Το κορινθιακό κράνος της άγνωστης πόλεως Τέμεσας!

Σχέση με τον Οδυσσέα!
Αναφορά για βρικόλακα!
Γράφει ο συγγραφέας κ. Γιώργος Λεκάκης,www.lekakis.com

Η πόλις Τέμεσα (1) / Τέμησσα (Temesa) / Τέμψα (2) (Tempsa) στο Βρέττιο (Βρούτιο) της Δυτικής Ιταλίας ήταν μια παναρχαιοτάτη ανεξάρτητη ελληνική πόλις, που αναφέρεται ακόμη και από τον Όμηρο («Οδ.», 6,84) καταρρίπτοντας το παραμύθι ότι ο αποικισμός της Ιταλίας από τους Έλληνες πρωτο-έγινε από Χαλκιδείς και Κυμαίους, μόλις τον 8ο αι. π.Χ.
Ήταν η πρώτη πόλις της Βρεττίας, μετά τον ποταμό Λάο.
Ήταν εξόχως οινοπαραγωγός και χαλκοπαραγωγός πόλη. (3)
Ιδρύθηκε από τους Αύσονες, γενάρχης των οποίων ήταν ο Αύσων, ο υιός του Οδυσσέως (ή του Ιταλού) και της Κίρκης (ή της Καλυψούς)!
Ήδη από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. επανεκτίσθη από τους Αιτωλούς, κατελθόντων υπό τον Θόαντα.
Προς την πόλι εταξίδευσε για εμπορικούς λόγους ο Μέντης, γιος του βασιλέως των Ταφίων, και φίλου του Οδυσσέως, Αγχιάλου.
«Πως είμαι γιος του Αγχίαλου πέτομαι του καστροπολεμάρχου.
Μέντη με λεν, κι οι καραβόχαροι Ταφιώτες μ’ έχουν ρήγα.
Εδώ έχω φτάσει με τους συντρόφους στο πλοίο μου.
Ταξιδεύω για τόπο αλλόγλωσσο, την Τέμεσα, στο πέλαο το κρασάτο,
στραφταλιστό να δώσω σίδερο, χαλκό να πάρω πίσω». (4)
Φαίνεται, λοιπόν, πως οι Ταφίοι Επτανήσιοι (οι Μεγανησιώτες) (5) είχαν ήδη
στενούς εμπορικούς δεσμούς με την «άγνωστη» κρασοπόλη της ιταλικής χερσονήσου…
Στην πόλι υπήρχε τέμενος υπέρ του Αλύβα, (6) ήρωας εκ των συντρόφων του Οδυσσέως.
Αυτός εξελθών μετά των συντρόφων του στην πόλι εμέθυσε κι εβίασε μια παρθένο, γι’ αυτό και λιθοβολήθηκε από τους κατοίκους.
«Βρικολάκιασε», όμως, και περιερχόταν την χώρα, έβλαπτε τους ανθρώπους και επέφερε καταστροφές. Η Πυθία συμβούλευσε να του ιδρύσουν τέμενος προς εξιλασμό του και κατ’ έτος να του προσφέρουν την ωραιοτέρα παρθένο, για να ικανοποιεί τις ερωτικές του ανάγκες.
Σάτυροι ιερείς του τεμένους δια του χρησμού εκμεταλλεύονταν την ευπιστία των κατοίκων. Αυτό έμεινε γνωστό ως το «Τέμενος του Αλύβα» ή απλώς «του Ήρωος». Τον φόρο αυτό έπαυσε ο ολυμπιονίκης Εύθυμος, ο οποίος εφόνευσε τον βρυκόλακα και έλαβε σύζυγο την παρθένο.
Η πόλις υπήχθη στην Σύβαρι και εν συνεχεία στον Κρότωνα (και, ίσως, για ένα χρονικό διάστημα, στους Λοκρούς).
Την κατέκτησαν οι Βρέττιοι, τους οποίους με την σειρά τους, εκακοποίησε ο Αννίβας (216-202 π.Χ.) και εν συνεχεία οι Ρωμαίοι ίδρυσαν στην θέση αυτή αποικία (195 π.Χ).
Η πόλις κατελήφθη και υπό του Σπάρτακου.
Η πραγματική θέση της πόλεως δεν έχει βρεθεί ποτέ!
Άλλοι λένε ότι έκειτο στο άνω μέρος του Κόλπου της Αγ. Ευφημίας, άλλοι στο Torre di Nocere και άλλοι στο Torre Tavano.
Το πρώτο της νόμισμα ήταν ένα έγκοιλο, που κυκλοφόρησε σε συνδυασμό με τον Κρότωνα. (Σήμερα είναι πολύ σπάνιο). Αλλά η πόλις είναι γνωστή και από ένα άλλο νόμισμα που εξέδωσε, έναν ασημένιο στατήρα, περίπου το 450 π.Χ. (βάρους 8 γραμμ., διαμέτρου 19,1 χλστ.).
Εικονίζει ένα τρίποδο με πόδια που απολήγουν σε πόδια λιονταριού, με τρεις λαβές-δακτυλίδια και με δύο διπλές έλικες.
Εκατέρωθεν του τρίποδος υπάρχει από μια κνημίδα. Στην β΄ όψι, γράφει «ΤΕΜ» (και έτσι μαρτυράται η πόλις) και εικονίζεται κορινθιακό κράνος.
Ο διάσημος Γερμανός αντιγραφέας-πλαστογράφος, C. W. Becker (1772-1830)
έκανε ένα πολύ καλό αντίγραφο αυτού του νομισματικού τύπου, το 1828.
Οι μήτρες του έγιναν στα τέλη του 1827.
Αλλά έκανε λάθος στις λαβές (εικόνιζε μόνο μια λαβή στο κέντρο).
1 Μ’ αυτό το όνομα είναι γνωστή και μια άλλη πόλις, αλλά της Κύπρου, έχουσα άφθονα μεταλλεία χαλκού.
2 Βλ. Στρ. στ,255.
3 Βλ. Πλίν. “H.N.”14,8.
4 «Μέντης Αγχιάλοιο δαίφρονος εύχομαι είναι υιός, ατάρ Ταφίοισι φιληρέτμοισιν ανάσσω. νυν δ’ ώδε ξυν νηί κατήλυθον ηδ’ ετάροισιν πλέων επί οίνοπα πόντον επ’ αλλοθρόους ανθρώπους, ες Τεμέσην μετά χαλκόν, άγω δ’ αίθωνα σίδηρον» - βλ. Οδ. α,180-184.
5 Βλ. Γ. Λεκάκη «Αρχαία πρόσωπα και τοπωνύμια του Μεγανησίου», στην εφημ. «Ενημέρωση», 11.9.2005.
6 ή Αλίβας ή Λύκας.
Η πόλις υπήχθη στην Σύβαρι και εν συνεχεία στον Κρότωνα (και, ίσως, για ένα χρονικό διάστημα, στους Λοκρούς). (7)
Την κατέκτησαν οι Βρέττιοι, τους οποίους με την σειρά τους, εκακοποίησε ο Αννίβας (216-202 π.Χ.) και εν συνεχεία οι Ρωμαίοι ίδρυσαν στην θέση αυτή αποικία (195 π.Χ). Η πόλις κατελήφθη και υπό του Σπάρτακου.
Η πραγματική θέση της πόλεως δεν έχει βρεθεί ποτέ! Άλλοι λένε ότι έκειτο στο άνω μέρος του Κόλπου της Αγ. Ευφημίας, άλλοι στο Torre di Nocere (8) και άλλοι στο Torre Tavano.
Το πρώτο της νόμισμα ήταν ένα έγκοιλο, που κυκλοφόρησε σε συνδυασμό με τον Κρότωνα. (Σήμερα είναι πολύ σπάνιο). Αλλά η πόλις είναι γνωστή και από ένα άλλο νόμισμα που εξέδωσε, έναν ασημένιο στατήρα, περίπου το 450 π.Χ. (βάρους 8 γραμμ., διαμέτρου 19,1 χλστ.). Εικονίζει ένα τρίποδο με πόδια που απολήγουν σε πόδια λιονταριού, με τρεις λαβές-δακτυλίδια και με δύο διπλές έλικες. Εκατέρωθεν του τρίποδος υπάρχει από μια κνημίδα. Στην β΄ όψι, γράφει «ΤΕΜ»
(και έτσι μαρτυράται η πόλις) και εικονίζεται κορινθιακό κράνος. (9)
Ο διάσημος Γερμανός αντιγραφέας-πλαστογράφος, C. W. Becker (1772-1830) έκανε ένα πολύ καλό αντίγραφο αυτού του νομισματικού τύπου, το 1828.
Οι μήτρες του έγιναν στα τέλη του 1827. Αλλά έκανε λάθος στις λαβές (εικόνιζε μόνο μια λαβή στο κέντρο). (10)

7 Βλ. IACP, 72.
8 Βλ. Cosselin.
9 Βλ. Βασιλεία, 234, Garrucci pl. Cxvi, 27. Jameson 464.
10 Βλ. HN III, Garrucci, F. Carelli, 1812 και C. Cavedoni «Francisci Carellii Numorum italiae Veteris Tabulas CCII», Λειψία, 1850, σελ III και 97, και pl CLXXVI.

Pan Kartsonakis
kartson.blogspot.gr