23 Αυγούστου 2016

Ο περίφημος Κροκεάτης λίθος (lapis lacedaemonius)

Μια φακοειδές σφραγίδα από τον μοναδικό στον κόσμο κροκεάτη λίθο (λατ. lapis lacedaemonius ) χαραγμένα με μορφή του «Μινώταυρου»: με το άνω μέρος ενός ταύρου και μια αίγα που συνδέεται με τα ανθρώπινα πόδια με τα πόδια δεξιά. Μία ιερή οκτώσχημος ασπίς ανάμεσα στα πόδια του Μινώταυρου 1450-1350 π.Χ. Κρήτη -Πύργος Ψιλόνερο -Βρετ .Μουσείο αρ. ευρ. 163345: Siegel CMS V 201
Ο Κροκεάτης λίθος υπήρξε ένα από τα κύρια προϊόντα εξαγωγής των Μυκηναίων.
Αγγεία και σφραγίδες και άλλα αντικείμενα από Κροκεάτη λίθο, καθώς ακατέργαστοι λίθοι βρέθηκαν στην ακρόπολη των Μυκηνών και στις ανασκαφές στο παλάτι του Βασιλιά Μίνωα στην Κνωσό της Κρήτης.
Ο Κροκεάτης λίθος γεωλογικά χαρακτηρίζεται ως σκουροπράσινος πορφυρίτης (porfido verde antico), διάστικτος από ανοιχτόχρωμους ορθογώνιους κρυστάλλους.
Είναι τα «ψηφιά» κατά τους αρχαίους «κρόκες», δηλαδή τα μικρά θαλασσινά χαλίκια, που έδωσαν το όνομα «Κροκεαί» και Κροκεάτης, το νεότερο τοπωνύμιο της περιοχής όπου βρίσκεται το πέτρωμα. Το σημαντικό όμως είναι, ότι κοιτάσματα κροκεάτη λίθου υπάρχουν μόνο στην περιοχή των Κροκεών, από το σημερινό χωριό μέχρι τη Στεφανιά στη θέση Ψηφί, όπου και τα αρχαία λατομεία.
Κροκεαί, -Κροκεάτης Λίθος. Όπως πηγαίνεις κάτω κατά την Θάλασσα προς το Γύθειο περνάς από ένα χωριό αποκαλούμενο Κροκεαί και ένα λατομείο. Δεν είναι ένα συμπαγές πέτρωμα , αλλά οι πέτρες που βρίθουν από αυτό είναι όπως τα χαλίκια ποταμών. Είναι δύσκολο να κατεργαστούν, αλλά  κατεργασμένες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εξωραϊσμό ιερών ναών, και είναι ειδικά κατάλληλες για την διακόσμηση κολυμβητριών-λουτρών και κρηνών. Εδώ πριν από το χωριό στέκεται ένα μαρμάρινο ομοίωμα του Δία Κροκεάτη, και οι Διόσκουροι από χαλκό είναι στο λατομείο.- ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ 115 -180 μ.Χ Περιγραφή της Ελλάδας
Το ηφαιστειακό πέτρωμα που μοιάζει με ψηφιδωτό, παρά το ότι είναι πολύ δύσκολο να κατεργασθεί, ήταν περιζήτητο από τους Μυκηναίους για τη διακόσμηση των λουτρών και την κατασκευή αγγείων και σφραγίδων.
Σκεύος της μυκηναϊκής περιόδου από Κροκεάτη λίθο -Lapis lacedaemonius - βρέθηκε στο Ασπρόχωμα, Τάφος ΙΙΙ -1400-1300 π.Χ.-Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκηνών

Χρησιμοποιήθηκε στα προϊστορικά χρόνια κυρίως για τη δημιουργία περίτεχνων αγγείων (κούπες, βάζα) και δακτυλιόλιθων (δακτυλόπετρες) με κομψές παραστάσεις, συνήθως ζώων.
Αντικείμενα από κροκεάτη λίθο βρέθηκαν στην ακρόπολη των Μυκηνών και στις ανασκαφές στο παλάτι του Βασιλιά Μίνωα στην Κνωσό της Κρήτης.
Ο 230 εκ ετών Κροκεάτης Λίθος, έχει και άλλα ονόματα που είναι ... PORFIDO verde antico- Lapis lacedaemonius -Lapis croceus - LapisTaygetas -Lapis Spartanus .
Η ομορφιά του λίθου όμως βρίσκετε στο εσωτερικό του.
Στην περιοχή βρίσκεις πολλές παραλλαγές του ιδίου πετρώματος και σχεδόν κάθε πέτρα κρύβει μέσα της και την δική της ξεχωριστή ομορφιά.
Το γεωλογικό όνομα που αποδίδει στον Κροκεάτη λίθο το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης είναι: Ανδεσίτης "Ο ανδεσίτης είναι το αντίστοιχο έκχυτο του διορίτη.
Οι φαινοκρύσταλλοι είναι πλαγιόκλαστα και ένα ή δύο φεμικά, συνήθως πυρόξενος, λιγότερο κεροστίλβη και πιο σπάνια βιοτίτης.
Υπάρχει σε αρκετές θέσεις στον ελληνικό χώρο, στη Θράκη, Μακεδονία, νησιά Αιγαίου.
Ένας ιδιαίτερος τύπος ανδεσίτη είναι ο Κροκεάτης λίθος, που υπάρχει στις Κροκεές της Πελοποννήσου."
Μία φακοειδές σφραγίδα από πράσινο κροκεάτη λίθο χαραγμένη με μορφή υβριδική με το κεφάλι και μπροστινά πόδια της ως μια αίγα, και το ανεστραμμένο σώμα και τα πίσω πόδια ενός λιονταριού. 1450-1300π.Χ.
Ο Κροκεάτης λίθος ( Ένα είδος Πορφυρίτη ) αν και αρκετά δυσκατέργαστος χρησιμοποιούταν κατά την αρχαιότητα για την κατασκευή αγγείων και σφραγίδων και για την διακόσμηση κτιρίων λουτρών και τάφων.
Ο Ιστορικός συγγραφέας Φράνκ Φρόστ (Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας )στο βιβλίο του (1971) «Ελληνική Κοινωνία» αναφέρει ότι ο Κροκεάτης λίθος υπήρξε ένα από τα κύρια προϊόντα εξαγωγής των Μυκηναίων.
Αγγεία και σφραγίδες και άλλα αντικείμενα από Κροκεάτη λίθο, καθώς και ακατέργαστος λίθος βρέθηκαν στην ακρόπολη των Μυκηνών και στις ανασκαφές στο παλάτι του Βασιλιά Μίνωα στην Κνωσό της Κρήτης. Βρετ. Μουσείο.
Κατά την αρχαιότητα, χρησιμοποιούταν ευρέως για την διακόσμηση κτιρίων, λουτρών και τάφων. Χαρακτηριστικό είναι ότι επιλέχθηκε για την διακόσμηση του απλού τάφου των τριακοσίων Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες.
Κροκεάτης Λίθος Μυκηναϊκή περίοδος ,Κροκεές Λακωνίας - Αρχ.Μουσείο Μυκηνών
Στα ρωμαϊκά χρόνια εξορυσσόταν πρώτιστα για οικοδομικό υλικό. Τα λατομεία κατά την περίοδο της αυτοκρατορίας του Αδριανού, αποτελούν αυτοκρατορικό μονοπώλιο . Την παραγωγή και τη διακίνηση του κροκεάτη λίθου παρακολουθούσε ειδικός οικονόμος του αυτοκρατορικού οίκου.
Ο αρχαιολογικός χώρος των Ισθμίων από τα αριστερά με το ναό του Ποσειδώνα και δεξιά τα Κορινθιακά λουτρά της ρωμαϊκής περιόδου .-.Τα περίφημα λουτρά δίπλα στο ναό του Ποσειδώνα στην Κόρινθο είχαν διακοσμηθεί με Κροκεάτη λίθο....« Οι Κορίνθιοι έχουν λουτρά σε πολλά μέρη της πόλης, μερικά κατασκευάστηκαν με δημόσια δαπάνη και ένα από τον αυτοκράτορα Ανδριανό. Το ποιο φημισμένο από αυτά είναι κοντά στο ναό του Ποσειδώνα . Είναι φτιαγμένο από τον Σπαρτιάτη Ευρυκλίδη ο οποίος το διακόσμησε με διάφορα είδη πέτρας, και ειδικά αυτή που εξορύχθηκε από τις Κροκεές της Λακωνίας. Στα αριστερά της εισόδου είναι στημένος ένας Ποσειδώνας και μετά από αυτόν η Άρτεμις που κυνηγά. ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ 115 -180 μ.Χ Περιγραφή της Ελλάδας

Παράλληλα, εκείνη την περίοδο, κατασκευάζονται από τον Σπαρτιάτη Ευρυκλή τα περίφημα λουτρά της Κορίνθου, με χρήση του εν λόγω λίθου, τα οποία λέγεται ότι ήταν μεγαλοπρεπέστερα από τα λουτρά που έχτισε ο Αυτοκράτορας Αδριανός στην ίδια πόλη.


Τέλος, ο Παυσανίας (2ος αι. μ. Χ.) αναφέρει ότι στην είσοδο των Κροκεών υπήρχε άγαλμα του Δία από κροκεάτη λίθο. Γενικά πάντως, χρησιμοποιούνταν εκτεταμένα σε πολυτελείς κατασκευές και ιδίως στα λουτρά (δημόσια – οικιακά)με το σύστημα opus sectile.


Ο Ιούνιος Βάσσος σε παρέλαση τσίρκου, πίνακας Opus Sectile από την εκκλησία του Ιουνίου Βάσσου,331-350μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Palazzo Massimo Ρώμης
Opus Sectile (Καλλιτεχνική εργασία με πλακάκια) αναφέρεται σε μια τεχνική που αναπτύχθηκε επί Ρωμαϊκής εποχής, όπου έσχιζαν τα υλικά σε λεπτά πλακάκια, τα γυάλιζαν και τα έκοβαν ανάλογα με το σχέδιο, και τα τοποθετούνταν σε τοίχους και πατώματα για να κάνουν μια εικόνα ή ένα σχέδιο.
Τα συνηθισμένα υλικά ήταν τα μάρμαρα, μαργαριτάρια και το γυαλί.
Αντίθετα από την τεχνική των μωσαϊκών, όπου τα ομοιόμορφα-ταξινομημένα κομμάτια τοποθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διαμορφώνουν ένα σχέδιο, τα πλακάκια ( Τεμάχια opus sectile ) είναι πολύ μεγαλύτερα και μπορούν να αποτελέσουν ένα μεγάλο μέρος του σχεδίου
Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΟΥ ΥΛΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΥΜΦΕΣ, 
Διακοσμητικός πίνακας με την τεχνική Opus Sectile έργο από τεμάχια κροκεάτη λίθου Εδώ ο Ύλας και οι Νύμφες- όπου ο Ύλας απαγάγεται από ποτάμιες Νύμφες (Νεράϊδες) στη Μυσία, κατά την διάρκεια της Αργοναυτικής εκστρατείας.- Διακοσμητικός πίνακας από την εκκλησία του Ιουνίου Βάσσου 331-350 μ.Χ.).Eθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Palazzo Massimo - Ρώμη, Ιταλία
Ο σημερινός επισκέπτης στη Ρώμη θα μπορέσει εύκολα να διακρίνει Κροκεάτη λίθο σε Καλλιτεχνικούς διακοσμητικούς πίνακες ( Opus Sectile ) (έργο από τεμάχια ) στο Αρχαιολογικό Μουσείο Palazzo Massimo στις βασιλικές του Αγίου Πέτρου (κεντρική αυλή/ πλατεία κ.α.) και της Παναγίας Maggiore (Δάπεδο Cosmati, Cosmatesque) και άλλα αρχαία πολυτελή κτίρια.
Κροκεάτης υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στην πόλη Trevignano Romano κοντά στη Ρώμη όπου
βρίσκονται τα ερείπια των παλατιών του αυτοκράτορα Δομητιανού, καθώς και στα χαλάσματα της
αρχαίας Πομπηίας και την εκκλησία του Αγίου Μάρκου στην Βενετία.
Το σημείο στέψης του Αυτοκράτορα όπως διατείνονται στο μουσείο -ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη με το «Ομφάλιον» και την περιμετρική αυτού διακόσμηση ,όπου στους περιμετρικούς κύκλους στέκονταν οι υπασπιστές του αυτοκράτορα και ένας κύκλος περιέχει και Κροκεάτη λίθο
Για την διακόσμηση κτιρίων και εκκλησιών χρησιμοποιήθηκε και κατά την Βυζαντινή περίοδο, όπως
στο ναό της Αγίας Σοφίας ( δάπεδο) στην Κωσταντινούπολη.
Κροκεάτης λίθος από τα δάπεδα της Αγίας Σοφίας 
στην Κωνσταντινούπολη
Περί το 1260 ο Βασιλιάς της Αγγλίας Χένρι ο 3ος Χρησιμοποίησε Κροκεάτη λίθο για την διακόσμηση του δαπέδου του Westminster Abbey καθεδρικού ναού της Αγγλικανικής εκκλησίας. Επίσης χρησιμοποιήθηκε και κατά την προ Οθωμανική περίοδο για την διακόσμηση Μουσουλμανικών κτιρίων στο Κάϊρο της Αιγύπτου.
Ο Κροκεάτης λίθος διαλέχτηκε τελευταία για την διακόσμηση του απλού τάφου των τριακοσίων
Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες.
Το δάπεδο με κροκεάτη λίθο του Westminster Abbey καθεδρικού ναού της Αγγλικανικής εκκλησίας που έφτιαξε ο Χένρι ο 3ος
Westminster Abbey .επισκευή του δαπέδου
Αντίθετα με την αρχαία εποχή η επεξεργασία του Κροκεάτη λίθου με σύγχρονα μηχανήματα είναι αρκετά εύκολη.
Κροκεάτης λίθος σε στύλους με Ιωνικό κιονόκρανο στο San Saba ed Ansano , στη Ρώμηαλλά και τα δάπεδα
Με μια χαμηλού κόστους επένδυση, με εφευρετικότητα και καλλιτεχνική φαντασία οι σημερινοί Κροκεάτες θα μπορούσαν να ξεκινήσουν βιοτεχνικές επιχειρήσεις και να παράγουν υψηλής ποιότητας διακοσμητικά προϊόντα όπως: αγγεία, αγαλματίδια, μετάλλια αγώνων, ετικέτες γραφείων, χάντρες , κοσμήματα πλακάκια δαπέδου έπιπλα κ.α. για διάθεση στην Ελληνική και την διεθνή αγορά.
Κροκεάτης λίθος σε βάση κίονα στην εκκλησία San Saba ed Ansano , στη Ρώμη, από την περίοδο περίπου του 1205.
Λεπτομέρεια δαπέδου από την San Saba ed Ansano, στη Ρώμη, με κροκεάτη λίθο.

Οι Ρωμαίοι εξόρυξαν και πήραν μεγάλες ποσότητες λίθου ( Lapis Lacedaemonius όπως τους
αποκαλούσαν δηλαδή Λίθος των Λακεδαιμονίων, των Σπαρτιατών) τον οποίον χρησιμοποίησαν
κυρίως ως διακοσμητικό οικοδομικό υλικό σε προσόψεις και δάπεδα πολυτελών κτιρίων. Η μεταφορά του λίθου στα διάφορα μέρη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έγινε, κατά πάσα πιθανότητα, μέσω του αρχαίου λιμανιού των Σπαρτιατών στην περιοχή Τρίνησα του δήμου Κροκεών.
Η τοπική παράδοση λέγει ότι οι πέτρες μεταφέρθηκαν από το Ψηφί έως τα Τρίνησα από χέρι σε χέρι από μια στρατιά δούλων εργατών. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι περπατώντας την ίδια διαδρομή σήμερα βλέπεις αρκετές πέτρες, σπαρμένες εδώ και κει, από αυτές που έπεφταν από τα χέρια των εργατών.
Ο αυτοκράτορας Δομιτιανός τον χρησιμοποίησε για την διακόσμηση του παλατιού του, τα ερείπια του οποίου βρίσκονται στην πόλη Trevignano Romano κοντά στη Ρώμη.
Ελληνορωμαϊκή αρχιτεκτονική σχεδιαστική αναπαράσταση -Το «τρίκλινον» του παλατιού του Δομιτιανού στην Ρώμη Παλατίνα

Δύο δείγματα από το παλάτι του αυτοκράτορα Διομιτιανού που περιέχουν κροκεάτη λίθο

Κομμάτια του πετρώματος συναντά κανείς και στο Βατικανό.
Ο σημερινός επισκέπτης στη Ρώμη θα μπορέσει εύκολα να διακρίνει κροκεάτη λίθο σε καλλιτεχνικούς διακοσμητικούς πίνακες στο Αρχαιολογικό Μουσείο Palazzo Massimo, στις βασιλικές του Αγίου Πέτρου και της Santa Maria Maggiore, καθώς και σε άλλα πολυτελή κτίρια. 
            Κροκεάτης λίθος στο Βατικανό

Μερικές εκκλησίες της Ρώμης είναι διακοσμημένα με "cosmatesche" όπως αποκαλούνται αυτές οι διακοσμήσεις στην Ιταλική αλλά και παντού, όπου λαμπρές οικογένειες του δωδέκατου και δέκατου τρίτου αιώνα χρησιμοποίησαν την τεχνική αυτή στην τέχνη τους για να δημιουργήσουν μια σειρά από συνθέσεις, διάσπαρτες στις εκκλησίες της πόλης
Κροκεάτης σε εκκλησία σε διάκοσμο δαπέδου στην Ρώμη
Η ονομασία Cosmati , ((Δάπεδο Cosmati, Cosmatesque) καθιερώθηκε λόγω της συχνής εμφάνισης του ονόματος Κοσμάς, που από τα εργαστήρια τους είχαν παραδοθεί από γενιά σε γενιά τα μυστικά του ψηφιδωτού και οι πιο ευφάνταστες εφαρμογές του σε δάπεδα, μοναστήρια, και στην επίπλωση των εκκλησιών.
Εκκλησία Παναγίας Μεγαλόχαρης Χτισμένη περί το 432 μ.Χ. Ρώμη, Ιταλία ,με Ιωνικούς κίονες και ψηφιδωτά σχέδια στα δάπεδα .
Εκκλησία Παναγίας Μεγαλόχαρης432 μ.Χ. Ρώμη, Ιταλία.Λεπτομέρεια δαπέδου -Φωτ Γ. Αλεποχωρίτης 2001
Εκκλησία Παναγίας Μεγαλόχαρης 432 μ.Χ. Ρώμη, Ιταλία.Λεπτομέρεια δαπέδου -Φωτ Γ. Αλεποχωρίτης 2001
Εκκλησία Παναγίας Μεγαλόχαρης (Santa Maria Maggiore, ) 432 μ.Χ. Ρώμη, Ιταλία Τα πράσινα στοιχεία είναι κυρίως κροκεάτης λίθος
Δάπεδο του Αγ.Μάρκου στην Βενετία
Διάκοσμος στην εκκλησία του Αγ. Μάρκου στην Βενετία με Κροκεάτη λίθο
Λεπτομέρεια από δάπεδο του Αγ. Μάρκου στην Βενετία με Κροκεάτη λίθο
Τμήμα δαπέδου με Κροκεάτη λίθο από την Έπαυλη (Βίλα) του Αυτοκράτορα Ανδριανού κοντά στην Ρώμη, κατασκευασμένη στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ
Τμήμα δαπέδου από τις μικρές θέρμες με Κροκεάτη λίθο από την Έπαυλη (Βίλα) του Αυτοκράτορα Ανδριανού κοντά στην Ρώμη, κατασκευασμένη στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ
Θέρμες Taurine στην περιοχή του Λάτσιο Ρώμη Ιταλία Κροκεάτης λίθος σε διάκοσμο
Δάπεδο του καθεδρικού ναού του Spoletium Σπολέτο κεντρική Ιταλική 
Υπό τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το Σπολέτο ανακτά το κύρος του, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται συχνά σε ιστορικά ντοκουμέντα.
Ο Μαρτιάλης αναφέρεται στο κρασί της περιοχής, ενώ ο Αιμιλιανός -ο οποίος ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας από τους πολεμιστές του στη Μοισία- σφαγιάστηκε εκεί μετά την επιστροφή του το 253 μ.Χ., έχοντας βασιλέψει μόλις δυο με τρεις μήνες.
Διατάγματα του Μέγα Κωνσταντίνου (326) και του Ιουλιανού (362) φέρονται να προέρχονται από το Σπολέτο, το οποίο αργότερα αποτέλεσε σπουδαίο οχυρό κατά των Βανδάλων και Γότθων εισβολέων. Τα τείχη του πάντως κατέπεσαν υπό την εισβολή του Τορτίλα.
Εύρημα από το σπήλαιο "Αλεπότρυπα'- Κροκεάτης λίθος Η νεολιθική κοινότητα στο Διρό αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Νεότερης και της Τελικής Νεολιθικής περιόδου (4800-3200 π,Χ.). Η ζωή της κοινότητας διακόπηκε απότομα γύρω στα 3200 π.Χ. από ισχυρό σεισμό που είχε ως αποτέλεσμα να φράξει η είσοδος του σπηλαίου.
Οι εγκλωβισμένοι στο σπήλαιο πέθαναν από την πείνα, ενώ όσοι βρέθηκαν στο ύπαιθρο, εγκατέλειψαν την περιοχή γιατί στερήθηκαν το πόσιμο νερό.
Κροκεάτης λίθος σε σφραγιδόλιθο του 1400- 1050 π.Χ.
ΜΕ ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ :
www.krokeai.com
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ | ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
http://www.krokeai.com/Krokeatis_Lithos_Lacedaemonius.htm
Δημήτρης Κατσέτος, Ρότσεστερ Νέας Υόρκης Η.Π.Α
http://www.notospress.gr
news.bbc.co.uk
www.mani.org.
ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΟΝΑ


ellinondiktyo.blogspot.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Τα σχόλια σας....συντροφιά μας.