόπολη οχυρώθηκαν στους πύργους και από κει χτυπούσαν τους εισβολείς. Απρακτοι οι στρατιώτες του Ιμπραήμ οπισθοχώρησαν στο Διρό.
Την επόμενη μέρα, αφού ο Ιμπραήμ τους κατσάδιασε ως φυγόμαχους επανήλθαν και προσπάθησαν λυσσαλέα να πάρουν την Αρεόπολη.
Ο Ιμπραήμ θεώρησε απροστάτευτο τον κόλπο του Διρού και εύκολη υπόθεση την κατάληψη του εσωτερικού της Μάνης.
Μα τότε υψώθηκε μπροστά του η δύναμη που κρατάει τη Μάνη ενωμένη με τις ρίζες της που φτάνουν μέχρι την γιγαντιαία μορφή της Σπαρτιάτισσας του «ή ταν ή επί τας». Η Μανιάτισσα που άρπαξε το δρεπάνι της και ξεχύθηκε ατρόμητη, ανίκητη Αμαζόνα, υπέρ βωμών και εστιών, πάνω στα στρατεύματα που απείλησαν να υποδουλώσουν την αδούλωτη ψυχή της Μάνης.

Με τις πέτρες και τα ξύλα τους σταμάτησαν οι Μανιάτισσες. Τα σκουριασμένα δρεπάνια τους θέριζαν κεφάλια. Καμιά τρακοσαριά οπλισμένοι Μανιάτες από τα γύρω χωριά μαζί με άλλες τόσες δρεπανηφόρες Μανιάτισσες τους υποχρεώνουν σε υποχώρηση. Ο καταδιωκόμενος τουρκοαιγυπτιακός στρατός καταλήγουν στην οχυρά θέση Τσουμπάρι και αμύνονται.
Την Παρασκευή 25 Ιούνη 1826, τα αιγυπτιακά στρατεύματα αποχωρούν νικημένα από τη Βέργα προς την Καλαμάτα. Από τον Αλμυρό καταφτάνει στο Διρό ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης με 300 πολεμιστές. Ολοι μαζί, άνδρες και γυναίκες, επιτέθηκαν με όπλα, πέτρες και δρεπάνια. Ο στρατός του Ιμπραήμ ηττήθηκε κατά κράτος. Πολλοί σκοτώθηκαν, άλλοι έπεσαν στη θάλασσα, άλλοι αιχμαλωτίσθηκαν και μόλις το ένα τρίτο κατάφερε να επιβιβαστεί στα αιγυπτιακά πλοία που ναυλοχούσαν στον Κόλπο του Διρού.
Το δημοτικό μανιάτικο τραγούδι θέλει τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη να αναφωνεί:

«Εύγε σας, μεταεύγε σας,
γυναίκες, άντρες γίνατε,
σαν αντρειωμένες μάχεστε,
σαν Αμαζόνες κρούετε»

Ο Σπυρίδων Τρικούπης στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως διηγείται:
«Άνδρες εφάνησαν κι αυταί αι δρεπανηφόροι Μανιάτιδες, και άξιον μνήμης το εξής ανδροαγάθημα μιας αυτών: Θερίζων ο γερο Βοζίκης τον επί της παραλίας αγρόν του, συνελήφθη αίφνης υπό δύο Αιγυπτίων Καταγινομένων δε εις δέσμευσίν του, επέπεσεν η συνθερίζουσα θυγάτηρ του, Πανώρηα, έκοψε δια του δρεπάνου της τον λάρυγγα του ενός και βοηθούμενη του πατρός της εφόνευσε και τον άλλον».
Σε ένα από τα ανακοινωθέντα τους οι οπλαρχηγοί της Βέργας σημειώνουν:
«…Το δε παράδοξον όλων είναι οπού μια ηρώισσα γυναίκα Σπαρτιάτισσα, πηδήσασα εις την θάλασσαν, άρπαξεν έναν Αλβανό, κολυμβώντα δια να σωθή, από τον οποίον εζητούσε ικανοποίησιν από τους καρπούς (τις θημονιές) που της έκαυσαν…»
Η Λαϊκή μνήμη, ανάμεσα σε δεκάδες περιστατικά ηρωικών πράξεων από τις Μανιάτισσες διασώσει και την ιστορία της Γερακαρίνας της γυναίκας του Γεωργούλια Γερακαράκου, όπου πήρε τον μικρό της γιό τον Κατσιβαρδά, να πάει λίγο ψωμοτύρι στον άντρα της πού πολεμούσε στη Βέργα νηστικός τρία μερόνυχτα. Μπλέχτηκε όμως στον πόλεμο μαζί με τις άλλες γυναίκες στο Λαγκάδι της Χαριάς, κοντά στα Ξεπαπαδιάνικα, κι ενώ το παιδί της πολεμούσε με το όπλο, εκείνη κυνηγούσε τους τουρκοαιγύπτιους με τις πέτρες. Κι όταν το παιδί της χτυπήθηκε θανάσιμα, πήρε το όπλο του και κλείνοντας τα ματάκια του, του είπε: «…Κοιμήσου, παιδάκι μου… κοιμήσου. Πήρα εγώ τη θέση σου…»
Κάτι παρόμοιο διηγούνται και για την Θερασέρη στο Φλομοκότρωνα της Χαριάς. Πηγαίνοντας ψωμί και νερό στους πολεμιστές, βρήκε το παιδί της σκοτωμένο στο ταμπούρι του. Οι άλλοι δεν το είχαν καταλάβει. Δεν είπε μιλιά σε κανέναν. Έπνιξε τον πόνο της, έκανε πέτρα την καρδιά. Πήρε το καριοφίλι του παιδιού της και τουφεκώντας αδιάκοπα τους εχθρούς, γύριζε κάθε τόσο και έβλεπε το παιδί της και του έλεγε:
«Κοιμήσου… ξεκουράσου, παιδάκι μου. Είμαι εγώ στη θέση σου…»
Μετά τις νικηφόρες μάχες στη Βέργα και το Διρό ο Ιμπραήμ εγκατέλειψε προσωρινά την προσπάθεια κατάληψης της Μάνης και το ηθικό των επαναστατημένων Ελλήνων τονώθηκε, σε μια περίοδο που η Επανάσταση περνούσε τη δυσκολότερη φάση της.

Ο Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Φρατζής κλείνει την αναφορά του στις μάχες του Διρού και της Βέργας, λέγοντας, (τόμος Β’. σελ. 449):
«…Επιστρέψας δε ο Ιμπραήμ εις τα Μεσσηνιακά φρούρια μετά πολλής καταισχύνης εκινδύνευσε να καταστή φρενήρης. Οι δε περί αυτόν τον επαρηγόρουν υπισχνούμενοι ότι εις άλλην εκστρατείαν θέλουν καταστρέψει ολοσχερώς τους Μανιάτας και την Μάνην…»

Προσθηκη από ΟΥ ΤΙ  ΔΑΝΟ

Σκωπτικό της Μανης για την μαχη στο Διρό

Αν σου ξαναρέσει Τούρκο

ξαναπέρνα από τον Πούρκο

Τούρκο αν σου καλοφάνει

ξαναπάτα τη τη Μανη

Οι Μανιατισες θεριζαν στα χωράφια του "Πούρκου" στην μικρή εφορη πεδιαδα του Κάβαλου.

Πούρκος η παραφθορά της ονομασίας τής αρχαίας Πυρίχου. 

Η Μάχη του Πολυαράβου

Πολυάραβος 

Μετά την αποτυχία του να καταλάβει τη Μάνη, στη Βέργα και τον Διρό, δυο μήνες μετά, στις 28 Αυγούστου 1826, ο Ιμπραήμ επιχειρεί , νέα εκστρατεία από τα ανατολικά αυτή τη φορά. Με 4.000 άνδρες κατευθύνθηκε προς την ανατολική πλευρά του Ταΰγετου.
Η αποφασιστική αναμέτρηση δόθηκε στην τοποθεσία Πολυάραβος[3] (75 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Σπάρτης και 26 χιλιόμετρα βόρεια του Γυθείου), που βρίσκεται σε υψόμετρο 840 μέτρων στο όρος Ζίζαλι της οροσειράς του Ταΰγετου. Εκεί είχαν οχυρωθεί 2.000 Μανιάτες με αρχηγούς τον Παναγιώτη, Γεώργιο και Νικόλαο Γιατράκο, τον Ηλία Κατσάκο, τον Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και τον Ηλία Τσαλαφατίνο.
Ο Ιμπραήμ εξαπέλυσε ορμητικά κύματα επιθέσεων κατά των Ελλήνων, οι οποίοι όχι μόνο τις απέκρουσαν με επιτυχία, αλλά, κατά τη διάρκεια της ημέρας, πέρασαν στην αντεπίθεση, προξενώντας βαριές απώλειες στον εχθρό, που άφησε 200 νεκρούς στο πεδίο μάχης. Οι Μανιάτες είχαν μόνο 9 νεκρούς και ισάριθμους τραυματίες, σύμφωνα με τον ιστορικό Σπυρίδωνα Τρικούπη.
Στην περιοχή Πολυάραβος του Ταΰγετου οι Μανιάτες νικούν τους Αιγύπτιους του Ιμπραήμ και αποτρέπουν για τρίτη και τελευταία φορά την κατάληψη της Μάνης από τον αιγύπτιο στρατηλάτη.
Η τρίτη ήττα από τους Μανιάτες σε διάστημα δύο μηνών ανάγκασε τον Ιμπραήμ να παραδεχθεί την αδυναμία του να καταλάβει τη Μάνη κι έτσι πήρε το δρόμο της επιστροφής προς την Τριπολιτσά, όπου έφθασε στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Με τις νίκες αυτές των Μανιατών στη Βέργα, το Διρό και τον Πολυάραβο, το 1826, χρονιά που η Ελληνική Επανάσταση ψυχορραγούσε, κράτησαν τελικά τις ελπίδες της απελευθέρωσης ζωντανές. Το ότι εμπόδισαν τον Ιμπραήμ να θέσει υπό τον έλεγχό του ολόκληρη την Πελοπόννησο είχε σαν συνέπεια η μεν φωτιά της Επανάστασης να μείνει άσβεστη και άφησε ανοιχτό το δρόμο για την επέμβαση των μεγάλων δυνάμεων και τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου.
Προσθηκη από ΟΥ ΤΙ  ΔΑΝΟ

Σθεναρή αντισταση από τους Μανιάτες υπήρξε και στην θέση "Τσεροβά" σημερινό όνομα Δροσοπηγή, από όπου ο στρατός του Ιμπραήμ επεχείρησε να εισέλθει στην Μανη από τα Τρικεφάλια, θεση στην οποία είχαν σε παλαιοτερο χρονο νικήσει οι Μανιάτες τον Χατζη Οσμάν.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης ήταν ο τρίτος γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ηταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία από το 1818. Πήρε μέρος σε διάφορες μάχες ανάμεσά τους η μάχη των Δερβενακίων, η υπεράσπιση του Νεόκαστρου και η μάχη της Βέργας. Στις 27 Σεπτέμβρη 1831, μαζί με τον θείο του Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, δολοφόνησε τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο. Για τη δολοφονία αυτή καταδικάστηκε και εκτελέστηκε στις 9/22 Οκτώβρη 1831 στο Ιτς Καλέ.
[2] Τα χτήματα που φράσσουν με ξερολιθιά οι Μανιάτες συνήθως έχουν κυκλικό περιτείχισμα, γι’ αυτό και λέγονται γυρίσματα. Κάποτε, από τη φύση του χώρου, ο τοίχος για αρκετό διάστημα είναι ίσιος και το ευθύ αυτό τμήμα λέγεται βέργα του τοίχου (από την ιταλική λέξη verga). Μια τέτοια βέργα από ξερολιθιά είχε χτιστεί στον Αλμυρό. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης ενισχύθηκε η αμυντική δύναμη της θέσης. Μετά την απελευθέρωση οι Καπετανάκηδες ζήτησαν αποζημίωση για το χτίσιμο της Βέργας, γιατί φαίνεται πως είχαν πληρώσει με δικά τους χρήματα τα έξοδα χτισίματος. (Ανάργυρου Κουτσιλιέρη, «Ιστορία της Μάνης – Αρχαία – Μεσαιωνική – Νεώτερη) Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1996)
[3] Την εποχή της Επανάστασης ο Πολυάραβος ονομαζόταν Πολυτσάραβος (δηλαδή τόπος με πολλά τσάρα: αφάνες, ρεϊκια). Πολυάραβος επικράτησε να ονομάζεται παρετυμολογικά, μετά την πανωλεθρία των «Αράβων» του Ιμπραήμ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ:
–Απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη «Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1836»
–Σπυρίδωνος Τρικούπη, «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως»
–Ανάργυρου Κουτσιλιέρη, «Ιστορία της Μάνης (Αρχαία – Μεσαιωνική – Νεώτερη)»
–Κωνσταντίνου Μπέλση «Μάχη Βέργας – Διρού», ΚΕΝΙ, Παντειο Παν/μιο
—sansimera.gr

.imerodromos.gr/