Η ΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΛΙΜΕΝΙ ΤΟ ΕΤΟΣ 1830 ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ-ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΛΑΓΙΑΣ (Ιστορική θεμελίωση του εγγράφου των ΓΑΚ)

Γράφει: ο Γιάννης Λεκκάκος-Καθηγητής Σχολ. Σύμβουλος ε.τ

α. Η στάση στο Λιμένι-Ιωάννης(Κατσής) Μαυρομιχάλης
Την άνοιξη του έτους 1830 κυκλοφορούσαν στη Μάνη συνθήματα για την μη πληρωμή των φόρων με την παρακάτω δικαιολογία « Ουδέποτε πλήρωσε η Μάνη και δεν πρέπει να καθιερωθή τοιαύτη κακή συνήθεια».
Επί τω λόγω τούτω απαιτούσαν οι Μανιάτες να απομακρυνθεί ο διοικητής Γενοβέλης.
Τον Απρίλιο του 1830 ο Ιωάννης (Κατσής)[1] Μαυρομιχάλης συγκρότησε επαναστατική κυβέρνηση στην Τσίμοβα-Αρεόπολη, έδιωξε τους κυβερνητικούς υπαλλήλους, άρπαξε τις προσόδους του τελωνείου και έστειλε μερικούς οπαδούς-φίλους του στη Μονεμβάσια και το Έλος Λακωνίας, όπου λεηλάτησαν τους κατοίκους.
Οι προτροπές όμως των Μαυρομιχαλαίων δεν παρέσυραν τους προκρίτους των χωριών, που πρότειναν στον Καποδίστρια να αντιμετωπίσουν τους « αρχηγούς» του κινήματος δια των όπλων.

β. Ο Καποδίστριας ειρηνοποιός
Ο Καποδίστριας « αποφεύγων τον εμφύλιον πόλεμον» για να επικρατήσει ηρεμία δεν άφησε να απαγγελθεί κατηγορία εναντίον του Ιωάννη Μαυρομιχάλη.
Η εμφάνιση όμως στα λιμάνια της Μάνης μοίρας του Ρωσικού στόλου και οι ραδιουργίες των Άγγλων και των Γάλλων περιέπλεξαν την κατάσταση και όξυναν τις αντικυβερνητικές εκδηλώσεις, που υποκινούνταν από τους Μαυρομιχαλαίους.
Ο Πέτρος Μαυρομιχάλης εκλεγμένος γερουσιαστής βρισκόταν στο Ναύπλιο, φαινόταν αμέτοχος και νομοταγής και απέδιδε τα γεγονότα στην οικονομική εξαθλίωση των κατοίκων της και στις κακές συμπεριφορές των κυβερνητικών οργάνων.
Η δυσαρέσκεια και η εχθρότητα των Μαυρομιχαλαίων στον Κυβερνήτη οφειλόταν στην κατάργηση των προνομίων που είχαν στους δασμούς και τη φορολογία κατά την Τουρκική περίοδο ως ηγεμόνων της Μάνης.
Ο Καποδίστριας επιμελώς απέφευγε τη σύγκρουση με τους Μαυρομιχαλαίους.
Σε επιστολή του στο στρατηγό Σνάϊντερ γράφει: «…….απέρριψα και εμμενώς απορρίπτω τούτο …….μη θέλων ουδ’ οπωσούν να παραδεχθώ χαλεπά πολιτεύματα εξ’ ων το Έθνος ηδύνατο οποτεδήποτε να πάθη ολέθρια.»

γ. Οι ανησυχίες του Καποδίστρια, ο Κορνήλιος, νέος Έκτακτος Επίτροπος-Διοικητής Καλαμάτας.
Ο Καποδίστριας σε έγγραφο του στο στρατηγό Σνάϊντερ με ημερομηνία 26 Δεκεμβρίου 1830 διατυπώνει τις ανησυχίες του για την απροκάλυπτη οργάνωση στρατιωτικών σωμάτων προς δημιουργία στασιαστικών κινημάτων, λέγοντας, « Ακούραστοι οδοιπόροι δεν παύουν μεταβαίνοντες από το εν μέρος τούτων εις το άλλο ενεργούντες μυστικάς εταιρείας και ταραχάς……..»
Την περίοδο αυτή τα περισσότερα μέλη της οικογένειας Μαυρομιχάλη, που η κυβέρνηση τα θεωρούσε σαν τους κύριους υποκινητές των στάσεων στη Μάνη βρίσκονταν μακριά από την επαρχία τους.
Ο Πετρόμπεης, ο αδελφός του Κωνσταντίνος και ο γιός του Γεώργιος ήταν στο Ναύπλιο, ο Ιωάννης(Κατσής) Μαυρομιχάλης ήταν υπό περιορισμό στις Σπέτσες και ο γιός του Ηλίας βρισκόταν στο Άργος.

δ. Ταραχές στο Λιμένι
Ξαφνικά τις τελευταίες ημέρες του Δεκεμβρίου όμως έρχεται είδηση στο Ναύπλιο, ότι ξέσπασαν στο Λιμένι ταραχές, διώχθηκε βίαια ο έκτακτος Επίτροπος Κορνήλιος και οι Μανιάτες ετοιμάζονταν να προχωρήσουν με στασιαστικές διαθέσεις στο Ναύπλιο.
Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης εσπευσμένα επισκέπτεται τον Κυβερνήτη στην Αίγινα και του ζητάει να μεταβεί στο Λιμένι για να επιβάλλει την τάξη.
Ο κυβερνήτης πείθεται για τις ειλικρινείς του προτάσεις και του έδωσε την άδεια.
Σε επιστολή του ο Καποδίστριας προς το Γραμματέα της Επικρατείας Ν. Σπηλιάδη δείχνει ότι πίστευε πως ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης με το κύρος του θα κατόρθωνε να ειρηνεύσει τους εξεγερμένους και ζήτησε από τον Πετρόμπεη να γράψει « ….σοβαρά και ανοικτά προς τους συγγενείς του ζητώντας τους να ανακαλέσουν για όσα τον κατηγορούσαν πως τους συμβούλευσε προτρέποντας τους να συγκεντρωθούν στο Ναύπλιο.»

ε. Κάλεσμα του επισκόπου Λαγίας προς τους κατοίκους της επαρχίας Μαλεύρι
Πανοσιότατοι και ευλαβέστατοι ιερείς ομού μετά των ευλογημένων χριστιανών και πατριωτών μας και δημογερόντων της επαρχίας Μαλεύρι παρακαλείσθε άμα όπου λάβετε το παρόν μας να ταχύνη ο δρόμος σας το ογληγορότερον να έλθητε έως εδώ όπου ευρισκόμεθα και οι λοιποί πατριώτες σας και μη λήψετε και ο σκοπός μας αποβλέπη δια να απεράσωμεν μέσα όπου είναι το κακόν και να το σβύσωμεν και τότε ελπίζωμεν να εύρη και η πατρίς μας τα δίκαια της.
Επί τούτοις σας προσμένωμεν το συντομώτερον

Ο Ευχέτης σας

+ Λαγίας Μακάριος                                Μιχάλης Λιγορακάκης[2]
Ιωανίκιος Ιερομόναχος                           Θοδωρής Μεσίσκλης
και ηγούμενος Πιοντών                          Θοδωρής Καντήρος
Παπά-Απόστολος Καλογερόγιαννης       Πανάγος Κυρίμης
Γιάννης Μελάς[3]                                   Σταυριανός Βεντικάκος
Νικόλας Τεκουλάκος                              Δημακόγιανης Λεκκάκος[4]
Βασίλης Γεωργόπουλος[5]                     Γιανούζος Δεμέστιχας
Πέτρος Κανακάκης                                 Λαμπρινός Τζορτζάκος(Παπουλάκος)
Δημήτρης Σάσαρης[6]                             Γερακάρης Αρφάνης
Δ. Πουλικάκος[7]                                    Παναγιώτης Ταγαρουλάκος
Μιχάλης Σκλαβουνάκος                          Γεώργας Αμουσαδάκος
Κυριακούλης Αντωνάκος                        Ηλίας Αποστολάκος
Ηλίας Γιανικάκης                                     Ιωάννης Γλετζάκος
Δικαίος Βουδιγάρης[8]                             Ηλίας Δημητρακουλάκος
Μιχάλης Καραβοκύρης
Μιχακάκος

Ισον Απαράλλακτο
Τη 20 Ιανουαρίου 1831 Σκαρδαμούλα
Ο του κατά την Σπάρτην Διοικητηρίου
Γραμματεύς
Κωνσταντίνος Πεντεδέκας

Το ανωτέρω έγγραφο-κάλεσμα του Επισκόπου Λαγίας Μακαρίου και των εκπροσώπων των σημαντικών οικογενειών της Μάνης προς τους κατοίκους της επαρχίας Μαλεύρι αφορά τη συγκέντρωση των Μανιατών στο Λιμένι με προφανέστατη την πρόθεση μετάβασης τους στο Ναύπλιο για το θέμα της φορολογίας της Μάνης και των ακατανόητων προς αυτούς συμπεριφορών των κρατικών υπαλλήλων.


[1]. Κατσής σημαίνει τελώνης.
[2] . Είναι εκπρόσωπος της πατριάς των Καουριάνων της Κοίτας-Γαρδενίτσας-Πόρτο Κάγιο.
[3].Εκ της πατριάς των Ριτσιάνων της Λάγιας και των οικισμών της.
[4].Ο υπό τα στοιχεία Δημακόγιαννης Λεκκάκος πρόκριτος είναι πρόγονος των φερόντων σήμερα το επώνυμο Δημακόγιαννης, που είναι κλάδος της πατριάς του Λέκκα.
[5].Εκ της πατριάς των Γιαννακομιχελιάνων της Λάγιας-Πιοντών.
[6].Εκ της πατριάς των Λεφατζιάνων-Κάρλων της Νόμιας και του Μεζάπου.
[7].Είναι εκπρόσωπος των Ντουβιάνων-Κοντόσταβλων της Βάμβακας . Ανήκει στην πατριά του Λέκκα, αλλά ως σώγαμβρος έχει συσσωματωθεί στους Κοντόσταβλους. Υπήρξε μια ξεχωριστή δυναμική παρουσία στην Επανάσταση του 1821 και ήταν μεταξύ των οπλαρχηγών που ελευθέρωσαν την Καλαμάτας
[8] . Είναι εκπρόσωπος της πατριάς των Ξενιάνων της Μίνας.

 Γιάννης Λεκκάκος-Καθηγητής Σχολ. Σύμβουλος ε.τ

ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ-ΠΙΣΤΙΚΟΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΛΛΩΝΙΑΔΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

Γράφει: Ο Γιάννης Λεκκάκος-Καθηγητής Σχολικός Σύμβουλος ε. τ.
Πρόεδρος του Λακωνικού Συλλόγου «ΤΕΥΘΡΩΝΗ»

1. Εννοιολογική σημασία
Πιστικός ή μπιστικός είναι ο μισθωτός τσομπάνος, με μηνιαίο συμφωνημένο μισθό, ο βοσκός, ο έμπιστος.
Η σημασία της λέξης πιστικός είναι η αυτή, όπως και κατά τη Βυζαντινή περίοδο.
Στην Καππαδοκία και στη Βιθυνία της Μ. Ασίας, πιστικό έλεγαν και τον υπάλληλο, περιώνυμη είναι η φράση «πήγα πιστικός».

2. Γενικά στοιχεία
Τα χωριά των Πιστικών[1] βρίσκονται στην περιοχή της Ρυνδακίας[2] και της Απολλωνιάτιδας χώρας της Μ. Ασίας και ονομάστηκαν Πιστικοχώρια[3] ένεκα των ποιμένων, που πριν από πολλές εκατονταετηρίδες μεταφέρθηκαν από τους Οθωμανούς ως αιχμάλωτοι κυρίως από τη Μάνη.
Η εκ Μάνης αποίκηση τους φανερώνεται στα ήθη και το γλωσσικό τους ιδίωμα, βεβαιώνεται δε τούτο από την παράδοση και τις διηγήσεις των πρεσβυτέρων κατά την ηλικία πιστικών.
Οι εκ Μάνης Πιστικοί στην περιοχή της Ρυνδακίας και της Απολλωνιάτιδας χώρας πλήθυναν συν τω χρόνω και αποτέλεσαν χωριά φόρου υποτελή, που υπάγονταν διοικητικά τα περισσότερα απ’ αυτά στο Μιχαλίτσι και την Προύσα και εκκλησιαστικά εξαρτιόνταν από τον Μητροπολίτη Νικομήδειας του οποίου αντιπρόσωπος είχε έδρα στην Απολλωνιάδα.
3. Η παράδοση-Ιστορικά στοιχεία
Οι παραδόσεις για την προέλευση και την εγκατάσταση των κατοίκων των Πιστικοχωρίων είναι πολλές.
α. Μία από αυτές αναφέρει, ότι οι Τούρκοι μετά την κατάκτηση-παράδοση του Μυστρά το έτος 1460 μ. Χ. αιχμαλώτισαν πολλούς κατοίκους της Μάνης και τους έστειλαν στο Σουλτάνο.
Η μητέρα του Σουλτάνου, η Μάρω, που ήταν χριστιανή και κόρη του βασιλιά της Σερβίας Γεωργίου, τους χάρισε τη ζωή και τους έστειλε στην περιοχή της Απολλωνιάδας λίμνης, δίνοντας τους πρόβατα και βοσκοτόπια.
Οι Μανιάτες των οικισμών της Απολλωνιάδας λίμνης ως πιστικοί ήσαν υποχρεωμένοι κάθε χρόνο να παραδίδουν στο δημόσιο διάφορα προϊόντα, όπως μαλλιά, τυριά και τα αρσενικά πρόβατα.

β. Η επανάσταση του Ορλώφ στην Πελοπόννησο το έτος 1770, επί αυτοκράτειρας της Ρωσίας Αικατερίνης Β’ της Μεγάλης, καταπνίγηκε από τους Τούρκους.
Εξ αυτού του γεγονότος οι Τούρκοι μετά την επικράτηση τους μετέφεραν από την Πελοπόννησο στην Μικρά Ασία, στην περιφέρεια της Απολλωνιάδας λίμνης, άνδρες και πολλά γυναικόπαιδα και τα πούλησαν σε Τούρκους μπέηδες και πασάδες για να φυλάγουν τα πρόβατα τους ως Μπιστικοί-τσοπάνηδες.
Το ίδιο έγινε και κατά τη διάρκεια της εξοντωτικής στην Πελοπόννησο εισβολής του Ιμπραήμ την περίοδο της Επανάστασης του 1821.

γ. Ο Βυζαντινολόγος Απόστολος Τσίτερ γράφει ότι: « Τα χωριά τα λεγόμενα Πιστικοχώρια μιλούσαν διάλεκτο, η οποία ήταν εντελώς διαφορετική από της Τρίγλιας και των άλλων παραλιακών χωριών, έμοιαζε πολύ με διαλέκτους της Πελοποννήσου. Η διάλεκτος των χωριών αυτών είχε μεγάλη ομοιότητα με την Μανιάτικη και γενικά με διαλέκτους της Πελοποννήσου».

4. Εκκλησιαστική Περιφέρεια της Απολλωνιάδας
Οι ποιμένες κάτοικοι των Πιστικοχωρίων ανήκαν στο Ανατολικό Ορθόδοξο δόγμα.
Ανάμεσα στα 24 χωριά που αποτελούσαν την Εκκλησιαστική Περιφέρεια της Απολλωνιάδας, ήταν και τα παρακάτω εννέα Πιστικοχώρια, που κατοικούσαν Μανιάτες:
α. Βουρλάτοι ή Μπάσκιοϊ
β. Αγινάτοι ή Ικίζτσε
γ. Κωνσταντινάτοι ή Τσατάλ Αγήλ.[4]
δ. Βουλγαράτοι ή Χωρούδα ή Καρατζάομπα
ε. Καμαριωτάτοι ή Αγία Κυριακή[5] ή Τάς Πινάρ ή Κερεμέντ
στ. Κήδεια ή Καράκοτζα
ζ. Απελλαδάτοι ή Σούμπαση[6]
η. Σειριάνοι ή Σέυραν
θ. Πριμικήρι[7] ή Κιρμικήρ

5. Η διοίκηση και η γλώσσα των Κοινοτήτων στα Πιστικοχώρια
Οι κοινότητες στα Πιστικοχώρια διοικούνταν από τους δημογέροντες και τους προεστούς.
Η γλώσσα και τα έθιμα των κατοίκων διέφεραν από τα άλλα χωριά των Ελλήνων της Μ. Ασίας και διατηρούσαν όλα τα στοιχεία της γλώσσας των προγόνων τους και τα έθιμα τους, με αποτέλεσμα μέχρι και την Μικρασιατική Καταστροφή, να θυμίζουν έντονα τη Μανιάτικη καταγωγή τους.
6. Η εγκατάσταση και διασπορά των Πιστικοχωριτών στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και οι αναμνήσεις τους.
α. Οι περισσότεροι Πιστικοχωρίτες, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, κατέφυγαν στα χωριά των Σερρών και της Δράμας.
Στις Σέρρες οι καταγόμενοι από τους Σειριάνους των Πιστικοχωρίων λένε με υπερηφάνεια «Εμείς είμαστε Μανιάτες στην καταγωγή».
Οι περισσότερες οικογένειες που ζούσαν στο χωριό Πριμικύρη των Πιστικοχωρίων ήσαν από τη Μάνη.
Οι πλείστοι από τους Πιστικοχωρίτες που καταγόνταν από τους Αγινάτους(Άγιο-Ιωάννη) εγκαταστάθηκαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφήστο Ψυχικό Σερρών.
Ο Γερμανός περιηγητής Φίλιψον,[8] αναφέρει ότι ο οικισμός Αγινάτοι κατοικούνταν από Μανιάτες, που είχε φέρει ένας μπέης, σχετική γραπτή μαρτυρία[9] λέγει ότι: «Ήλθομεν με το γέροντά μου Άγιον Τιμόθεον εις την Απολλωνιάδα και αύριο αναχωρούμε για τους Αγινάτους. Γράφω εγώ, ο Παναγιώτης, από το Κατιρλή 1602».
Από το χωριό Απελλαδάτοι ή Σούμπαση κατάγεται το πατριαρχικό σόι των Καβουνίδηδων ή αλλιώς Καούδια ή Καβούδια.
Στην Αγία Μαρίνα της Βέροιας, εγκαταστάθηκαν κάποιες οικογένειες, που κατάγονταν από την Αγία Κυριακή των Πιστικοχωρίων της Μ. Ασίας και λέγουν ότι τους αποκαλούσαν πιστικούς, διότι οι πρόγονοι τους ήταν τσομπάνοι του σουλτάνου και είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή μεταξύ Απολλωνιάδας-Προύσας και Μιχαλιτσίου, προερχόμενοι από την περιοχή της Μάνης και των Αγράφων.
Μια μαρτυρία λέγει ότι οι νεώτεροι άκουγαν πολλές φορές τους παππούδες και τους συγχωριανούς να περηφανεύονται για την καταγωγή τους.
Είμαστε γνήσιοι Έλληνες, καταγόμαστε από τη Μάνη και μας έφερε εδώ[10]η Μάρω η βασίλισσα, για να βόσκουμε τα κοπάδια του σουλτάνου.
Οι έρευνες βεβαιώνουν την ύπαρξη της Σουλτάνας, η οποία ήταν χριστιανή λόγω της Σερβικής καταγωγής της.
Πρόσφυγες από τους Βουρλάτους-Μπάσκιοϊ, που σημαίνει κεφαλοχώρι έχουν εγκατασταθεί στο χωριό Αναρράχη της Πτολεμαΐδας.
Οι κάτοικοι των Βουρλάτων-Μπάσκιοϊ των Πιστικοχωρίων ανέρχονταν σε διακόσιες οικογένειες περίπου, ήταν όλοι Έλληνες και μιλούσαν μόνο ελληνικά και προέρχονταν από την περιοχή της Μάνης.
β. Το Παλαίφυτο Γιαννιτσών
Στο Παλαίφυτο Γιαννιτσών το έτος 1922 ήρθαν Μικρασιάτες πρόσφυγες από τα Κήδεια, το μεγαλύτερο χωριό των Πιστικοχωρίων, κυνηγημένοι από
τους Τούρκους, μετά την καταστροφή της Σμύρνης.
Η παράδοση αναφέρει ότι οι κάτοικοι των Κηδείων και των υπόλοιπων οκτώ Πιστικοχωρίων, που βρίσκονταν στη γύρωθεν της λίμνης Απολλωνιάδας, περιοχή κατάγονταν από αιχμάλωτες οικογένειες της Μάνης.
Η ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας το 1924, οδήγησε στο Παλαίφυτο και τους κατοίκους του Τσακηλίου [Πετροχωρίου].
Αυτοί οι Πιστικοχωρίτες το μόνο που διέσωσαν από την πατρίδα τους είναι η εικόνα της Ζωοδόχου πηγής, που προερχόταν από την εκκλησία του χωριού τους.
γ. Οι Μανιάτες του οικισμού Άγιος Χαράλαμπος της Καππαδοκίας
Η εκστρατεία του Τούρκου σερασκέρη[11] Χατζή Οσμάν κατά τα Ορλωφικά το έτος 1770 εναντίον της Μάνης και η απόπειρα του[12] να την προσβάλλει για να την κατακτήσει πιο εύκολα από την Ανατολική μεριά του Ταϋγέτου είχε τα παρακάτω επακόλουθα.
Ο Χατζή Οσμάν στο διάβα του προκάλεσε καταστροφές, θανάτους και αιχμαλωσίες Μανιατών.
Ξεχωριστά συμβάντα αυτής της εκστρατείας ήταν η αυτοθυσία των Καλκαντήδων, που προέβαλαν γενναία και σθεναρή αντίσταση αμυνόμενοι στον πολεμόπυργο τους στο Σκουτάρι και στη συνέχεια η ήττα του Χατζή-Οσμάν από τους Μανιάτες στην τοποθεσία Τρικεφάλι.
Η αιχμαλωσία όμως πριν τα άνω γεγονότα πολλών Μανιάτικων οικογενειών από τα στρατεύματα του Χατζή-Οσμάν και η βίαιη μεταφορά και εγκατάσταση τους στην Καππαδοκία υπήρξε ένα οδυνηρό τίμημα ξεριζωμού και αίματος για τη Μάνη και τους Μανιάτες.
Στην Καππαδοκία οι Μανιάτες έφτιαξαν το χωριό Άγιος Χαράλαμπος σε ανάμνηση του ονόματος της παλιάς πατρογονικής εκκλησίας τους, του Αγίου Χαραλάμπους, που και σήμερα υπάρχει στο χωριό Σκουτάρι της Προσηλιακής Μάνης.
Από τους Μανιάτες κατοίκους του Αγίου Χαραλάμπους Καππαδοκίας με την ανταλλαγή των πληθυσμών κάποιοι εγκαταστάθηκαν στη Νέα Καρβάλη Καβάλας,[13] ένθα υπάρχει και το Πολιτιστικό Κέντρο Καππαδοκικών Μελετών, πρόεδρος του σπουδαίου αυτού πολιτιστικού Κέντρου του Συλλόγου της Νέας Καρβάλης είναι ένας θαυμάσιος και πολυτάλαντος άνθρωπος ο Καπλάνης Ιωσηφίδης γεννημένος από μητέρα Μανιάτισσα καταγόμενη από τον Άγιο Χαράλαμπο της Καππαδοκίας.
Ο Καπλάνης Ιωσηφίδης είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα που επιτελεί σοβαρό εθνικό και πολιτιστικό έργο με τις εκάστοτε πρωτοβουλίες του, γι’ αυτό του αξίζουν χάριτες, έπαινοι και ευχαριστίες.

7. Επίλογος
Μετά το σύντομο σημείωμα μας για τους Μανιάτες των Πιστικοχωρίων της Μ. Ασίας, που εμμένουν και στις νέες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή πατρίδες τους, να δηλώνουν την Μανιάτικη καταγωγή τους, είναι γεγονός μεγάλης αξίας και σπουδαίας σημασίας για την απαρχή μιας καινούργιας πολιτιστικής δράσης για τους δήμους Ανατολικής και Δυτικής Μάνης, αλλά και τους απανταχού πολιτιστικούς συλλόγους των Μανιατών.
Ένα Πανελλήνιο κάλεσμα Μανιάτικης ενότητας, από τους δημάρχους και τους πολιτιστικούς φορείς της Μάνης θα σήμαινε πολλά, γιατί οι Μανιάτες και η Μάνη υπήρξαν δυναμάρια πατριδοφιλίας και άκαμπτοι αμύντορες του Ελληνισμού.

Γιάννης Λεκκάκος-Καθηγητής Σχολικός Σύμβουλος ε. τ.
Πρόεδρος του Λακωνικού Συλλόγου «ΤΕΥΘΡΩΝΗ»