Οι "Λαοί τής θάλασσας"

Ιστορία, οπλισμός, και κατάλογος των φυλών τους. (13ος-12ος αιών π.χ.)

30/11/2012

Μία  εξαίρετη απεικόνιση  από  τον  Igor  Dzis,  της  ναυμαχίας  ανάμεσα  σε  Λαούς  της  Θάλασσας  και  Αιγυπτίους,  στο  Δέλτα  του  Νείλου  (Copyright:  Igor  Dzis  2010)

Οι  «Λαοί  της  Θάλασσας»  (όπως  αναφέρονται  στα  αιγυπτιακά  αρχεία  αλλά  και  στα  κλασσικά  ελληνικά  ως  «Πελασγοί» το  οποίο  σημαίνει  ακριβώς  ο  «Λαός  του  Πελάγους»)  υπηρξαν  μία  ένωση  φυλών  του  Αιγαίου  και  της  δυτικής  Μικράς  Ασίας,  της  οποίας  οι  εισβολές  στην  ανατολική  Μεσόγειο  περί  το  1229-1187  π.Χ.  προκάλεσε  καταστροφές  πόλεων,  κρατών  και  αυτοκρατοριών  (Χιττιτικής)  και  αμέτρητα  θύματα.  Λίγο  μετά  την  καταστροφή  της  Τροίας  VΙ  (μάλλον  η  ομηρική  Τροία)  από  τους  Αχαιούς,  μάλλον  στα  μέσα  του  13ου  προχριστιανικού  αιώνα,  άρχισε  η  διάλυση  του  Μυκηναϊκού  κόσμου  λόγω  της  επικρατούσας  σιτοδείας  και  αναρχίας.  Οι  εν  λόγω  συνθήκες  οφείλονταν  σε  ευρύτερες  κοινωνικοοικονομικές,  πολιτικές,  εμπορικές  και  κλιματολογικές  αιτίες,  εμφανιζόμενες  και  στη  Μικρά  Ασία,  μάλλον  νωρίτερα  από  τον  μυκηναϊκό  χώρο.  Τα  εντυπωσιακά  ανάκτορα  των  Μυκηνών,  Πύλου  και  άλλων  μυκηναϊκών  ακροπόλεων  ανήκουν  κυρίως  στον  13ο  αι.,  δίνοντας  μία  «ψευδή»  εικόνα  ακμής  για  αυτές.  Παρά  ταύτα  ήταν  μία  εποχή  παρακμής,  όπως  δείχνουν  τα  αρχαιολογικά  ευρήματα.  Οι  Αχαιοί  άνακτες  είχαν  οικονομικά  προβλήματα,  καθώς  τα  εργαστήρια  τους  παρήγαν  περίπου  τα  μισά  προϊόντα  συγκριτικά  με  την  παραγωγή  του  14ου  αι  πΧ.  Είχαν  έλλειψη  εξειδικευμένων  τεχνιτών  και  σκλάβων,  παρότι  οι  επικράτειες  τους  μαστίζονταν  από  υπερπληθυσμό.  Οι  εμπορικοί  δρόμοι  που  ακολουθούσαν,  ήταν  πλέον  ανασφαλείς  λόγω  των  αυξανόμενων  πειρατειών  και  επιδρομών,  και  οι  θησαυροί  τους  εξανεμίζονταν.  Οι  μονάρχες  και  οι  αριστοκράτες  ήταν  αναγκασμένοι  να  αναζητήσουν  νέες  περιοχές  πρώτων  υλών,  νέους  πόρους,  εργάτες  και  δούλους,  πιθανώς  εδάφη  για  αποικισμό,  να  λεηλατήσουν  τα  αγαθά  άλλων  χωρών  και  να  ανακαλύψουν  νέες  εμπορικές  οδούς.  Γι’  αυτό  εκμηδένισαν  την  Τροία,  όμως  λίγο  αργότερα  εγκατέλειψαν  μαζικά  την  Ελλάδα  λόγω  της  τελικής  αποτυχίας  τους.  Οι  Αχαιοί/Μυκηναίοι  και  άλλοι  θαλασσοπόροι  του  Αιγαίου  που  υπέστησαν  αυτή  την  πολιτικοοικονομική  κατάρρευση,  στράφηκαν  στην  ανοικτή  θάλασσα,  και  έγιναν  οι  περίφημοι  Λαοί  της  Θάλασσας  ήδη  από  το  πρώτο  μισό  του  13ου  αι.  πΧ.  Η  Βρετανή  αρχαιολόγος  Ελίζαμπεθ  Φρεντς  (French,  Πανεπιστήμιο  Μάντσεστερ),  πρότεινε  την  αργολική  Τίρυνθα,  το  τελευταίο  μυκηναϊκό  ανάκτορο  που  εγκαταλείφθηκε  (εκτός  της  Αθήνας),  ως  τη  βάση  των  Λαών  της  Θάλασσας.  Στήριξε  τη  θεωρία  της  στην  αρχαιολογική  διαπίστωση  ότι  η  Τίρυνθα  είχε  γνωρίσει  τη  μέγιστη  ακμή  της  (περίπου  1200  π.Χ.)  όταν  οι  άλλες  μυκηναϊκές  ακροπόλεις  είχαν  καταστεί  ερείπια  ή  φυτοζωούσαν.  Αποψη  του  γράφοντος  είναι  ότι  η  Τίρυνθα  υπήρξε  μάλλον  το  ορμητήριο  των  δύο  φύλων  που  έδωσαν  πιθανώς  το  έναυσμα  για  το  Υστερο  «κύμα»  των  Λαών  της  Θάλασσας,  δηλαδή  των  Πελεσέτ/Φιλισταίων  (αιγυπτ.  Peleset/Pulasti)  και  των  Ντενυέν/Ντανούνα  (Denyen/Danuna).

Εντυπωσιακή  αναπαράσταση  Μυκηναίων  μαχίμων  της  Υστερης  περιόδου  από  σύλλογο  Ιστορικών  αναπαραστάσεων (Reenactment). Ο  οπλισμός  και  η  εμφάνιση  των  Λαών  της  Θάλασσας  ελάχιστα  διέφερε  από  τα  μυκηναϊκά  αντίστοιχα,  λόγω  της  ενότητας  της  οπλοσκευής  στον  χώρο  του  Αιγαίου  και  της  δυτικής  Μικράς  Ασίας. Εξάλλου  οι  Μυκηναίοι  συνιστούσαν  μεγάλο  ποσοστό  των  Λαών  της  Θάλασσας.  Παρατηρείστε  τις αρθρωτές  πανοπλίες  οι  οποίες  αποτελούνται  από  ορειχάλκινα  ελάσματα  επενδυμένα  εσωτερικά  με  δέρμα,  και  οι  οποίες  προέρχονται  σχεδιαστικά  από  την  πανοπλία  των  Δενδρών.  Ανήκουν  στον  ίδιο  τύπο  θωράκισης  με  τη  μεταγενέστερη  lorica  segmentata, την  αρθρωτή  πανοπλία  των  Ρωμαίων.   Επίσης  παρατηρείστε  το  κερασφόρο  ορειχάλκινο  κράνος  του  αριστερού  μαχίμου  και  το  χαρακτηριστικό  μινω-μυκηναϊκό  κράνος  απο  χαυλιόδοντες  του  δεξιού,  τις  επίσης  χαρακτηριστικές  πελτοειδείς  ασπίδες, το υστερομυκηναϊκό  ξίφος,  τις  ορειχάλκινες  κνημίδες  και  τα  σάνδαλα.  Ολη  η  οπλοσκευή  βασίζεται  σε  ευρήματα,  αυτούσια  ή  εικαστικά  (π.χ.  οι  κνημίδες  αποτελούν  ανακατασκευή  ευρήματος  από  την  Αχαϊα)  (αναπαράσταση  από  τον  Οργανισμό  www.mpfilmcraft.com ).

Οι  Λαοί  της  Θάλασσας  είχαν  αρχίσει  να  λυμαίνονται  την  Αίγυπτο  από  τις  βασιλείες  των  φαραώ  Αμένοφη  Γ΄  και  Ραμσή  Β΄  (14ος-13ος  αι.  π.Χ.).  Ο  τελευταίος  είχε  αιχμαλωτίσει  μερικούς  Σερντέν  (Λαός  της  Θάλασσας)  που  λαφυραγωγούσαν  το  Δέλτα,  και  τους  ενέταξε  στον  στρατό  του.  Ομως  η  πρώτη  επικίνδυνη  επίθεση  των  συγκεκριμένων  λαών  στην  Αίγυπτο  πραγματοποιήθηκε  κατά  τη  βασιλεία  του  Μερνεφθά  (περίπου  1237-1223  π.Χ.).  Τότε  οι  Βορειοαφρικανοί  Λίβυες  (Labu/Libu)  επιτέθηκαν  στην  Αίγυπτο  από  τα  δυτικά,  με  τη  σύμπραξη  μερικών  Λαών  της  Θάλασσας  τους  οποίους  μνημονεύουν  οι  αιγυπτιακές  πηγές,  δηλαδή  των  Λούκκα  (Λούβιοι,  Λύκιοι),  των  Σερντέν/Σαρντάνα  (Σαρδώνιοι  Λυδίας;),  των  Τερές/Τούρσα  (Τυρσηνοί-Τυρρηνοί  Λυδίας),  των  Σεκελές/Σακαλάσα/Σακαράσα  (από  τη  Σαγαλασσό  της  Πισιδίας;)  και  των  Ακαϊβάσα/Εκβές  (Akaiwasha/Eqwesh).  Οι  Ακαϊβάσα  συνδέονται  συχνά  με  τους  Αχαιούς  (τους  Αχιγιάβα  των  χιττιτικών  αρχείων)  ή  τους  νησιώτες  της  Κέας  ή  της  Κω.

Οι  αναφερόμενοι  Πρώιμοι  Λαοί  της  Θάλασσας  εκτός  των  Ακαϊβάσα  ήταν  Μικρασιάτες,  κυρίως  Λούβιοι,  οι  οποίοι  έπλευσαν  στην  Κυρηναϊκή.  Εκεί  ενώθηκαν  με  τις  λιβυκές  φυλές  Λαμπού,  Μεσβές  και  Κεχέκ,  παλαιούς  εχθρούς  των  Αιγυπτίων.  Αν  οι  Ακαϊβάσα  ήταν  οι  Αχαιοί,  τότε  γνώριζαν  καλά  την  Κυρηναϊκή,  και  ενδεχομένως  εκείνοι  ήταν  οι  «μεσάζοντες»  για  τη  σύμπτυξη  συμμαχίας  ανάμεσα  σε  Μικρασιάτες  και  Λίβυες.  Οι  Λίβυες  πολεμιστές,  ενδεχομένως  και  οι  Λαοί  της  Θάλασσας,  μετέφεραν  μαζί  τους  τα  γυναικόπαιδα  τους,  τα  κοπάδια  και  τα  υπάρχοντα  τους.  Προφανώς  ο  στόχος  τους  ήταν  να  εγκατασταθούν  στην  Αίγυπτο,  και  όχι  απλά  να  τη  λεηλατήσουν.  Οι  εισβολείς  εισχώρησαν  ορμητικά  στο  αιγυπτιακό  έδαφος  φθάνοντας  έως  την  Οαση  Φαράφρα  και  τον  Κανωπικό  βραχίονα  του  Νείλου  (Δέλτα).  Ο  φαραώ  Μερνεφθά  κινητοποίησε  τον  στρατό,  αντιμετώπισε  τους  εισβολείς  και  τους  νίκησε  προκαλώντας  τους  βαριές  απώλειες  (1229  π.Χ.).

Λίγο  μετά  το  1200  πΧ,  η  εντεινόμενη  κατάσταση  πείνας  και  αναρχίας  στο  μυκηναϊκό  Αιγαίο  και  στη  δυτική  Μικρά  Ασία,  επέφερε  τη  συγκρότηση  του  Υστερου  «κύματος»  των  Λαών  της  Θάλασσας.  Πλήθη  αποκαρδιωμένων  ανθρώπων  από  αυτές  τις  περιοχές,  άρχισαν  να  συγκεντρώνονται  στις  δυτικές  μικρασιατικές  ακτές  συγκροτώντας  μία  «ανθρώπινη  χιονοστιβάδα»    όπως  έχει  χαρακτηρισθεί.  Οι  λαοί  που  σχημάτισαν  τη  νέα  φυλετική  ένωση  ήταν  οι  Πελεσέτ/Πουλαστί  (Φιλισταίοι/Πελασγοί),  Σακαλάσα/Σεκελές  (από  τη  Σαγαλασσό  της  Πισιδίας;),  Ντενυέν/Ντανούνα  (μάλλον  Δαναοί),  Βεσβές  (Weshwesh,  από  τη  δυτικομικρασιατική  Ιασό  ή  την  Ασσό;),  Καρκίσα  (Καρία-Κάρες;)  και  Τζεκκέρ  (Τεύκροι/Τρώες  ή  Θράκες;).  Είναι  αποδεκτό  ότι  οι  Πελεσέτ/Φιλισταίοι  και  πιθανώς  και  οι  Ντενυέν  κατείχαν  σημαντική  ή  αρχηγική  θέση  μεταξύ  των  εισβολέων,  όπως  διακρίνεται  στα  αιγυπτιακά  ανάγλυφα  και  πηγές  και  στη  μετέπειτα  πορεία  των  Φιλισταίων.  Συγκροτήθηκε  μία  ισχυρή  χερσαία  στρατιά  Λαών  της  Θάλασσας,  η  οποία  άρχισε  να  μετακινείται  τόσο  προς  το  εσωτερικό  της  Μικράς  Ασίας,  στη  χιτιττική  επικράτεια,  όσο  και  κατά  μήκος  των  νοτίων  ακτών  της.  Παράλληλα  με  όσους  βάδιζαν  κατά  μήκος  των  ακτών,  κινείτο  ο  πολυάριθμος  και  καλά  εξοπλισμένος  στόλος  των  Λαών  της  Θάλασσας.  Η  πάλαι  ποτέ  πανίσχυρη  Χιττιτική  «αυτοκρατορία»  ήταν  το  πρώτο  θύμα  της  ανθρώπινης  «θεομηνίας».    Το  Χιττιτικό  Κράτος  εξαφανίσθηκε,  σύντομα  και  ο  ίδιος  ο  λαός  των  Χετταίων,  και  η  πρωτεύουσα  Χαττούσας  μετατράπηκε  σε  πυρπολημένα  ερείπια.  Σύντομα  την  ίδια  τύχη  είχε  η  Ουγκαρίτ,  η  λαμπρότερη  χαναανική  πόλη,  και  άλλες  πλούσιες  πόλεις  της  Συρίας-Φοινίκης:  οι  Καρχεμίς,  Αλέππο  (Χαλέπι),  Ζιντσιρλί  (σύγχρονη  ονομασία),  Αλαλάχ,  Χαμάθ,  Τελλ  Αμπού  Χαουάμ  (σύγχρονη  ονομασία),  Σιδών,  Τελλ  Σουκάς  (σύγχρονη  ονομασία)  κ.ά.  Οι  Λαοί  της  Θάλασσας  διέλυσαν  και  τα  φυλετικά  βασίλεια  της  περιοχής,  όπως  το  Αμουρρού  των  Αμορραίων.  Τα  στίφη  των  εισβολέων  σάρωσαν  και  τις  μεταγενέστερες  Φοινίκη  και  Παλαιστίνη,  καταλύοντας  τον  αιγυπτιακό  έλεγχο  σε  αυτές.  Η  σειρά  της  ίδιας  της  Αιγύπτου  πλησίαζε.  Οπως  έδειξε  η  αρχαιολογική  έρευνα,  η  καταστροφή  των  μικρασιατικών  και  χαναανικών  πόλεων  υπήρξε  ριζική.  Οι  εισβολείς  άφησαν  πίσω  τους  στάχτες  και  ερείπια,  χωρίς  να  εγκατασταθούν  στις  εκτάσεις  που  κατέστρεψαν.

Απεικόνιση  πολεμικού  πλοίου  των  Λαών  της  Θάλασσας  (άνω)  και  των  Αιγυπτίων  (κάτω)  από  τη  ναυμαχία  μεταξύ  τους.  Προέρχεται  από  αιγυπτιακά  ανάγλυφα  του  ανακτόρου  του  Ραμσή  Γ΄  στο  Μεντινετ  Χαμπου.

Περί  το  1190  π.Χ.  ή  λίγο  αργότερα,  οι  εισβολείς  διάβηκαν  τα  ανατολικά  αιγυπτιακά  σύνορα,  πιθανώς  κοντά  στο  μεταγενέστερο  Πηλούσιο.  Εκεί  δόθηκε  η  αποφασιστική  χερσαία  μάχη  και  σχεδόν  ταυτόχρονα  δόθηκε  η  αποφασιστική  ναυμαχία  στον  ποταμό  Νείλο,  όπου  είχε  διεισδύσει  ο  στόλος  των  Λαών  της  Θάλασσας. Οι  πολεμιστές  και  ο  στόλος  των  τελευταίων  βρέθηκαν  αντιμέτωποι  με  τον  πανέτοιμο  αιγυπτιακό  στρατό  και  στόλο  του  φαραώ  Ραμσή  Γ΄.  Μετά  από  μία  αμφίρροπη  και  πολυαίμακτη  σύγκρουση  στον  Νείλο  και  στην  ξηρά,  με  πολλά  θύματα  κυρίως  από  την  πλευρά  των  Λαών  της  Θάλασσας,  οι  Αιγύπτιοι  συνέτριψαν  και  διασκόρπισαν  τους  εισβολείς.  Η  Αίγυπτος  ήταν  η  μόνη  χώρα  της  ανατολικής  Μεσογείου  που  διασώθηκε  από  τις  μεταναστεύσεις  και  τις  εισβολές  των  περίφημων  Λαών  της  Θάλασσας.

Οι  εισβολές  των  Λαών  της  Θάλασσας  δεν  είχαν  προηγούμενο,  επειδή  σάρωσαν  μία  μακροχρόνια  «παραδοσιακή»  αυτοκρατορία,  τη  Χιττιτική,  εξαφάνισαν  από  το  πρόσωπο  της  γης  πανάρχαιες  και  ισχυρές  πόλεις  οι  οποίες  δεν  επανιδρύθηκαν  ποτέ  και  αλλοίωσε  τη  σύνθεση  του  πληθυσμού  της  Μικράς  Ασίας,  της  Χαναάν,  και  της  Ιταλίας  και  των  νησιών  της.  Σταδιακά  οι  φρυγικοί  λαοί  κατέλαβαν  τη  Χώρα  του  Χάττι (Χιττιτικός  εδαφικός  πυρήνας),  οι  Φιλισταίοι  και  άλλοι  Λαοί  της  Θάλασσας  εγκαταστάθηκαν  στην  Παλαιστίνη.  Αρκετές  ομάδες  Λαών  της  Θάλασσας  (μάλλον  Σερντέν,  Σεκελές,  Τερές  και  Λούκκα)  φαίνεται  πως  έπλευσαν  στην  ιταλική  περιοχή,  μην  έχοντας  άλλη  επιλογή.  Δεν  μπορούσε  να  υπάρξει  επιστροφή  στις  κατεστραμμένες  πατρίδες  τους  και  οι  Αίγυπτος  και  Λιβύη  έμειναν  «κλειστές»  για  εκείνους  μετά  την  ήττα  τους.  Η  μόνη  διέξοδος  ήταν  η  δυτική  Μεσόγειος  και  ειδικά  οι  πλησιέστερες  χώρες,  δηλαδή  η  Ιταλία  και  τα  περιβάλλοντα  νησιά.

Ο   ΟΠΛΙΣΜΟΣ   ΤΩΝ  ΛΑΩΝ  ΤΗΣ  ΘΑΛΑΣΣΑΣ

Οι  Λαοί  της  Θάλασσας  απεικονίζονται  ικανοποιητικά  στα  αιγυπτιακά  ανάγλυφα,  αν  και  η  εμφάνιση  αρκετών  από  αυτούς  παραμένει  αντικείμενο  διαφωνιών,  περισσότερο  για  τους  Λούκκα,  Εκβές  και  Βεσβές.  Υπάρχουν  επίσης  αντιστοιχίες  των  απεικονίσεων  αυτών  με  εκείνες  των  ίδιων  μάλλον  λαών  σε  παλαιότερα  χιττιτικά  ανάγλυφα  (αρκετοί  υπήρξαν  σύμμαχοι  των  Χετταίων).  Το  κύριο  κοινό  ενδυματολογικό  στοιχείο  τους  ήταν  το  πτυχωτό  ή  θυσανωτό  περίζωμα,  κοινό  σε  πολλές  παραλλαγές  στις  μυκηναϊκή  Ελλάδα,  Μικρά  Ασία  και  Χαναάν.  Μερικοί  πολεμιστές  ίσως  έφεραν  και  δερμάτινες  ή  λινές  προστατευτικές  λωρίδες  (πτέρυγες)  πάνω  από  το  συγκεκριμένο  ένδυμα.  Οι  Πελεσέτ,  Σερντέν  και  ίσως  οι  Τζεκκέρ  και  Ντενυέν,  φορούν  μεταλλικούς  ή  βύρσινους  (δερμάτινους)  θώρακες.  Οι  Σεκελές  και  Τερές  φορούν  μάλλον  αρθρωτές    θωρακίσεις  από  λινό  ή  δέρμα.

Πολεμιστές  Σερντέν  από  τα  ανάγλυφα του  ανακτόρου  του  Ραμσή  Γ΄.

Το  «υψηλό  στέμμα»  όπως  έχει  αποκληθεί,  το  οποίο  φέρουν  οι  Ντενυέν,  Πελεσέτ  και  Τζεκκέρ,  μάλλον  δεν  ήταν  κατασκευασμένο  από  φτερά  όπως  είχε  θεωρηθεί  εσφαλμένα,  αλλά  συνιστούσε  έναν  κεφαλόδεσμο  ο  οποίος  περιέκλειε  απολήξεις  δερμάτινων  ή  λινών  λωρίδων,  ή  αλογότριχες  ή  τα  μαλλιά  του  πολεμιστή  που  στέκονταν  όρθια-άκαμπτα  με  τη  χρήση  λεμονοχυμού  ή  ασβεστόνερου.  Ο  κεφαλόδεσμος  που  συγκρατούσε  τις  απολήξεις  όποιου  υλικού,  ήταν  μάλλον  δερμάτινος  και  ίσως  διακοσμημένος,  και  δενόταν  με  δερμάτινους  ιμάντες  κάτω  από  το  πηγούνι.  Το  συγκεκριμμένο  «στέμμα»  συναντάται  και  σε  απεικονίσεις  Μικρασιατών  συμμάχων  των  Χετταίων,  σε  μυκηναϊκές  απεικονίσεις  (π.χ.  ο  πρώτος  πολεμιστής  στο  περίφημο  «Αγγείο  των  Πολεμιστών»)  και  αργότερα  είναι  χαρακτηριστικό  των  Φιλισταίων  της  Παλαιστίνης.

Οι  Σερντέν  φορούν  ένα  χαρακτηριστικό  κράνος  με  κέρατα,  το  οποίο  φέρεται  και  από  τους  Μυκηναίους  της  περιόδου  και  υπάρχει  σε  αγάλματα  πολεμικών  θεών  από  τη  Σαρδηνία,  την  Κορσική  και  την  Κύπρο,  δηλαδή  νησιά  στα  οποία  εγκαταστάθηκαν  οι  πρώτοι.  Εντυπωσιακά  είναι  τα  επιμήκη  ξίφη  των  Σερντέν,  με  μήκος  πιθανώς  άνω  του  ενός  μέτρου,  κατάλληλα  περισσότερο  για  διατρητικό  πλήγμα.  Κατά  τα  άλλα,  είναι  οπλισμένοι  με  ακόντια  και  στρογγυλές  ασπίδες  μετρίου  μεγέθους.  Οι  τελευταίες  ήταν  πιθανώς  από  ξύλινο  στέλεχος  καλυμμένο  με  δέρμα  (μερικές  ίσως  καλυμμένες  με  ορείχαλκο)  και  ενισχυμένες  με  ορειχάλκινους  ομφαλούς.  Τα  ίδια  περίπου  όπλα  φέρουν  και  οι  άλλοι  βαριά  οπλισμένοι  μάχιμοι  των  Λαών  της  Θάλασσας  (κυρίως  Πελεσέτ  και  Ντενυέν)  αλλά  τα  κράνη  είναι  διαφορετικά  και  τα  ξίφη  τους  ήταν  συνήθως  μικρότερου  μήκους.  Γενικά,  τα  κράνη  των  Λαών  της  Θάλασσας  ήταν  είτε  ορειχάλκινα,  είτε  δερμάτινα.

Οι  θώρακες  που  φορούν  κυρίως  οι  Σερντέν  και  οι  Πελεσέτ  είναι  μάλλον  ορειχάλκινοι  ή  (λιγότερο  πιθανό)  βύρσινοι.  Είναι  ουσιαστικά  όμοιοι  με  τους  υστερομυκηναϊκούς  θώρακες  της  εποχής,  και  ομοιάζουν  πολύ  με  τους  θώρακες  του  πολιτισμού  των  «Πεδίων  των  τεφροδόχων  Υδριών»  της  κεντρικής  Ευρώπης.  Όπως  έχει  υποτεθεί,  οι  συγκεκριμένοι  θώρακες  προέρχονται  απευθείας  από  την  περίφημη  μυκηναϊκή  αρματική  πανοπλία  των  Δενδρών  που  ανασκάφηκε  στην  Αργολίδα,  από  την  οποία  αφαιρέθηκε  το  περιλαίμιο  έλασμα  και  η  θωράκιση  του  σώματος  από  τη  μέση  και  κάτω,  και  διατηρήθηκε  μόνο  η  θωράκιση  του  κορμού.  Οι  νέες  συνθήκες  πολεμικής  τέχνης  που  επικράτησαν,  κατέστησαν  σχεδόν  άχρηστα  τα  ελάσματα  που  αφαιρέθηκαν.  Όπως  φαίνεται,  οι  ορειχάλκινες  επιωμίδες  και  το  κάτω  μέρος  του  θώρακα  των  Λαών  της  Θάλασσας  και  των  Μυκηναίων,  ακολουθούν  την  ανθρώπινη  ανατομία.

Μυκηναϊκή  πανοπλία  Δενδρών.

Η  απόδοση  των  Λαών  της  Θάλασσας  στα  αιγυπτιακά  ανάγλυφα,  όπου  φαίνονται  λυγερόκορμοι  (με  λεπτοφυή  κορμό),  με  καλή  σωματική  διάπλαση  και  μάλλον  δολιχοκέφαλοι,  δεν  αφήνει  αμφιβολία  ότι  η  συντριπτική  πλειοψηφία  τους  ανήκε  στον  μεσογειακό  ανθρωπολογικό  τύπο.  Είναι  ο  μορφολογικός  τύπος  που  επικρατούσε  τη  συγκεκριμένη  περίοδο  στη  δυτική  Μικρά  Ασία,  στο  Αιγαίο,  στη  Θράκη  και  στην  Ελλάδα.  Επίσης  επικρατούσε  στην  Ιταλία,  στα  περιβάλλοντα  νησιά  και  στη  δυτικότερη  Ευρώπη,  αλλά  η  πιθανότητα  καταγωγής  μερικών  Λαών  της  Θάλασσας  από  εκεί,  τείνει  να  απορριφθεί.

Οι  περισσότεροι  πολεμιστές  ήταν  πεζοί,  αλλά  υπήρχαν  και  σώματα  αρμάτων.

(Map  copyright:  Ian  Mladjov)

ΠΙΝΑΚΑΣ:  ΟΙ  ΛΑΟΙ  ΤΗΣ  ΘΑΛΑΣΣΑΣ  ΚΑΙ  ΛΙΒΥΕΣ  ΣΥΜΜΑΧΟΙ  ΤΟΥΣ

Οι  τέσσερις  πρώτες  στήλες  περιλαμβάνουν  τα  εθνωνύμια  των  Λαών  της  Θάλασσας  και  των  Λιβύων  που  μνημονεύουν  οι  αιγυπτιακές  πηγές  κατά  τη  βασιλεία  των  αναφερόμενων  φαραώ.  Η  πέμπτη  στήλη  περιλαμβάνει  τα  αντίστοιχα  εθνωνύμια  των  χιττιτικών  πινακίδων  της  πρωτεύουσας  Χαττούσας.  Η  τελευταία  στήλη  περιλαμβάνει  τις  συνηθέστερες  ταυτοποιήσεις  των  αναφερόμενων  λαών  με  χώρες,  έθνη  ή  πόλεις  των  ελληνικών  Κλασσικών  πηγών.  Τα  εθνωνύμια  σημειώνονται  ακριβώς  όπως  αναγνώσθηκαν  στην  αιγυπτιακή  ιερογλυφική  και  χιττιτική  γραφή.

Αμένοφις  Γ΄	Ραμσής  Β΄	Μερνεφθά	Ραμσής  Γ΄	Χαττούσας	Ταυτοποίηση
Lukka	Lukka	Lukka	–	Lukka	Λύκιοι,  Λούβιοι
Sharden	Sherden	Sharden	–	–	Σαρδώνιοι  Λυδίας,  Σάρδεις,  ν.Σαρδηνία,  Κόρσοι  (Κορσική)
–	–	Eqwesh,  Akaiwasha	–	–	Αχαιοί,  ν.  Κέως,  ν.  Κως
–	–	Teresh	–	Taruisa	Τυρρηνοί  Λυδίας,  Τυρρηνοί/Τυρσηνοί-Ετρούσκοι/Τούσκοι (Τοσκάνη)
–	–	Shekelesh	Shekelesh	Sikalayu	Σαγαλασσός  Πισιδίας, Σίκουλοι (Σικελία)
–	Qarqisha	–	Qayqusha	Karkisa	Κάρες
–	–	–	Weshwesh	–	Ιασός,  Ασσος  Τρωάδας  (Wassos)
Danuna	–	–	Danyen	Daniyawana	Δαναοί
–	–	–	Tjekker	–	Τεύκροι  (Τρώες),  Θράκες
–	–	–	Peleset	–	Φιλισταίοι,  Πελασγοί,  Φλεγύες,  Πύλιοι
–	Labu	Labu	Labu	–	Λίβυες  (το  ομώνυμο  φύλο)
Meshwesh	–	Meshwesh;	Meshwesh	–	Μάξυες  Κυρηναϊκής
–	–	–	Asbata	–	Ασβύσται  Κυρηναϊκής
–	–	–	Shayu	–	;
–	–	–	Hasa	–	Αύσαι  Λιβύης
–	–	–	Baqan	–	;

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) ANCIENT HISTORY- First edition, Cambridge University Press, 1925-1930.
(2) ANCIENT HISTORY- New edition, Cambridge University Press, 1989-1999.
(3) Desborough V.R.: THE LAST MYCENAEANS AND THEIR SUCCESORS, Oxford, 1964.
(4) Breasted, J.H., ANCIENT RECORDS OF EGYPT, vols. III, IV, Chicago, 1906.
(5) ARCHAEOLOGIA HOMERICA, vols. I-III, Gottingen, 1967-1970.

Περικλης Δεληγιάννης
periklisdeligiannis.wordpress.com/

Νέα ευρήματα του 2800-1800 π.Χ. στον μινωικό Πετρά Σητείας

H ανασκαφή του ασύλητου Προ- και Παλαιο-ανακτορικού μινωικού νεκροταφείου Πετρά Σητείας (2800-1800 π.Χ) συνεχίσθηκε για 12η χρονιά, υπό τη διεύθυνση της επίτιμης Διευθύντριας του ΥΠΠΟΑ, Δρ Μεταξίας Τσιποπούλου, με εξαιρετικά αποτελέσματα...

Εικ 1

Ο Πετράς ανασκάπτεται και μελετάται από διεπιστημονική ομάδα 26 ατόμων από 9 χώρες. Στο νεκροταφείο έχουν μέχρι σήμερα ανασκαφεί 17 μεγάλα ταφικά κτίρια (με εμβαδόν έως 125 τετρ.μ.) (Εικ. 1), μία ταφική βραχοσκεπή, τρεις λάκκοι και δύο εκτεταμένοι χώροι τελετουργιών (Εικ. 2),
που ανεγέρθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από εξέχουσες οικογένειες του ανακτορικού οικισμού.
Οι ταφές είναι δευτερογενείς, με επτά μόνον εξαιρέσεις πρωτογενών.

Εικ 2

Η ποσότητα και η διατήρηση του σκελετικού υλικού είναι μοναδική, καθώς και η ποικιλία των κτερισμάτων, πολλά από αυτά πολύτιμα κατασκευασμένα εισηγμένες πρώτες ύλες.

Το νεκροταφείο

                                                               Το ανάκτορο του Πετρά
... Το ανάκτορο

Το ανάκτορο του Πετρά κτίσθηκε στη Μεσομινωική ΙΙΑ (1900-1800 π.Χ.), λίγο αργότερα από τα μεγάλα ανάκτορα της κεντρικής Κρήτης.
Το σωζόμενο τμήμα του έχει έκταση 2.500 τετρ. μ., αλλά oι αρχικές του διαστάσεις δεν είναι δυνατόν να υπολογισθούν, καθώς όλο το νότιο τμήμα έχει καταστραφεί.
Ήταν τουλάχιστον διώροφο, και διαθέτει σε μικρότερη κλίμακα όλα τα χαρακτηριστικά των μεγαλύτερων ανακτόρων.
Διάφορα τμήματά του είναι κτισμένα με πελεκητή τοιχοδομία, ενώ 29 από τους λαξευτούς κυβόλιθους έφεραν τεκτονικά σημεία (Α) (διπλοί πελέκεις, αστέρια και κλαδιά κυρίως). «Mνημειώδης» κλίμακα, πλάτους 4,20 μ. συνέδεε το χαμηλότερο ανάλημμα των Βόρειων Αποθηκών (2) με την Κεντρική Αυλή (1), η οποία διατηρεί άριστης ποιότητας δάπεδο από κονίαμα και σύστημα λαξευτών αγωγών για τα όμβρια ύδατα.

Το ανάκτορο έχει μακρά διάρκεια ζωής και τρεις κύριες αρχιτεκτονικές φάσεις.
Μεγάλη πυρκαγιά σηματοδοτεί το τέλος της πρώτης φάσης στη Μεσομινωική ΙΙΒ (1700 π.Χ.).
Με εξαίρεση την περιοχή του ιερογλυφικού αρχείου (3), το υπόλοιπο τμήμα του ανακτόρου ανακατασκευάστηκε στη δεύτερη φάση, την Υστερομινωική ΙΑ (1600-1480 π.Χ.), με προσθήκες και αλλαγές στην κάτοψη.
Το δεύτερο αυτό ανάκτορο υπέστη άλλες δύο καταστροφές, πιθανότατα από φυσικά αίτια. Στην τελευταία του φάση, την Υστερομινωική ΙΒ (1480-1425 π.Χ.), γίνονται σημαντικές αλλαγές, όπως η σμίκρυνση της κεντρικής αυλής και η αύξηση των αποθηκευτικών χώρων.
Από το τελικό στρώμα καταστροφής προέρχονται δύο πινακίδες Γραμμικής Α γραφής (Β), αλλά δεν είναι δυνατόν να καθορισθεί πλέον αν υπήρξε ποτέ αρχείο Γραμμικής Α.
Το ανάκτορο του Πετρά αποτελούσε διοικητικό, εμπορικό και θρησκευτικό κέντρο της ενδοχώρας του κόλπου της Σητείας.
Από αυτό εξαρτιόταν μεγάλη ομάδα τεχνιτών που παρήγαν κεραμική, λίθινα αγγεία και υφαντά. Οι εργαστηριακοί χώροι βρίσκονται σε υψηλότερο πλάτωμα και πιθανώς χωρίζονταν από το κυρίως κτίριο με κήπο.
Μετά την καταστροφή του ανακτόρου και την κατάρρευση του ανακτορικού συστήματος επακολούθησε σοβαρή κρίση.
Στην Υστερομινωική ΙΙΙΑ (1400-1300 π.Χ.) παρατηρείται μικρής έκτασης εγκατάσταση στο χώρο του ανακτόρου, αλλά και στις πλαγιές του λόφου.
Στα βυζαντινά χρόνια (12ος αιώνας μ.Χ.), πάνω στα ερείπια του ανακτόρου, ιδρύθηκε νεκροταφείο....

ΥΜ ΙΙΙ Ορθογώνιο Μεγαροειδές κτίριο και ΜΜ Ι Ταφικό κτίριο 1 από δυτικά.

Ενδεικτικά αναφέρονται μεγάλος αριθμός χρυσών και ασημένιων κοσμημάτων, πολλά χάλκινα εργαλεία, ιδίως καλλωπισμού, περισσότερα από 200 λίθινα αγγεία, περισσότερες από 65 σφραγίδες από ελεφαντόδοντο και ημιπολύτιμους λίθους, και δύο σφραγιστικά δακτυλίδια (Εικ. 3).

Εικ3 α 

Η ποσότητα της κεραμικής είναι επίσης σημαντικότατη και περιλαμβάνει πολύ μεγάλο αριθμό διακοσμημένων, ιδίως τελετουργικών αγγείων.

Εικ 3 β 

Η φετινή χρονιά επικεντρώθηκε κυρίως σε ΠΜ ΙΙ και ΜΜ ΙΙ ταφικά σύνολα, από τα οποία προέκυψαν νέες ελεφάντινες σφραγίδες, μοναδικά χρυσά κοσμήματα, χάνδρες από χρυσό και ημιπολύτιμους λίθους, καθώς και λίθινα αγγεία και ειδώλια με πολύχρωμη καμαραϊκή διακόσμηση.

Αριστερά: Λόφος 1 οικισμός και ανάκτορο Δεξιά : Λόφος ΙΙ νεκροταφείο 

Στον Πετρά, έχουν έρθει στο φως ένα μινωικό ανάκτορο (1900-1450 π.Χ.), από το οποίο προήλθαν το καλύτερα σωζόμενο αρχείο κρητικής ιερογλυφικής, καθώς και επιγραφές Γραμμικής Α, τμήματα οικισμών χρονολογούμενων από την Τελική Νεολιθική (3300-3000 π.Χ) έως την Υστερομινωική ΙΙΙΓ (1200-1100 π.Χ.), αλλά και νεκροταφείο της Μέσης Βυζαντινής εποχής (11ος-13ος αι. μ.Χ), ενώ από το 2005 ανασκάπτεται εκτεταμένο ασύλητο νεκροταφείο της Προ- και Παλαιοανακτορικής περιόδου (Πρωτομινωική ΙΒ έως Μεσομινωική ΙΙΒ, 2500-1800 π.Χ.).
»Το μνημειακό σύνολο του Πετρά τεκμηριώνει εξαιρετικά σπάνια ιστορική συνέχεια με τις μετακινήσεις των οικισμών μεταξύ των δύο λόφων. Η κατοίκηση ξεκίνησε στον Λόφο ΙΙ (ή Κεφάλα), όπου οικισμός της Τελικής Νεολιθικής-Πρωτομινωικής Ι (3300-3600/2500 π.Χ).

Στην ΠΜ ΙΙ ο οικισμός μετακινήθηκε στον Λόφο Ι, ενώ στον Λόφο ΙΙ εγκαταστάθηκε το νεκροταφείο.

Ο οικισμός στον Λόφο Ι έγινε στη συνέχεια ανακτορικός και κατοικήθηκε μέχρι το 1200 π.Χ. περίπου.

Μετά την εγκατάλειψή του οι κάτοικοι επέστρεψαν στον τόπο των προγόνων τους για να ιδρύσουν νέο οικισμό στο πλάτωμα του νεκροταφείου, αποφεύγοντας όμως –και σεβόμενοι προφανώς– τους αρχαίους τάφους, με μόνη εξαίρεση ένα επιφανές μεγαροειδές κτίριο και το συγκρότημα που το περιέβαλε.
»Το νεκροταφείο, ένα από τα μεγαλύτερα της Κρήτης αυτής της εποχής, περιλαμβάνει τάφους-οικίες, με αρκετά δωμάτια και επιφάνεια έως και 80 τ.μ. (εικ. 1).

Mέχρι σήμερα έχουν ανασκαφεί 14 τάφοι-οικίες καθώς και μια ταφική βραχοσκεπή.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο του νεκροταφείου του Πετρά είναι η χωροταξική οργάνωσή του με διαδρόμους μεταξύ των τάφων, αλλά και δύο εκτεταμένους χώρους τελετουργιών.

Φαίνεται πιθανό, λόγω του πλούτου των ευρημάτων και των σύνθετων αρχιτεκτονικών μορφών, ότι το νεκροταφείο αυτό κτίστηκε για επιφανείς οικογένειες και δεν ήταν το μόνο της κοινότητας του Πετρά.

Στο ιερό του Παλαιού ανακτόρου του Πετρά, θρανίο μήκους 4 μ. επενδεδυμένο με κονίαμα

                                                     Ο οικισμός του Χαλασμένου

Το παλαιοανακτορικό οχυρωματικό τείχος Στη θέση που βρισκόταν κοντά στην μινωική ακτογραμμή, κτίσθηκε κατά την Παλαιοανακτορική περίοδο ένα ογκώδες τείχος, σχεδόν κυκλώπειας τοιχοδομίας, με συμπαγείς πύργους, ως τμήμα των σημαντικών πολεοδομικών έργων που έγιναν τότε (6).

Το τείχος αυτό είναι μοναδικό στην Κρήτη, ιδιαίτερα για τις διαστάσεις του, και είχε πιθανότατα οχυρωματική λειτουργία.

ΑΠΟ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΤΩΝ

Κεραμική από το νεκροταφείο του Πετρά.

Χάλκινα εργαλεία καλλωπισμού Νεκρ.Πετρά

                                               Σφραγίδες από το Μινωικό Νεκροταφείο Πετρά

ΒΙΝΤΕΟ

Το πρόγραμμα Αγωγής Σταδιοδρομίας "Από το Σκοτάδι στο Φως" υλοποιήθηκε από 2 καθηγητές και 14 μαθητές του 2ου Γυμνασίου Σητείας, στο πλαίσιο των Σχολικών Δραστηριοτήτων 2016-17.
​Μέσα από μια σειρά δράσεων στο σχολικό εργαστήριο Πληροφορικής και διδακτικών επισκέψεων σε χώρους έρευνας και μελέτης ακολουθήσαμε την πορεία των ευρημάτων "από το σκοτάδι στο φως": από το χώμα στις οθόνες μας.

Η αρχαιολόγος Μεταξία Τσιποπούλου, επίτιμη διευθύντρια του Εθνικού Αρχείου Μνημείων και διευθύντρια των ανασκαφών Πετρά, ξεναγεί την ομάδα Αγωγής Σταδιοδρομίας 2ου Γυμνασίου Σητείας στο μινωικό ανάκτορο.

ΜΕ ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ:

ΥΠ.ΠΟ
www.petras-excavations.gr
www.archaiologia.gr
www.youtube.com/


ellinondiktyo.blogspot.gr

Λέλεγες

Απομεινάρια τείχους άγνωστης προέλευσης

Λέλεξ, σύμφωνα με την παράδοση των Λακεδαιμονίων κατά τον Παυσανία, ο γενάρχης της φυλής των Λελέγων, μετέπειτα Λακεδαιμονίων.
Απέκτησε με την Κλεοχάρεια τρία παιδιά, τον Μύλη, τον Πολυκάωνα και την Θεράπνη.
Ο Μύλης τον διαδέχθηκε και επινόησε το μύλο, για το άλεσμα των σιτηρών.
Στην Λακωνία, που είναι ουσιαστικά, η φάτνη των Λελέγων, με το πρώτο αλεύρι μετά από το άλεσμα των σιτηρών παλιότερα έφτιαχναν τα «Λαλάγγια», έθιμο που διατηρείται και σήμερα, όχι φυσικά με το πρώτο αλεύρι πιά.
Τυχαία η ονομασία, ή μήπως πανάρχαια βιώματα από εκείνη την εποχή.
Τα «λαλάγγια» είναι αλεύρι μυρωδικά και νερό σε ένα υδαρές μείγμα, που κουταλιά-κουταλιά τηγανίζεται σε καυτό λάδι.
Άλλη ονομασία «κουταλίδες»
Τον Μύλη διαδέχτηκε ο γιος του Ευρώτας, σε μεταφορική σημασία, αποσύρθηκαν σταδιακά τα νερά, και στο στερεό πλέον έδαφος γεννήθηκε η κόρη του, η Σπάρτη.
Στην συνέχεια εμφανίζεται ο Λακεδαίμων, γιός του Δία και της Ταϋγέτης, και παντρεύεται την Σπάρτη.
Δύο σημαντικοί σταθμοί στην όλη διαδρομή της περιοχής και των οντων που την κατοικούσαν είναι ο «Λελεξ», και σε ανάλυση «Λελεκς», και ο «Λακε-δαίμων».
Αν επιχειρήσουμε να συνθέσουμε τους δύο τύπους ονομάτων, απλά όπως θα έκανε ένα νήπιο, εχουμε ένα απλό αποτέλεσμα. «Λελεκ» «Λακε».
Το ότι νήπια ονομάζουν την μουσική «Λαλά», δείχνει την αξία τής συλλαβής «Λα» .  

Βαθύτερη ανάλυση, θα ερμήνευε το «λελεξ», ως το αυτόχθον προϋπάρχον γήινο, και το «Λακε», το προσληφθέν μέσω του Διός, που ήταν πατέρας του Λακεδαίμονα.
Μεταφορικά λοιπόν και με την συγκεκριμένη ερμηνεία, την αναπόδεικτη μέχρι στιγμής, το συμπέρασμα είναι :

Στην Λακωνία, την προγενέστερη Λελεγία, έγινε η σημαντικότερη σύνθεση για την εξέλιξη της ανθρωπότητας.
Η ουράνια ουσία «μπόλιασε» την γήινη, και δημιουργήθηκε η αρχή του έλλογου ανθρώπου.
Λέλεγες λοιπόν, προγενέστεροι ακόμη και των Πελασγών, σε ημιορεινές περιοχές, την εποχή που αποσύρονται τα ύδατα και εμφανίζονται στέρεα εδάφη.
Πελασγοί, οι κάτοικοι περιοχών που πλημμύρησαν μεταγενέστερα.
Να θυμηθούμε και την αρχαία πόλη Λάαν, που ίδρυσε ο «μυθικός» Λάς.
Και σε αυτό το όνομα κοινά στοιχεία «Λα», αποδεικνύουν την σημασία του «Λ» για τους αυτόχθονες, που το αποτύπωναν και στην ασπίδα τους αργότερα.
Να θυμηθούμε τον Λαοκόωντα, ιερέα στο ιερό του Απόλλωνα της Τροίας.
Τον Απόλωνα, που ήταν κυριότερος θεός και στην Λελεγία, τον Κάρνειο Απόλλωνα κατ εξοχήν.
Την συμμαχία των Τρώων με τους Λέλεγες.
Την Ελένη, γνήσιο τέκνο της Λελεγίας, που έφυγε με τον Πάρι, για να βοηθήσει την φυλή της στον πόλεμο με τους φερτούς Δαναούς.
Τον φερτό "σώγαμπρο" και κληρονόμο της Σπάρτης Μενέλαο.
Να φανταστούμε την Τροία, αλλα και άλλες πόλεις του Αιγαίου και τής απέναντι ακτής που αναφέρονται Λέλεγες, αποικίες της Λάας από την Λελεγία.
Να φανταστούμε την Λάαν, κυριότερη και αρχαιότερη πόλη των Λελέγων, με αγαστές σχέσεις με την επικράτεια της Ατλαντίδας. και Αιγιίδας
Τον Απόλλωνα θεό των μεν, και την Αθηνά θεά των εταίρων, μετά την απόσυρση του Ποσειδώνα.
Την Σπάρτα, τόπο ουράνιας σποράς, το Γύθειο φάτνη κύησης, και την κοίλη Λακεδαίμονα μήτρα.
Λέλεγας
30/8/2017

Αυτά τα φανταστικά, για το μέλλον, και τα.... επιστημονικά για το παρόν στη συνέχεια :

Οι Λέλεγες ήταν πανάρχαια φυλή στην Ελλάδα στην εποχή των Πελεσγών, μία από τις αρχαίες ελληνικές φυλές που ζούσαν στην Ελλάδα, στην περιοχή του Αιγαίου και τη νοτιοανατολική Μικρά Ασία, πριν τον ερχομό των κυρίως ελληνικών φύλων. Κατά τον Στράβωνα[1] ο αρχαιότερος βασιλιάς αυτών ήταν ο Λέλεξ από τη Λευκαδία ή τα Μέγαρα ή τη Λακεδαίμονα ετυμολογόντας το όνομα από το λέγειν, συλλέγειν.

Ήταν λαός πλανώμενος ιδιαίτερα μέσω θαλάσσης, συγγενείς των Ταφίων και Τηλεβοών και συναντούνταν στην Ακαρνανία, Λευκάδα, Λοκρίδα, Φωκίδα, Εύβοια, Μεσσηνία, Ήλιδα, Βοιωτία και σε διάφορα νησιά του Αιγαίου και της Κρήτης καθώς και στα παράλια της Μικράς Ασίας
Οι Λέλεγες στη Μικρά Ασία

Στην Ιλιάδα βρίσκουμε τους Λέλεγες να είναι σύμμαχοι των Τρώων (Κ 429), μολονότι η πατρίδα τους δεν προσδιορίζεται.

Διακρίνονται από τους Κάρες, με τους οποίους τους συγχέουν μεταγενέστεροι συγγραφείς. Ο βασιλιάς τους είναι ο Άλτης και η πόλη τους, η Πήδασος καταστρέφεται από τον Αχιλλέα. Ο Αλκαίος (7ος ή 6ος αιώνας π.Χ.) ονομάζει την Άντανδρο στην Τρωάδα «Λελέγειο», αλλά αργότερα ο Ηρόδοτος το υποκαθιστά με το επίθετο «Πελασγικός», και έτσι ίσως οι δύο όροι ήταν σε μεγάλο βαθμό συνώνυμοι για τους Έλληνες.
Ο Παυσανίας λέει ότι ο διάσημος ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο ήταν πανάρχαιος και οι Λέλεγες και οι Λυδοί τον χρησιμοποιούσαν πριν την άφιξη των Ιώνων για τη λατρεία της «Κυρίας της Εφέσου», που οι Έλληνες αργότερα ονόμασαν Άρτεμι.
Ο Φερεκύδης (περ. 480) γράφει ότι οι Λέλεγες κατοικούσαν στην παραλιακή ζώνη της Καρίας, από την Έφεσο ως τη Φώκαια και στις νήσους Σάμο και Χίο, τοποθετώντας τους Κάρες νοτιότερα. Ακόμα και ο Στράβων, αιώνες αργότερα, αποδίδει στους Λέλεγες μία ξεχωριστή ομάδα μικρών κάστρων, τύμβων και κατοικιών από την Αλικαρνασσό μέχρι τη Μίλητο στα βόρεια.

Ο Πλούταρχος επίσης υπονοεί την ιστορική ύπαρξη Λελέγων ως υποταγμένων δουλοπαροίκων στις Τράλλεις στο εσωτερικό.
Οι Λέλεγες στην Ελλάδα και το Αιγαίο
Στον κατάλογο του Ησιόδου, ένα μοναδικό σπάραγμα (Kinkel, Epicorum Graecorum Fragmenta I, 136 - Leipzig, 1877) τοποθετεί τους Λέλεγες κατά την μυθολογική εποχή του Δευκαλίωνα στη Λοκρίδα της κεντρικής Ελλάδας.

Αλλά μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. κανένας άλλος συγγραφέας δεν τους τοποθετεί δυτικά του Αιγαίου.

Η σύγχυση με τους Κάρες (μετανάστες κατακτητές όπως οι Λυδοί και οι Μυσοί) οδήγησε στο συμπέρασμα του Καλλισθένους ότι οι Λέλεγες συμμάχησαν με τους Κάρες σε επιδρομές στα ελληνικά παράλια.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως παράδοση, προερχόμενη από τους Κρήτες, ταυτίζει τους Λέλεγες με τους Κάρες.

Η παράδοση αυτή αναφέρει πως ήταν λαός των νησιών του Αιγαίου, υποτελής στον Μίνωα όχι με υποχρέωση καταβολής φόρου αλλά με την υποχρέωση να επανδρώνουν τα πλοία του.

Η ίδια παράδοση έλεγε ότι οι Λέλεγες, οι οποίοι επινόησαν πολλά από τα στοιχεία της μετέπειτα πολεμικής εξάρτυσης των Ελλήνων, τελικά διώχθηκαν από τις αρχικές τους εστίες από τους Δωριείς και τους Ίωνες, οπότε και κατέφυγαν στην Καρία και ονομάσθηκαν Κάρες.

Όμως ο Ηρόδοτος παραθέτει και την εκδοχή των σύγχρονών του Καρών, οι οποίοι απέρριπταν την προαναφερθείσα παράδοση και θεωρούσαν τους εαυτούς τους αυτόχθονες που έφεραν το ίδιο πάντοτε όνομα.[2]
Μετά το 400 π.Χ. περίπου, άλλοι συγγραφείς ισχυρίσθηκαν ότι είχαν ανακαλύψει τους Λέλεγες στη Βοιωτία, στη δυτική Ακαρνανία - Λευκάδα και αργότερα πάλι στη Θεσσαλία, την Εύβοια, τα Μέγαρα, τη Λακεδαίμονα και τη Μεσσηνία.

Στη Μεσσηνία υπήρχε ο θρύλος ότι ήταν οι μετανάστες ιδρυτές της Πύλου και ότι σχετίζονταν με τους θαλασσοπόρους Τηλεβοείς του Ομήρου, διαχωριζόμενοι από τους Πελασγούς[3].

Ωστόσο στη Λευκάδα τους θεωρούσαν αυτόχθονες.
Έτσι, ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.) γράφει ότι, σύμφωνα με την παράδοση των Λακεδαιμονίων, υπήρχε ένας αυτόχθονας βασιλιάς της Λακωνίας, ο Λέλεξ, του οποίου εγγονός ήταν ο Ευρώτας.

Από τον βασιλιά αυτόν, οι υποτελείς του ονομάστηκαν Λέλεγες.[4] Τέτοιες παραδόσεις στην ελληνική μυθολογία υπάρχουν για όλα σχεδόν τα πανάρχαια φύλα της Ελλάδας.
Κατά τον Απολλώνιο τον Ρόδιο,[5] ο Λέλεγας ήταν αυτόχθων της Λακεδαίμονος, γιος ναϊάδας νύμφης. Γιος του Λέλεγα ήταν ο Ευρώτας, του οποίου η κόρη Σπάρτη, νυμφεύτηκε τον Λακεδαίμονα, γιο του Δία και της Ταϋγέτης.
Νεότερες θεωρίες

Ευρωπαίοι φιλόλογοι του 19ου αιώνα ανέπτυξαν τις εξής θεωρίες για τους Λέλεγες:
H. Kiepert, "Über den Volksstamm der Leleges", (in Monatsber. Berl. Akad., 1861, p. 114) θεώρησε τους Λέλεγες αυτόχθονες και τους συνέδεσε με τους Ιλλυριούς - Αρβανίτες.
K.W. Deimling, "Die Leleger" (Λειψία 1862), ορίζει την κοιτίδα τους στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία και τους φέρνει από εκεί στην Ελλάδα (ουσιαστικά η ελληνική άποψη).
G.F. Unger, "Hellas in Thessalien" (Philologus, supplement. ii., 1863), τους θεωρεί Φοίνικες.
Ο E. Curtius, Griechische Geschichte. (Βερολίνο 1878, τ.1), έφθασε στο σημείο να διακρίνει μία «Λελέγειο» φάση του Αιγαιακού πολιτισμού.
Οι «Ευρωπαίοι Λέλεγες» πρέπει να συνδεθούν με την ανεύρεση σε διάφορα μέρη τοπωνυμίων όπως «Πήδασος», «Λάρυμνα» και «Άβαι», τόσο στην Καρία όσο και στα παραπάνω μέρη της Ελλάδας. Αυτό ίσως υπήρξε το αποτέλεσμα κάποιας πρώιμης μεταναστεύσεως, ίσως, αντίθετα, ήταν η αιτία για τις θεωρίες περί Λελέγων. Πιθανότατα, τέλος υπήρχε, κάποιος διαδεδομένος προ-ινδοευρωπαϊκός πολιτισμός που συνέδεε χαλαρά αυτές τις χώρες, μία πιθανότητα πάνω στην οποία βασίσθηκαν πολλές σύγχρονες υποθέσεις.
Παραπομπές
Στράβων Γεωγραφικά Ζ, 321
Ηρόδοτος, Ιστορίες - Κλειώ, 171 (1.171).
Όμηρος, Ιλιάδα Κ
Παυσανίας, Λακωνικά, Γ 3.1.1.
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Επιτομή, 3.10.3. Ανακτήθηκε 22/11/2009. (Αγγλικά)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Άγιος Γεώργιος στην Παλιά Καρυούπολη πριν πενήντα χρόνια

Κάποιες φορές η ζωή φέρνει στην επιφάνεια, ιστορίες ξεχασμένες που ζωντανεύουν μετά από χρόνια, και ολοκληρώνουν προσωπικά βιώματα, αποκαλύπτοντας αλήθειες.
Όχι δεν πρόκειται για την ενασχόληση μου από 2008, με την Παλιά Καρυόπολη.
Είναι λίγο πολύ γνωστό, σε όσους με ξέρουν.
Άλλωστε και ο τίτλος του blog, που τώρα διαβάζεται το επικυρώνει.
Η ιστορία που θα σας διηγηθώ συνέβη, περίπου σαράντα χρόνια παλαιότερα, και αν μπορούσα να διαβάσω τα σημεία τότε, θα καταλάβαινα πώς ήταν προάγγελος, για την μεταγενέστερη ενασχόληση μου, με την παλιά Καρυούπολη.
Μαθητής στο δημοτικό σχολείο της Δροσοπηγής (Τσεροβάς), ανέλαβα να εκτελέσω μια αποστολή μετά από εντολή της δασκάλας μου Νότας Καψαλάκου.
Συγκεκριμένα θα οδηγούσα δύο κυρίους, στην Παλιά Καρυούπολη, να βγάλουν φωτογραφίες.
Σήμερα που ολοκληρώνεται το πάζλ, εικάζω ότι ο ένας εκ των δύο ήταν ο κός Βουρλίτης και ο άλλος ο βοηθός του.
Και εγώ ο τρίτος της παρέας, πλέον ειδήμων για τα κατατόπια, που ανέλαβα την αποστολή με υπερηφάνεια, και έγινα ο οδηγός τους, στα σημαντικότερα μνημεία
Και έβγαλαν φωτογραφίες, και κάποιες από αυτές σκηνοθετημένες.
Στην φωτογράφιση του Αγίου Γεωργίου, για να εμπλουτισθεί η φωτογραφία, με έβαλαν να κρατάω ένα ξερό βλαστάρι από άγριο μάραθο.
Κοντούλης και μικροσκοπικός καθώς ήμουν, δεν επηρέαζα το πλάνο.
Θυμάμαι ακόμη ότι φωτογράφησαν εσωτερικά και τον Άγιο Νικόλαο, χρησιμοποιώντας το αυτόματο της μηχανής, που έκανε έναν χαρακτηριστικό θόρυβο, στις παλιές μηχανές.
Ήταν κάπως ανατριχιαστικό μέσα στα ερείπια.
Και πέρασαν τα χρόνια σαν νερό.
Ασχολήθηκα με την Παλιά Καρυούπολη, όπως μου είχε αναθέσει η μοίρα καθώς φαίνεται, και η ενασχόληση μου, έβαλε σε καλό δρόμο την προοπτική για την ευνοούμενη μου πόλη, με την βοήθεια και άλλων φορέων που ανέλαβαν στην συνέχεια.
Πρόσφατα ξεφυλλίζοντας την «Εικονοβίβλο της Μάνης» (Γιάννης Βουρλίτης εκδόσεις Αδούλωτη Μάνη) ανακάλυψα δύο πράγματα, και μια αποκάλυψη.
Το πρώτο ήταν ένα διατυπωμένο λάθος, και το δεύτερο ένα σημαντικό στοιχείο.
Και τα δύο στην ίδια φωτογραφία.
Το λάθος είναι ότι αναφέρεται σαν «Η μεταβυζαντινή Παναγία στην Μαραθέα».
Το σημαντικό είναι ότι είναι η παλαιότερη φωτογραφία από όσα γνωρίζω, του Αγίου Γεωργίου Παλιάς Καρυούπολης.
Και η αποκάλυψη…. είναι τιμή μου που είχα συμμετοχή σε αυτή την φωτογράφιση σαν οδηγός και βοηθός.
Η σύγκριση των δύο φωτογραφιών(1968 & 2008)είναι το αλάθητο πειστήριο για την ταύτιση του.
Γρηγόριος Παπαδοθωμάκος

ΥΓ
Αν κάποιος γνωρίζει σχετικά, και για το υπόλοιπο φωτογραφικό υλικό, παρακαλώ να με ενημερώσει. gpapadothomakos@gmail.com

Το ταξίδι των Αργοναυτών σύμφωνα με την εκδοχή των Ορφικών

Η πλήρης έρευνά των Κωνσταντίνου Καλαχάνη, Παναγιώτας Πρέκα-Παπαδήμα, Ιωάννη Κωστίκα, και Κ. Κυριακόπουλου, σχετικά με το ταξίδι των Αργοναυτών σύμφωνα με την εκδοχή των Ορφικών, δημοσιεύθηκε στο έγκριτο διεθνές περιοδικό Mediterranean Archaeology and Archaeometry.

Μεταξύ άλλων παρατίθενται επιστημονικά στοιχεία για:

1. Την πορεία στον Καύκασο, τον Δούναβη.

2. την έξοδο στην Βόρεια Θάλασσα.

3. Την πορεία τους στον Ατλαντικό.

4. Την παρουσία της Κίρκης στην περιοχή Essaouira του Μαρόκο.

5. Την περιγραφή της Χάρυβδης ως υποθαλασσίου ηφαιστείου στα Φλεγραία Πεδία της Σικελίας.

Πρόκειται για την μεγαλύτερη διεπιστημονική έρευνα επί του θέματος που έγινε ποτέ και δημοσιεύτηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό.
This study traces and analyzes the itinerary followed by Argo and her crew, according to the unknown author of Argonautica Orphica: The voyage of the Argonauts from Iolcos to Colchis and their return following a different path, from Phasis River through central Europe to the Atlantic Ocean and then through the Mediterranean Sea. Conclusions are drawn about whether such a voyage could be possible in the remote antiquity and the " problematic " points of the description are pointed out.

ΔΕΙΤΕ την εδώ: https://www.researchgate.net/publication/319179458_THE_ARGONAUTICA_ORPHICA_VERSION_FOR_THE_VOYAGE_OF_THE_ARGONAUTS_A_GEO-ANALYSIS

ΔΕΙΤΕ επίσης:
http://www.arxeion-politismou.gr/2017/03/Argonafton-taxidi-epistrofis.html

Πηγή : arxeion-politismou.gr